Tiết 16, Bài 15: Đòn bẩy - Nguyễn Văn Ngọc

Ngày soạn:23/11/2010
Ngày dạy:30/11/2010 
TIẾT 16 - BÀI 15 
	 ĐÒN BẨY
I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức:
- Xác định được điểm tựa (O), các lực tác dụng lên đòn bẩy đó (điểm O1, O2 và lực F1, F2). 
- Nêu được tác dụng của đòn bẩy là giảm lực kéo hoặc đẩy vật và đổi hướng của lực. Nêu được tác dụng này trong các ví dụ thực tế.
2. Kĩ năng:
- Biết sử dụng đòn bẩy trong những công việc thích hợp (biết thay đổi vị trí của các điểm O, O1, O2 cho phù hợp với yêu cầu sử dụng).
3. Thái độ:
Tự chủ trong việc lĩnh hội kiến thức, tích cực học tập
4. Tư duy:
- Khái quát, tổng hợp
III. CHUẨN BỊ.
1. Giáo viên:
- Máy chiếu, Mô hình đòn bẩy, gi¸o ¸n 
2: Mỗi nhóm học sinh:
- Bộ thí nghiệm như hình 15.4 
- Bảng kết quả thí nghiệm 15.1
So sánh
OO2 với OO1
Trọng lượng
của vật: P = F1
Cường độ của lực kéo vật F2
So sánh F2 với F1
OO2 > OO1
F1 = N
F2 =. N
F2..F1
OO2 = OO1
F2 =. N
F2..F1
OO2 < OO1
F2 =. N
F2..F1
III. Tæ chøc c¸c HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.
1. Ổn định lớp (1’): Kiểm tra sĩ số lớp: ..
2. Câu hỏi kiểm tra bài cũ ( 4’)( Slide 2)
? Nªu t¸c dông vµ ®Æc ®iÓm cña mÆt ph¼ng nghiªng.
3.Tæ chøc t×nh huèng häc tËp.
Gv th«ng b¸o. Nh­ c¸c em ®· biÕt muèn n©ng vËt lªn chóng ta cã thÓ buéc d©y vµo vËt kéo trực tiếp nh­ h×nh 13.2 hoÆc ta cã thÓ sö dông mÆt ph¼ng nghiªng nh­ h×nh 14.1. Song có người lại muốn dùng cần vọt để nâng ống lên nh­ h×nh 15.1. Liệu làm làm như thế có dễ dàng hơn hay không? Chúng ta sẽ tìm câu trả lời này trong bài học hôm nay.
4. Bµi míi.
Ho¹t ®éng cña HS vµ trî gióp cña GV
Néi dung
Ho¹t ®éng1.(T×m hiÓu cÊu t¹o cña ®ßn bÈy)
Gv th«ng b¸o. H·y cho t«i mét ®iÓm tùa t«i sÏ n©ng bæng tr¸i ®Êt nµy lªn.
VËy ®iÓm tùa lµ g× vµ cã ë ®©u ta ®i t×m hiÓu phÇn I.
- Y/C HS ®äc phÇn I tr¶ lêi c©u hái.
? Mçi ®ßn bÈy ®Òu cã ba yÕu tè vËy ®ã lµ c¸c yÕu tè nµo?
HS.
+ Điểm tựa 
+ Điểm tác dụng của lực F1 
+ Điểm tác dụng của lực F2 
Gv nhÊn m¹nh ba yÕu tè cña ®ßn bÈy vµ chèt vÊn ®Ò.Y/C hs vận dụng thùc hiÖn yªu cÇu C1.
HS.
- H×nh 15.2. O-2 ;O1 - 1 ; O2 - 3.
- H×nh 15.3. O-5 ;O1 - 4 ; O2 - 6.
? Hãy quan sát hình 13.2 cho biết hướng của lực kéo vật lên trực tiếp ?.
HS:
- Hướng từ dưới lên.
? Trong trường hợp hình 15.1 dùng đòn bẩy thì lực mà người tác dụng để nâng vật lên có hướng như thế nào?
HS: 
- Hướng từ trên xuống.
GV: VËy ta thÊy r¼ng còng gièng nh­ mÆt ph¼ng đòn bẩy còng có tác dụng làm đổi hướng của lực.
Phần I chúng ta đã tìm hiểu được cấu tạo của đòn bẩy, vậy đòn bẩy giúp con người làm việc dễ dàng hơn như thế nào? Ta tìm hiểu sang phần II.
I. T×m hiÓu cÊu t¹o cña ®ßn bÈy.
Mỗi đòn bẩy đều có.
+ Điểm tựa là O.
+ Điểm tác dụng của lực cÇn n©ng 
F1 là O1.
+ Điểm tác dụng của lực n©ng 
F2 là O2.
C1. Ta cã c¸c vÞ trÝ nh­ sau.
- H×nh 15.2 : O-2 ;O1 - 1 ; O2 - 3.
- H×nh 15.3 : O-5 ;O1 - 4 ; O2 - 6.
Ho¹t ®éng 2.
1. Hướng dẫn nghiên cứu vấn đề:
Tr­íc khi N/C vÊn ®Ò nµy c¸c em h·y quan s¸t h×nh 15.4 tr¶ lêi c©u hái sau ®©y.
? C¸c ®iÓm O, O1, O2 lµ g× ?
? Kho¶ng c¸ch OO1 vµ OO2 lµ g×?
HS tr¶ lêi Gv chèt. 
? Em h·y dù ®o¸n xem muèn lùc n©ng F2 nhá h¬n lùc cÇn n©ng F1 th× c¸c khoảng cách OO1 và OO2 phải thỏa mãn điều kiện gì?
HS: dự đoán mối quan hệ. 
(OO2 > OO1, OO2 = OO1. OO2 < OO1)
Gv. Để kiểm tra dự đoán trªn chúng ta sẽ tiến hành làm thí nghiệm kiÓm tra.
2. Hướng dẫn thí nghiệm:
? Môc ®Ých ta lµm thÝ nghiÖm nµy g×?
HS :
Thấy được sự phụ thuộc của các lực F1, F2 vào các khoảng cách OO2 vµ OO1
GV: Giới thiệu dụng cụ thí nghiệm: Nh­ h×nh 15.4/trang 48.
? §Ó tiÕn hµnh TN chóng ta cÇn th«ng qua nh÷ng b­íc lµm nµo?
HS tù ®äc tµi liÖu sgk ®Ó tr¶ lêi.
 HS:
- §Ó tiÕn hµnh TN ta th«ng qua hai b­íc
.
Gv cÇm dông cô vµ h­íng dÉn cô thÓ c¸c b­íc vµ c¸ch cÇm vµ ®äc sè chØ cña lùc kÕ. Cho 1 - 2 HS ®äc tãm t¾t c¸c b­íc tiÕn hµnh TN.
Gv cho c¸c nhãm nhËn dông cô vµ tiÕn hµnh TN
HS: Làm việc theo nhóm, hoàn thành bảng kết quả thí nghiệm 15.1
GV: 
? Từ bảng kết quả TN em có nhận xét về mối quan hệ giữa lực F1, F2, và khoảng cách OO1 ,OO2
3. Tổ chức rút ra kết luận:
GV: Th«ng qua TN kÕt qu¶ mµ c¸c nhãm thu ®­îc ®· ph¶n ¸nh ®óng t¸c dông cña ®ßn bÈy còng nh­ ®Æc ®iÓm khi sö dông lo¹i dông cô nµy..
? VËy c¨n cø vµo kÕt qu¶ TN em h·y hoµn thµnh yªu cÇu C3 ®Ó cã kÕt luËn vÒ vÊn ®Ò mµ chóng ta ®· ®Æt ra ë phÇn trªn?
HS: Muốn F2 OO1 
Gv l­u ý HS. Cã ba s­ lùa chän cho kÕt luËn nµy song trong bµi nµy ta chØ t×m mèi quan hÖ gi÷a OO1 vµ OO2 ®Ó F2 < F1 . C¸c em vÒ nhµ suy nghÜ vµ t×m c¸ch thùc hiÖn cho hai lùa chän cßn l¹i.
II. ®ßn bÈy gióp con ng­êi lµm viÖc dÔ dµng h¬n nh­ thÕ nµo ?
1. §Æt vÊn ®Ò
Nh­ sgk/ trang 48
2. ThÝ nghiÖm.
a) Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm.
 Nh­ h×nh 15.4 sgk/ trang 48
b) TiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
b1. C¸c b­íc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
Nh­ sk trang 48.
b2. NhËn xÐt.
C2
 + OO2 > OO1.à F2 < F1
 + OO2 = OO1.à F2 = F1
 + OO2 F1
3. Rót ra kÕt luËn.
C3: (1) Nhá h¬n
 (2) Lín h¬n
à Muèn F2 OO1
Ho¹t ®éng 3.
Trong cuộc sống có rất nhiều dụng cụ ứng dụng của đòn bẩy, em hãy lấy một số thí dụ về đòn bẩy.
- Tõng HS thùc hiÖn yªu cÇu C4
GV: Cho HS nhận xét nÕu cÇn. yêu cầu về nhà tìm thêm thí dụ.
- Tõng nhãm thùc hiÖn råi chÊm kÕt qu¶ cña nhau khi ®· ®èi chiÕu ®¸p ¸n ®óng cña Gv.
- Tõng HS thùc hiÖn yªu cÇu C5. 
Gv l­u ý cho HS nhËn d¹ng hai lo¹i ®ßn bÈy th«ng qua h×nh ¶nh xe cót kÝt vµ cÇu bËp bªnh.
? Quan s¸t hai lo¹i ®ßn bÈy em cã nhËn xÐt g× vÒ vÞ trÝ cña ®iÓm tùa O so víi c¸c ®iÓm O1 vµ O2?
Gv chèt vÊn ®Ò.
C6:
GV: Em hãy chỉ ra c¸ch cải tiến hệ thống đòn bẩy ở hình 15.1 để lµm giảm lực kéo hơn?
HS: Đưa ra các cách.
GV: Nhận xét, giải thích.
Bài tập củng cố.( Slide 
a
b
GV: Trong hai tr­êng hîp trªn, tr­êng hîp nµo tay t¸c dông vµo ®ßn bÈy víi lùc nhá h¬n träng lîng vËt?V× sao?
GV: Nhận xét chỉ rõ các điểm O,O1 và O2
4. VËn dông.
C4. VÝ dô. C¸i bËt n¾p chai, G¸nh n­íc
C5. Điểm tựa của các đòn bẩy trên hình 15.5 là chỗ mái chèo tựa vào mạn thuyền, trục bánh xe cút kít, ốc giữ hai lưỡi kéo, trục quay.
F1 tác dụng vào: chỗ nước đẩy vào mái chèo, đáy thùng xe, giấy chạm vào lưỡi kéo, chỗ một bạn ngồi.
F2 tác dụng vào: tay cầm mái chèo, tay cầm của xe, tay cầm của kéo, chỗ bạn thứ hai ngồi. 
C6.
§Æt ®iÓm tùa gÇn èng bª t«ng h¬n
 Buéc gi©y kÐo xa ®iÓm tùa h¬n
 Buéc thªm vËt nÆng vµo phÝa cuèi ®ßn bÈy (PhÝa O2)
5. S¬ kÕt bµi häc:
a) Cñng cè. Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái sau.
? Mô tả sơ lược cấu tạo của đòn bẩy ? Sử dụng đòn bẩy ta được lợi gì? Vì sao?
b) H­íng dÉn häc bµi.
- Y/C HS vÒ nhµ häc thuéc phÇn ghi nhí vµ lµm c¸c bµi tËp trong sbt tõ 15.1 ®Õn 15.4 riªng 15.5 dµnh cho c¸c em kh¸ giái. ChuÈn bÞ bµi 16. Rßng räc
IV: Rót kinh nghiÖm.
Tr­êng Yªn, ngµy. th¸ng 11 n¨m 2010
 	 Ban gi¸m hiÖu ký duyÖt