Giáo án Ngữ Văn 7 - Tuần 14 - Bài 14 - Lê Thị Dương – Trường THCS Quỳnh Hoa

dân tộc .
- Thấy và chỉ ra được sự tinh tế , nhẹ nhàng mà sâu sắc trong lối văn tuỳ bút của Thạch Lam .
b. chuÈn bÞ
GV: Nghiªn cøu, so¹n bµi, tranh, m¸y chiÕu
HS: Häc bµi cị, so¹n bµi 
C.HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
1 . Ổn định lờp : 
2 . Kiểm tra bài cũ : Sù chuÈn bÞ cđa häc sinh 
3 . Bài mới:
?Em ®· ¨n cèm bao giê ch­a?Em c¶m nhËn ®­ỵc g× khi ¨n cèm.
ViƯt Nam mét ®Êt n­íc v¨n hiÕn.V¨n ho¸ truyỊn thèng ViƯt Nam thĨ hiƯn ngay ë nh÷ng thø quµ b×nh dÞ mµ ®Ỉc s¾c ®éc ®¸o cđa tõng vïng. Vµ b»ng mét c¶m nhËn tinh tÕ, Th¹ch Lam dµnh mét t×nh c¶m cao nhÊt, d­êng nh­ thiªng liªng, thµnh kÝnh ®èi víi mãn quµ ®Ỉc s¶n d©n téc; tõ mãn ®¬n gi¶n, méc m¹c nh­ x«i, ch¸o mµ t¸c gi¶ cịng viÕt mét c¸ch ®Çy gỵi c¶m thĩ vÞ: "Ch¸o hoa qu¸nh mïi g¹o th¬m, x«i nång mïi nÕp míi". §Õn cèm th× kh«ng cßn dßng nµo cã thĨ tuyƯt diƯu h¬n. SÏ rÊt ngon lµnh, thĩ vÞ khi chĩng ta cïng th­ëng thøc c¸i h­¬ng cèm ngon lµnh Êy trong bµi tuú bĩt cđa Th¹ch Lam "Mét thø quµ cđa lĩa non: cèm".
H® cđa thÇy
H® cđa trß
? Em h·y dùa vµo chĩ thÝch * trong sgk giíi thiƯu mét vµi nÐt vỊ t¸c gi¶.
-M¸y chiÕu h×nh t/g.
-C« gi¸o giíi thiƯu víi c¸c em, ®©y lµ ch©n dung Th¹ch Lam
?Em h·y nªu c¶m nhËn cđa m×nh vỊ g­¬ng mỈt Th¹ch lam
? Giíi thiƯu vỊ xuÊt xø cđa v¨n b¶n.
- ChiÕu t¸c phÈm cđa Th¹ch Lam.
G.T¸c phÈm'Hµ Néi b¨m s¸u phè ph­êng" lµ tËp bĩt kÝ gåm 24 bµi, ghi chÐp hµng chơc thø quµ mỈn ngät cđa Hµ Néi, vµ chØ Hµ Néi míi t¹o cho nã mét h­¬ng vÞ hÊp dÉn riªng.
? Em h·y x¸c ®Þnh thĨ lo¹i cđa v¨n b¶n.
- VËy tuú bĩt lµ g×, h·y ®äc CT trongSGKT161.
? X¸c ®Þnh ph­¬ng thøc biĨu ®¹t cđa v¨n b¶n.
? Trong v¨n b¶n nµy ®èi t­ỵng biĨu c¶m lµ g×.
- Em ®· ®äc v¨n b¶n nµy tr­íc khi so¹n bµi, vËy h·y nªu c¶m nhËn cđa em khi ®äc v¨n b¶n.
? H·y x¸c ®Þnh bè cơc cđa v¨n b¶n.
? Em cã nhËn xÐt g× vỊ bè cơc ®ã cđa v¨n b¶n.
? §äc giĩp c« phÇn1 tõ ®Çu.rång"vµ cho biÕt néi dung cđa phÇn v¨n b¶n ®ã.
-C« vµ c¸c em cïng nhau quan s¸t mét gãc nhá cđa ®êi sèng qua mét th­íc phim thu nhá sau
-BËt b¨ng h×nh
?H·y cho c« biÕt th­íc phim t­¬ng øng víi ®o¹n v¨n trong sgk,h·y ®äc cho c« ®o¹n v¨n ®ã
 ?H·y nªu mét vµi c¶m nhËn cđa em vỊ ®o¹n v¨n ®Çu.
? Theo em t¸c gi¶ ®· huy ®éng nh÷ng gi¸c quan nµo ®Ĩ c¶m nhËn vỊ ®èi t­ỵng.
-Qu¶ thËt , ®©y chÝnh lµ c¶m gi¸c râ nhÊt, ®Ỉc tr­ng nhÊt cđa mïa thu ViƯt Nam, mïa thu Hµ Néi:
"S¸ng m¸t trong nh­ s¸ng n¨m x­a
Giã thỉi mïa thu h­¬ng cèm míi"
 (NguyƠn §×nh Thi)
? Em cã nhËn xÐt g× vỊ c¸ch dÉn nhËp cđa t¸c gi¶.
? Em cã nhËn xÐt g× vỊ nghƯ thuËt sư dơng tõ ng÷ cđa t¸c gØa ë ®o¹n v¨n ®Çu.
-§äc chĩ thÝch tõ:thanh nh·
?T¸c dơng cđa viƯc sư dơng tõ ng÷ ®ã.
?Qua ®©y em cã c¶m nhËn g× vỊ con m¾t quan s¸t cđa Th¹ch Lam.
? Qua phÇn ®Çu cđa v¨n b¶n em h·y cho biÕt cèm cã céi nguån tõ ®©u.
? Em thư h×nh dung t©m tr¹ng cđa nhµ v¨n khi th©u nhËn vµo trong t©m hån m×nh nh÷ng vỴ ®Đp cđa ®ång quª.
- M¾t quan s¸t, mịi c¶m nhËn, t©m hån ®¾m say cđa ng­êi nghƯ sÜ khiÕn cho nh÷ng h¹t s÷a cđa b«ng lĩa – tiỊn th©n cđa cèm ®­ỵc liªn t­ëng vµ ®¸nh gi¸ b»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®Đp vµ cao quý lµm sao. Cèm ch­a hoµi thai mµ ®· ®­ỵc giíi thiƯu b»ng biÕt bao lêi v¨n ®Đp nh­ th¬ vËy.
? Theo em ®o¹n v¨n ®­ỵc viÕt theo ph­¬ng thøc biĨu ®¹t nµo? Mơc ®Ých cđa miªu t¶ lµ g×
? Víi tõ ng÷ chän läc tinh tÕ, c©u v¨n cã nhÞp ®iƯu, khiÕn cho ®o¹n v¨n gÇn gịi víi thĨ lo¹i nµo.
- Nh­ng c¸i mïi lĩa nÕp th¬m nång Êy ®Ĩ cã ®­ỵc h¹t cèm dỴo th¬m cÇn ®Õn bµn tay khÐo lÐo cđa con ng­êi.
? T¹i sao cèm l¹i g¾n víi lµng Vßng
? §äc chĩ thÝch 3.
? Nhµ v¨n cã ®i s©u t¶ c¸ch thøc, kü thuËt lµm cèm kh«ng.
? Nh­ vËy t¸c gi¶ tËp trung miªu t¶ h×nh ¶nh nµo
-GV chiÕu bøc tranh
? Em h·y t×m nh÷ng c©u v¨n chĩ thÝch cho bøc tranh?
? H·y nªu mét vµi c¶m nhËn cđa em vỊ bøc tranh ®ã.
- C« hµng cèm cịng ngon m¾t nh­ quµ cđa c« vËy. §ĩng thÕ:
 "Hoa th¬m th¬m l¹ th¬m lïng
Th¬m gèc, th¬m rƠ, ng­êi giång cịng th¬m"
Nh÷ng ng­êi lµm quµ, b¸n quµ nh­ vËy ®· lµm t«n c¸i ®Ỉc s¾c cđa quµ Hµ Néi lªn béi phÇn 
? Tõ nh÷ng lêi v¨n trªn, c¶m xĩc nµo cđa t¸c gi¶ ®­ỵc béc lé
- Cèm lµ quµ cđa lĩa non. Nh­ng qua mét phÇn cđa thiªn tuú bĩt, chĩng ta hiĨu r»ng cèm lµ b¸u vËt hoµ quyƯn h­¬ng trêi, s÷a lĩa vµ tµi n¨ng, t©m hån cđa ng­êi n«ng d©n ViƯt Nam, ng­êi nghƯ sÜ ch©n lÊm, tay bïn ViƯt Nam.
-Trong "Cèm" cđa NguyƠn Tu©n – 1973, ai ®äc sÏ c¶m nhËn râ thªm qu¸ tr×nh vËt v·, gian khỉ cđa h¹t lĩa non ®Ĩ thµnh h¹t cèm.
- Nhµ v¨n cßn c¶m nhËn cèm trªn nh÷ng ph­¬ng diƯn nµo. §äc giĩp c« ®o¹n 2 tõ: "Cèm lµ thø quµ ."
? T¸c gi¶ ®· c¶m nhËn ®iỊu g× trong ®o¹n v¨n nµy
? T¸c gi¶ ®· kh¸i qu¸t nh­ thÕ nµo vỊ gi¸ trÞ cđa cèm
? TiÕp theo t¸c gi¶ ®· b×nh luËn vỊ vÊn ®Ị g×
- Gi¸ trÞ cđa Cèm v­ỵt lªn trªn mét thøc quµ hµng ngµy ®Ĩ trë thµnh mét thø lƠ vËt cao quý, rÊt sang träng, rÊt ViƯt Nam, ®ã lµ sÝnh lƠ trong phong tơc c­íi hái
? Sù hoµ hỵp t­¬ng xøng hång – cèm ®­ỵc ph©n tÝch trªn nh÷ng ph­¬ng diƯn nµo.
?§äc chĩ thÝch tõ:ngäc th¹ch, ngäc lùu, thanh ®¹m, ngät s¾c.
? Em hiĨu thªm gi¸ trÞ nµo cđa cèm tõ lêi b×nh luËn ®ã cđa t¸c gi¶.
-Mét ®o¹n th¬ v¨n xu«i ®· n©ng gi¸ trÞ cđa cèm lªn tÇm "ngäc quý" biĨu t­ỵng cho h¹nh phĩc løa ®«i, gãp phÇn vun xíi cho biÕt bao ®«i løa ViƯt Nam chung thủ, l©u bỊn.
- VËy ®Êy, cèm nh­ mét chøng nh©n, mét sø gi¶ cđa t×nh yªu, ®· trë thµnh lƠ phÈm cao quý cđa thuÇn phong mÜ tơc
 "NÕu em lßng d¹ ®ỉi thay
Cèm nµy sÏ mèc, hång nµy long tai"
-C©u hái th¶o luËn.
?Qua phÇn2 cđa v¨n b¶n, gi¸ trÞ cđa cèm ®­ỵc ph¸t hiƯn trªn nh÷ng ph­¬ng diƯn nµo?Qua ®ã t¸c gi¶ muèn chuyĨn tíi b¹n ®äc t×nh c¶m vµ th¸i ®é nµo trong viƯc øng xư víi thøc quµ cđa d©n téc? V× sao.
? Nh­ng bªn c¹nh ®ã t¸c gi¶ cßn phª ph¸n ®iỊu g×.
?Theo em trong nỊn kinh tÕ héi nhËp cđa thÕ giíi, viƯc hµng ho¸ n­íc ngoµi trµn vµo ViÕt Nam ®¸nh dÊu ®iỊu g×.
?Nh­ng cã ph¶i v× thÕ mµ chĩng ta l·ng quªn nh÷ng s¶n vËt thiªng liªng, b×nh dÞ cđa d©n téc m×nh hay kh«ng.
- §Ỉt t¸c phÈm vµo nh÷ng n¨m 30 cđa thÕ kû XX, ë Hµ Néi, khi nh÷ng sù kiƯn cuéc sèng ®« thÞ trong thêi buỉi "¢u ¸ héi", "T©y tÇu nhè nh¨ng" th× nh÷ng trang viÕt cđa Th¹ch Lam nh­ nh÷ng lêi nh¾c nhë thÊm thÝa. Vµ cho ®Õn tËn b©y giê nã vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ. Th¹ch Lam khiÕn cho chĩng ta biÕt tr©n träng vµ yªu mÕn xø nhµ. Bëi «ng kh«ng chØ tr©n träng h¹t cèm mµ cßn tr©n träng c¶ nh÷ng tËp qu¸n cã tÝnh truyỊn thèng, mang b¶n s¾c v¨n ho¸ ViƯt Nam.
-NguyƠn BÝnh cịng ®· nãi:
"Hoa chanh në gi÷a v­ên chanh
ThÇy u m×nh víi chĩng m×nh ch©n quª"
-Gi¶n dÞ thÕ th«i, nh­ng tiÕng nãi Êy chÝnh lµ sù thøc tØnh cđa c¸c nhµ v¨n, nhµ th¬ vỊ viƯc ph¶i gi÷ l¹i tiÕng nãi cđa d©n téc, tr©n träng nỊn v¨n minh s«ng Hång cđa chĩng ta.
- Víi gi¸ trÞ tinh thÇn Êy chĩng ta ph¶i th­ëng thøc cèm nh­ thÕ nµo, ®äc giĩp c« phÇn 3
? Nhµ v¨n ®· bµn ®Õn vÊn ®Ị g×
? VËy ph¶i th­ëng thøc cèm nh­ thÕ nµo
? V× sao ph¶i ¨n nh­ vËy
? Em ®äc thÊy t¸c gi¶ ®· "ngÉm nghÜ" ®­ỵc g× khi th­ëng thøc cèm. 
?Cịng nh­ hång-cèm tèt ®«i, cèm n»m đ trong l¸ sen gỵi cho em c¶m nhËn g×.
?Cßn em khi th­ëng thøc cèm em ngÉm nghÜ ®­ỵc g×.
? T¸c gi¶ ®· thĨ hiƯn c¸ch c¶m thơ cèm b»ng nh÷ng gi¸c quan nµo
?T¸c dơng cđa c¸ch c¶m thơ nµy
? T¸c gi¶ cßn bµn nh­ thÕ nµo vỊ c¸ch mua cèm, ®éc nh÷ng c©u v¨n ®ã.
? B»ng lý lÏ nµo t¸c gi¶ thuyÕt phơc ng­êi mua cèm: h·y nhĐ nhµng mµ n©ng ®ì, chĩt chiu mµ vuèt ve 
? Qua ®©y cho em thÊy t¸c gi¶ cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo ®èi víi thø quµ cđa lĩa non
-Vµ cịng viÕt vỊ cèm trong "th­¬ng nhí m­êi hai" nhµ v¨n Vị B»ng nãi: thÝch ¨n cèm víi chuèi tiªu trøng cuèc ngon lõ.
- Víi Th¹ch Lam, ¨n cèm lµ th­ëng thøc nh÷ng gi¸ trÞ kÕt tinh cđa bao b¸u vËt trªn ®Êt trêi ViƯt Nam. §Êy lµ c¸i nh×n v¨n ho¸ cđa c¸ch ¨n uèng (V¨n ho¸ Èm thùc). §Êy cịng lµ t×nh yªu, niỊm tù hµo cđa nhµ v¨n ®èi víi quª h­¬ng, ®ång ruéng, c©y lĩa vµ con ng­êi ViƯt Nam nãi chung, m¶nh ®Êt vµ con ng­êi Hµ Néi nãi riªng
- C©u hái tr¾c nghiƯm
C©u1.H·y chän ®¸p ¸n ®Çy ®đ nhÊt cho néi dung v¨n b¶n.
A.Cèm lµ thøc quµ cđa d©n téc
B.Cèm lµ thøc quµ ®Ỉc s¾c cđa d©n téc, lµ s¶n vËt quý cÇn n©ng niu g×n gi÷.
C.T¸c gi¶ lµ ng­êi sµnh cèm
D.N¬i cèm nỉi tiÕng lµ lµng Vßng.
C©u2.Néi dung cđa v¨n b¶n ®· ®­ỵc t¸c gi¶ chuyĨn t¶i b»ng h×nh thøc nghƯ thuËt nµo.
A.Ngßi bĩt tinh tÕ nh¹y c¶m, lèi v¨n giµu Ên t­ỵng, c¶m gi¸c.
B.Lêi v¨n nhĐ nhµng, ªm ¸i, nhĐ nhµng gÇn nh­ th¬.
C.KÕt hỵp nhiỊu ph­¬ng thøc trªn nỊn biĨu c¶m.
D.C¶ ba ph­¬ng ¸n A,B,C ®Ịu ®ĩng.
- Gi¸o viªn kh¸i qu¸t l¹i 
- Gäi häc sinh ®äc ghi nhí SGK/163
I. §äc hiĨu chĩ thÝch
1.T¸c gi¶:Th¹ch Lam(1910-1942) Hµ Néi
- Lµ nhµ v¨n nỉi tiÕng, thµnh viªn cđa nhãm Tù lùc v¨n ®oµn.
- Së tr­êng truyƯn ng¾n
 - V¨n phong Êm ¸p t×nh ng­êi, ®Ëm ®µ mµu s¾c d©n téc.
2.V¨n b¶n: Trong tËp "Hµ Néi b¨m s¸u phè ph­êng"1943. 
- ThĨ lo¹i: Tuú bĩt.
- HS ®äc
-PTB§: BiĨu c¶m
- §èi t­ỵng ph¶n ¸nh cđa bµi tuú bĩt lµ cèm 
- NhĐ nhµng, t×nh c¶m, tha thiÕt..
- Bè cơc: 3 phÇn
- Bè cơc tuú thuéc vµo m¹ch c¶m xĩc cđa t¸c gi¶.
II.§äc- hiĨu néi dung v¨n b¶n
1.C¶m nhËn vỊ nguån gèc cđa cèm
-Häc sinh quan s¸t
-Hsinh ®äc ®o¹n mét
-Më ®Çu bµi tuú bĩt, c¶m høng cđa nhµ v¨n ®­ỵc gỵi lªn tõ h­¬ng th¬m cđa l¸ sen, ®Çm sen cuèi hÌ, b¸o hiƯu thu sang, b¸o hiƯu mïa vỊ cđa mét thø quµ thanh nh·, tinh khiÕt.
-Thøc quµ g× nhµ v¨n kh«ng nãi ngay mµ dïng mét c©u hái tu tõ gỵi trÝ tß mß cđa ng­êi ®äc, tõ ®ã dÉn ta tíi c¸nh ®ång xanh
- C¸c b¹n cã ngưi thÊy..lĩa non kh«ng.
- Trong c¸i vá xanh kia.ngµ hoa cá.
- D­íi ¸nh n¾ng.trong s¹ch cđa trêi.
 - T¸c gi¶ huy ®éng nhiỊu gi¸c quan:thÞ gi¸c, kh­íu gi¸c..
- Tù nhiªn, gỵi c¶m, trang träng, thanh nh·
- NhiỊu tÝnh tõ, ®éng tõ ®­ỵc gỵi t¶ nèi nhau xuÊt hiƯn: nhuÇn thÊm, thanh nh·, tinh khiÕt, th¬m m¸t, tr¾ng th¬m, ph¶ng phÊt, trong s¹ch.
-HS
- Con m¾t quan s¸t tinh tÕ, c¶m nhËn tµi hoa, lèi viÕt nhĐ nhµng, biĨu c¶m ®Çy chÊt th¬.
- Céi nguån: Lĩa ®ång quª.
- Tr¸i tim cđa «ng d­êng nh­ rung ®éng lªn tr­íc mµu mµu xanh vµ h­¬ng th¬m dÞu ngät cđa b«ng lĩa nÕp non trªn c¸nh ®ång quª.
- Miªu t¶.
- Béc lé c¶m xĩc.
- GÇn víi th¬(®o¹n th¬ v¨n xu«i).
- Lµng Vßng nỉi tiÕng víi nghỊ lµm cèm.
- Cèm lµng Vßng dỴo th¬m ngon nhÊt.
- Kh«ng t¶ tØ mØ, chØ kh¸t qu¸t ®Ĩ ca ngỵi, chØ cho biÕt ®ã lµ mét nghƯ thuËt.
- C« g¸i b¸n cèm lµng Vßng xinh xinh, gän ghÏ, ®Ỉc biƯt lµ "c¸i ®ßn g¸nh 2 ®Çu cong lªn nh­ chiÕc thuyỊn rång".
- HS tr¶ lêi
- VỴ ®Đp cđa c« g¸i, ng­êi lµm ra cèm
- C¸ch cèm ®Õn víi ng­êi thËt duyªn d¸ng, lÞch thiƯp.
-Yªu quý tr©n träng céi nguån trong s¹ch, ®Đp ®Ï, giµu s¾c th¸i v¨n ho¸ d©n téc cđa cèm.
2. C¶m nhËn vỊ gi¸ trÞ cđa cèm
- Cèm lµ qïa tỈng cđa ®ång quª
- Cèm lµ ®Ỉc s¶n cđa d©n téc.
- Cèm lµ quµ quª nh­ng hÕt søc thiªng liªng.
- T¸c gi¶ b×nh luËn vỊ vÊn ®Ị dïng cèm ®Ĩ lµm quµ sªu tÕt.
(®äc CT5)
- Hoµ hỵp t­¬ng xøng vỊ mµu s¾c (mµu xanh t­¬i cđa cèm nh­ ngäc th¹ch quý; ®á th¾m cđa hång nh­ ngäc lùu giµ)
- Hoµ hỵp vỊ h­¬ng vÞ(thanh ®¹m- ngät s¾c)
®Hång cèm g¾n bã hµi hoµ trong t×nh duyªn ®«i løa.
- Cèm gãp phÇn lµm cho nh©n duyªn tèt ®Đp, bëi cèm lµ thøc d©ng cđa ®Êt trêi mang h­¬ng vÞ thanh nh· ®Ëm ®µ, cđa ®ång quª néi cá, hỵp víi viƯc nghi lƠ cđa mét xø së lĩa n­íc.
-HS th¶o luËn theo bµn
-C¸c bµn cư ®¹i diƯn tr×nh bµy
®Gi¸ trÞ vỊ tinh thÇn; gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc.
 Tr©n träng vµ gi÷ g×n "cèm"nh­ mét vỴ ®Đp v¨n ho¸ d©n téc.
- Thãi chuéng ngo¹i, b¾t ch­íc ng­êi n­íc ngoµi, v« häc.
-HS
-HS
3. NghƯ thuËt th­ëng thøc cèm.
 -¡n tõng chĩt, thong th¶, ngÉm nghÜ.
- V× cèm ®Ỉc s¾c ë h­¬ng vÞ.¡n nh­ thÕ míi c¶m nhËn d­ỵc hÕt h­¬ng vÞ ®ång quª Êy.
- ThÊy thu l¹i trong h­¬ng vÞ Êy.
-Gỵi sù Êm ¸p nång nµn cđa ®ång ®Êt quª h­¬ng
-H­¬ng vÞ ®ång ®Êt quª h­¬ng, tr©n träng n­êi lµm ra cèm
- Khøu gi¸c(mïi th¬m phøc..)
- Xĩc gi¸c(chÊt ngät cđa cèm)
- ThÞ gi¸c(mµu xanh)
- Hìi c¸c bµ mua hµng..
-Sù tinh tÕ s©u s¾c cđa t¸c gi¶.
-Hìi c¸c bµ mua hµng..
- V× cèm lµ léc cđa trêi, khÐo lÐo cđa ng­êi, lµ sù cè g¾ng tiỊm tµng nhÉn n¹i cđa thÇn Lĩa.
®Mua cèm:khÐo lÐo.
-T¸c gi¶ lµ ng­êi sµnh cèm.
-Xem cèm nh­ mét gi¸ trÞ tinh thÇn thiªng liªng ®¸ng ®­ỵc chĩng ta tr©n träng.
III. Ghi nhí
-HS tr¶ lêi
-§¸p ¸n dĩng
C©u1:B 
C©u2:D
1. Néi dung
-Cèm lµ thøc quµ ®Ỉc s¾c
-Lµ s¶n v©t quý cđa d©n téc cÇn n©ng niu, g×n gi÷.
2. NghƯ thuËt
- Ngßi bĩt tinh tÕ, nh¹y c¶m, lèi v¨n giµu Ên t­ỵng, c¶m gi¸c.
- Lêi v¨n nhĐ nhµng, ªm ¸i, kÕt hỵp nhiỊu ph­¬ng thøc biĨu ®¹t.
-HS ®äc
d. cđng cè
C©u 1: Cho hai ®o¹n v¨n sau
a. Cèm lµ thøc quµ riªng biƯt cđa ®Êt n­íc, lµ thøc d©ng cđa nh÷ng c¸nh ®ång lĩa b¸t ng¸t xanh, mang trong h­¬ng vÞ tÊt c¶ c¸i méc m¹c, gi¶n dÞ vµ thanh khiÕt cđa ®ång quª néi cá An Nam.Ai ®· nghÜ ®Çu tiªn dïng cèm ®Ĩ lµm quµ sªu tÕt.Kh«ng cßn g× hỵp h¬n víi sù v­¬ng vÝt cđa t¬ hång, thøc quµ trong s¹ch, trung thµnh víi c¸c viƯc lƠ nghi.Hång cèm tèt ®«iVµ kh«ng bao giê cã hai mµu l¹i hoµ hỵp h¬n ®­ỵc n÷a:mµu xanh t­¬i cđa ngäc th¹ch quý, mµu ®á th¨m cđa hång nh­ ngäc lùu giµ. Mét thø thanh ®¹m, mét thø ngät s¾c, hai vÞ n©ng ®ì nhau ®Ĩ h¹nh phĩc ®­ỵc l©u bỊn.
b." Mµ ë ®©u ®©y cã c¸i h­¬ng th¬m g× dÞu dÞu thÕ? µ ®Êy lµ h­¬ng lĩa ba gi¨ng, mµ tiÕng rung ®éng nhÌ nhĐ kia chÝnh lµ tiÕng ©n t×nh nhá bÐ cđa nh÷ng b«ng thãc, th¬m th¬m ng· vµo lßng nhau ®Ĩ t×m sù Êm ¸p tr­íc ngän giã vµng hiu h¾t.
 Mïa hång lĩc nµy ®· ré, b­ëi cịng ®· nhiỊu, nh­ng th¬m ngät ngµo mïi ®Êt n­íc, quª h­¬ng, ®è cã c¸i g× so s¸nh ®­ỵc víi cèm Vßng
jre ¨n víi chuèi tiªu trøng quèc ngon lõ"
?§äc hai ®o¹n v¨n.
?Em h·y cho biÕt hai ®o¹n v¨n nµy ë trong t¸c phÈm nµo,cđa ai.
?So s¸nh sù gièng nhau cđa hai ®o¹n v¨n.
G.Kh¸i qu¸t l¹i
Hµ Néi b¨m s¸u phè ph­êng
C©u 2: §iỊn tõ vµo nh÷ng chç trèng sau:
"Mét thø quµ cđa lĩa non: Cèm" trÝch trong tËp .
Th¹ch Lam
2.  lµ t¸c gi¶ cđa bµi v¨n
Tuú bĩt
3. V¨n b¶n "Mét thø quµ cđa lĩa non: Cèm" thuéc thĨ lo¹i ..
BiĨu c¶m
4. Ph­¬ng thøc biĨu ®¹t chÝnh cđa v¨n b¶n lµ: .
Lµng Vßng
5. . nỉi tiÕng víi nghỊ lµm cèm.
T×nh duyªn ®«i løa
6. Hång – cèm tèt ®«i biĨu t­ỵng cho ...
N©ng niu, g×n gi÷
7. Cèm lµ s¶n vËt quý cđa d©n téc cÇn  
 ba
NghƯ thuËt
8. Bµi v¨n viÕt vỊ cèm trªn  ph­¬ng diƯn.
9. Giäng v¨n tinh tÕ, nhĐ nhµng mµ s©u s¾c lµ ®Ỉc s¾c vỊ ... cđa bµi v¨n.
 -Gäi häc sinh tr¶ lêi 
-ChiÕu ®¸p ¸n
e. h­íng dÉn vỊ nhµ
- Häc gi¸ trÞ néi dung, nghƯ thuËt cđa ®o¹n trÝch.
- S­u tÇm nh÷ng c©u th¬, ca dao, tơc ng÷ nãi ®Õn cèm.
- T×m ®äc nh÷ng v¨n b¶n viÕt vỊ cèm cđa Vị B»ng, NguyƠn Tu©n.
- ChuÈn bÞ bµi míi "Mïa xu©n cđa t«i"
-------------------------------------------
TuÇn :15 Ngµy25 th¸ng 11 n¨m2008
Tiết :58 
Ch¬i ch÷
A .MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : 
Giúp HS :
-Hiểu được thế nào là chơi chữ 
-Hiểu được một số cácfh chơi chữ thường dùng 
-Bước đầu cảm thụ được cái đẹp cái hay của chơi chữ 
b. chuÈn bÞ
G.Nghiªn cøu, so¹n bµi ,b¶ng phơ
H. Häc bµi cị, xem tr­íc bµi míi
C.HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
1 . Ổn định lớp 
2 . Kiểm tra bài cũ 
-Cho biết vài đặc điểm của thể loại tuỳ bút ?
-Câu văn nào trong bài đã khái quát những giá trị đặc sắc chứa đựng trong hạt cốm 
3 . Bài mới 
-Chơi chữ không chỉ là công việc của văn chương , trong đời sống hằng ngày , người ta cũng thường hay chơi chữ . Không phải chỉ có người lớn mới thích chơi chữ mà các em học sinh còn nhỏ tuổi cũng thích chơi chữ . Vậy chơi chữ là gì ? Bài học hôm nay chúng ta cùng đi vào tìm hiểu .
H® cđa thÇy
H® cđa trß
-Gv ghi bài ca dao sau ®©y lên bảng cho HS đọc 
	“ Bà già đi chợ cầu đông 
 .. Lợi thì có lợi những răng không còn 
?Em có nhận xét gì về nghĩa của các từ “ Lợi “ Trong bài ca dao này ? 
?Em có nhận xét gì về câu trả lời của thầy bói ở cuối bài ? 
?Việc dùng từ lợi ở cuối bài là đã dựa vào hiện tượng gì của từ ? 
?Việc dùng từ ngữ như vậy có tác dụng ? 
?Từ những tìm hiểu ở trªn em có thể cho biết thế nào là chơi chữ ? 
à Ghi nhớ 1 : SGK / 164
-GV đưa thêm ví dụ :
	“Trùng trục như con bò thui
	Chín mắt , chín mũi , chín đuôi , chín đầu “
?Câu này chơi chữ nào ? Dựa trên hiện tượng ? 
?Em hãy chỉ rõ các lối chơi chữ trong các đoạn văn , thơ trong SGK / 164 ?
NHư vậy về cơ bản có mấy cách chơi chữ ?
- Ghi nhớ 2 : SGK / 165
?§äc yªu cÇu bµi tËp 1
?§äc bµi th¬ vµ cho biÕt t¸c gi¶ dïng nh÷ng tõ nµo ®Ĩ ch¬i ch÷
?Nh÷ng c©u sau ®©y tiÕng nµo chØ sù vËt gÇn gịi
I. Thế nào là chơi chữ 
A . VD : 
-Lợi ở câu 2 có nghĩa : thuận lợi , lợi lộc 
-Trong câu trả lời của thầy bói thì mới đầu ta cứ tưởng là lợi với nghĩa thuận lợi nhưng đọc tiếp vế sau “ Nhưng răng ó còn “ Ta mới thấy ý đích thực của thầy bói : Bà đã già rồi , tính chuyện chồng con làm gì nữa ? Hoá ra cái từ lợi ở đây không còn nghỉa là thuận lợi nữa mà chuyển sang một nghĩa khác . 
-Trả lời gián tiếp , đượm chất hài hước mà không cay độc . 
-Dựa vào hiện tựong đồng âm hay còn gọi là “ đánh tráo ngữ nghĩa “ 
-Gây cảm giác bất ngờ , thú vị .
 à chơi chữ 
	* Ghi nhớ 
	SGK / 164
-Chơi chữ “ Chín “ . D­Ïa vào hiện tượng đồng âm .
II . Các lối chơi chữ : 
1. Dùng lối nói tr¹i âm
-Sánh với Nava “ranh tướng “ pháp 
Tiếng tăm nồng nặac ở Đông Dương 
à Dùng lối nói trại âm 
2 . Dùng lối điệp âm 
-Mênh mông muôn mẫu một màu mưa 
Mỏi mắt miên man mài mịt mờ 
à Dùng lối điệp âm 
3 . Dùng lối nói lái
- Con cá đối bỏ trong cối đá 
Con mèo cái nằm trên mài kèo 
à Dùng lối nói lái 
4 . Dùng từ ngữ trái nghĩa
Ngọt thơm sau lớp vỏ gai 
	Sầu riêngmà hoá vui chung trăm nhà 
à Dùng từ ngữ trái nghĩa 
 III . Ghi nhớ 1 + 2 
	( SGK / 165)
III . Luyện tập :
Bài 1 / 165
-Dïng tªn loµi r¾n ®Ĩ ch¬i ch÷
+Liu ®iu
+Hỉ lưa
+Mai gÇm
+R¸o mÐp
+L»n
+Tr©u Lç
+Hỉ mang
Bài 2 / 165
a.ThÞt, mì, dß, ch¶, nem
®Ch¬i ch÷ nh÷ng tõ cïng tr­êng nghÜa
b.Nøa, tre, trĩc,.
®Ch¬i ch÷ nh÷ng tõ cïng tr­êng nghÜa
d. cđng cè
-Chơi chữ là gì ? Có mấy lối chơi chữ ? 
E.dỈn dß
-HTL ghi nhớ 1 + 2 / 165
-Làm bài tập 3 
- Sưu tầm một số cách chơi chữ trong sách báo .
-------------------------------------------
TuÇn: 15 Ngµy 29 th¸ng 11 n¨m2008
Tiết :59 
Lµm th¬ lơc b¸t
A – MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : 
-Dưới nhiều hình thức , giúp cho mọi HS có cơ hội tập làm thể thơ lục bát để hiểu được luật của nó .
b. chuÈn bÞ
 G. nghiªn cøu, so¹n bµi, b¶ng phơ
 H. häc bµi cị, chuÈn bÞ bµi míi
C. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
1 . Ổn định lớp 
2 . Kiểm tra bài cũ 
?Thế nào là Chơi chữ ? Cho ví dụ ?
?Có mấy cách chơi chữ ? Kể và cho Ví dụ ?
3 . Bài mới 
Lục bát là thể thơ độc đáo của văn học Việt Nam . Song trong thực tế Nhiều HS đến Sinh viên vẫn không nắm được thể thơ này . Vì vậy tập làm thơ lục bát là 1 yêu cầu chính đáng . Tiết học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu và tập làm thể thơ này
Tiến trình tổ chức hoạt động
 H® cđa thÇy
H® cđa trß
?Đọc kỹ câu ca dao sau đây và trả lời câu hỏi 
 “ Anh đi anh nhớ quê nhà 
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao "
?Câu ca dao trên có mấy dòng , mỗi dòng có mấy tiếng ? Vì sao gọi là lục bát 
Cho sơ đồ sau và điền các kí hiệu B,T,V ứng với mỗi từ của bài ca dao trên vào các ô ? 
 I : Tìm hiểu luật thơ lục bát 
-Câu ca dao trên có 4 dòng , dòng 1 có 6 tiếng , dòng 2 có 8 tiếng , dòng 3 và 4 cũng giống như dòng 1 và 2 . Câu ca dao trên có tất cả 2 cặp 6, 8 .
- Vì vậy mới gọi là lục bát .Các tiếng có dấu huyền và không dấu gọi là thanh bằng , kí hiệu là B. 
-Các tiếng có dấu sắc , nặg , hỏi , ngã gọi là thanh trắc , kì hiệu là T 
-Vần kí hiệu là V 
B
B
B
T
B
BV
T
B
B
T
T
BV
B
BV
T
B
T
T
B
BV
T
B
T
T
B
BV
B
BV
?Nêu nhận xét về luật thơ lục bát ( về số câu , số tiếng , số vần , vị trí vần , sự đổi thay , bổng trầm , ngắt nhịp ) ? ( Thảo luận )
-Số câu : câu ca dao trên có 4 âu ( câu ca dao có thể có 2 câu , 4 câu , 6, 8 câu ) nói chung là số câu không hạn định nhưng thường kết bằng câu bát . 
-Số tiếng : cứ 1 câu 6 ( câu lục ) đến câu 8 ( câu bát )
-Số vần : các tiếng vần (6 và 8) đều là vần bằng 
-Vị trí vần : Tiếng thứ 6 dòng 6 ứng với tiếng 6 dòng 8 . Tiếng thứ 8 dòng 8 ứng với tiếng 6 dòng 6 và ngược lại .
-Bổng , trầm :
+Các tiếng ở vị trí 2,4,6,8 bắt buộc theo luật bằng – trắc 
+Các tiếng ở vị trí 1,3,5,7 không bắt buộc theo luật .
-Ngắt nhịp : thường là nhịp 2/2 , hoặc 4/4 nhưng cũng có khi 3/3
?Tóm lại , qua việc tìm hiểu về thơ lục bát , em hãy nêu nhận xét về luật thơ này ? 
II.Ghi nhớ : SGK / 156
[[¬[ Luyện tập 
*Bài 1 / 157
*Bài 2 / 157
*Bài 3 / 157
d. cđng cè
-Em hãy trình bày luật của thơ lục bát . 
e. dỈn dß
-Học thuộc lòng ghi nhớ : SGK / 156
-Chuẩn bị bài : PhÇn luyƯn tËp
Phẩn ghi bảng
I . TÌM HIỂU BÀI :
1 . Luật thơ lục bát : 
Anh
Đi
Anh
Nhớ
Quê
Nhà
B
B
B
T
B
BV
Nhớ
Canh
Rau
Muốn
Nhớ
Cà
Dầm
Tương
T
B
B
T
T
BV
B
B
2 . Ghi nhớ : ( SGK / 156 )
------------------------------------
TuÇn15 Ngµy28 th¸ng11 n¨m2008
TiÕt 60
TËp lµm th¬ lơc b¸t
A.Mơc tiªu cÇn ®¹t
-Nh­ tiÕt59
B. chuÈn bÞ;
 G.Nghiªn cøu, so¹n bµi
 H.Häc bµi cị, chu¶n bÞ bµi tËp
C. TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng
1.ỉn ®Þnh
2.KiĨm tra
?Lơc b¸t lµ g×.?LuËt th¬ lơc b¸t nh­ thÕ nµo.
3.Bµi míi
Ho¹t ®éng cđa thÇy
Ho¹t ®éng cđa trß
?Lµm th¬ lơc b¸y theo m« h×nh ca dao.
?§iỊn tõ nèi tiÕp cho thµnh luËt
?V× sao ®iỊn nh­ thÕ
?Cho biÕt c¸c c©u lơc b¸t sau sai ë ®©u vµ sưa l¹i cho ®ĩng.
?§äc bµi tËp 3
-G. Tỉ chøc h/s lµm 2 ®éi 
 +Mét ®éi x­íng c©u lơc
 +Mét ®éi x­íng c©u b¸t
 +§éi nµo kh«ng lµm ®­ỵc lµ thua ®iĨm
 +§éi th¾ng ®­ỵc quyỊn x­íng c©u lơc
GV lµm träng tµi
Muèn cho mét bµi th¬ hay, v­ỵt qua tr×nh ®é vÌ th× c©u th¬ ph¶i cã h×nh ¶nh, cã hån
II . LUYỆN TẬP 
*Bài 1 / 157 : Làm thơ lục bát
-ë nhµ
- tiÕn lªn hµng ®Çu
-§Ĩ cho em thÊy tr¸i tim rén rµng.
*Bài 2 / 157 : sửa lại câu lục bát cho đúng luật
-cã bßng®cã xoµi
-hµng ®Çu v­¬n lªn
*Bài 3 / 157
-Häc