Giáo án Lịch sử 7 - Bài 16: Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV - Trường trung học cơ sở Chiềng Khoang

Ngµy so¹n: Ngµy dạy: Dạy lớp:
Bài 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV
Tiết 30 I. TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI
1. Mục tiêu.
 a, Kiến thức:
- Giúp học sinh nắm được cuối thế kỉ XIV nền kinh tế Đại Việt bị trì trệ, đời sống của các tầng lớp nhân dân lao động nhất là nông dân, nông nô, nô tì rất đói khổ xã hội rối loạn.
- Phong trào nông dân, nô tì nổ ra khắp nơi.
 b, Kĩ năng: 
-Kĩ năng so sánh đối chiếu các sự kiện lịch sử, kĩ năng so sánh và kĩ năng hệ thống, thống kê, sử dngj bản đồ trong khi học bài, biết đánh giá nhân vật lịch sử.
 c, Thái độ: 
-Thấy được sự sa đoạ thối nát của tầng lớp quý tộc, vương hầu cầm quyền cuối thời Trần gây ra nhiều hậu quả, tác hại cho đất nước, xã hội cần phải thay thế vương triều Trần để đưa đất nước phát triển. 
2. Chuẩn bị của GV&HS:
 a, Giáo viên: Tham khảo tài liệu, soạn giáo án, lược đồ khởi nghĩa nông dân nửa cuối thế kỉ XIV.
 b, Học sinh: Học bài cũ, đọc trớc SGK bài mới.
3. Phần thể hiện trên lớp.
 a, Kiểm tra bài cũ. (5')
 Câu hỏi. Em có nhận xét gì về tính văn hoá, giáo dục, khoa học nghệ thuật thời Trần?
 Trả lời.Phát triển mạnh trên lĩnh vực và nhiều đóng góp cho nền văn hoá dân tộc tạo bước phát triển cao cho nền văn minh Đại Việt.
* Đặt vấn đề vào bài mới:
 Sau khi kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên giành được thắng lợi, nhà Trần đã có nhiều chính sách để khôi phục đất nước, đạt được nhiều thành tựu to lớn, nhưng từ cuối thế kỉ XIV đã bước vào thời kì suy vong vạy những biểu hiện của sự suy sụp đó là gì? và những nguyên nhân nào dẫn tới điều đó?
 b, Dạy bài mới. (38')
Hoạt động của GV& HS
Nội dung cần đạt
Gv:Sau khi chống quân xâm lược Mông - Nguyên nhà Trần đã có nhiều biện pháp cụ thể để khôi phục phát triển kinh tế sau nhiều năm bị tàn phá.
? Em hãy cho biết tình hình kinh tế nước ta nửa sau thế kỉ XIV?
?Do đâu mà nền kinh tế nước ta nửa sau thế kỉ XIV lại kém phát triển?
HS: Nhà nước không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp.
- Vua quan ăn chơi xa xỉ.
?Hậu quả của những việc làm đó của vua, quan nhà Trần cuối thế kỉ XIV?
?Em hãy lấy dẫn chứng để chứng minh sự ăn chơi xa xỉ của vua, quan nhà Trần và sự khổ cực của nông dân?
HS: Trả lời.
GV:Nửa sau thế kỉ XIV. Vua Trần Dụ Tông bắt nhân dân đào hồ lớn trong hoang thành, chất đá ở giữa hồ làm núi, bắt nhân dân chở nước mặn từ biển đổ vào hồ nhỏ nuôi hải sản. Tướng Trần Khánh Dư nói: " Tướng là chim ưng, dân là vịt lấy vịt nuôi chim ưng có gì là lạ" 
- Còn đời sống nhân dân vô cùng khổ cực.
- Vào nửa sau thế kỉ XIV có 9 lần vỡ đê, lụt lớn, nhiều năm bị hạn hán vừa bị lũ lụt có hơn 10 nạn đói lớn. Nguyễn Phi Khanh đã viết lên những câu thơ nói lên sự thật.
?Cuộc sống của người dân ở cuối thế kỉ XIV?
HS:Làng xã tiêu điều sơ xác cuộc sống của người dân đói khổ họ phải đi nơi khác hoặc làm nô tì.
GV:Cuộc sống nhân dân đói khổ.
?Do đâu mà đời sống của người dân nửa sau thế kỉ XIV lại đói khổ như vậy? 
HS: Nhà Trần không quan tâm...
?Trước tình hình đời sông của người dân như vậy vua, quan nhà Trần đã làm gì?
HS:Vua quan, quý tộc nhà Trần vẫn lao vào cuộc sống ăn chơi sa đoạ.
?Em hãy cho biết sự ăn chơi sa đoạ của vua, quan, quý tộc nhà Trần thể hiện như thế nào?
GV: Hướng dẫn học sinh dựa vào SGK trả lời.
GV: Lợi dụng tình hình đó nhiều kẻ nịnh thần làm rối loạn kỉ cương phép nước. Chu văn An đã dâng sớ lên vua đòi chém 7 tên nịnh thần nhưng vua không nghe, ông đã từ quan bỏ về quê dạy học.
?Việc làm của Chu văn An đã chứng tỏ điều gì? 
HS:Ông là vị quan thanh liêm không vụ lợi biết đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết.
?Vậy tình hình của đất nước ta thời kì đó như thế nào?
HS:Xã hội rối loạn. Đời sống của nhân dân khổ cực.
?Lấy dẫn chứng chứng minh xã hội thời Trần rối loạn?
GV:Hướng dẫn học sinh trả lời theo SGK.
?Theo em đứng trước tình hình đó nhân dân ta sẽ làm gì?
HS:Họ sẽ đứng dậy chống lại nhà Trần.
?Em hãy nêu tên, thời gian, địa bàn hoạt động của các cuộc khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỉ XIV?
HS:Thành phần tham gia cuộc khởi nghĩa là nông dân, nô tì.
GV:Sử dụng lược đồ.
?Các cuộc khởi nghĩa liên tiếp nổ ra vào cuối triều Trần chứng tỏ điều gì?
HS:Chứng tỏ xã hội thời Trần đang lâm vào tình trạng mất ổn định.
?Nguyên nhân của sự mất ổn định đó?
Sự thối nát suy yếu của nhà Trần.
1. Tình hình kinh tế.
- Từ nửa sau TK XIV, nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, đê điều.
- Các công trình thủy lợi không được chăm lo, tu sửa.
- Nhiều năm xảy ra mất mùa.
- Nông dân phải bán ruộng đất , vợ con đã biến thành nô tì.
- Triều đình bắt dân nghèo mỗi năm phải nộp ba quan tiền thuế đinh.
2. Tình hình xã hội.
- Vua quan, quý tộc thả sức ăn chơi xa hoa, xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền.
- trong triều nhiều kẻ gian tham, nịnh thần làm rối loạn kỉ cương phép nước.
- Các cuộc tấn công của Chăm Pa và yêu sách ngang ngược của nhà Minh.
a. Cuộc khởi nghĩa của Ngô Bê (Hải Dương năm 1344- 1360)
b. Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Thanh, Nguyễn Kị (Thanh Hoá năm 1379)
c. Khởi nghĩa Phạm sự Ôn( Quốc oai Hà Tây năm 1390)
d. Khởi nghĩa Nguyễn như Thái (Sơn Tây năm 1399- 1400)
 c, Củng cố, luyện tập.
 - GV chốt nd kiến thức bài học. 
 - Điền sự kiện vào bảng sau:
Thời gian
Sự kiện
1344
1379
1390
1399
 d, Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà.
 - Học bài cũ, trả lời câu hỏi cuối bài.
 - Chuẩn bị bài mới