Giáo án môn Đại số 9 - Tiết 18, 19, 20

Tuần 9 	 	 Ngày soạn : 10/10/2014
Tiết 18 	 Ngày giảng: 15/10/2014
Chương II: HÀM SỐ BẬC NHẤT
§1. NHẮC LẠI VÀ BỔ SUNG CÁC KHÁI NIỆM VỀ HÀM SỐ
I. Mục tiêu: 
1. Kiến thức: 
HS được ôn lại và phải nắm vững các khái niệm về hàm số, biến số, hàm số cho bằng bảng, bằng công thức, công thức y = f(x), giá trị của hàm số y = f(x) tại x = x0, x1  được kí hiệu f(x0), f(x1) ... đồ thị hàm số y = f(x), biểu diễn các cắp giá trị (x; f(x) ) trên mặt phẳng tọa độ, bước đầu nắm được khái niệm hàm số đồng biến, nghịch biến.
2. Kĩ năng: 
Biết cách tính nhanh các giá trị của hàm số khi cho trước biến số, biểu diễn các cặp số (x;y) trên mặt phẳng tọa độ, vẽ thành thạo đồ thị hàm số y = ax.
3. Thái độ: 
Học tập nghiêm túc, tích cực.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: Giáo án, bảng phụ, phấn màu, thước, máy tính bỏ túi.. 
- HS: Chuẩn bị bảng nhóm và bút viết, máy tính bỏ túi, ôn lại kiến thức đã học ở lớp 7
III. Tiến trình dạy học: 
Hoạt động 1 (1 phút) : Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số lớp
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
Hoạt động 2 (1 phút): Đặt vấn đề và giới thiệu nội dung chương 2
GV: Ở lớp 7 chúng ta đã được làm quen với các khái niệm hàm số, một số ví dụ hàm số  Ở lớp 9 ngoài ôn tập các kiến thức trên ta còn bổ sung một số khái niệm : Hàm số đồng biến, nghịch biến , đường thẳng song song và xét kỹ hàm số y = ax + b (a 0).
-HS nghe GV trình bày, mở phần phụ lục Tr 129 để theo dõi
Hoạt động 3 (10 phút): Khái niệm hàm số
? Khi nào đại lượng y đgl hàm số của đại lượng x thay đổi
? Hàm số có thể được cho bằng mấy cách. Hãy liệt kê
-GV yêu cầu HS nghiên cứu ví dụ 1(a,b) Tr 124 SGK.
? Hãy giải thích vì sao y là hàm số của x
? Hãy giải thích vì sao công thức y = 2x là một hàm số.
? Tương tự các công thức khác 
? Bảng này có xác định y là hàm số của x không, vì sao
X
3
4
3
5
8
Y
6
8
4
8
16
-GV: Biểu thức 2x xác định với mọi giá trị của x, nên hàm số y= 2x, biến số x có thể lấy các giá trị tùy ý
-GV: Hướng dẫn HS xét các công thức còn lại.
-GV: Giới thiệu cách viết y = f(x) =2x
? Em hiểu như thế nào về f(0), f(1), f(a)
-GV: Yêu cầu HS làm ? 1
? Thế nào là hàm hằng, ví dụ (nếu HS không nhớ GV gợi ý : Công thức y = 0.x +2 có gì đặc biệt)
-HS: Nếu đại lượng y phụï thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi giá trị của x ta luôn xác định được một giá trị tương ứng của y thì y đgl hàm số của x và x đgl biến số.
-HS:  bằng bảng và công thức
-HS: Đại lượng y phụï thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi giá trị của x ta luôn xác định được một giá trị tương ứng của y
-HS trả lời như trên
-HS: Không, vì ứng với một giá trị x = 3 ta có hai giá trị tương ứng của y là 6 và 4
-HS: Là giá trị của hàm số tại x = 0; 1; 2;  a
-HS: f(0) = 5; f(a) = 0,5a + 5
f(1) = 5,5
-Khi x thay đổi mà y luôn nhận một giá trị không đổi thì hàm số y được gọi là hàm hằng. Ví dụ y = 2
1/ Khái niệm hàm số
-Nếu đại lượng y phụï thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi giá trị của x ta luôn xác định được một giá trị tương ứng của y thì y được gọi là hàm số của x và x được gọi là biến số.
- Hàm số có thể được cho bằng bảng hoạc công thức.
-Ví dụ (SGK).
HS làm ? 1
-HS: f(0) = 5; f(a) = 0,5a + 5
f(1) = 5,5
-Khi x thay đổi mà y luôn nhận một giá trị không đổi thì hàm số y đgl hàm hằng. Ví dụ y = 2
Hoạt động 4 (15 phút) : Đồ thị hàm số
-GV: Yêu cầu HS làm ? 2
(kẻ sẵn 2 hệ trục tọa độ)
-Gọi 2 HS đồng thời lên bảng mỗi HS làm câu a, b
-Yêu cầu HS dưới lớp làm vào vở
-GV cùng HS kiểm tra bài của hai HS trên bảng.
? Thế nào là đồ thị hàm số 
y = f(x) 
? Đồ thị hàm số ở bài ?2 là gì
? Đồ thị hàm số y = 2x là gì
2/ Đồ thị hàm số :
Hoạt động 5 (16 phút): Hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến
-GV yêu cầu HS làm ? 3
? Biểu thức 2x + 1 xác định với những giá trị nào của x
? Khi x tăng dần các giá trị tương ứng của y như thế nào hàm số đồng biến
- GV đưa khái niệm hàm số nghịch biến
-HS điền vào bảng
-HS: Biểu thức 2x + 1 xác định với mọi giá trị của x
 cũng tăng 
-HS: x tăng mà y giảm 
 nghịch biến
3/ Hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến:
(SGK)
Hoạt động 6 (2 phút) : Hướng dẫn về nhà
+Học bài theo vở ghi và SGK; BTVN: 1 ->3 Tr 45 SGK; 1 – 3 SBT Tr 56
+Chuẩn bị bài mới
Tuần 10 	 	 Ngày soạn : 18/10/2014
Tiết 19 	 Ngày giảng: 22/10/2014
§2. HÀM SỐ BẬC NHẤT
I. Mục tiêu: 
1. Kiến thức: 
Nắm được khái niệm hàm số bậc nhất y = ax+b (a0), tập các định, đồng biến khi a>0, nghịch biến khi a<0.
2. Kĩ năng: 
HS cần hiểu và chứng minh hàm số y = -3x+1 nghịch bến trên R. Hàm số y = 3x+1 đồng biến trên R trường hợp tổng quát.
3. Thái độ: 
Thấy được nguồn gốc của toán học xuất phát từ thực tiễn.
	Học tập nghiêm túc, tích cực, phát huy tính tự học.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: Giáo án, bảng phụ, phấn màu, thước, compa, máy tính bỏ túi.. 
- HS: Chuẩn bị bảng nhóm và bút viết, compa, máy tính bỏ túi.
III. Tiến trình dạy học: 
Hoạt động 1 (1 phút) : Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số lớp
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
Hoạt động 2 (5 phút): Kiểm tra bài cũ
? Hàm số là gì, cho ví dụ về hàm số cho bởi công thức
? Khái niệm hàm số đồng biến
? Khái niệm hàm số nghịch biến
-Một HS lên bảng kiểm tra 
-HS trả lời như SGK.
HS tự ghi.
Hoạt động 3 (15 phút) : Khái niệm hàm số bậc nhất
-GV: Đặt vấn đề để xét bài toán 
-GV: Đưa bài toán lên màn hình
? 1
? Sau 1 giờ, ô tô đi được 
? Sau t giờ, ô tô đi được 
? Sau t giờ, ôtô cách trung tâm HN là : s = 
- GV yêu cầu HS làm ? 2
? Hãy điền vào bảng
T
1
2
3
4
S=50t+8
58
108
158
208
? Giải thích tại sao đại lượng s là hàm số của t
? Nếu thay s=y; t=x ta có công thức nào.
? Nếu thay 50 = a; 8 = b ta có công thức nào hàm số bậc nhất
? Vậy hàm số bậc nhất là gì
- Một vài HS nhắc lại
?Các hàm số sau đây có phải là hàm số bậc nhất hay không. Vì sao. Nếu là hàm số bậc nhất hãy cho biết hệ số a, b
- GV lưu ý HS hệ số b = 0
-HS đọc to đề bài lên màn hình
-HS: Trả lời
-Sau 1 giờ, ô tô đi được 50 (km)
-Sau t giờ, ô tô đi được 50t (km)
-Sau t giờ, ôtô cách trung tâm HN là : s = 50t + 8 (km)
-HS điền kết quả vào bảng
-Vì đại lượng s phụ thuộc vào t
-HS trả lời miệng
-Hàm số bậc nhất được cho bởi công thức y = ax + b trong đó a, b là các số cho trước và a khác 0
- Một HS đọc định nghĩa
a) Đúng (a=-5; b =1)
b) Không
c) Đúng (a =; b = 0)
d) Không :
e) Không : Vì chưa có điều kiện
f) Không : Vì a = 0.
1/Khái niệm hàm số bậc nhất 
 a) Bài toán : SGK
 b)Khái niệm : Hàm số bậc nhất là hàm số được cho bởi công thức: y = ax + b
 Với a , b là những số cho trước và a 0
Hoạt động 4 (19 phút): Tính chất 
- GV: Xét hàm số y = f(x) = - 3x+1
? Tìm TXĐ của hàm số
? Chứng minh hàm số nghịch biến trên R
- GV gợi ý HS nếu cần thiết
- Lấy x1,x2 thuộc R sao cho x1<x2
? Cần chứng minh điều gì
? f(x1) > hay < f(x2)
? Hãy tính f(x1); f(x2)
-GV: Yêu cầu HS hoạt động ?3
TXĐ: D= R
Lấy x1 , x2 R sao cho x1 < x2
f(x1) = - 3x1 + 1
f(x2) = - 3x2 + 1
x1 - 3x2
- 3x1 + 1 > - 3x2 +1
 f(x1) > f(x2)
Do đó hàm số nghịch biến
- HS hoạt động nhóm
TXĐ: D= R
Lấy x1 , x2 R sao cho x1 < x2
f(x1) = 3x1 + 1
f(x2) = 3x2 + 1
x1 < x2 3x1 < 3x2
 3x1 + 1 < 3x2 +1
 f(x1) < f(x2)
Do đó hàm số đồng biến
- Một HS đọc to cho lớp nghe
2. Tính chất:
Tổng quát (SGK)
Hoạt động 5 (3 phút): Luyện tập củng cố
GV: cho học sinh quan sát lại các hàm số bậc nhất đã xét 
Trong các hàm số bậc nhất trên hàm số nào đồng biến? Hàm số nào nghịch biến? Vì sao?
HS: Hàm số đồng biến :b, c
 Hàm số nghịch biến : a, d
Hoạt động 6 (2 phút) : Hướng dẫn về nhà
+Học bài theo vở ghi và SGK
+ BTVN: 9,10,11,12,13 sgk
+Chuẩn bị bài mới
Tuần 10 	 	 Ngày soạn : 18/10/2014
Tiết 20 	 Ngày giảng: 22/10/2014
LUYỆN TẬP
I. Mục tiêu: 
1. Kiến thức: 
	Củng cố định nghĩa hàm số bậc nhất, tính chất của hàm số bậc nhất.
2. Kĩ năng: 
Tiếp tục rèn kỹ năng nhận dạng hàm số bậc nhất, kỹ năng áp dụng tính chất để xét xem hàm số đồng biến, nghịch biến trên R, biểu diễn điểm trên mặt phẳng tọa độ.
3. Thái độ: 
Học tập nghiêm túc, tích cực, tự giác.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: Giáo án, bảng phụ, phấn màu, thước, máy tính bỏ túi.. 
- HS: Chuẩn bị bảng nhóm và bút viết, máy tính bỏ túi.
III. Tiến trình dạy học: 
Hoạt động 1 (1 phút) : Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số lớp
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
Hoạt động 2 (7 phút): Kiểm tra bài cũ
-HS1:
? Định nghĩa hàm số bậc nhất
-Chữa bài 6(c,d,e)
-HS2:
? Tính chất hàm số bậc nhất
-Chữa bài 9 trang 48 SGK
-HS3:
? Chữa bài 10 Tr 48 SGK
-HS1:
-HS trả lời như SGK
-6c> Không là hàm số bậc nhất
-6(d,e) là hàm số bậc nhất
-HS2: trả lời như SGK
-ĐS: Hàm số đồng biến m>2. Hàm số nghịch biến khi m<2
-HS3: ĐS: y = 100 – 4x.
-HS tự ghi
Hoạt động 3 (35 phút): Luyện tập
Bài 12 Tr 48 SGK. Cho hàm số y = ax +3. Tìm a khi biết
 x =1; y=2,5
? Em làm bài này như thế nào
? Thay x = 1; y = 2,5 vào đâu
? Một HS lên bảng giải.
Bài 8 Tr 57 SBT
Cho hàm số 
 a) Hàm số đồng biến hay nghịch biến ? Vì sao ?
b) Tính giá trị tương ứng của y khi x nhận các giá trị lần lượt là 0, 1, , 3 +
c) Tính giá trị tương ứng của x khi y nhận giá trị là 0 
-GV hướng dẫn HS cách tính.
Thay y = 0 vào hàm số từ đó ta đi tìm x.
Bài 13 Tr 48 SGK : Với những giá trị nào của m thì mỗi hàm số sau là hàm số bậc nhất
-GV gọi 2 HS lên bảng trình bày
-GV nhận xét bài làm của nhóm
Bài 11 Tr 48 SGK : Hãy biểu diễn các điểm sau đây trên mặt phẳûng tọa độ
A(-3;0); B(-1;1); C(0;3); D(1;1); E(3;0); F(1;-1); G(0;-3); H(-1;-1)
-GV gọi 2 em HS lên bảng, mỗi em biểu diễn 4 câu
-HS dưới lớp làm vào vở
-HS:
Thay x = 1; y = 2,5 vào hàm số 
y = ax+3 ta được :
2,5 = a.1+3
 a = 2,5 – 3
 a = - 0,5 
Vậy a = -0,5
-HS: Trả lời miệng
a) Hàm số đồng biến vì
a= 3 - >0
b) x = 0 => y = 1
x =1 => y = 4 - 
x = = > y = 3 - 1
x = 3 + => y = 8
c) (3 - )x + 1 = 0
-HS lên bảng tính
HS hoạt động nhóm.
-Kết quả :
a) (d1) là hàm số bậc nhất 
b) (d2) là hàm số bậc nhất 
Bài 12 Tr 48 SGK. Cho hàm số y = ax +3. Tìm a khi biết x =1; y=2,5
-Giải- 
Thay x = 1; y = 2,5 vào hàm số y = ax+3 ta được :
2,5 = a.1+3 a = 2,5 – 3
 a = - 0,5 
Vậy a = -0,5
Bài 8 Tr 57 SBT
a) Hàm số đồng biến vì
a= 3 - >0
b) x = 0 => y = 1
x =1 => y = 4 - 
x = = > y = 3 - 1
x = 3 + => y = 8
c) (3 - )x + 1 = 0
Bài 13 Tr 48 SGK : Với những giá trị nào của m thì mỗi hàm số sau là hàm số bậc nhất
-Giải- 
a) (d1) là hàm số bậc nhất 
b) (d2) là hàm số bậc nhất 
Bài 11 Tr 48 SGK : Hãy biểu diễn các điểm sau đây trên mặt phẳng tọa độ
A(-3;0); B(-1;1); C(0;3); D(1;1); E(3;0); F(1;-1); 
G(0;-3); H(-1;-1)
Hoạt động 4 (2 phút): Hướng dẫn về nhà
Học bài theo ở ghi và SGK
BTVN: 14 Tr 48 SGK ; 11; 12; 13 Tr 58 SBT
Ôn kiến thức đồ thị của hàm số