Giáo án: Dạy thêm Ngữ văn 9 - Năm học 2014 - 2015

 chiến đấu: Súng bên súng, đầu sát bên đầu
 - Chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui, họ nhập lại trong một đội ngũ gắn bó keo sơn: nước mặn, đất sỏi đá (người vùng biển, kẻ vùng trung du), đôi người xa lạ, chẳng hẹn quen nhau, rồi đến đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.
 - Kết thúc đoạn là dòng thơ chỉ có một từ : Đồng chí!
(một nốt nhấn, một sự kết tinh cảm xúc).
 * Biểu hiện của tình đồng chí:
 - Họ cảm thông chia sẻ tâm tư, nỗi nhớ quê: nhớ ruộng nương, lo cảnh nhà gieo neo (ruộng nương gửi bạn, gian nhà không  lung lay), từ “mặc kệ” chỉ là cách nói có vẻ phớt đời, về tình cảm phải hiểu ngược lại), giọng điệu, hình ảnh của ca dao (bến nước, gốc đa) làm cho lời thơ càng thêm thắm thiết.
 - Cùng chia sẻ những gian lao thiếu thốn, những cơn sốt rét rừng nguy hiểm: những chi tiết đời thường trở thành thơ (tôi với anh biết từng cơn ớn lạnh,) ; từng cặp chi tiết thơ sóng đôi như hai đồng chí bên nhau : áo anh rách vai / quần tôi có vài mảnh vá ; miệng cười buốt giá / chân không giày ; tay nắm / bàn tay.
 - Kết đoạn cũng quy tụ cảm xúc vào một câu : Thương nhau tay nắm lấy bàn tay (tình đồng chí truyền hơi ấm cho đồng đội, vượt qua bao gian lao)
 * Biểu tượng của tình đồng chí:
 - Cảnh chờ giặc căng thẳng, rét buốt : đêm, rừng hoang, sương muối.
 - Họ càng sát bên nhau vì chung chiến hào, chung nhiệm vụ chiến đấu : chờ giặc.
 - Cuối đoạn mà cũng là cuối bài cảm xúc lại được kết tinh trong câu thơ rất đẹp : Đầu súng trăng treo (như bức tượng đài người lính, hình ảnh đẹp nhất, cao quý nhất của tình đồng chí, cách biểu hiện thật độc đáo, vừa lãng mạn vừa hiện thực, vừa là tinh thần chiến sĩ vừa là tâm hồn thi sĩ)
 c- Kết bài :
 - Đề tài về người lính của Chính Hữu được biểu hiện một cách cảm động, sâu lắng nhờ sự khai thác chất thơ từ những cái bình dị của đời thường. Đây là một sự cách tân so với thơ thời đó viết về người lính.
 - Viết về bộ đội mà không tiếng súng nhưng tình cảm của người lính, sự hi sinh của người lính vẫn cao cả, hào hùng.
B. BÀI TẬP VỀ NHÀ
Đề 2: Theo em, vì sao tác giả đặt tên cho bài thơ về tình đồng đội của những người lính là “Đồng chí”?
- Đó là tên một tình cảm mới, đặc biệt xuất hiện và phổ biến trong những năm cách mạng và kháng chiến. 
- Đó là cách xưng hô phổ biến của những người lính, công nhân, cán bộ từ sau Cách mạng.
- Đó là biểu tượng của tình cảm cách mạng, của con người cách mạng trong thời đại mới. 
Đề 3: Hãy chép 7 câu thơ đầu và nhận xét về cấu trúc của câu thơ thứ 7 trong bài thơ " Đồng chí" của Chính Hữu.
Đề 4:
 "Đêm nay rừng hoang sương muối
 Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
 Đầu súng trăng treo."
Những câu thơ trên gợi cho em suy nghĩ gì về người lính và cuộc chiến đấu? 
Hướng dẫn về nhà:
Nắm vững tác giả, tác phẩm
Học thuộc lòng bài thơ
Nắm được nội dung và nghệ thuật bài thơ
Hoàn thành các bài tập
Xem trước Bài thơ về tiểu đội xe không kính
 *****************************************************
Tuần 17 Bài thơ về tiểu đội xe không kính 
Phạm Tiến Duật
A Mục tiêu cần đạt
- Nắm vững tác giả, tác phẩm
- Đọc thuộc lòng bài thơ
- Nắm được hình ảnh người lính trong thơ
- Nắm được giá trị nghệ thuật của văn bản
- Từ đó học sinh biết trình bày những suy nghĩ, cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một bài thơ.
B. Chuẩn bị
GV : Soạn bài
HS : Soạn theo hướng dẫn của GV
C . Tiến trình lên lớp
1. Ổn định
2. Bài củ: Đọc thuộc lòng bài Đồng chí? Giới thiệu vài nét về tác giả? Nêu những cơ sở hình rthanhf tình đồng chí?
3. Bài mới
Nêu những hiểu biết của em về tgiả?
 Hs tr×nh bµy tg
Giới thiệu kquát về tác phẩm?
Hs dùa chó gi¶i tr¶ lêi 
GV yêu cầu HS đọc thuộc lòng
?Em có nhận xét gì về nhan đề bài thơ?
?T/g thêm 2 chữ "bài thơ" vào nhan đề trên có tác dụng gì?
Hình ảnh người chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn được thể hiện trong những câu thơ nào? Qua đó em thấy tư thế của người lính lái xe như thế nào?
?Ngồi trên những chiếc xe không kính chiến sĩ lái xe có ấn tượng và cảm giác gì?
?Chiến sĩ đang trong những hoàn cảnh nào?
?Với những chiếc xe không có kính, người chiến sĩ lái xe đã thể hiện thái độ gì? (tìm những câu thơ nói về điều đó)
?Nhận xét về biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong các câu thơ trên? Tác dụng của các biÖn ph¸p nghÖ thuËt ở đây?
?Qua những câu thơ trên và các câu "Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha - gặp bè bạnBắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi" em hiểu được gì về tác phong của người lái xe Trường Sơn?
Em có suy nghĩ gì về hai câu thơ cuối?
Qua phần phân tích trên đây, hãy nhận xét chung về người chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn năm xưa?
?Nhận xét về những đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ?
I Tác giả, tác phẩm
1. Tác giả: 
PTD (1941) Quê Phú Thọ. Là nhà thơ quân đội trưởng thành trong cuộc k/c chống Mỹ. Thơ ông có giọng điệu tự nhiên, tinh nghich mà sôi nổi, tươi trẻ góp phần làm sống mãi thế hệ thanh niên ở tuyến đường TS.
2. Tác phẩm: 
In trong tập “Vầng trăng quầng lửa” đc tặng giải nhất cuộc thi thơ Báo Văn nghệ.
3. Đọc văn bản
GV gọi HS lần lượt đọc bài thơ
II.Phân tích văn bản:
1.Nhan đề bài thơ 
*Nhan đề bài thơ "Bài thơkhông kính"
- dài
- Tưởng như có chỗ thừa (các từ "bài thơ về") -> mới lạ và độc đáo, thu hút người đọc
=> chất thơ của hiện thực khốc liệt trong chiến tranh, đó còn là chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung, vượt lên thiếu thốn, gian khổ, nguy hiểm của chiến tranh.
2.Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:
- "Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng"
-> Tư thế ung dung hiên ngang
- "Nhìn thấy gió xoa vào mắt đắng
như sa như ùa vào buồng lái"
-> điệp từ, so sánh
=> Người lái xe tiếp xúc trực tiếp với thế giới bên ngoài, họ cảm nhận được những cảm giác, từng vẻ đẹp của thiên nhiên (bầu trời, cánh chim) ùa vào trong buồng lái. Đó là cảm giác mạnh đột ngột khi xe chạy nhanh trên đường băng, khi trời tối thì trước mắt là sao trời, khi đường cua đột ngột trên dốc thì đột ngột thấy cánh chim (người lái xe phải đối mặt với địa thế con đường cheo leo hiểm nguy và cũng đầy thú vị)
- "Không có kính ừ thì có bụi
chưa cần rửa phì phèo châm điếu thuốc
không có kính, ừ thì ướt áo
chưa cần thay lái trăm cây số nữa"
-> Cấu trúc câu thơ được lặp lại
=> Thái độ ngang tang, bất chấp khó khăn, gian khổ, hiểm nguy
- "Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha
gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi"
-> Tác phong sống nhanh nhẹn, hoạt bát, sôi nổi, tinh nghịch, ấm áp tình đồng đội
- "Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim"
-> khẳng định quyết tâm giải phóng miền nam không lay chuyển, tình yêu miền Nam là sức mạnh vô song (xe có thể thiếu nhiều thứ, nhưng không thể thiếu được trái tim hướng về miền Nam - xe chạy = trái tim = xương máu của những người chiến sĩ anh hùng)
*Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe: trẻ trung, tinh nghịch , ngang tàng mà kiên định lạc quan, yêu đời
-> khí thế quyết tâm giải phóng miền Nam của toàn dân, toàn quân ta, khẳng định con người mạnh hơn sắt thép 
3. Nghệ thuật:
- Thể thơ tự do (kết hợp linh hoạt thể bảy chữ và thể tám chữ)
- Điệp từ, điệp cấu trúc câu
- Ngôn ngữ, giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên khoẻ khoắn
A Bài tập
Đề 1:
 Cảm nghĩ của em về hình ảnh người lính trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật.
* Gợi ý
a. Mở bài:
 - Giới thiệu những nét cơ bản về nhà thơ Phạm Tiến Duật và tác phẩm "Bài thơ về tiểu đội xe không kính."
- Cảm nghĩ chung về lòng khâm phục và biết ơn thế hệ cha anh đi trước.
b. Thân bài:
 - Cảm nhận về chân dung người chiến sĩ lái xe- những con người sôi nổi, trẻ trung, anh dũng, họ kiêu hãnh, tự hào về sứ mệnh của mình. Những con người của cả một thời đại
“ Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”
 - Tư thế chủ động, tự tin luôn làm chủ hoàn cảnh của người chiến sỹ lái xe “ Ung dung buồng lái ta ngồi" 
 - Tinh thần lạc quan, sẵn sàng chấp nhận những thử thách trước gian khổ, hiểm nguy:
 " Không có kính ừ thì có bụi...
 ... Không có kính ừ thì ướt áo”
 - Nhiệt tình cách mạng của người lính được tính bằng cung đường cụ thể “ Lái trăm cây số nữa” 
 - Tình đồng đội thắm thiết, thiêng liêng.
 - Quyết tâm chiến đấu và chiến thắng vì miền Nam, khát vọng tự do hoà bình cháy bỏng của người chiến sĩ lái xe (khổ thơ cuối)
c. Kết bài.
 - Đánh giá về vị trí của bài thơ trên thi đàn văn học kháng chiến .
 - Cảm nghĩ khâm phục biết ơn và tự hào về thế hệ đi trước, những con người đã cống hiến cả tuổi thanh xuân của mình cho độc lập và hoà bình của dân tộc.	
B. BÀI TẬP VỀ NHÀ
Đề 2: Giải thích ý nghĩa nhan đề của tác phẩm" Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật.
 Gợi ý: 
- Bài thơ có một nhan đề khá dài, độc đáo mới lạ của nó. Nhan đề bài thơ đã làm nổi bật rõ hình ảnh của toàn bài: Những chiếc xe không kính. Hình ảnh này là một phát hiện thú vị của tác giả, thể hiện sự gắn bó và am hiểu hiện thực đời sống chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn. 
- Nhan đề giúp cho người đọc thấy rõ hơn cách nhìn cách khai thác hiện thực của tác giả: Không phải chỉ viết về những chiếc xe không kính hay là hiện thực khốc liệt của cuộc chiến tranh mà chủ yếu muốn nói về chất thơ của hiện thực ấy, chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung, vượt lên thiếu thốn gian khổ, hiểm nguy của chiến tranh.
Đề 3:
 Viết một đoạn văn ( 15-20 dòng) nêu cảm nghĩ của em về thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ qua bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật
 Đề 4:
 Em hãy phân tích “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật.
Gợi ý
 a. Mở bài:
 - Giới thiệu về tác giả, tác phẩm.
 - Khái quát nội dung của tác phẩm.( Tác giả ca ngợi tư thế hiên ngang, tinh thần dũng cảm, bất chấp mọi khó khăn nguy hiểm; niềm vui trẻ trung, sôi nổi cùng quyết tâm chiến đấu vì miền Nam của các chiến sỹ lái xe Trường Sơn.)
 b. Thân bài:
* Hình ảnh của những chiếc xe không kính:
 - Đó là những chiếc xe vận tải chở hàng hoá, đạn dược ra mặt trận, bị máy bay Mỹ bắn phá , kính xe vỡ hết. 
 - Bom đạn chiến tranh còn làm cho những chiếc xe ấy biến dạng thêm, trần trụi hơn: 
 Không có kính rồi xe không có đèn 
 Không có mui xe thùng xe có xước.
* Hình ảnh chủ nhân của những chiếc xe không kính- những chiến sĩ lái xe:
 - Tư thế hiên ngang, tự tin 
 - Tinh thần dũng cảm, lạc quan vượt qua những khó khăn gian khổ: Gió, bụi, mưa nhưng không làm giảm ý chí và quyết tâm của các chiến sỹ lái xe. Họ vẫn: phì phèo châm điếu thuốc. "Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha" ....
 - Tình đồng đội thắm thiết, thiêng liêng là sợi dây vô hình nối kết mọi người trong hoàn cảnh hiểm nguy, cận kề cái chết:
 Những chiếc xe từ trong bom rơi...
 ... Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi
 Tất cả cùng chung lý tưởng chiến đấu giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và tin tưởng vào tương lai tươi sáng đang tới rất gần: Lại đi, lại đi trời xanh thêm
 - Đoạn kết, chất hiện thực và chất trữ tình hoà quyện vào nhau tạo thành một hình tượng thơ tuyệt đẹp
 ..... Chỉ cần trong xe có một trái tim.
 c. Kết bài:
 -“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” đã khắc hoạ hình ảnh các chiến sỹ lái xe Trường Sơn bằng tình cảm yêu mến và lòng cảm phục chân thành.
 - Ngôn ngữ thơ giản dị, tự nhiên và giàu cảm xúc. Tác giả đã phát hiện và ca ngợi phẩm chất anh hùng của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc chiến tranh giữ nước đau thương mà oanh liệt vừa qua.
Hướng dẫn về nhà:
Nắm vững tác giả, tác phẩm
Học thuộc lòng bài thơ
Nắm được nội dung và nghệ thuật bài thơ
Hoàn thành các bài tập
Xem trước bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận
***********************
Tuần 18 Đoàn thuyền đánh cá 
 Huy Cận
A Mục tiêu cần đạt
- Nắm vững tác giả, tác phẩm
- Đọc thuộc lòng bài thơ
- Nắm được sự hài hoà giữa thiên nhiên và người lao động trong bài thơ
- Nắm được giá trị nghệ thuật của văn bản
- Từ đó học sinh biết trình bày những suy nghĩ, cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một bài thơ.
B. Chuẩn bị
GV : Soạn bài
HS : Soạn theo hướng dẫn của GV
C . Tiến trình lên lớp
1. Ổn định
2. Bài củ: Đọc thuộc lòng Bài thơ về tiểu đội xe không kính? Giới thiệu vài nét về tác giả? 
3 . Bài mới:
GV cho HS đọc chú thích về Tác giả, tác phẩm
? Hãy giới thiệu vài nét về tác giả?
?Hãy giới thiệu vài nét về tác phẩm?
GV gọi HS lần lượt đọc thuộc lòng văn bản
? Đọc toàn bài thơ, hãy KQ cảm hứng bao trùm của "Đoàn thuyền đánh cá"
Gäi hs ®äc 2 khæ ®Çu?
? C¶nh thiªn nhiªn ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng c©u th¬ tiªu biÓu nµo?
? NghÖ thuËt?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh hoµng h«n trong c©u th¬ ®Çu? 
? Qua h×nh ¶nh “ Sãng ®· ...cöa”, cho thÊy vò trô ®­îc vÝ nh­ h×nh ¶nh nµo?
? Ho¹t ®éng cña con ng­êi ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng c©u th¬ nµo?
? NghÖ thuËt?
? Dùa vµo hai c©u th¬ trªn em thÊy ho¹t ®éng ®¸nh c¸ b¾t ®Çu vào kho¶ng thêi gian nµo? Tõ nµo cho thÊy ®©y lµ mét ho¹t ®éng th­êng nhËt?( Từ lại)
? Qua c©u th¬ cuèi em thÊy t©m tr¹ng cña hä nh­ thÕ nµo?
? Hä h¸t nh÷ng g×?
? NghÖ thuËt? 
? Hä muèn göi g¾m ®iÒu g× qua lêi h¸t? 
? T¸c gi¶ ®· x©y dùng h×nh ¶nh b»ng NT g×?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh nh÷ng con thuyÒn?
? Ho¹t ®éng ®¸nh c¸ ®­îc miªu t¶ gièng ho¹t ®éng g×?
? T¸c gi¶ ®· sö dông NT g× ®Ó kÓ tªn c¸c loµi c¸? 
? Qua ®ã nh»m ca ngîi ®iÒu g×?
? T¸c gi¶ ®· sö dông NT g×?
? Qua ®ã nh»m ca ngîi ®iÒu g×?
? Qua c¸ch x­ng h« cña t¸c gi¶, em thÊy t¸c gi¶ ®· sö dông NT g×? ThÓ hiÖn ®iÒu g×?
? T¸c gi¶ ®· x©y dùng h×nh ¶nh b»ng NT g×?
? Lêi ca cña hä thÓ hiÖn ®iÒu g×? 
?T¸c gi¶ ®· sö dông NT g×?
? Qua ®ã thÓ hiÖn ®iÒu g×?
? Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t?
? C¶nh lao ®éng diÔn ra ntn?
Gäi hs ®äc khæ cuèi.
? T¸c gi¶ ®· x©y dùng h×nh ¶nh b»ng NT g×?
? Em cã nhËn xÐt g×s vÒ c¶nh trë vÒ?
I Tác giả, tác phẩm
1 .T¸c gi¶: Huy Cận (1919-2005), tên đầy đủ là Cù Huy Cận
- Quê: Vụ Quang - Hà Tĩnh
- Nổi tiếng trong phong trào thơ mới với tập "Lửa thiêng"(1940)
- Tham gia c¸ch m¹ng từ năm 1945, sau c¸ch m¹ng giữ nhiều trọng trách trong chính quyền , là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại ViÖt Nam
- Nhà nước trao tặng giải thưởng Hå ChÝ Minh về V¨n häc nghÖ thuËt cho ông năm 1996
2. Tác phẩm:
- Giữa năm 1958. Từ chuyến đi này ông đã có cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước cuộc sống mới. Bài thơ ra đời trong thời gian ấy và in trong tập thơ "Trời mỗi ngày lại sáng"(1958)
3. Đọc văn bản
GV cho HS lần lượt đọc thuộc lòng văn bản
II.Phân tích văn bản:
* Cảm hứng bao trum của bài thơ:
- Cảm hứng về thiên nhiên vũ trụ
- Cảm hứng về lao động của t¸c gi¶
-> hai cảm hứng này hoà quyện và thống nhất trong toàn bộ bài thơ
1.Cảnh hoàng hôn trên biển và cảnh đoàn thuyền đánh cá khởi hành:
- C¶nh thiªn nhiªn: 
 MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa
 Sãng ®· cµi then, ®ªm sËp cöa
NT: So s¸nh, liªn t­ëng t­ëng t­ëng.
C¶nh hoµng h«n rùc rë, ¸m ¸p. Vò trô nh­ mét ng«i nhµ lín, nh÷ng gîn sãng lµ then cöa, mµn ®ªm lµ c¸nh cöa.
- Ho¹t ®éng cña con ng­êi:
 §oµn thuyÒn ®¸nh c¸ l¹i ra kh¬i
 C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i.
NT: Liªn t­ëng, t­ëng t­îng
 Hoµng h«n bu«ng xuèng, vò trô nghÜ ng¬i th× con ng­êi b¾t ®Çu c«ng viÖc th­êng nhËt cña m×nh
 T ©m tr¹ng hå hëi, vui vÎ, phÊn chÊn nh­ ®· cã søc m¹nh cïng víi giã lµm c¨n 
buåm cho con thuyÒn ra kh¬i.
 H¸t r¾ng c¸ b¹c biÓn ®«ng lÆng
 .................................................
 §Õn dÖt l­íi ta ®oµn c¸ ¬i.
NT: so s¸nh, miªu t¶, t­ëng t­îng
 H¸t ®Ó ca ngîi vÓ ®Ñp cña c¸c loµi c¸, gäi c¸ vµo l­íi
2. C¶nh ®¸nh c¸ trªn biÓn.
- H×nh ¶nh con thuyÒn:
 ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng
 L­ít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng
NT: Liªn t­ëng, t­ëng t­îng
 Phãng ®¹i
 Con thuyÒn ®· trë nªn kú vÜ, khæng lå, cã giã lµm l¸i, tr¨ng lµm buåm, l­ít gi÷a kh«ng gian bao la.
- Ho¹t ®éng ®¸nh c¸:
 Ra ®¹u dÆm x· dß bông biÓn
 Dµn ®an thÕ trËn l­íi v©y gi¨ng
=>Gièng nh­ mét trËn chiÕn: th¨m dß, dµn thÕ trËn.
- C¸ nhô, c¸ chim, c¸ ®Ð, c¸ song
 + NT: LiÖt kª 
 Ca ngîi sù giµu cã cña biÓn c¶.
- LÊp l¸nh ®uèc ®en hång
 QuÉn tr¨ng vµng choÐ
 §ªm thë sao lïa n­íc H¹ Long
NT: Miªu t¶, nh©n ho¸
 Ca ngîi vÎ ®Ñp cña c¸c loµi c¸ vµ vÎ ®Ñp cña biÓn c¶ trong ®ªm tr¨ng.
- C¸i ®u«i em quÉy: Nh©n ho¸ ThÓ hiÖn sù th©n mËt, g¾n bã gi÷a con ng­íi víi loµi c¸.
- Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo 
 Gâ thuyÒn ®· cã nhÞp tr¨ng cao.
NT: Liªn t­ëng, t­ëng t­îng.
 ThÓ hiÖn niÒm vui, say s­a hµo høng víi c«ng viÖc.
 C¶nh lao ®éng võa ®Ñp, võa vui, võa nªn th¬ bëi sù hoµ nhËp gi÷a con ng­êi vµ thiªn nhiªn
 BiÓn cho ta c¸ nh­ lßng mÑ
 Nu«i lín ®êi ta tù buæi nµo
+ NT: So s¸nh
 Sù biÕt ¬n ®èi víi biÓn.
Sao mê kÐo l­íi kÞp trêi s¸ng
 Ta kÐo xo¨n tay chïm c¸ nÆng
 VÉy b¹c ®u«i vµng loÐ r¹ng ®«ng
NT: Miªu t¶
 Lao ®éng khÈn tr­¬ng, thµnh qu¶ to lín.
3. C¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ.
 C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i
 ..................................................
 M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i
NT: Liªn t­ëng, t­ëng t­îng, miªu t¶
 PhÊn khëi, vui vÎ, thµnh qu¶ lao ®éng to lín, hoµ nhËp cïng thiªn nhiªn.
4 . NghÖ thuËt:
 - X©y dùng h×nh ¶nh b»ng liªn t­ëng, t­ëng t­îng
 - ¢m h­ëng khoÎ kho¾n, hµo hïng.
Đề 1. 
 a. Nêu tên tác giả, hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”.
 b. Cảm hứng về lao động của tác giả đã tạo nên những hình ảnh đẹp tráng lệ, giàu màu sắc lãng mạn về con người lao động trên biển khơi bao la. Hãy chép lại các câu thơ đầy sáng tạo ấy.
 Gợi ý:
 a. HS nêu được:
 - Tác giả của bài thơ: Huy Cận
 - Hoàn cảnh sáng tác bài thơ: Bài thơ được viết vào tháng 11 năm 1958, khi đất nước đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, miền Bắc được giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới. Huy Cận có một chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh. Bài thơ được ra đời từ chuyến đi thực tế đó.
 b. Học sinh phải chép đúng và đủ các câu thơ viết về con người lao động trên biển khơi bao la bằng bút pháp lãng mạn:
 - Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
 - Thuyền ta lái gió với buồm trăng.
 Lướt giữa mây cao với biển bằng
 - Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Đề 2: Vẻ đẹp và sức mạnh của người lao động trước thiên nhiên - vũ trụ trong bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận.
 Gợi ý: 
a. Mở bài:
- Nêu những nét chính về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm.	
- Bài thơ đã khắc họa được vẻ đẹp và sức mạnh của người lao động trước thiên nhiên- vũ trụ kỳ vĩ.
 b. Thân bài
 * Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ: đẹp, rộng lớn, lộng lẫy.
 - Cảm hứng vũ trụ đã mang đến cho bài thơ những hình ảnh thiên nhiên hoành tráng. 
 - Cảnh hoàng hôn trên biển và cảnh bình minh được đặt ở vị trí mở đầu, kết thúc bài thơ vẽ ra không gian rộng lớn mà thời gian là nhịp tuần hoàn của vũ trụ.
 - Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi: không phải là con thuyền mà là đoàn thuyền tấp nập.
 -> Con thuyền không nhỏ bé mà kì vĩ, hoà nhập với thiên nhiên, vũ trụ.
 - Vẻ đẹp rực rỡ của các loại cá, sự giàu có của biển cả. Trí tưởng tượng của nhà thơ đã chắp cánh cho hiện thực, làm giàu thêm, đẹp thêm vẻ đẹp của biển khơi.
 * Người lao động giữa thiên nhiên cao đẹp.
 - Con người không nhỏ bé trước thiên nhiên mà ngược lại, đầy sức mạnh và hoà hợp với thiên nhiên.
 - Con người ra khơi với niềm vui trong câu hát.
 - Con người ra khơi với ước mơ trong công việc.
 - Con người cảm nhận được vẻ đẹp của biển, biết ơn biển
 - Người lao động vất vả nhưng tìm thấy niềm vui, phấn khởi trước thắng lợi.
c. Kết bài: 
- Hình ảnh người lao động được sáng tạo với cảm hứng lãng mạn cho thấy niềm vui phơi phới của họ trong cuộc sống mới. 
- Thiên nhiên và con người phóng khoáng, lớn lao. Tình yêu cuộc sống mới của nhà thơ được gửi gắm trong những hình ảnh thơ lãng mạn đó.
Hướng dẫn về nhà:
Nắm vững tác giả, tác phẩm
Học thuộc lòng bài thơ
Nắm được nội dung và nghệ thuật bài thơ
Hoàn thành các bài tập
Xem trước bài Tổng kết từ vựng
**********************
Tuần 19 
 Tổng kết từ vựng
A . Mục tiêu cần đạt
- Củng cố kiến thức về sự phát triển của từ vựng
- Giải được các bài tập liên quan đến các kiến thức từ vựng đã tổng kết
B . Chuẩn bị
GV : Soạn bài, các bài tập liên quan
HS : Soạn theo hướng dẫn của GV
C . Tiến trình bài dạy
* Bài củ
* Bài mới
?Nhắc lại các cách phát triển nghĩa của từ?
?Nhắc lại khái niệm từ mượn?
?Nhắc lại khái niệm từ Hán –Việt?
Nhắc lại khái niệm thuật ngữ và biệt ngữ XH? Cho VD?
?Có các hình thức trau dồi vốn từ nào?
?ThÕ nµo lµ tõ t­îng thanh?
?ThÕ nµo lµ tõ t­îng h×nh?
?Nh¾c l¹i kh¸i niÖm c¸c phÐp tu tõ: so s¸nh, Èn dô?
?ThÕ nµo lµ nh©n ho¸?
?Ho¸n dô lµ g×?
?Nãi qu¸ lµ thÕ nµo? Cã ph¶i lµ nãi kho¸c kh«ng?
?Nãi gi¶m, nãi tr¸nh ®Ó lµm g×?
?ThÕ nµo lµ ®iÖp ng÷? lÊy vÝ dô vÒ ®iÖp ng÷ trong c¸c v¨n b¶n ®· häc ?
 ?Ch¬i ch÷ cã t¸c dông g×?
HS đọc yêu cầu bài tập 3
ChØ ra c¸c BPTT ®· ®­îc sö dông trong c¸c c©u th¬? Ph©n tÝch t¸c dông cña chóng?
TL: Ph©n tÝch nÐt ®éc ®¸o trong nh÷ng ®o¹n th¬?
I Lý thuyết
1.Các cách phát triển của từ vựng:
2 cách:
-Cách 1: Phát triển nghĩa của từ ngữ: 
 + Thêm nghĩa mới
 + Chuyển nghĩa
-Cách 2: Phát triển số l­îng từ ngữ
 + tạo từ mới
 + Vay mượn
2 Từ mượn:
 Từ mượn là những từ Tiếng Việt vay mượn tiếng nước ngoài để biểu thị những sự vật, hiện tượng, đặc điểm mà Tiếng Việt chưa có từ ngữ thật thích hợp để biểu thị
3 Từ Hán-Việt
 Từ H¸n ViÖt là từ mượn của tiếng Hán, nhưng được phát âm và dùng theo cách dùng của người Việt: Quốc gia, gia đình, giáo viên
4 .Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội:
- Thuật ngữ: là từ ngữ biểu thị kh¸i niÖm khoa học, công nghệ và thường được dùng trong các v¨n b¶n khoa học, công nghệ: phẫu thuật, siêu âm
- Biệt ngữ xã hội: là những từ ngữ chỉ dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định
5. Trau dồi vốn từ:
Các hình thức trau dồi vốn từ:
- Cách 1: Rèn luyện để nắm đầy đủ và chính xác nghĩa của từ
- Cách 2: Rèn luyện để biết thêm những từ chưa biết, làm tăng vốn từ
6 .Tõ t­îng thanh: lµ nh÷ng tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, con ng­êi.
 7 .Tõ t­îng h×nh: lµ nh÷ng tõ gîi t¶ h/¶, d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i cña sù vËt
8. So s¸nh : ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù viÖc kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång lµm t¨ng søc gîi h×nh gîi c¶m
9. Èn dô: So s¸nh ngÇm lµm t¨ng sù biÓu c¶m.
10. Nh©n ho¸: gäi hoÆc t¶ con vËt, ®å vËt, c©y cèi b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ ng­êi.
11. Ho¸n dô: dïng tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy gäi thay cho tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh