Giáo án Lịch sử 10 - Bài 6: Các quốc gia ấn và văn hóa truyền thống Ấn Độ

Bài 6
CÁC QUỐC GIA ẤN VÀ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG ẤN ĐỘ
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức:
- Biết được Ấn Độ là quốc gia có nền văn minh lâu đời, phát triển cao, cùng với Trung Quốc có ảnh hưởng sâu rộng ở châu Á và trên thế giới.
- Biết được thời Gúp-ta, định hình truyền thống văn hóa Ấn Độ.
- Nêu được nội dung truyền thống văn hóa Ấn Độ.
2. Kỹ năng:
Rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng hợp.
3. Thái độ:
Trân trọng những giá trị văn hóa của Ấn Độ và những ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ với Việt Nam.
II. THIẾT BỊ VÀ TÀI LIỆU DẠY HỌC:
- Lược đồ Ấn Độ trong SGK.
- Bản đồ Ấn Độ ngày nay.
- Tranh ảnh về công trình nghệ thuật của Ấn Độ.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ:
- Câu 1: Hãy nêu những nét cơ bản trong bộ máy nhà nước phong kiến thời Tần – Hán và Đường?
- Câu 2: Mầm mống kinh tế TBCN xuất hiện ở Trung Quốc khi nào? Biểu hiện? Tại sao nó không được tiếp tục phát triển?
2. Giới thiệu bài mới:
Ấn Độ là mộ trong những quốc gia cổ đại phương Đông có nền văn minh lâu đời khoảng 3.000 năm đến 1.500 năm TCN. Nền văn minh đầu tiên ở phía tây bắc Ấn Độ nằm ở vùng sông Ấn. Khoảng 1.500 năm TCN là khởi đầu cho nền văn minh sông Hằng. Bài học của chúng ta chỉ nghiên cứu từ nền văn minh sông Hằng nằm ở vùng Đông Bắc, là đồng bằng rộng lớn và màu mỡ, quê hương, nơi sinh trưởng của nền văn hóa truyền thống và văn minh Ấn Độ. Để hiểu được văn hóa truyền thống Ần Độ được định hình như thế nào? Nội dung của truyền thống văn hóa Ấn Độ là gì? Nó phát triển, ảnh hưởng ra bên ngoài như thế nào? Việt Nam ảnh hưởng những yếu tố nào của văn hóa Ấn Độ? Bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu được những vấn đề trên.
3. Tổ chức các hoạt động dạy và học:
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản
- Đây là mục giảm tải, GV hướng dẫn HS tự tìm hiểu sự hình thành các quốc gia đầu tiên ở Ấn Độ.
* Hoạt động 1: Tìm hiểu thời kỳ Vương triều Gúp-ta và sự phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ.
- GV chi lớp làm 3 nhóm và đặt câu hỏi cho các nhóm:
+ Nhóm 1: Quá trình hình thành Vương triều Gúp-ta? Thời gian tồn tại? Vai trò về mặt chính trị của vương triều này?
+ Nhóm 2: Điểm nổi bật của văn hóa Ấn Độ dưới thời Gúp-ta? Nội dung cụ thể?
+ Nhóm 3: Văn hóa Ấn Độ thời Gúp-ta đã ảnh hưởng như thế nào đến Ấn Độ giai đoạn sau và ảnh hưởng ra bên ngoài như thế nào? Việt Nam ảnh hưởng văn hóa Ấn Độ ở những khu vực nào?
- GV gọi đại diện các nhóm lên trình bày, các nhóm khác bổ sung. GV nhận xét và chốt ý:
+ Nhóm 1: Đầu công nguyên, miền bắc Ấn Độ được thống nhất dưới vương triều Gúp-ta (319 – 467). Vương triều này đã tổ chức kháng cự không cho người Tây Á xâm lấn từ phía tây bắc, thống nhất miền Bắc Ấn Độ và gần như toàn bộ miền Trung Ấn Độ. Sự phát triển và nét đặc sắc của vương triều Gúp-ta còn giữ được ở thời Hác-sa giai đoạn sau (606 – 647).
+ Nhóm 2: Điểm nổi bật của thời kỳ Gúp-ta là sự định hình và phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ:
· Đạo Phật tiếp tục phát triển sau hàng năm ra đời ở Ấn Độ đến thời Gúp-ta được truyền bá khắp Ấn Độ và truyền ra nhiều nơi. Cùng với đạo Phật phát triển kiến trúc ảnh hưởng của đạo như chùa Hang mọc ở nhiều nơi và những pho tượng Phật điểu khắc bằng đá, trên đá (giới thiệu chùa Hang, A-gian-ta).
+ Đạo Ấn Độ hay đạo Hin-đu vốn là đạo cổ xưa của người Ấn cũng ra đời và phát triển, thờ 3 vị thần chính: Thần Bra-ma (Thần sáng tạo), Thần Si-va (Thần hủy diệt), thần Vi-snu (Thần bảo hộ) và nhiều vị thần khác. Cùng với đạo Hin-đu phát triển thì các công trình kiến trúc thờ thần cũng được xây dựng. Các ngôi đền được xây dựng bằng đá cao đồ sộ, hình chóp núi, là nơi ngự trị của các thần và nơi tạc nhiều tượng thần thánh bằng đágiới thiệu cho HS xem đền tháp hình núi Mê-nu, lăng mộ hình bán cầu, hình bát úp).
+ Chữ viết: từ chữ viết cổ Brahmi đã nâng lên, sáng tạo và hoàn chỉnh hệ chữ Sanskrit (chữ Phạn) là chữ viết phổ biến ở Ấn Độ thời bấy giờ là cơ sở hình thành chữ viết Ấn Độ ngày nay. Chữ viết hoàn chỉnh đã tạo điều kiện cho nền văn học viết của Ấn Độ phát triển rực rỡ với các tác giả và tác phẩm tiêu biểu như Sơ-ku-ta-la của Ka-li-đa-sa.
+ Nhóm 3: Văn hóa thời Gúp-ta đã phát triển khắp Ấn Độ, nó còn rực rỡ sang cả thời Hác-sa. Ngày nay, dân số Ấn Độ đa số theo đạo Ấn Độ. Chữ viết của Ấn Độ ngày nay dựa trên chữ Phạn. Trong quá trình buôn bán với các quốc gia Đông Nam Á, văn hóa Ấn Độ đã ảnh hưởng sang các nước này chủ yếu là tôn giáo đạo Phật, đạo Hin-đu và chữ Phạn. Việt Nam cũng ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ (chữ Chăm cổ là dựa trên chữ Phạn, đạo Bà-la-môn của người Chăm và kiến trúc tháp Chàm, đạo Phật và các công trình chùa mang kiến trúc ảnh hưởng của Phật giáo của Ấn Độ).
1. Thời kỳ các quốc gia đầu tiên.
* Hoạt động 1: Thời kỳ Vương triều Gúp-ta và sự phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ.
- Đầu Công nguyên, Vương triều Gúp-ta đã thống nhất miền Bắc Ấn Độ và gần như toàn bộ miền Trung Ấn Độ; tồn tại từ thế kỷ IV đến thế kỷ VII.
- Về văn hóa dưới thời Gúp-ta: định hình và phát triển, truyền bá mạnh mẽ khắp Ấn Độ dưới thời vua A-sô-ca và truyền ra nhiều nơi. Kiến trúc Phật giáo phát triển (chùa Hang, tượng Phật bằng đá).
+ Đạo Ấn Độ hay đạo Hin-đu ra đời và phát triển, thờ 3 vị thần chính: Thần Bra-ma (Thần sáng tạo), Thần Si-va (Thần hủy diệt), thần Vi-snu (Thần bảo hộ). Các công trình kiến trúc thờ thần cũng được xây dựng hình chóp núi.
+ Chữ viết: từ chữ viết cổ Brahmi đã nâng lên, sáng tạo và hoàn chỉnh hệ chữ Phạn (Sanskrit).
+ Văn học cổ điển Ấn Độ - văn học Hin-đu, mang tinh thần và triết lý Hin-đu giáo rất phát triển.
- Người Ấn Độ đã mang văn hóa, đặc biệt là văn hóa truyền thống truyền bá ra bên ngoài, Đông Nam Á là ảnh hưởng rõ nét nhất. Việt Nam cũng ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ (tháp Chàm, đạo Phật, đạo Hin-đu).
4. Củng cố:
- Tại sao nói thời Gúp-ta là thời kì định hình và phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ?
- Những yếu tố văn hoá truyền thống nào của Ấn Độ ảnh hưởng ra bên ngoài và ảnh hưởng đến những nơi nào?
5. Dặn dò:
Chuẩn bị bài 7: Sự phát triển lịch sử và nền văn hoá đa dạng của Ấn Độ.