Tiết 48, Bài 45: Dây thần kinh tủy - Năm học 2010-2011

Tuần 25.	Ngµy so¹n: 10/02/211
Tiết 48.	 	Ngµy dạy: 16/02/2011
Bài 45. DÂY THẦN KINH TỦY
I. Môc tiªu: Sau bµi häc nµy, häc sinh cÇn ®¹t
 1.KiÕn thøc:
 - Trình bày được cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ
 - Giải thích được vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha.
 -Nhận biết được dây thần kinh tủy trên tranh. 
 2.KÜ n¨ng:
 - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, tæng hîp.
 - KÜ n¨ng tù nghiªn cøu vµ ho¹t ®éng nhãm
 3.Th¸i ®é:
 - Cã ý thøc häc tËp bé m«n
II. §å dïng d¹y häc
 GV:ChuÈn bÞ tranh vÏ H45.1, H45.2 
 HS: đọc bài trước ở nhà
III. TiÕn tr×nh d¹y häc
 1. æn ®Þnh(1’)
 2. KiÓm tra bµi cò( 5’) 
 - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tñy sèng?
 3. Bµi míi 1’
 Nói dây thần kinh tủy là dây pha, vậy dây thần kinh tủy có cấu tạo như thế nào ?.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1: CÊu t¹o cña d©y thÇn kinh tñy 13’
- GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin, quan s¸t H45.1, th¶o luËn :
?.Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tủy?. 
?.Nªu cÊu t¹o cña d©y thÇn kinh tñy? 
GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS: 
C¸c rÔ tñy ®i ra khái lç gian ®èt t¹o thµnh d©y thÇn kinh tñy. 
- HS quan s¸t kü h×nh, ®äc th«ng tin SGK tr.142 -> Tù thu thËp th«ng tin. Th¶o luËn trả lời câu hỏi: 
+Có 31 đôi dây thần kinh tủy.
+Cấu tạo gåm 2 rÔ : RÔ tr­íc( rÔ vËn ®éng ), RÔ sau( rÔ c¶m gi¸c)
Nhóm khác nhận xét bổ sung.
I. CÊu t¹o cña d©y thÇn kinh tñy
CÊu t¹o: cã 31 ®«i d©y thÇn kinh tñy, mçi d©y gåm 2 rÔ:
 + RÔ tr­íc: rÔ vËn ®éng
 + RÔ sau: rÔ c¶m gi¸c
C¸c rÔ tñy ®i ra khái lç gian ®èt t¹o thµnh d©y thÇn kinh tñy
Hoạt động 2. Chức năng của dây thần kinh tủy 20’
 GV yªu cÇu HS quan s¸t H45.2, nghiªn cøu kÜ thÝ nghiÖm, ®äc b¶ng 45,th¶o luËn: 
 ?. Nªu chøc n¨ng cña rễ tủy ?.
 ?.Nªu chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tñy ?
 ?.V× sao d©y thÇn kinh tñy lµ d©y pha ? 
 GV nhËn xÐt và hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS .
- GV yªu cÇu HS ®äc kÕt luËn chung
- HS ®äc kü néi dung thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ ë b¶ng 45 SGK -> th¶o luËn nhãm -> rót ra kÕt luËn vÒ chức n¨ng cña rÔ tuû.
+ RÔ tr­íc dÉn truyÒn xung thÇn kinh vËn ®éng
+ RÔ sau dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c
 D©y thÇn kinh tuû cã chøc n¨ng dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu
+Vì d©y thÇn kinh tñy do c¸c bã sîi c¶m gi¸c vµ vËn ®éng nhËp l¹i nèi víi tñy sèng qua rÔ tr­íc vµ rÔ sau t¹o thµnh d©y pha
 §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.
II. Chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tñy
 - RÔ tr­íc dÉn truyÒn xung thÇn kinh vËn ®éng
 - RÔ sau dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c
 D©y thÇn kinh tuû cã chøc n¨ng dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu
- D©y thÇn kinh tñy do c¸c bã sîi c¶m gi¸c vµ vËn ®éng nhËp l¹i nèi víi tñy sèng qua rÔ tr­íc vµ rÔ sau t¹o thµnh d©y pha
4.Củng cố 4’
 ? Nªu râ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû?
 ? T¹i sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha?
 5.Dặn dò 1’ 
 - Hoµn thµnh c©u hái bµi tËp s¸ch gi¸o khoa 
 - ChuÈn bÞ bµi 46: 
 +Tìm hiểu vị trí và cấu tạo của não bộ.
 +Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của trụ não, não trung gian, tiểu não.
Tuần 25.	Ngµy so¹n: 10/02/2011
Tiết 49.	Ngµy gi¶ng: 18/02/2011
	Bài 46.	TRỤ NÃO, TIỂU NÃO, NÃO TRUNG GIAN
I. Môc tiªu: Sau bµi häc nµy, häc sinh cÇn ®¹t
 1. KiÕn thøc:
 - Trình bày được vị trí và các thành phần của bộ não.
 - Trình bày được cấu tạo và chức năng của trụ não, tiểu não và não trung gian. 
 -Nhận biết được các bộ phận của bộ não trên mô hình.
 2. KÜ n¨ng:
 - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, tæng hîp.
 - KÜ n¨ng tù nghiªn cøu vµ ho¹t ®éng nhãm
 3. Th¸i ®é:
 - Cã ý thøc häc tËp bé m«n
II. §å dïng d¹y häc
 GV: ChuÈn bÞ tranh vÏ H46.1, H46.2, H46.3 vµ m« h×nh n·o, b¶ng phô 
 HS: chuẩn bị bài ở nhà
III. TiÕn tr×nh d¹y häc
 1. Ổn ®Þnh (1’)
 2. KiÓm tra bµi cò (5’) 
 - T¹i sao nãi d©y thÇn kinh tñy lµ d©y pha?
 - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tñy?
 3. Bµi mới (30’)
 Gi¸o viªn më bµi: Trung ­¬ng thÇn kinh gåm n·o bé vµ tuû sèng. VËy n·o bé gồm những gì , nằm ở đâu và cã chøc n¨ng g× ? 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1. T×m hiÓu vÞ trÝ vµ c¸c thµnh phÇn cña n·o bé :7’
GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin, quan s¸t H46.1, th¶o luËn hoµn thµnh bµi tËp trong SGK trang 144
Truï naõo tieáp lieàn vôùi tuyû soáng ôû phía döôùi. Naèm giöõa truï naõo vaø ñaïi naõo laø : Truï naõo goàm , vaø  Naõo giöõa goàm .ôû maët tröôùc vaø  ôû maët sau.Phía sau truï naõo laø 
Gv gọi đại diện lên hoàn thành bài tập trên bảng phụ. 
GV chính xaùc hoaù laïi thoâng tin 
Gv gọi 1 -2 hoïc sinh chæ treân tranh vò trí , giôùi haïn cuûa truï naõo , tieåu naõo , naõo trung gian .
HS dùa vµo h×nh vÏ -> T×m hiÓu vÞ trÝ c¸c thµnh phÇn n·o và hoàn thành bài tập SGK trang 144.
Hs lần lượt lên hoàn thành. 
1- N·o trung gian
2- Hµnh n·o
3- CÇu n·o 
4- N·o gi÷a
5- Cuèng n·o
6- Cñ n·o sinh t­
7- TiÓu n·o
Hs khác nhận xét 
Hs đại diện lên xác định thôg tin trên tranh.
1/ VÞ trÝ vµ c¸c thµnh phÇn cña n·o bé
N·o bé kÓ tõ d­íi lªn trªn gåm : trô n·o, n·o trung gian, ®¹i n·o, tiÓu n·o n»m phÝa sau trô n·o
Hoạt động 2. Ho¹t ®éng 2:T×m hiÓu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña trô n·o: 10’
GV yªu cÇu HS quan s¸t H46.2, ®äc th«ng tin, th¶o luËn: 3’
 + Hoµn thµnh b¶ng 46
 + Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña trô n·o?
- GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS: Chất trắng là đường liên lạc dọc, nối các phần trên của não với tủy sống và bao quanh chất xám.
Chất xám tập trung thành nhân xám đó là trung khu thần kinh, nơi xuất phát các dây thần kinh não ( có 12 đôi dây thần kinh não, gồm 3 loại dây: dây cảm giác, dây vận động và dây pha) 
- Gi¶i thÝch cho hs thÊy ®­îc chøc n¨ng chñ yÕu cña trô n·o lµ : ®iÒu khiÓn, ®iÒu hoµ c¸c néi quan( tuÇn hoµn, h« hÊp , tiªu ho¸) do nh©n x¸m ®¶m nhiÖm. 
ChÊt tr¾ng lµm nhiÖm vô dÉn truyÒn
Hs töï thu nhaän vaø xöû lí thoâng tin thảo luận ñeå traû lôøi caâu hoûi :
Moät vaøi hs đại diện lên hoàn thành bảng 46 à lôùp boå sung .
+Cấu tạo: chất trắng ở ngoài, chất xám ở trong. 
+Chức năng: điều khiển, điều hòa hoạt động của các nội quan và dẫn truyền..
Hs ghi nhận.
2/ CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña trô n·o
- Trô n·o tiÕp liÒn víi tuû sèng
- CÊu t¹o: chÊt tr¾ng ë ngoµi, chÊt x¸m ë trong
- Chøc n¨ng: chÊt x¸m ®iÒu khiÓn, ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c néi quan .
- ChÊt tr¾ng : dÉn truyÒn
 + §­êng lªn c¶m gi¸c
 + §­êng xuèng vËn ®éng
Baûng 46 trang 145:VÞ trÝ, chøc n¨ng cña tuû sèng vµ trô n·o
Tuû sèng
Trô n·o
VÞ trÝ
Chøc n¨ng
VÞ trÝ
Chøc n¨ng
Bé phËn trung ­¬ng
ChÊt x¸m
ë gi÷a tuû sèng, thµnh d¶i liªn tôc
C¨n cø thÇn kinh( trung khu)
Ph©n thµnh c¸c nh©n x¸m
C¨n cø thÇn kinh
ChÊt tr¾ng
Bao quanh chÊt x¸m
DÉn truyÒn däc
Bao phÝa ngoµi c¸c nh©n x¸m
DÉn truyÒn däc vµ nèi 2 b¸n cÇu sau tiÓu n·o
Bé phËn ngo¹i biªn( d©y thÇn kinh)
D©y thÇn kinh pha( 31 ®«i)
3 lo¹i: d©y c¶m gi¸c, d©y vËn ®éng vµ d©y pha( 12 ®«i)
Hoạt động 3. T×m hiÓu n·o trung gian :7’
GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin, trả lời:
 ?.Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n·o trung gian?
GV yªu cÇu HS lªn x¸c ®Þnh trªn m« h×nh
GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS 
HS ®äc th«ng tin, trả lời: 
+N·o trung gian n»m gi÷a trô n·o vµ ®¹i n·o( gåm ®åi thÞ vµ vïng d­íi ®åi). §åi thÞ lµ tr¹m cuèi cïng chuyÓn tiÕp tÊt c¶ c¸c ®­êng dÉn truyÒn c¶m gi¸c tõ d­íi ®i lªn n·o
+C¸c nh©n x¸m n»m ë vïng d­íi ®åi ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt
Hs đại diện lên xác định trên mô hình. 
Hs ghi nhận
3 N·o trung gian
CÊu t¹o vµ chøc n¨ng:
 + ChÊt tr¾ng: chuyÓn tiÕp c¸c ®­êng dÉn truyÒn tõ d­íi lªn n·o
 + ChÊt x¸m: lµ c¸c nh©n x¸m ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt. 
Hoạt động 4.Tìm hiểu TiÓu n·o :8’
GV yªu cÇu HS quan s¸t H46.3, ®äc th«ng tin, th¶o luËn:
 + VÞ trÝ cña tiÓu n·o?
 + TiÓu n·o cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo?
 + TiÓu n·o cã chøc n¨ng g×?
 Vd: khi ph¸ tiÓu n·o chim bå c©u , con vËt ®i l¶o ®¶o, mÊt th¨ng b»ng
 Khi huû mét bªn tiÓu n·o Õch, còng lµm cho Õch nh¶y, b¬i lÖch vÒ phÝa huû tiÓu n·o
GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS 
GV yªu cÇu HS ®äc kÕt luËn chung
HS quan s¸t H46.3, ®äc th«ng tin, trả lời: 
+ TiÓu n·o n»m sau trô n·o , d­íi b¸n cÇu n·o
+ TiÓu n·o cã chÊt chÊt x¸m ë ngoµi vµ chÊt tr¾ng ë trong.
+Chức năng: điều hòa, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể.
Hs đọc ghi nhớ và ghi nhận thông tin.
4/ TiÓu n·o
- VÞ trÝ: sau trô n·o, d­íi b¸n cÇu n·o
- CÊu t¹o: 
 +ChÊt x¸m: ë ngoµi lµm thµnh vá tiÓu n·o
 + ChÊt tr¾ng ë trong lµ c¸c ®­êng dÉn truyÒn
- Chøc n¨ng: §iÒu hoµ, phèi hîp c¸c cö ®éng phøc t¹p vµ gi÷ th¨ng b»ng cho c¬ thÓ.
4 Cñng cè: 5’
 - Gv yªu cÇu hs nh¾c l¹i cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña trô n·o, n·o trung gian vµ tiÓu n·o ?
 - Tr¶ lêi c©u 1 sgk-146: 
 C¸c bé phËn
§Æc ®iÓm
Trô n·o
N·o trung gian
TiÓu n·o
CÊu t¹o
Gåm: hµnh tuû, cÇu n·o vµ n·o gi÷a
ChÊt tr¾ng bao ngoµi, chÊt x¸m lµ c¸c nh©n x¸m
Gåm: ®åi thÞ vµ vïng d­íi ®åi thÞ
§åi thÞ vµ c¸c nh©n x¸m, vïng d­íi ®åi lµ chÊt x¸m
Vá chÊt x¸m n»m ngoµi
ChÊt tr¾ng lµ c¸c ®­êng dÉn truyÒn liªn hÖ gi÷a tiÓu n·o víi c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh
Chøc n¨ng
®iÒu khiÓn h® cña c¸c c¬ quan sinh d­ìng: tuÇn hoµn, tiªu hãa, h« hÊp
®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt
®iÒu hoµ vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng phøc t¹p .
5/ H­íng dÉn vÒ nhµ: 2’
- Häc vµ lµm c¸c c©u hái cuèi bµi.
 C©u 2: Ng­êi say r­îu ch©n nam ®¸ ch©n chiªu lµ do r­îu ®· ng¨n c¶n, øc chÕ sù dÉn truyÒn qua xinap gi÷a c¸c tÕ bµo cã liªn quan ®Õn tiÓu n·o.TiÓu n·o kh«ng ®iÒu khiÓn ®­îc c¸c ho¹t ®éng phøc t¹p vµ gi÷ th¨ng b»ng c¬ thÓ mét c¸ch chÝnh x¸c, nªn ng­êi say r­îu b­íc ®i kh«ng v÷ng
- §äc môc em cã biÕt
- T×m hiÓu tr­íc bµi sau: 
 +Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của đại não. 
.............................................................................................................................................................
Long Khánh, ngày 12 tháng 02 năm 2011
Kí duyệt của TTCM