Bài giảng Tin học lớp 8 - Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu

Giáo viên: Nguyễn Hữu Khoa.KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINHPHÒNG GD-ĐT TÂN CHÂUTRƯỜNG THCS THẠNH ĐÔNG----------------------------Kiểm tra miệng Trong các tên sau đây, tên nào là không hợp lệ trong ngôn ngữ Pascal? Vì sao?A. tamgiac; B. 8a1; C. tu giac; D. begin; E. _8a1; F. Ct_dau-tien; XXXXChương trình máy tính và dữ liệuBài 3: 1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu.2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số.3. Các phép so sánh.4. Giao tiếp người – máy tính.Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu Dữ liệu là thông tin được lưu trữ trong máy tính. Dữ liệu trong máy tính cũng rất khác nhau về bản chất. Dữ liệu được chia thành các kiểu khác nhau: chữ, số nguyên, số thập phân,... Kiểu dữ liệu là một tập hợp các đối tượng dữ liệu và tập hợp các phép toán thao tác trên các đối tượng dữ liệu đó.1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu Kiểu dữ liệu văn bản không sử dụng phép toán: +Kiểu dữ liệu văn bản sử dụng phép toán nối xâu: &Ví dụ:Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu Một số kiểu dữ liệu cơ bản thường dùng:Số nguyên.Ví dụ: số học sinh, số quyển sách,Số thực.Ví dụ: điểm TB môn văn, chu vi đường tròn,Ví dụ: ‘Chao cac ban’, ‘8A2’, ‘5/ 9/ 2008’, là dãy các chữ cái lấy từ bảng chữ cái của ngôn ngữ lập trình.Xâu kí tự Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu Một số kiểu dữ liệu cơ bản của ngôn ngữ lập trình PascalTên kiểuPhạm vi giá trịIntegerSố nguyên trong khoảng -215 đến 215 -1RealSố thực có giá trị tuyệt đối trong khoảng 2,9 x 10-39 đến 1,7 x 1038 và số 0CharMột kí tự trong bảng chữ cáiStringXâu kí tự, tối đa gồm 255 kí tự Bài toán: Biết bán kính của hình tròn là một số chẵn R. Tính chu vi (CV) và diện tích (S) của hình tròn. Hãy lựa chọn kiểu dữ liệu thích hợp trong Pascal cho R, CV và S? R:CV, S:kiểu Integerkiểu Real Chú ý: Để chương trình dịch hiểu dãy chữ số là kiểu xâu ta phải đặt dãy số đó trong cặp dấu nháy đơn. Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số.Kể tên các phép toán căn bản trong toán học?Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số. Trong mọi ngôn ngữ lập trình đều có thể thực hiện các phép toán số học cộng, trừ, nhân và chia với các số nguyên và số thực. Trong ngôn ngữ lập trình có thể thực hiện được các phép toán số học không?Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số.KÍ HIỆUTÊN PHÉP TOÁNKIỂU DỮ LIỆU+CộngSố nguyên, số thực–Trừ Số nguyên, số thực*NhânSố nguyên, số thực/ChiaSố nguyên, số thựcModChia lấy phần dưSố nguyênDivChia lấy phần nguyênSố nguyênCÁC PHÉP TOÁN SỐ HỌC TRONG PASCAL7 Mod 3 = -5 Mod 3 = 7 Div 3 = -5 Div 3 = 1 -2 2 -1Ví dụ 1:Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số.Ví dụ 2:Cách viết biểu thức số học trong Pascal:TRONG TOÁN HỌCTRONG PASCALa  b  c + d a*b – c + d 15+5*(a/2) a/(b-2)+(a+2)*(a+2) Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệuQUY TẮC TÍNH BIỂU THỨC SỐ HỌC Các phép toán trong ngoặc được thực hiện trước tiên.Trong dãy các phép toán không có dấu ngoặc, các phép toán *, /, mod, div được thực hiện trước.Dãy các phép toán có cùng mức độ ưu tiên thì thực hiện lần lượt từ trái sang phải.Bài tập ví dụ :A = (3+1) *2 =8B = 8-2*2 + 10-2/2 =13C = 10  5 + 2 = D = 6*6/2*2 = 7361. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số.Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số.Trong toán học, để gộp các phép toán ta sử dụng các cặp dấu nào? Chú ý: Trong các ngôn ngữ lập trình, khi viết các biểu thức toán chỉ sử dụng cặp dấu ngoặc tròn ( ) để gộp các phép toán.Ví dụ: Biểu thức: khi viết trong ngôn ngữ Pascal :((a + b) * (c - d) + 6)/3 - a Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệuTỔNG KẾT- Kiểu dữ liệu; các kiểu dữ liệu cơ bản trong ngôn ngữ Pascal.- Các phép toán và các kí hiệu phép toán trong ngôn ngữ Pascal.- Các quy tắc tính các biểu thức số học.Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệu Đối với bài học ở tiết này: - Về nhà học bài cũ, làm bài tập 1,2,3,4,5 sách giáo khoa. - Thực hiện việc chuyển đổi từ biểu thức toán học sang biểu thức trong Pascal cho thành thạo.Hướng dẫn học tập: Đối với bài học ở tiết sau: - Xem trước bài mục 3 và mục 4, chuẩn bị cho tiết tiếp theo- Trả lời câu hỏi: Trong toán học có các phép so sánh nào?XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EMXIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EMTỔNG KẾT Viết các biểu thức toán học sau đây dưới dạng biểu thức trong Pascal:A.B.Bài 3: Chương trình máy tính và dữ liệuBµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánhCác ngôn ngữ lập trình cho phép sử dụng phép toán so sánh để so sánh các dữ liệu (số, biểu thức, ...).Kết quả của phép so sánh chỉ có thể là đúng hoặc sai.Kí hiệu các phép toán và phép so sánh có thể khác nhau, tuỳ theo quy định của từng ngôn ngữ lập trình.Ví dụ 1:BIỂU THỨC SO SÁNHKẾT QUẢ7 = 7 Đúng Sai 10+1 > 7*2 Đúng hay Sai phụ thuộc vào giá trị cụ thể của X8 - X Khác Lớn hơn>>=Lớn hơn hoặc bằngBẢNG KÍ HIỆU CÁC PHÉP TOÁN SO SÁNH TRONG PASCALVí dụ 2:BµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánh4. Giao tiếp người – máy tính Là quá trình trao đổi dữ liệu hai chiều giữa con người và máy tính khi thực hiện chương trình.* Con người: thực hiện kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung* Máy tính: đưa thông báo, kết quả, gợi ýTương tác giữa người - máy là do người lập trình tạo ra và thường thực hiện nhờ các thiết bị chuột, bàn phím, màn hình.BµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánh4. Giao tiếp người – máy tínhBài toán: Hãy nhập vào bán kính của hình tròn là một số chẵn R. Tính chu vi (CV) và diện tích (S) của hình tròn.a. Nhập dữ liệu Là một tương tác mà chương trình tạm dừng để yêu cầu người dùng nhập dữ liệu.Ví dụ:Câu lệnh yêu cầu bán kính từ bàn phím trong Pascal Write(‘Ban hay nhap R =’ );Readln(R);Kết quảBan hay nhap R =Gõ bán kính và nhấn Hoạt động tiếp theo của chương trình sẽ tuỳ thuộc vào dữ liệu được nhập.BµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánh4. Giao tiếp người – máy tínha. Nhập dữ liệub. Thông báo kết quả tính toán Là yêu cầu đầu tiên và quan trọng đối với mọi chương trình.Câu lệnh thông báo kết quả tính CV và S hình tròn.Ví dụ:Writeln(‘Chu vi hinh tron la: ’,CV );Writeln(‘Dien tich hinh tron la: ’, S);Kết quảChu vi hinh tron la: 37.68Dien tich hinh tron la: 113.04BµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánh4. Giao tiếp người – máy tínha. Nhập dữ liệub. Thông báo kết quả tính toánc. Các thông báo trong quá trình thực hiện chương trìnhThông báo dạng hộp thoạicho phép người dùng tuỳ chọn.Ví dụ: Hộp thoại sau có thể xuất hiện khi người dùng thực hiện thao tác kết thúc chương trình.BµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánh4. Giao tiếp người – máy tínha. Nhập dữ liệub. Thông báo kết quả tính toánc. Các thông báo trong quá trình thực hiện chương trìnhThông báo dạng hộp thoạiThông báo tạm ngừng trong một khoảng thời gian Ví dụ:Trong chương trình Pascal có các câu lệnh sau:Writeln(‘Cac ban cho 2 giay nhe’);Delay(2000);Kết quảCac ban cho 2 giay nheChương trình tạm ngừng 2 giây rồi thực hiện tiếpBµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánh4. Giao tiếp người – máy tínha. Nhập dữ liệub. Thông báo kết quả tính toánc. Các thông báo trong quá trình thực hiện chương trìnhThông báo dạng hộp thoạiThông báo tạm ngừng trong một khoảng thời gian Thông báo tạm ngừng cho đến khi người dùng nhấn phímVí dụ:Trong chương trình Pascal có các câu lệnh sau:Writeln(‘Hay nhan Enter de tiep tuc! ’);Read;Kết quảHay nhan Enter de tiep tuc!-Chương trình tạm ngừng chờ người dùng nhấn phím Enter rồi thực hiện tiếpCó thể dùng Readln thay cho Read.BµI 3: Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ d÷ liÖu1. Dữ liệu và kiểu dữ liệu 2. Các phép toán với dữ liệu kiểu số3. Các phép so sánh4. Giao tiếp người – máy tínha. Nhập dữ liệub. Thông báo kết quả tính toánc. Các thông báo trong quá trình thực hiện chương trìnhThông báo dạng hộp thoạiThông báo tạm ngừng trong một khoảng thời gian Thông báo tạm ngừng cho đến khi người dùng nhấn phímGhi nhớ!Ngôn ngữ lập trình phân chia dữ liệu thành các kiểu và định nghĩa các phép toán tương ứng trên mỗi kiểu dữ liệu. Giao tiếp (tương tác người - máy) là quá trình trao đổi dữ liệu hai chiều giữa người và máy tính.