Giáo án Lịch sử 7 - Bài 1: Sự hình thành và phát triển của xã hội phong kiến ở châu Âu - Lê Thị Nguyện - Trường THCS Liêng Trang

Tuần: 01 Ngày soạn: 15/08/2014
Tiết : 01 Ngày dạy: 18/08/2014 
 Phần 1: KHÁI QUÁT LỊCH SỬ THẾ GIỚI TRUNG ĐẠI
BÀI 1 : SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI PHONG KIẾN Ở CHÂU ÂU
(Thời sơ – trung kỳ trung đại )
I/ MỤC TIÊU
 1/ Kiến thức: Giúp học sinh hiểu được :
Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Châu Âu, cơ cấu xã hội gồm có 2 giai cấp cơ bản là : lãnh chúa và nông nô.
Khái niệm lãnh địa phong kiến và đặc trưng của nền kinh tế lãnh địa.
Hoàn cảnh dẫn đến sự xuất hiện của thành thị trung đại, so sánh sự khác nhau của nền kinh tế của thành thị trung đại và lãnh địa
 2/ Thái độ:
Thông qua những sự kiệc cụ thể, bồi dưỡng nhận thức cho học sinh về sự phát triển hợp quy luật của xã hội loài người từ xã hội chiếm hữu nô lệ sang xã hội phong kiến.
 3/ Kỹ năng: 
Biết sử dụng bản đồ Châu Âu để xác định vị trí của các quốc gia phong kiến.
Vận dụng phương pháp so sánh, đối chiếu để thấy rõ sự chuyển biến từ xã hội chiếm hữu nô lệ sang xã hội phong kiến.
II/ CHUẨN BỊ
 1/ Giáo viên:
Bản đồ Châu Âu thời phong kiến.
Sưu tầm một số tranh ảnh mô tả họat động của thành thị trung đại.
 2/ Học sinh:
Sách giáo khoa.
Vở bài soạn, vở bài học.
III/ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
Ổn định: lớp7A17A2.7A3.
.7A47A57A6..
 1/Kiểm tra bài cũ: Giới thiệu khái quát chương trình lịch sử 7
 2/Giới thiệu bài mới : Ở chương trình lịch sử 6 các em đã tìm hiểu được 2 giai đoạn ( công xã nguyên thủy và CHNL ). Nối tiếp tiến trình là lịch sử 7 với sự xuất hiện của chế độ xã hội mới – xã hội phong kiến. Vậy xã hội phong kiến đã hình thành như thế nào ở châu Âu ? bài hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu.
 3/ Bài mới.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu sự hình thành xã hội phong kiến ở Châu Âu.
GV giới thiệu : Khi đế quốc Rôma còn cường thịnh , người Giéc man sống lệ thuộc và chịu sự thống trị của chủ nô Rôma.
 Khi đế quốc Rôma bị suy yếu, người Giéc man tràn vào
HS thảo luận nhóm 4’: Khi tràn vào lãnh thổ của đế quốc Rôma, người Giéc man đã làm gì ? việc làm đó tác động như thế nào đến sự hình thành xã hội phong kiến ở Châu Âu ?
? Lãnh chúa và nông nô được hình thành từ những tầng lớp nào của xã hội cổ đại ?
 + Nô lệ được giải phóng, nông dân bị mất đất, không có ruộng phụ thuộc vào lãnh chúa => nông nô – bị bóc lột
 + Các thủ lĩnh quân sự người Giéc man được ban cấp ruộng đất => lãnh chúa - bóc lột => quan hệ sản xuất phong kiến hình thành ở Châu Âu.
GV: sử dụng bản đồ để chỉ các vương quốc, những nước có chế độ phong kiến ra đời sớm( Anh, Pháp, TBN, Ý).
Hoạt động 2: Tìm hiểu về Lãnh địa phong kiến
GV: cho học sinh quan sát hình 1 – Sgk trang 4.
? Em hãy miêu tả lãnh địa phong kiến ? 
HS: trả lời theo chữ in nghiêng Sgk trang 4..
GV nhấn mạnh: mỗi lãnh chúa có một vùng đất riêng bao gồm đất trồng trọt, trồng cỏ, rừng núi, ao hồ=> là một đơn vị độc lập.
? Lãnh địa phong kiến là gì ?
GV: Như một nước nhỏ, một pháo đài bất khả xâm phạm => quyền lực của nhà vua rất yếu .
? Cuộc sống trong lãnh địa như thế nào ? 
HS: Khác biệt nhau rõ rệt giữa hai tầng lớp:
 + Lãnh chúa : giàu sang, đầy đủ, xa hoa.
 + Nông nô :Sống phụ thuộc, khổ cực và đói nghèo.
? Từ những điểm trên, em hãy nêu những đặc điểm chính của nền kinh tế ?
Hoạt động 3: Tìm hiểu sự xuất hiện của các thành thị trung đại.
HS: đọc phần chữ nhỏ Sgk trang 4, 5 .
? Nguyên nhân nào dẫn đến sự xuất hiện thành thị thời trung đại ?
HS: Quan sát hình 2 – Sgk trang 5, thảo luận nhóm: 3 nhóm
? Em có nhận xét gì về hội chợ ở Đức và tổ chức thành thị ở đây ?
? Nền kinh tế trong thành thị có điểm gì khác so với nền kinh tế lãnh địa ?
? Sự ra đời của thành thị trung đại có vai trò như thế nào trong xã hội phong kiến ở Châu Âu ?
GV: tổ chức thảo luận, nhận xét, chốt
1. Sự hình thành xã hội phong kiến ở Châu Âu.
- Cuối thế kỷ V, người Giécman tràn vào lãnh thổ Rôma. Họ đã:
 + Lập nhiều vương quốc mới.
 + Chiếm ruộng đất của chủ nô Rôma rồi chia và phong tước vị cho các tướng lĩnh, quý tộc Giécman
 - Xã hội xuất hiện 2 tầng lớp mới:
 Lãnh chúa: là các tướng lĩnh, quý tộc có quyền thế, giàu có 
 Nông nô: là các nô lệ được giải phóng và nông dân, làm thuê và phụ thuộc vào lãnh chúa
Xã hội phong kiến châu Âu hình thành
2. Lãnh địa phong kiến.
*Khái niệm: là một vùng đất rộng lớn, do qúy tộc chiếm được và biến thành khu đất riêng của mình.
*Tổ chức và hoạt động: lãnh địa có đầt đai, dinh thự, kho tàng, đồng cỏ, đầm lầycủa lãnh chúa
- Nông nô canh tác đất của lãnh chúa và nộp tô thuế và nhiều thứ thuế khác
- Lãnh chúa bóc lột nông nô, sống sa hoa, sung sướng
*Đặc trưng cơ bản: Là một đơn vị kinh tế, chính trị riêng biệt, đóng kín ( tự cung, tự cấp)
3. Sự xuất hiện của thành thị trung đại.
* Nguyên nhân ra đời: Cuối thế kỷ XI, sản xuất phát triển nhanh, xuất hiện nhu cầu trao đổi, buôn bán
* Quá trình ra đời: hàng hóa được đem trao đổi, các xưởng sản xuất được lập ở nơi đông người => hình thành thị trấn rồi phát triển thành thành thị
*Cư dân: chủ yếu là thợ thủ công và thương nhân ( thị dân )
*Hoạt động: lập thương hội, phường hội để buôn bán và sản xuất
*Vai trò: thúc đẩy sản xuất, xã hội phát triển
 4/ Củng cố
 * Bài tập
 1.Những tầng lớp mới xuất hiện trong xã hội phong kiến Tây Âu là
 a.Qúy tộc người Giécman, nông dân công xã.
 b.Lãnh chúa, nông nô.
 c.Thủ lĩnh quân sự, quan lại người Giécman.
 d.Thủ lĩnh quân sự, nô lệ.
 2. Sắp xếp các sự kiện dưới đây cho hợp lí về nguyên nhân xuất hiện thành thị trung đại?
 a. Một số thợ thủ công mang bán sản phẩm và lập xưởng sản xuất.
 b. Thị trấn xuất hiện.
 c. Cuối thế kỷ XI, sản phẩm thủ công ngày càng nhiều.
 d. Thành thị xuất hiện. 
 5/ Hướng dẫn học tập ở nhà:
Học bài theo các câu hỏi 1, 2, 3 Sgk trang 5.
Đọc kĩ bài mới, xem trước lược đồ hình 5.
IV. RÚT KINH NGHIỆM
Tuần: 01 Ngày soạn: 17/08/2014
Tiết : 02 Ngày dạy: 20/08/2014 
BÀI 2: SỰ SUY VONG CỦA CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN
VÀ SỰ HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA TƯ BẢN 
Ở CHÂU ÂU
I/ MỤC TIÊU.
 1/ Kiến thức: Giúp học sinh hiểu rõ :
Nguyên nhân và hệ qủa của các cuộc phát kiến địa lý 
Quá trình hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trong lòng xã hội phong kiến Châu Âu.
 2/ Thái độ:
Qua các sự kiện lịch sử, giúp học sinh thấy được tính tất yếu, tính quy luật của quá trình phát triển từ xã hội phong kiến sang TBCN.
 3/ Kỹ năng:
Biết sử dụng bản đồ thế giới.
Sử dụng, khai thác tranh ảnh lịch sử.
II/ CHUẨN BỊ
 1/ Giáo viên:
 - Bản đồ thế giới.
 - Tư liệu và câu chuyện về các cuộc phát kiến địa lí.
 - Tranh ảnh về những con tàu và đoàn thủy thủ tham gia các cuộc phát kiến địa lí.
 2/ Học sinh:
Sách giáo khoa.
Vở bài soạn, vở bài học.
III/ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Ổn định: lớp 7A17A2.7A3..
7A47A57A6..
 1/Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là lãnh địa phong kiến ? Nêu đặc điểm của nền kinh tế lãnh địa ?
Vì sao thành thị trung đại xuất hiện ? Nền kinh tế thành thị có điểm gì khác so với nền kinh tế lãnh địa ?
 2/ Giới thiệu bài mới: Ở bài trước chúng ta đã biết, vào thế kỷ thứ XI do sản xuất phát triển nhanh , làm cho nhu cầu về nguyên liệu, thị trường ngày một tăng hơn.Thêm vào đó, là những tiến bộ vượt bậc về KHKT đã thúc đẩy các thương nhân tìm con đường đi sang các nước phương Đông => phát kiến địa lí 
3/ Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung bài học
Hoạt động 1: Tìm hiểu những cuộc phát kiến địa lí.
GV: gọi học sinh đọc mục 1 Sgk. 
? Vì sao các thương nhân châu Âu cần thiết phải tìm con đường buôn bán với các nước Phương Đông ?
GV nhấn mạnh: + Nhu cầu về nguyên liệu, thụ trường, vàng bạc.
 + Cơn sốt vàng của những người tham gia thám hiểm.Trong khi đó, con đường buôn bán qua Tây Á và Địa Trung Hải bị người Thổ Nhĩ Kỳ nắm độc quyền => nảy sinh nhu cầu tìm đường mới.
? Em hãy kể tên các cuộc phát kiến địa lí mà em biết?
GV: cho học sinh quan sát hình 5 Sgk trang 7 => Giới thiệu con đường đi của các nhà thám hiểm.
 + Vaxcô đơgama: Nhà thám hiểm người BĐN( 6 – 7 – 1497 => 1498 – tìm ra được Ấn Độ).
 + Côlômbô :Người ITALIA sống ở BDN ( 3 -8 -1492 => 3 – 1493 – Châu Mĩ ).
 + Magien lăng : 20 – 9 – 1519 => 15 – 4 – 1522 (đi vòng quanh trái đất, tìm ra Philíppin ).
? Để có thể tìm ra con đường mới cần có những điều kiện gì? 
HS: quan sát hình 3 sgk, nhận xét về kĩ thuật đóng tàu
? Các cuộc phát kiến địa lí đã đem lại kết quả gì ? nó có tác động như thế nào đến xã hội Châu Âu ?
? Thế nào là phát kiến địa lí ? 
HS: ( tìm ra những vùng đất mới, con đường mới để giao lưu, trao đổi, buôn bán )
GV nhấn mạnh: tiền đề dẫn tới sự hình thành CNTB ở Châu Âu.
Hoạt động 2: Tìm hiểu sự hình thành chủ nghĩa tư bản ở Châu Âu.
GV: Yêu cầu HS nhắc lại hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí.
? Quá trình tích lũy tư bản được hình thành bởi những yếu tố nào ?( vốn, người làm thuê)
? Để có đội ngũ công nhân làm thuê và tiền vốn, qúy tộc và tư sản Châu Âu đã làm gì ?
GV phân tích:
 + vốn: cướp bóc của cải, tài nguyên, lừa gạt, buôn bán người da đen.
 + Người làm thuê: dùng bạo lực để cướp đoạt ruộng đất, đuổi nông nô ra khỏi lãnh địa => bị bần cùng hóa phải đi làm thuê.
HS thảo luận nhóm 4’: Hậu quả của quá trình tích lũy tư bản là gì ?
GV gợi mở thêm:
? Công trường thủ công khác với các xưởng thủ công ở những điểm nào ?
GV: ( Quy mô sản xuất lớn hơn, chuyên môn hoá lao động, mối quan hệ chính là giữa chủ và thợ, công nhân là người làm thuê ăn lương ). 
? Giai cấp tư sản và vô sản đã được hình thành từ những tầng lớp nào trong xã hội phong kiến Châu Âu?
 + Chủ xưởng , chủ đồn điền và những thương nhân giàu có => Tư sản.
 + Những người lao động làm thuê , bị bóc lột => gc Vô sản.
 GV giảng :Trong xã hội phong kiến, giai cấp qúi tộc đứng đầu
- Sản xuất phát triển,=> nền kinh tế phát triển – giai cấp tư sản đại diện nhưng bị qúi tộc kìm hãm.
=> mâu thuẫn giữa phong kiến và tư sản 
1. Những cuộc phát kiến địa lí.
a/ Nguyên nhân.
- Thế kỷ XV, sản xuất phát triển và tiến bộ về kĩ thuật hàng hải
b/ Các cuộc phát kiến lớn : Vaxcôđơgama, Côlômbô, Magienlan
c/ Kết quả- ý nghĩa : thúc đẩy thương nghiệp phát triển, đem về cho giai cấp tư sản châu Âu những món lợi khổng lồ.
2.Sự hình thành chủ nghĩa tư bản ở Châu Âu.
Tích lũy tư bản hình thành
=> * Hậu quả.
Xã hội hình thành 2 giai cấp mới
+ Tư sản: Ra đời từ các quý tộc, thương nhân giàu có, họ mở rộng sản xuất, kinh doanh, lập đồn điền, bóc lột lao động làm thuê
+ Vô sản: Hình thành từ những nông nô bị mất ruộng đất, buộc phải làm thuê cho tư sản
=>Quan hệ sản xuất TBCN hình thành trong lòng xã hội phong kiến.
 4/ Củng cố
 Lập bảng tóm tắt các cuộc phát kiến địa lí ( Theo mẫu )
Thời gian
Tên nhân vật
Các phát kiến
Kết quả
1847
B. Điaxơ
- Đi vòng qua điểm cực Nam Châu Phi
- Tìm ra con đường biển từ Châu Âu tới Viễn Đông
 5/ Hướng dẫn học tập ở nhà:
 - Học bài theo các câu hỏi Sgk trang 8.
 - Em hãy tìm hiểu về nhà thám hiểm Côlômbô
Chuẩn bị bài tiếp theo: bài 3, sgk trang 8,9 .
IV. RÚT KINH NGHIỆM
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................