Giáo án Lịch sử 7 - Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền (thế kỉ XVI - XVIII)

Tuần: 24
Tiết: 48
 NS: 2/02/2009
 ND: 9/02/2009
BÀI 22: Sự suy yếu của nhà nƯỚC phong kiến tập quyền
(Thế kỉ XVI - XVIII)
II. Cỏc cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều và Trịnh - Nguyễn
I/ Mục tiêu: 
 - Kiến thức: 
+ Tìm hiểu nguyên nhân các cuộc chiến tranh
+ Hậu quả đối với dân tộc và sự phát triển của đất nước
 - Tư tưởng:
- Giáo dục ý thức bảo vệ sự đoàn kết thống nhất đất nước, chống âm mưu chia cắt lãnh thổ.
 - Kỹ năng: 
- Tập xác định vị trí địa danh, trình bày diễn biến của các sự kiện lịch sử trên bản đồ. Đánh giá nguyên nhân dẫn đến nội chiến.
II/ Chuẩn bị:
 1. Tài liệu tham khảo:
	- SGK sử 7 + SGV + cỏc triều đại phong kiến Việt Nam.
 2. Phương phỏp giảng dạy:
	- GV sử dụng phương phỏp nờu vấn đề, phương phỏp thảo luận nhúm, phương phỏp tớch hợp, phõn tớch.
 3. Đồ dựng dạy học:
- Bản đồ Việt Nam.
- Bản đồ chiến tranh Nam - Bắc triều, tư liệu lịch sử.
 - Bản đồ chiến tranh Trịnh – Nguyễn.
- Tranh ảnh liên quan đến bài.
III/ Tiến trình dạy - học.
 1. Tổ chức:
	- Kiểm tra sĩ số.
 2. Kiểm tra: 
- Nguyên nhân dẫn đến PTKN của nông dân TKXVI
- ý nghĩa của PT nông dân TK XVI?	
 3. Bài mới :
* Sự suy yếu của nhà Lờ đó đến sự thối nỏt tột cựng, cuộc sống của nhõn dõn vụ cựng cực khổ ; trong triều đỡnh cỏc bố phỏi phõn tranh và đõy cũng là nguyờn nhõn dẫn đến sự hỡnh thành cỏc cuộc nội chiến giữa Nam – Bắc triều và chiến tranh Trịnh – Nguyễn. Đất nước bị chia cỏt thành 2 đàng: Đàng trong và Đàng ngoài. 
Hoạt động của Thầy và Trũ
Nội dung
Giáo viên tóm tắt phong trào khởi nghĩa đầu thế kỷ XVI à chỉ là bước đầu cho sự chia cắt lâu dài, chiến tranh liên miên mà nguyên nhân là sự xung đột giữa các tập đoàn phong kiến thống trị.
Sự suy yếu của nhà Lê được biểu hiện như thế nà?
- Triều đình rối loạn
- Các phe phái chém giết lẫn nhau
Học sinh đọc phần 1
Nguyên nhân hình thành Nam - Bắc triều?
(giáo viên - học sinh tìm hiểu nguyên nhân)
- DG theo SGK (107)
Mạc Đăng Dung là một võ quan dưới triều Lê. Lợi dụng sự xung đột giữa các phe phái à tiêu diệt các thế lực và trở thành Tể tướng à 1527 cướp ngôi lập ra nhà Mạc.
Vì sao hình thành Nam triều?
Do Nguyễn Kim (võ quan triều Lê) chạy vào Thanh Hoá lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua lấy danh nghĩa "Phù Lê diệt mạc" à sử cũ gọi là Nam triều để phân biệt với Bắc triều.
* Giáo viên sử dụng bản đồ chỉ vị trí lãnh thổ của Nam triều - Bắc triều.
- Nguyên nhân nào dẫn đến chiến tranh Nam - Bắc triều?
Cuộc chiến tranh diễn ra như thế nào? 
Hậu quả ra sao?
* Giáo viên tường thuật sơ lược cuộc chiến tranh kéo dài hơn 50 năm, diễn ra từ Thanh Nghệ Tĩnh ra Bắc.
* Học sinh đọc chữ nhỏ (108)
* Hậu quả: tổn thất lớn về người và của.
- 1570 nhiều người bị bắt lính, đi phu
- 1572 ở Nghệ An mùa màng bị tàn phá, hoang hoá, bệnh dịch
Học sinh thảo luận - trình bày ý kiến
Giáo viên khái quát: các tập đoàn phong kiến tranh chấp à nông dân cực khổ.
Kết quả cuộc chiến tranh như thế nào?
Em có nhận xét gì về tính chất cuộc chiến tranh?
Sau khi chiến tranh chấm dứt Nam triều có giữ vững nền độc lập hay không?
+ PP: Thuyết trình, phân tích: nguyên nhân, nhấn mạnh hậu quả
Sau chiến tranh Nam - Bắc triều, tình hình nước ta có gì thay đổi?
Giáo viên: thuyết trình trên bản đồ chỉ vị trí đàng trong, đàng ngoài.
Nhấn mạnh: Nguyễn Hoàng vào Thanh Hoá xây dựng cơ sở để đối địch với họ Trịnh.
Đàng Trong - Đàng Ngoài do ai quản?
Học sinh trả lời
Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát hình 48 (108)
Hãy miêu tả qua hình 48.
- Phủ chúa Trịnh rộng, có tường bao bọc quanh
- Bên trong, ngoài có nhiều nhà nhỏ, thấp à (lính ở)
- Cung điện bên trong xây cao 2 tầng, có nhiều cửa thoáng đãng. Các cửa đều đồ sộ nguy nga tất cả bằng gỗ lim.
* Giáo viên dùng bản đồ Việt Nam.
- CT: kéo dài 50 năm.
- 7 lần không phân thắng bại à Quảng Bình, Nghệ An trở thành chiến trường ác liệt.
- Cuối cùng 2 bên lấy sông Gianh làm ranh giới.
* Học sinh đọc phần chữ nhỏ (109)
Cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn dẫn tới hậu quả?
Học sinh trả lời, giáo viên sơ kết- nhấn mạnh hậu quả.
Cuộc chiến tranh kéo dài 200 năm gõy trở ngại cho giao lưu kinh tế, văn hoá, làm suy giảm tiềm lực đất nước.
Tính chất của cuộc chiến tranh?
(giành giật quyền lợi, địa vị trong các phe phái phong kiến à đất nước chia cắt)
Em có nhận xét gì về tình hình chính trị - xã hội nước ta thế kỷ XVI?
Học sinh thảo luận.
- Tình hình chính trị - xã hội không ổn định.
- Nhân dân khổ cực.
II. Các cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều và Trịnh – Nguyễn
1. Chiến tranh Nam - Bắc triều.
a. Sự thành lập Nam Triều, Bắc Triều
- Triều đình nhà Lê suy yếu, các phe phái tranh chấp quyết liệt.
- Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra triều Mạc ị Bắc Triều.
- 1533 Nguyễn Kim dấy quân ở Thanh Hoá à Nam triều
b. Chiến tranh Nam - Bắc Triều
* Nguyên nhân: 
Nhà Lê >< nhà Mạc
- Diễn biến (SGK - 107)
- Kéo dài hơn 50 năm
- Gây tổn thất lớn về người và của
* Kết quả: 
- 1592 Nam triều chiếm được Thăng Long à nhà Mạc rút lên Cao Bằng à chiến tranh chấm dứt nhưng hậu quả để lại rất nặng nề.
* Tớnh chất : 
Đõy là cuộc chiến tranh phi nghĩa
2. Chiến tranh Trịnh Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong, Đàng Ngoài.
- Nguyễn Kim chết - con rể Trịnh Kiểm nắm binh quyền.
- Con thứ của Nguyễn Kim à Nguyễn Hoàng lo sợ xin vào trấn thủ Thanh Hoá, Quảng Nam.
- chia đất nước: Đàng trong, Đàng ngoài
+ Đàng ngoài: Họ Trịnh xưng vươngà chúa Trịnh (vua Lê trở thành bù nhìn)
* Diễn biến
- Chiến tranh diễn ra hơn 50 năm. 7 lần không phân thắng bại.
* Hậu quả:
- Đất nước chia cắt
- Gây đau thương cho dân tộc, tổn hại cho sự phát triển của đất nước.
ị Tớnh chất phi nghĩa.
 4. Củng cố:
	- Hóy cho biết nguyờn nhõn, diễn biến và hậu quả của cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn.
 5. Hướng dẫn bài tập về nhà: 
- Nắm nội dung bài theo mục tiêu
* Xem bài 23 sgk phần I.