Đề thi học sinh giỏi lớp 7 môn Văn 7

ĐỀ SỐ 4
Câu 1. Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới :
“ Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày "hôm nay tôi đi học" ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con. Để rồi bất cứ một ngày nào đó trong đời, khi nhớ lại, lòng con lại rạo rực những cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến. Ngày mẹ còn nhỏ, mùa hè nhà trường đóng cửa hoàn toàn, và ngày khai trường đúng là ngày đầu tiên học trò lớp Một đến gặp thầy mới, bạn mới. Cho nên ấn tượng của mẹ về buổi khai trường đầu tiên ấy rất sâu đậm. Mẹ còn nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi cùng bà ngoại đi tới gần ngôi trường và nỗi chơi vơi, hốt hoảng khi cổng trường đóng lại, bà ngoại đứng ngoài cách cổng như đứng bên ngoài cái thế giới mà mẹ vừa bước vào ” 
 (Trích SGK Ngữ văn 7, tập 1).
 a. Cho biết chủ đề của đoạn văn bản trên. 
b. Tìm các từ láy trong đoạn văn ? Phân tích tác dụng của các từ láy trong việc diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trong đoạn văn ? 
c. Xác định chủ ngữ, vị ngữ và kiểu câu trong câu văn: Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày "hôm nay tôi đi học" ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con. 
d. Trình bày cảm nhận của em về nhân vật người mẹ trong văn bản. 
Câu 2: 
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
 (Tiếng gà trưa, Xuân Quỳnh, Ngữ văn 7, tập 1)
 a. Chỉ ra và nêu đặc điểm của các biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ.
 b. Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về hiệu quả nghệ thuật của các phép tu từ đó trong việc thể hiện nội dung.
C©u 3: 
	Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ c¶nh s¾c thiªn nhiªn vµ t©m hån cña c¸c nhµ th¬ trong hai bµi th¬: “Bµi ca C«n S¬n” cña NguyÔn Tr·i vµ “R»m th¸ng giªng” cña Hå ChÝ Minh (Trong ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7).
 GỢI Ý
Câu 1”
 a/ Chủ đề của đoạn văn trên là tâm trạng nôn nao, hồi hộp và ấn tượng sâu đậm về ngày đầu tiên đi học của người mẹ.
b/ - Các từ láy trong đoạn văn: mãi mãi, nhẹ nhàng, cẩn thận, rạo rực, bâng khuâng, xao xuyến, hoàn toàn, nôn nao, hồi hộp, chơi vơi, hốt hoảng.
 - Tác dụng của các từ láy: diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn tâm trạng và cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến, hồi hộp của người mẹ vào đêm trước ngày khai trường vào lớp Một của con.
c/ - Chủ ngữ: "Mẹ"
 - Vị ngữ: " muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày "hôm nay tôi đi học" ấy"
 - Kiểu câu đơn mở rộng thành phần vị ngữ
d/ Người mẹ trong văn bản "Công trường mở ra" có tâm hồn nhạy cảm, hết lòng thương yêu con, muốn dành tất cả những điều tốt đẹp nhất cho đứa con thân yêu của mình. Người mẹ ấy không chỉ rất thương yêu con mà còn hiểu rẩt rõ vai trò của giáo dục có ý nghĩa vô cùng to lớn trong cuộc đời mỗi con người.
Câu 2:
 a. Chỉ ra và nêu đặc điểm của các biện pháp tu từ được tác giả sử dụng trong đoạn thơ:
- Điệp ngữ: vì . Đặc điểm: điệp ngữ cách quãng.
- Liệt kê: Vì lòng yêu Tổ quốc/ Vì xóm làng thân thuộc/ Bà ơi cũng vì bà/ Vì tiếng gà cục tác/ Ổ trứng hồng tuổi thơ. Đặc điểm: trình bày từ khái quát đến cụ thể. 
* Lưu ý: Phép liệt kê ở đây về bản chất là liệt kê theo kiểu tăng tiến – trình tự khái quát đến cụ thể cũng nhằm khắc sâu thêm lòng yêu quê hương, đất nước. Thí sinh trình bày “tăng tiến” là chấp nhận được.
b. Viết đoạn văn cảm nhận: 
- Xác định được vị trí, nội dung chính của đoạn thơ: Sau những kỉ niệm về bà hiện lên trong hồi tưởng, người chiến sĩ trở về với hiện tại và bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ về mục đích chiến đấu. 
- Điệp ngữ cách quãng “nghe” lặp lại bốn lần ở bốn dòng thơ liên tiếp gây chú ý cho người đọc, nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ. 
- Trở về hiện tại, người chiến sĩ nghĩ nhớ ngay đến nhiệm vụ chiến đấu và mục đích cao cả của nhiệm vụ đó. Phép liệt kê theo trình tự từ khái quát đến cụ thể đã giúp tác giả đưa ra một loạt hình ảnh gợi cảm và có hệ thống: Tổ quốc, xóm làng, bà, tiếng gà, ổ trứng. Hệ thống đó nằm trong một tập hợp mà hình ảnh sau là “tập hợp con” của hình ảnh trước. Nhờ phép liệt kê, tình cảm của tác giả vừa được thể hiện ở diện rộng vừa có chiều sâu. 
- Điệp ngữ vì kết hợp phép liệt kê trên đây một cách nhuần nhuyễn không chỉ nhấn mạnh được mục đích chiến đấu mà còn lí giải một cách cảm động ngọn nguồn của lòng yêu nước, làm sáng lên một chân lí phổ biến. Liên hệ: “Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trẻ nên lòng yêu Tổ quốc” (I. Ê-ren-bua). Tiếng gà đã đồng vọng với tiếng của quê hương, gia đình, đất nước. 
 - Đoạn thơ ngắn, diễn đạt tự nhiên với việc kết hợp hai phép tu từ đã hoàn thiện mạch cảm xúc của bài thơ, làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương đất nước của nhân vật trữ tình. 
*Lưu ý: Thí sinh có thể trình bày theo trình tự khác, miễn là khai thác hiệu quả các phép tu từ để khám phá các giá trị của đoạn thơ, làm chủ được ngòi bút. Khuyến khích liên hệ mở rộng hợp lí, giàu cảm xúc. Cần căn cứ vào bài làm cụ thể để cho điểm.
C©u 3 (7 ®iÓm):
A- Më bµi (0,5 ®iÓm):
* Yªu cÇu:
	Giíi thiÖu c¶m xóc vÒ c¶nh s¾c thiªn nhiªn vµ t©m hån cña c¸c nhµ th¬ qua “Bµi ca C«n S¬n” cña NguyÔn Tr·i vµ “R»m th¸ng giªng” cña Hå ChÝ Minh.
* Cho ®iÓm:
	- Cho 0,5 ®iÓm: §¹t nh­ yªu cÇu.
	- Cho 0 ®iÓm: ThiÕu hoÆc sai hoµn toµn.
B- Th©n bµi (6 ®iÓm):
 - Tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, liªn t­ëng, t­ëng t­îng vµ suy ngÉm cña m×nh vÒ c¶nh s¾c thiªn nhiªn ë bµi th¬ “Bµi ca C«n S¬n” cña NguyÔn Tr·i vµ bµi th¬ “C¶nh khuya” cña Hå ChÝ Minh:
 + §äc bµi th¬ “Bµi ca C«n S¬n” cña NguyÔn Tr·i ta nh­ l¹c vµo C«n S¬n mét n¬i thiªn nhiªn ®Ñp ®Ï, nªn th¬, kho¸ng ®¹t, dÞu m¸t, c¶nh ®Ñp nh­ mét bøc tranh s¬n thuû h÷u t×nh; ta nh­ ®­îc th­ëng thøc ©m thanh trÇm bæng du d­¬ng cña tiÕng ®µn cÇm lµ tiÕng suèi ch¶y r× rÇm, bÊt tËn ngµy ®ªm kh«ng ngít. ta nh­ ®­îc ngåi trªn chiÕu th¶m rªu ph¬i trªn ®¸, ªm ®Òm, dÞu m¸t. D­íi b¹t ngµn rõng th«ng, , rõng tróc, ta t×m n¬i m¸t mÎ ta n»m ch¬i, ng©m th¬ nhµn nh·  C¶nh C«n S¬n thiªn nhiªn k× thó, nªn th¬ lµm sao. C¶nh s¾c thiªn nhiªn lµ suèi, ®¸, th«ng, tróc nh­ng sao ta thÊy gÇn gòi vµ th©n th­¬ng ®Õn thÕ. Nã lµ tiÕng ®µn mu«n ®iÖu, lµ n¬i con ng­êi gÇn gòi, giao hoµ, lµ n¬i con ng­êi th¶ hån m×nh cïng nh÷ng vÇn th¬.
 + §Õn víi bµi th¬ “R»m th¸ng giªng” cña Hå ChÝ Minh. ta còng ®Õn víi ®ªm tr¨ng n¬i chiÕn khu ViÖt B¾c trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p nh­ng c¶nh còng thËt ®Ñp t­¬i, th¬ méng. Ta còng ®­îc th­ëng thøc c¶nh ®ªm tr¨ng xu©n ®Çy søc sèng. Nã còng lµm cho t©m hån ta th­ th¸i. C¶nh kh«ng l¹nh lÏo, v¾ng vÎ n÷a. C¶nh nói rõng ë ®©y kh«ng cã ®¸, rªu, th«ng tróc nh­ng ta ®­îc th­ëng ngo¹n ¸nh tr¨ng mªnh mang tõ s«ng n­íc ®Õn trêi m©y. C¶nh ®ªm khuya gi÷a nói rõng ViÖt B¾c mµ thËt th¬ méng, quyÕn rò hån ng­êi. Nh­ng næi bËt trong c¶nh ®ªm xu©n th¬ méng Êy lµ c¶nh con ng­êi - nh÷ng ng­êi chiÕn sÜ ®ang to¹ ®µm qu©n sù. Thiªn nhiªn ë ®©y kh«ng chØ lµm cho con ng­êi th­ th¸i, th¶nh th¬i nh­ trong “Bµi ca C«n S¬n” mµ lµ lµm ®Ñp cho nh÷ng ng­êi chiÕn sÜ ®ang ho¹t ®éng v× d©n, v× n­íc mµ tiªu biÓu lµ B¸c Hå. ChÝnh v× vËy ng­êi ®äc kh«ng thÓ quªn ®­îc h×nh ¶nh ¸nh tr¨ng ng©n ®Çy thuyÒn, mét h×nh ¶nh ®Çy chÊt l·ng m¹n cµng lµm cho c¶nh vµ con ng­êi ®Ñp h¬n.
 - Tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, liªn t­ëng, t­îng t­îng vµ suy ngÉm cña m×nh vÒ t©m hån cña c¸c nhµ th¬ ë hai bµi th¬ nµy:
 + Béc lé c¶m xóc, suy nghÜ cña m×nh vÒ t©m hån cña nhµ th¬, nhµ thi sÜ NguyÔn Tr·i trong bµi “bµi ca C«n S¬n” ®· chñ ®éng ®Õn víi thiªn nhiªn hoµ m×nh vµo thiªn nhiªn vµ yªu thiªn nhiªn tha thiÕt nh­ng còng ®Çy khÝ ph¸ch, b¶n lÜnh kiªn c­êng, phong th¸i ung dung, tù t¹i. Ta tr©n träng t©m hån thanh cao, trong s¹ch, ngay th¼ng, kiªn c­êng qua c¸ch x­ng h«, giäng ®iÖu, hµnh ®éng vµ nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn.
 + Béc lé c¶m xóc, suy nghÜ cña m×nh vÒ t©m hån cña nhµ th¬, nhµ chiÕn sÜ Hå ChÝ Minh trong bµi “ R»m th¸ng giªng”: C¶m mÕn tr­íc t©m hån nh¹y c¶m yªu c¶nh thiªn nhiªn, t©m hån nghÖ sÜ, yªu vÎ ®Ñp ®Çy chÊt quyÕn rò cña ®ªm tr¨ng s«ng n­íc n¬i chiÕn khu. Víi t×nh yªu Êy, nhµ th¬ ®· thæi hån vµo c¶nh khuya cña nói rõng ViÖt B¾c, lµm cho nã hiÖn lªn thËt gÇn gòi, sèng ®éng, th©n th­¬ng. §ã còng chÝnh lµ lßng yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc tha thiÕt, nã thÓ hiÖn chÊt nghÖ sÜ cña t©m hån Hå ChÝ Minh. Nh­ng c¸i ®Ñp trong t©m hån Ng­êi kh«ng ph¶i chØ lµ t©m hån thanh cao, trong s¹ch cña mét Èn sÜ víi thó l©m tuyÒn nh­ NguyÔn Tr·i mµ cµng say mª yªu mÕn c¶nh ViÖt B¾c bao nhiªu th× Ng­êi cµng lo l¾ng viÖc qu©n sù, sù nghiÖp kh¸ng chiÕn bÊy nhiªu. Hai nÐt t©m tr¹ng Êy thèng nhÊt trong con ng­êi B¸c thÓ hiÖn sù hµi hoµ gi÷a t©m hån nghÖ sÜ vµ ng­êi chiÕn sÜ. ¸nh tr¨ng ng©n ®Çy thuyÒn nh­ ng©n lªn t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc cña vÞ l·nh tô vÜ ®¹i Hå ChÝ Minh.