Gíao án Hình học 9 - Tiết 23, 24

Ngµy so¹n 03/11/2017	Ngµy d¹y 	 /11/2017	D¹y líp 9A
Ngµy d¹y /11/2017	D¹y líp 9B
TiÕt 23. LUYÖN TËP
I. Môc tiªu
1. KiÕn thøc: Cñng cè ®iÒu kiÖn ®Ó hai ®­êng th¼ng c¾t nhau, song song vµ trïng nhau.
2. Kü n¨ng
 - BiÕt x¸c ®Þnh hÖ sè a, b trong c¸c bµi to¸n cô thÓ. 
	- RÌn luyÖn kü n¨ng vÏ ®å thÞ hµm sè bËc nhÊt. 
- X¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ cña c¸c tham sè ®· cho trong c¸c hµm sè bËc nhÊt sao cho ®å thÞ cña chóng lµ hai ®­êng th¼ng c¾t nhau.
3. Th¸i ®é : Nghiªm tóc yªu thÝch m«n häc.
4. Năng lực cần đạt : 
- Phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu.
- Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề.
II. ChuÈn bÞ 
1. Gi¸o viªn: Gi¸o ¸n, b¶ng phô, th­íc th¼ng.
2. Häc sinh: ¤n l¹i kiÕn thøc cò, sgk, dông cô häc tËp.
III. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC CHO HỌC SINH
	1. Các hoạt động đầu giờ (8’) 	
KiÓm tra bµi cò 
* C©u hái.
HS1: Nªu ®iÒu kiÖn ®Ó ®å thÞ hai hµm sè y = ax + b (a ¹ 0) vµ y = a'x + b' 
(a' ¹ 0) :
1. Song song; 	2. Trïng nhau; 	3. C¾t nhau.
Lµm bµi tËp 22 (a).
HS2: Lµm bµi tËp 22 (b)
* §¸p ¸n:
HS1: 1. a = a' vµ b ¹ b'
 2. a = a' vµ b = b'
 3. a ¹ a'
Bµi 22 (a).
a) §å thÞ hµm sè y = ax + 3 song song víi ®­êng th¼ng y = -2x nªn a = -2.
HS2: b) Víi x = 2 hµm sè cã gi¸ trÞ y = 7 nªn ta cã 7 = a.2 + 3 Þ a = 2 
(Þ y = 2x + 3)
* §Æt vÊn ®Ò: ë bµi tr­íc ta ®· biÕt khi nµo th× ®å thÞ hai hµm sè bËc nhÊt song song, khi nµo c¾t nhau vµ khi nµo trïng nhau. VËn dông c¸c kiÕn thøc ®ã h«m nay thÇy trß ta sÏ ®i gi¶i mét sè bµi tËp.
2. Nội dung bài học (32’)
Hoạt động 1. Xác định hệ số của hàm số y = ax + b (a ≠ 0) (8 phót)
+ Mục tiêu : Xác định được hàm số theo yêu cầu của bài toán.
+ Nhiệm vụ : Nghiên cứu và thực hiện bài tập 24 SGK.
+ Phương thức thực hiện : Hoạt động cá nhân.
+ Sản phẩm : Kết quả bài tập 24.
+ Tiến trình thực hiện :
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng vµ dù kiÕn c©u tr¶ lêi cña häc sinh
Cho häc sinh ®äc néi dung ®Ò bµi.
Bµi 23: (SGK/Tr55) 
Cho hµm sè y = 2x + b
§å thÞ hµm sè c¾t trôc tung t¹i ®iÓm cã tung ®é b»ng -3 th× ®iÓm ®ã cã hoµnh ®é (x) b»ng bao nhiªu ?
a) §å thÞ hµm sè c¾t trôc tung t¹i ®iÓm cã tung ®é b»ng -3 nªn tung ®é gèc b = -3.
T­¬ng tù cho häc sinh lµ ý b) ?
b) §å thÞ hµm sè y = 2x + b ®i qua ®iÓm
A(1 ; 5) nªn ta cã 5 = 2.1 + b Þ b = 3.
Cho häc sinh nhËn xÐt.
+ Dự kiến câu trả lời của học sinh (kết hợp trong tiến trình thực hiện).
+ Phương án kiểm tra, đánh giá hoạt động và kết quả học tập của học sinh.
Đánh giá kết quả qua câu trả lời, bài làm của học sinh.
Ho¹t ®éng 2. T×m ®iÒu kiÖn ®Ó hai ®­êng th¼ng s«ng song, c¾t nhau, trïng nhau (11 phót)
+ Mục tiêu : Tìm được điều kiện để hai đường thẳng song song, cắt nhau, trùng nhau.
+ Nhiệm vụ : Nghiên cứu và thực hiện bài tập 24 SGK.
+ Phương thức thực hiện : Hoạt động nhóm.
+ Sản phẩm : Kết quả bài tập 24.
+ Tiến trình thực hiện :
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng vµ dù kiÕn c©u tr¶ lêi cña häc sinh
Cho häc sinh ®äc néi dung ®Ò bµi.
Bµi 24 (SGK/Tr55) 
Dïng ®iÒu kiÖn hai ®­êng th¼ng
 y = ax + b (a ≠ 0) vµ ®­êng th¼ng 
y = a'x + b' (a' ≠ 0) c¾t nhau khi nµo, trïng nhau khi nµo vµ song song.
a) y = 2x + 3k (d)
 y = (2m + 1)x + 2k - 3 (d')
§iÒu kiÖn 2m + 1 ¹ 0 Þ m ¹ -0,5
(d) c¾t (d') Û 2m + 1 ¹ 2 Þ m ¹ 0,5
VËy ®Ó hai ®­êng th¼ng (d) vµ (d') c¾t nhau th× m ¹ ± 0,5
b) d // d Û 
b) d º d Û 
H·y nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n ?
+ Dự kiến câu trả lời của học sinh (kết hợp trong tiến trình thực hiện).
+ Phương án kiểm tra, đánh giá hoạt động và kết quả học tập của học sinh.
Đánh giá kết quả qua câu trả lời, bài làm của học sinh.
Ho¹t ®éng 3. Bài toán tổng hợp về đồ thị hàm số y = ax + b (a ≠ 0) (13 phót)
+ Mục tiêu : Tìm được điều kiện để hai đường thẳng song song, cắt nhau, trùng nhau.
+ Nhiệm vụ : Nghiên cứu và thực hiện bài tập 26 SGK.
+ Phương thức thực hiện : Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.
+ Sản phẩm : Kết quả bài tập 26.
+ Tiến trình thực hiện :
Bµi 26
 Hoạt động của giáo viên
Ho¹t ®éng vµ dù kiÕn c©u tr¶ lêi cña häc sinh
Gäi mét häc sinh lªn b¶ng vÏ ®å thÞ cña hai hµm sè.
Mét häc sinh lªn b¶ng vÏ ®å thÞ, häc sinh d­íi líp lµm vµo vë.
Nªu c¸ch t×m täa ®é ®iÓm M ?
* §iÓm M vµ N cã tung ®é b»ng 1.
H­íng dÉn häc sinh t×m to¹ ®é ®iÓm M, N
§iÓm M, N n»m trªn ®­êng th¼ng (y = 1) song song víi trôc Ox c¾t trôc tung t¹i ®iÓm cã tung ®é b»ng 1, nªn ®iÓm M, N cã tung ®é b»ng 1.
Nh­ vËy thay y = 1 vµo c«ng thøc 2 hµm sè trªn ®Ó t×m x t­¬ng øng.
- §iÓm M: Thay y = 1 vµo c«ng thøc, ta cã
= 1 Þ 
Ta ®­îc M
- §iÓm N: Thay y = 1 vµo c«ng thøc , ta cã
= 1 Þ 
Ta ®­îc N
+ Dự kiến câu trả lời của học sinh (kết hợp trong tiến trình thực hiện).
+ Phương án kiểm tra, đánh giá hoạt động và kết quả học tập của học sinh.
Đánh giá kết quả qua câu trả lời, bài làm của học sinh.
3. Củng cố luyện tập, hướng dẫn học sinh tự học (5 phót)
Nªu ®iÒu kiÖn ®Ó hai ®­êng th¼ng y = ax + b (a ≠ 0) vµ y = a'x + b' (a' ≠ 0) c¾t nhau ; song song ; trïng nhau ?
Gi¸o viªn chèt l¹i c¸ch gi¶i cña c¸c bµi tËp ®· lµm, ®· ch÷a.
Häc sinh tr¶ lêi
 	¤n l¹i lÝ thuyÕt ®­êng th¼ng song song, ®­êng th¼ng c¾t nhau.
	Xem l¹i c¸c BT ®· ch÷a. ¤n l¹i c¸ch tÝnh gãc a khi biÕt tana. 
	Lµm bµi tËp 26 SGK/Tr55, 20 -21 (SBT/Tr60).
	+ H­íng dÉn bµi 26 SGK/Tr55
	PhÇn a) thay x = 2 vµo c«ng thøc y = 2x – 1 suy ra y. Sau ®ã thay x = 2 vµ y võa t×m ®­îc vµo c«ng thøc y = ax – 4, gi¶i ph­¬ng tr×nh Èn a suy ra a.
	PhÇn b) thay y = 5 vµo c«ng thøc y = -3x + 2 t×m ®­îc x, thay y = 5 vµ x võa t×m ®­îc vµo c«ng thøc y = ax – 4 gi¶i ph­¬ng tr×nh Èn a, t×m ®­îc a.
Ngµy so¹n 03/11/2017	Ngµy d¹y 	 /11/2017	D¹y líp 9A
Ngµy d¹y /11/2017	D¹y líp 9B
TiÕt 24. §5. HÖ Sè GãC CñA §¦êNG TH¼NG y = ax + b (a ¹ 0)
I. Môc tiªu
1. KiÕn thøc
	- N¾m v÷ng kh¸i niÖm gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng y = ax + b vµ trôc Ox, kh¸i niÖm hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng y = ax + b vµ hiÓu ®­îc r»ng hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng liªn quan mËt thiÕt víi gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng ®ã vµ trôc Ox.
	- BiÕt tÝnh gãc a hîp bëi ®­êng th¼ng y = ax + b vµ trôc Ox trong tr­êng hîp hÖ sè a > 0 theo c«ng thøc a = tana. 
- Tr­êng hîp a < 0 cã thÓ tÝnh gãc a mét c¸ch gi¸n tiÕp.
2. Kü n¨ng
- VÏ ®å thÞ hµm sè, tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh hÖ sè gãc cña ®th¼ng y = ax + b 
- Sö dông hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng ®Ó nhËn biÕt sù c¾t nhau hoÆc song song víi nhau cña hai ®­êng th¼ng cho tr­íc.
3. Th¸i ®é : Nghiªm tóc yªu thÝch m«n häc.
4. Năng lực cần đạt : 
- Phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu.
- Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề.
II. ChuÈn bÞ 
1. Gi¸o viªn : Gi¸o ¸n, b¶ng phô, m¸y tÝnh bá tói, phÊn mµu.
2. Häc sinh : ¤n l¹i kiÕn thøc cò, SGK, dông cô häc tËp.
III. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC CHO HỌC SINH
	1. Các hoạt động đầu giờ (7’) 
	KiÓm tra bµi cò 
C©u hái.
VÏ trªn cïng mét mÆt ph¼ng täa ®é ®å thÞ hai hµm sè y = 0,5x + 2 vµ y = 0,5x + 1.
nhËn xÐt vÒ hai ®­êng th¼ng võa vÏ ®­îc.
 §¸p ¸n:
NhËn xÐt: Hai ®­êng th¼ng trªn song song víi nhau v× a = a' = 0,5 ; b ¹ b' (2 ¹ -1).
* §Æt vÊn ®Ò (1 phót)
	Khi vÏ ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) trªn mÆt ph¼ng t¹o ®é Oxy, gäi giao ®iÓm cña ®­êng th¼ng t¹o víi trôc Ox lµ A th× ®­êng th¼ng ®ã t¹o víi trôc Ox bèn gãc ph©n biÖt. Nh­ng trong 4 gãc ®ã chØ cã 1 gãc ®­îc gäi lµ gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng y = ax + b víi trôc Ox. VËy gãc ®ã lµ gãc nµo ? Gãc ®ã phô thuéc vµo hÖ sè cña hµm sè kh«ng ? Bµi häc h«m nay ta sÏ t×m hiÓu râ vÊn ®Ò ®ã.
2. Nội dung bài học (33’)
Hoạt động 1. 1. Kh¸i niÖm hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) (23 phót)
+ Mục tiêu : Học sinh nắm được khái niệm hệ số góc của đường thẳng y = ax + b (a ≠ 0)
+ Nhiệm vụ : Học sinh nghiên cứu thông tin SGK, thực hiện . 
+ Phương thức thực hiện : Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.
+ Sản phẩm : Hiểu được định nghĩa hệ số góc của đường thẳng y = ax + b, kết quả .
+ Tiến trình thực hiện :
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng vµ dù kiÕn c©u tr¶ lêi cña häc sinh
Treo h×nh 10.a lªn giíi thiÖu: Trong mÆt ph¼ng täa ®é Oxy, khi nãi gãc a t¹o bëi ®­êng th¼ng y = ax + b vµ trôc Ox ta hiÓu ®ã lµ gãc t¹o bëi tia AT, trong ®ã A lµ giao ®iÓm cña ®­êng th¼ng y = ax + b víi trôc Ox, T lµ ®iÓm thuéc ®­êng th¼ng 
y = ax + b vµ cã tung ®é d­¬ng.
a) Gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng y = ax + b vµ trôc Ox 
a > 0 th× gãc a cã ®é lín nh­ thÕ nµo ?
+ a > 0 th× gãc a lµ gãc nhän.
H·y x¸c ®Þnh gãc a trong h×nh sau ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ®é lín cña gãc a ?
? a < 0 th× gãc a cã ®é lín nh­ thÕ nµo ?
+ a < 0 th× gãc a lµ gãc tï.
Nh­ vËy chØ cÇn xÐt vÒ dÊu cña hÖ sè a ta ®· biÕt ®­îc gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng y = ax + b ( a ¹ 0) víi trôc Ox lµ gãc nhän hay gãc tï. VËy hÖ sè a cßn cã quan hÖ g× víi gãc a nµy hay kh«ng ? 
b) HÖ sè gãc
§­a b¶ng phô cã ®å thÞ hµm sè
 y = 0,5x + 2 vµ y = 0,5x - 1
Em h·y x¸c ®Þnh c¸c gãc a1, a2 ?
Em cã nhËn xÐt g× vÒ gãc a nµy?
C¸c gãc a nµy b»ng nhau v× ®ã lµ 2 gãc ®ång vÞ.
Tõ nhËn xÐt trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c ®­êng th¼ng cã cïng hÖ sè a ?
KL: C¸c ®­êng th¼ng cã cïng hÖ sè a th× t¹o víi trôc Ox nh÷ng gãc b»ng nhau.
Cho häc sinh quan s¸t c¸c h×nh 11.a, 11.b trªn b¶ng phô.
H·y x¸c ®Þnh c¸c gãc a råi so s¸nh mèi quan hÖ gi÷a c¸c hÖ sè a víi gãc a ?
H11.a: a1 < a2 < a3 vµ a1 < a2 < a3
H11.b: b1 < b2 < b3 vµ a1 < a2 < a3
Qua bµi tËp trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a hÖ sè a vµ gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng y = ax + b víi trôc Ox, trong mçi tr­êng hîp 
a > 0; a ³ 0?
* NhËn xÐt: (SGK/Tr57)
a ®­îc gäi lµ hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng 
y = ax + b.
L­u ý khi hÖ sè b = 0 th× a lµ hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng y = ax.
* Chó ý: (SGK/Tr57)
+ Dự kiến câu trả lời của học sinh (kết hợp trong tiến trình thực hiện).
+ Phương án kiểm tra, đánh giá hoạt động và kết quả học tập của học sinh.
Đánh giá kết quả qua câu trả lời, bài làm của học sinh.
Hoạt động 2. VÝ dô (10 phót)
+ Mục tiêu : Thông qua ví dụ, học sinh hiểu hơn về hệ số góc của đường thẳng y = ax + b (a ≠ 0)
+ Nhiệm vụ : Học sinh nghiên cứu ví dụ 1, ví dụ 2 SGK Tr57, 58.
+ Phương thức thực hiện : Hoạt động cá nhân.
+ Sản phẩm : Hiểu được nội dung và lời giải ví dụ, hiểu hơn về hệ số góc của đường thẳng y = ax + b (a ≠ 0)
+ Tiến trình thực hiện :
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng vµ dù kiÕn c©u tr¶ lêi cña häc sinh
VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ta ®i lµm mét s« vÝ dô sau:
Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh thùc hiÖn phÇn b) :
¸p dông tØ sè l­îng gi¸c cña gãc nhän
VÝ dô: 1.
a) 
a 
Yªu cÇu hai häc sinh lªn t×m gãc a?
b) Trong tam gi¸c OAB vu«ng t¹i O ta cã: (= a)
Þ a » 71o34
H­íng dÉn häc sinh tÝnh gãc 
¸p dông tØ sè l­îng gi¸c tÝnh gãc ABO, lµ gãc kÒ bï víi gãc ABO suy ra gãc .
VÝ dô 2 (SGK/Tr58)
+ Dự kiến câu trả lời của học sinh (kết hợp trong tiến trình thực hiện).
+ Phương án kiểm tra, đánh giá hoạt động và kết quả học tập của học sinh.
Đánh giá kết quả qua câu trả lời, bài làm của học sinh.
3. Củng cố luyện tập, hướng dẫn học sinh tự học (5’)
Cho HS tù «n l¹i lÝ thuyÕt vÒ hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0)
	- B»ng trùc gi¸c, nhËn biÕt ®­îc gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng (d): y = ax + b (a ¹ 0) víi trôc Ox (theo quy ­íc) ; Ch¼ng h¹n ®­êng th¼ng (d) c¾t trôc Ox t¹i A th× gãc t¹o bëi (d) víi trôc Ox chÝnh lµ gãc t¹o bëi ®­êng th¼ng (d) n»m phÝa trªn trôc hoµnh vµ tia Ax
	- Mèi liªn hÖ gi÷a ®t y = ax + b (a ¹ 0) víi gãc t¹o bëi ®t nµy vµ trôc Ox a ®­îc gäi lµ hÖ sè gãc cña ®­êng th¼ng
	Nhí mèi quan hÖ gi÷a hÖ sè a víi a.
	BiÕt tÝnh gãc a b»ng m¸y tÝnh vµ b¶ng sè.
	Bµi tËp vÒ nhµ sè: 27, 28a, 29 (SGK Tr58,59)
HD: Bµi tËp 27 (a): (SGK Tr58)
	§å thÞ hµm sè ®i qua ®iÓm A(2;6) Þ x = 2; y = 6 thay vµo hµm sè y = ax + 3 ta cã: 6 = a.2 + 3 Þ 2a = 3 Þ a = 1,5
VËy hÖ sè gãc cña hµm sè lµ 1,5.