Tiết 47, Bài 38: Axetilen - Dương Huỳnh

TUẦN 25
Ngaøy daïy: 22 / 2 / 2013
Tieát 47 – Baøi 38:
Coâng thöùc phaân töû: C2H2
Phaân töû khoái: 26 ñ.v.C
u MỤC TIÊU
1.1 Kieán thöùc: 
HS biết được:
Công thức phân tử, công thức cấu tạo, đặc điểm cấu tạo của axetilen.
Tính chất vật lí: Trạng thái, màu sắc, tính tan trong nước, tỉ khối so với không khí.
Tính chất hóa học: Phản ứng cộng brom trong dung dịch, phản ứng cháy.
Ứng dụng: làm nhiên liệu và nguyên liệu trong công nghiệp.
HS hiểu được: Cơ chế phản ứng cộng của axetilen xảy ra 2 nấc khác với etilen.
1.2 Kyõ naêng:
HS thực hiện được:
Quan sát thí nghiệm, hình ảnh, mô hình rút ra được nhận xét về cấu tạo và tính chất axetilen
Viết các PTHH dạng công thức phân tử và CTCT thu gọn.
HS thực hiện thành thạo:
Phân biệt khí axetilen và khí metan bằng phương pháp hóa học
Tính % thể tích khí axetilen trong hỗn hợp khí hoặc thể tích khí đã tham gia phản ứng ở đktc.
Cách điều chế axeilen từ CaC2 và CH4
1.3 Thaùi ñoä:
Giuùp hoïc sinh coù thaùi ñoä hoïc taäp tích cöïc vaø yeâu thích moân hoùa.
v NỘI DUNG BÀI HỌC 
Tính chất vật lí
Đặc điểm cấu tạo
Tính chất hoá học
Ứng dụng
Đeì6u chế
w CHUẨN BỊ
3.1 GV: moâ hình phaân töû etilen, sô ñoà thí nghieäm hình 4.11 vaø H4.12 SGK / 121, baûng phuï
3.2 HS:chuaån bò baøi tröôùc ôû nhaø, baøi 38:”Axetilen” vaø naém ñöôïc CTPT - CTCT cuûa axetilen ; so saùnh ñaëc ñieåm caáu taïo phaân töû vaø TCHH cuûa axetilen vôùi metan vaø etilen
x TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
4.1 OÅn ñònh toå chöùc & kiểm diện: KTSS
4.2 Kieåm tra miệng
Caâu hoûi:
1. Vieát CTCT vaø neâu ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa etilen. Trình baøy TCHH ñaëc tröng cuûa etilen (8ñ)
2. Söûa baøi taäp 4 SGK / 119.
Traû lôøi:
GV: goïi 2 HS laøm baøi.
HS1: CTCT cuûa etilen: Ñaëc ñieåm:
H H Trong phaân töû etilen coù 1 lieân keát ñoâi
 \ / giöõa 2 nguyeân töû C , trong lieân keát 
 C = C vieát goïn: CH2 = CH2 ñoâi coù 1 lieân keát keùm beàn deã ñöùt ra
 / \ trong phaûn öùng hoùa hoïc
H H 
Tính chaát hoùa hoïc ñaëc tröng cuûa etilen laø phaûn öùng coäng.
PTHH: C2H4 + Br2 " C2H4Br2
HS2: söûa baøi taäp 4 SGK / 119
Ñaùp aùn: a) theå tích khí oxi caàn duøng laø:13,44 (l)
 b) theå tích khoâng khí: 67,2 (l)
GV: goïi 2 HS khaùc nhaän xeùt , söûa sai neáu coù vaø GV keát luaän chaám ñieåm
4.3 Tiến trình bài học
Giôùi thieäu baøi:Axetilen laø motä hidrocacbon coù nhieàu öùng duïng trong thöïc tieãn. Vaäy axetilen coù CTPT, CTCT nhö theá naøo? Coù tính chaát gì ñaëc tröng? Duøng ñeå laøm gì? Ñieàu cheá baèng caùch naøo? Ñoù laø noäi dung baøi hoïc hoâm nay.
GV: ghi baûng teân baøi hoïc.
HOẠT ĐỘNG 1: 3’
Tính chaát vaät lyù:
(1)Mục tiêu:
Kiến thức : tính chất vật lí
Kĩ năng: đọc thông tin sgk tóm tắt thông tin
(2)Phương pháp, phương tiện dạy học:
Phương pháp: hỏi - đáp
Phương tiện dạy học: không
(3)Các bước của hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
GV: em haõy giôùi thieäu veà tính chaát vaät lyù cuûa axetilen?
HS: laø chaát khí, khoâng maøu, khoâng muøi, ít tan trong nöôùc, nheï hôn khoâng khí
GV: goïi 1 HS khaùc neâu laïi vaø ghi baûng.
 Laø chaát khí, khoâng maøu, khoâng muøi, ít tan trong nöôùc, nheï hôn khoâng khí
HOẠT ĐỘNG 2: 5’
Caáu taïo phaân töû:
(1)Mục tiêu:
Kiến thức: công thức cấu tạo và đặc điểm cấu tạo axetilen
Kĩ năng: viết CTCT
(2)Phương pháp, phương tiện dạy học:
Phương pháp: hỏi – đáp
Phương tiện dạy học: mô hình phân tử
(3)Các bước của hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
GV:goïi 1 HS vieát laïi CTCT cuûa etilen.
HS: trình baøy.
GV: neáu boû ñi 2 nguyeân töû H thì ta coù CTPT laø C2H2, nhöng voái caáu taïo C2H2 naøy laø ñuùng hay sai? Taïi sao?
HS:sai, vì moãi nguyeân töû C thieáu 1 ñôn vò hoùa trò.
GV: ñeå ñaûm baûo ñuùng hoùa trò C laø IV ta phaûi laøm gì? 
HS: phaûi theâm moät neùt gaïch hoùa trò giöõa 2 nguyeân töû C.
GV: em haõy vieát CTCT ñuùng cuûa axetilen.
HS:
 H — C C— H vieát goïn: HCCH
GV: CTCT cuûa axetilen coù ñaêc ñieåm gì?
HS:coù 2 lieân keát ñôn C – H vaø 1 lieân keát ba giöõa 2 nguyeân töû C. Trong lieân keát ba coù 2 lieân keát keùm beàn laàn löôït bò ñöùt ra trong phaûn öùng hoùa hoïc.
GV: giôùi thieäu khaùi nieäm lieân keát ba: coù 3 neùt gaïch hoùa trò giöõa 2 nguyeân töû C goïi laø lieân keát ba.
Coâng thöùc caáu taïo :
 H — C C— H 
vieát goïn: HCCH
Ñaëc ñieåm: coù 2 lieân keát ñôn C – H vaø 1 lieân keát ba giöõa 2 nguyeân töû C. Trong lieân keát ba coù 2 lieân keát keùm beàn laàn löôït bò ñöùt ra trong phaûn öùng hoùa hoïc.
HOẠT ĐỘNG 3: 15’
Tính chaát hoùa hoïc
(1)Mục tiêu:
Kiến thức: phản ứng cháy, phản ứng cộng của axetilen- làm mất màu dd brom
Kĩ năng: viết PTHH, giải thích cơ chế phản ứng; phân biệt được với etilen
(2)Phương pháp, phương tiện dạy học:
Phương pháp: đặt vấn đề – giải quyết vấn đề; quan sát 
Phương tiện dạy học: tranh thí nghiệm khí etilen làm mất màu dd brom
(3)Các bước của hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
GV: axetilen coù chaùy ñöôïc khoâng? Taïi sao? Neáu chaùy thì saûn phaåm laø gì?
HS:Axetilen laø moät hidrocacbon , töông töï nhö metan, etilen neân axetilen vaãn chaùy ñöôïc trong khoâng khí sinh ra khí cacbonic vaø hôi nöôùc. Ñoàng thôøi phaûn öùng toûa nhieàu nhieät.
PTHH: 
2C2H2 + 5O2 4CO2 + 2H2O
 (k) (k) (k) (h)
GV: do phaûn öùng sinh ra löông nhieät cao neân duøng ñeà laøm gì?
HS; duøng trong ñeøn xì oxi – axetilen duøng ñeå haøn caét kim loaïi.
Chuyeån yù: trong lieân keát ba cuûa phaân töû axetilen coù hai lieân keát keùm beàn. Do vaäy ta coù theå döï ñoaùn axetilen coù tính chaát hoùa hoïc ñaëc tröng nhö etilen ñöôïc khoâng? Vaø ñoù laø tính chaát naøo?
GV: ñöa H4.11 leân baûng vaø thuyeát trình thí nghieäm: daãn khí axetilen ñi qua dd brom coù maøu da cam thì hieän töôïng xaûy ra nhö theá naøo?
HS: quan saùt vaø traû lôøi: maøu da cam cuûa dd brom bieán maát. Nhö vaäy axetilen laøm maát maøu dd brom
GV:axetilen coù tính chaát hoùa hoïc ñaëc tröng laø gì?
HS:tham gia phaûn öùng coäng .
GV: giaûng giaûi cô cheá phaûn öùng hoùa hoïc: trong lieân keát ba cuûa phaân töû axetilen coù 2 lieân keát keùm beàn vaø deã ñöùt laàn löôït trong phaûn öùng.
GV: 1 lieân keát keùm beàn coäng ñöôïc bao nhieâu phaân töû brom? (1 phaân töû brom). Vaäy CTCT cuûa axetilen coù 2 lieân keát keùm beàn thì coäng toái ña ñöôïc bao nhieâu phaân töû brom? (2 phaân töû brom). Phaøn öùng xaûy ra töøng naác nhö sau:
PTHH:
 Br Br
 | |
H — C C— H + Br – Br " H —C = C— H 
 Ñibrom-eten
Vieát goïn: C2H2 + Br2 " C2H2Br2 (1)
Saûn phaåm coøn chöùa lieân keát ñoâi neân coøn coäng tieáp 1 phaân töû brom.
 Br Br Br Br
 | | | |
 H —C = C— H + Br – Br " H —C— C— H 
 | |
 Br Br
 Teâtrabrom- eâtan
Vieát goïn: C2H2Br2 + Br2 " C2H2Br4 (2)
 Töø (1) vaø (2) suy ra: C2H2 + 2Br2 " C2H2Br4
 (k) (dd) (l)
 Da cam khoâng maøu
GV: trong ñieàu kieän thích hôïp axetilen vaãn tham gia phaûn öùng coäng vôùi hidro vaø moät soá chaát khaùc.
Ví duï: C2H2 + H2 C2H4
 C2H2 + H2 C2H6
GV:axetilen vaø etilen ñeàu laøm maát maøu dd brom, vaäy laøm theá naøo ñeå phaân bieät 2 chaát khí treân?
HS: suy nghó vaø cuõng coù theå traû lôøi khoâng ñöôïc.
GV:neáu daãn cuøng 1 löôïng khí laàn löôït qua cuøng 1 löôïng dd brom, neáu löôïng khí laøm maát maøu dd brom nhieàu ñoù laø axetilen.
GV: keát luaän vaø nhaán maïnh veà phaûn öùng naøy
1. Phaûn öùng chaùy:
PTHH: 
2C2H2 + 5O2 4CO2 + 2H2O
 (k) (k) (k) (h)
2. Phaûn öùng coäng:
 Axetilen laøm maát maøu dd brom.
 PTHH:
C2H2 + 2Br2 " C2H2Br4
 (k) (dd) (l)
 Da cam khoâng maøu
 Terabrom-etan
«Löu yù: axetilen coøn tham gia phaûn öùng coäng vôùi hidro vaø moät soá chaát khaùc trong ñieàu kieän thích hôïp.
HOẠT ĐỘNG 4: 5’
ÖÙng duïng:
(1)Mục tiêu:
Kiến thức: nêu một số ứng dụng của khí axetilen
Kĩ năng: đọc sách, thu thập thông tin
(2)Phương pháp, phương tiện dạy học:
Phương pháp: hỏi - đáp
Phương tiện dạy học: không
(3)Các bước của hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
GV: em haõy cho bieát khí axetilen duøng ñeå laøm gì?
HS:
- Laøm nhieân lieäu cho ñeøn xì oxi – axetilen ñeå haøn caét kim loaïi.
-Laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát polivinylclorua (PVC), cao su, axit axetic vaø nhieàu chaát khaùc.
Tích hợp GD hướng nghiệp:
- Laøm nhieân lieäu cho ñeøn xì oxi – axetilen ñeå haøn caét kim loaïi.
-Laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát polivinylclorua (PVC), cao su, axit axetic vaø nhieàu chaát khaùc.
HOẠT ĐỘNG 5
Ñieàu cheá:
(1)Mục tiêu:
Kiến thức: hoá chất điều chế khí axetilen và phuong pháp thu
Kĩ năng: viết PTHH, giải thích một số hiện tượng xảy ra trong quá trình điều chế.
(2)Phương pháp, phương tiện dạy học:
Phương pháp: sử dụng thí nghiệm, hỏi- đáp.
Phương tiện dạy học: CaC2, H2O, chậu thuỷ tinh, ống dẫn khí, ống nghiệm
(3)Các bước của hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
GV: hoùa chaát ñieàu cheá axetilen laø gì? Thu baèng phöông phaùp naøo? Taïi sao?
HS: ñaát ñeøn – khí ñaù ( canxi cacbua) vaø nöôùc.
Thu baèng phöông phaùp ñaåy nöôùc vì noù ít tan trong nöôùc.
GV:ñöa H4.12 leân baûng vaø giôùi thieäu sô löôït veà quaù trình ñieàu cheá.
GV: taïi sao phaûi phaûi daãn khí axetilen qua dd NaOH ?
HS: thu ñöôïc khí axetilen tinh khieát vì saûn phaåm sinh ra coøn moät löôïng nhoû caùc khí H2S vaø CO2
GV:em haõy vieát PTHH xaûy ra.
HS: CaC2 + H2O " C2H2 + Ca(OH)2
GV:tuy nhieân hieän nay, axetilen ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch nhieät phaân metan ôû nhieät ñoä cao.
PTHH: 2CH4 C2H2 + 3H2
1. Hoùa chaát: ñaát ñeøn – khí ñaù ( canxi cacbua) vaø nöôùc.
2. Phöông phaùp: thu baèng caùch ñaåy nöôùc
PTHH:
CaC2 + H2O " C2H2 + Ca(OH)2
Hieän nay, axetilen ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch nhieät phaân metan ôû nhieät ñoä cao.
y TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
5.1 Tổng kết
- GV: toùm taét kieán thöùc töøng phaàn baøi hoïc
Caáu taïo phaân töû
Tích chaát hoùa hoïc (nhaán maïnh veà tính chaát ñaëc tröng)
Ñieàu cheá axetilen
- GV: ñöa baøi taäp leân baûng.
1. Haõy cho bieát caùc chaát sau:CH3 — CH3 ; CH4 ; HCCH ; CHC — CH3
Chaát naøo coù lieân keát ba trong phaân töû?
Chaát naøo laøm maát maøu dd brom ?
2. Döïa vaøo ñaëc ñieåm caáu taïo, tính chaát cuûa metan, etilen vaø axetilen hoaøn chænh noäi dung sau:
Metan
Etilen
Axetilen
Ñaëc ñieåm caáu taïo
TCHH gioáng nhau
Phaûn öùng ñaëc tröng
1 Ñaùp aùn:
1 a) chaát coù lieân keát ba laø: HCCH ; CHC — CH3
b) chaát laøm maát maøu dd brom laø: HCCH ; CHC — CH3
2. Hoaøn chænh noäi dung trong baûng.
Metan
Etilen
Axetilen
Ñaëc ñieåm caáu taïo
Coù 4 lieân keát ñôn
Coù 1 lieân keát ñoâi
Coù 1 lieân keát ba
TCHH gioáng nhau
PÖÙ chaùy
PÖÙ chaùy
PÖÙ chaùy
Phaûn öùng ñaëc tröng
PÖÙ theá
PÖÙ coäng
(1 pt) 
PÖÙ coäng
(toái ña 2 pt)
Hướng dẫn học tập
Đối với bài học ở tiết học này:
Hoïc baøi:caáu taïo, tính chaát hoùa hoïc, öùng duïng vaø ñieàu cheá cuûa axetilen.
Laøm baøi taäp 2,3,4,5 SGK / 122
Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
OÂn taäp caùc baøi: 29, 30 ,31 , 34 "38 
Tieát 48 : kieåm tra 1 tieát.
‘ PHỤ LỤC