Giáo án Lịch sử 7 - Bài 23: Kinh tế, văn hóa thế kỉ XVI - XVIII - Nguyễn Thị Riệu Ly

Tuần 26
 Tiết 50 
Bài 23 : KINH TẾ – VĂN HOÁ THẾ KỶ XVI – XVIII
( Bài dạy thực tập)
II. VĂN HOÁ
I. Mục tiêu bài học : 
1, Kiến thức : HS nắm được :
Tuy nho giáo vẫn được chế độ PK đề cao nhưng nhân dân trong làng xã vẫn luôn luôn bảo tồn và phát huy nếp sống văn hoá truyền thống của dân tộc.
 Đạo thiên chúa giáo được truyền bá vào nước ta đồng thời với việc thương nhân châu Âu đến nước ta tìm nguồn lợi và tài nguyên.
Chữ quốc ngữ ra đời xuất phát từ nhu cầu truyền đạo của các giáo sỹ.
2, Tư tưởng :
Hiểu được truyền thống văn hoá dân tộc luôn phát triển trong bất cứ hoàn cảnh nào.
Bồi dưỡng ý thức bảo vệ truyền thống văn hoá dân tộc.
3, Kỹ năng : Mô tả lễ hội và trò chơi tiêu biểu trong lễ hội của làng em.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Giáo viên: Sách giáo viên, một số tranh ảnh về thành tựu văn hoá thế kỷ XVI – XVIII, video về lễ hội, các làn điệu chèo...
2. Học sinh: Sưu tầm tranh ảnh về lễ hội,...
III. Tiến trình dạy học:
1, ổn định tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ : ? Nhận xét về tình hình nông nghiệp nước ta ở đàng Trong và đàng Ngoài ?
 Trả lời : *Đàng Trong: - Khuyến khích khai hoang
 - Đặt phủ Gia Định, lập làng, ấp mới.
 => Sản xuất nông nghiệp phát triển, diện tích được mở rộng, nhều xóm làng mới ra đời.
 *Đàng ngoài: +Sản xuất nông nghiệp bị phá hoại nghiêm trọng.
 +Đời sống nhân dân đói khổ.
3, Dạy bài mới: Tõ thÕ kØ XVI - XVIII, t×nh h×nh ®Êt n­íc ta kh«ng æn ®Þnh, xung ®ét gi÷a c¸c tËp ®oµn phong kiÕn diÔn ra hµng thÕ kØ. Tuy vËy, nÒn kinh tÕ vÉn ®¹t møc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã ®êi sèng v¨n ho¸ vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ta rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, ®¹t nhiÒu thµnh tùu rùc rì, mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. §Ó t×m hiÓu t×nh h×nh v¨n ho¸ thêi k× nµy, c« cïng c¸c em t×m hiÓu néi dung bµi häc h«m nay.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
Hoạt động 1 :
- HS đọc mục 1 (SGK )
?Ở thế kỷ XVI – XVII nước ta có những tôn giáo nào ? Nói rõ sự phát triển của các tôn giáo đó ? TL :Nho gi¸o, PhËt gi¸o, §¹o gi¸o. Sau thªm Thiªn chóa gi¸o.
- Nho gi¸o vÉn ®­îc ®Ò cao trong häc tËp, thi cö vµ tuyÓn lùa quan l¹i.
? Vì sao lúc này nho giáo không còn chiếm địa vị độc tôn ?
- PhËt gi¸o, §¹o gi¸o ®­îc phôc håi.
( Các thế lực PK tranh giành địa vị, vua Lê trở thành bù nhìn) -> hệ phong kiến lung lay, trật tự xã hội bị đảo lộn...
? Ở quê em có những hình thức sinh hoạt văn hoá nào ?
- Héi lµng: Lµ h×nh thøc sinh ho¹t phæ biÕn l©u ®êi trong lÞch sö.
?Kể tên một số lễ hội mà em biết ?
TL : Lễ hội đền Hùng, lễ hội Chùa Hương...
- Quan sát hình 53, cho biết bức tranh mô tả gì ? 
TL : Buæi biÓu diÔn vâ nghÖ t¹i c¸c héi lµng.
- H×nh thøc phong phó, nhiÒu thÓ lo¹i: ®Êu kiÕm, ®ua ngùa, thi b¾n cung tªn
- BiÓu diÔn nghÖ thuËt (3 ng­êi ë gãc bªn tr¸i ®ang thæi kÌn ®¸nh trèng) thÓ hiÖn nÐt vui t­¬i, tinh thÇn l¹c quan yªu ®êi.
- Th¾t chÆt tinh thÇn ®oµn kÕt.
- Gi¸o dôc vÒ t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc.
- HS đọc câu ca dao trong SGK.
? Câu ca dao đó nói lên điều gì ?
TL : Lêi d¹y của ông cha ta ng­êi d©n mét n­íc ph¶i biÕt yªu th­¬ng, ®oµn kÕt gióp ®ì nhau.
KÓ mét vµi c©u ca dao cã néi dung t­¬ng tù:
(BÇu ¬i
Mét c©y lµm ch¼ng)
? Đạo thiên chú giáo bắt nguồn từ đâu ? Vì sao lại xuất hiện ở nước ta ?
TL : - B¾t nguån tõ ch©u ¢u
- TK XVI, c¸c gi¸o sÜ ph­¬ng T©y theo thuyÒn bu«n truyÒn b¸ ®¹o Thiªn chóa.
? Thái độ của chính quyền họ Nguyễn và họ Trịnh đối với đạo thiên chúa giáo ?
TL: Kh«ng hîp víi c¸ch cai trÞ d©n nªn t×m c¸ch ngăn cấm. 
Hoạt động 2 :
? Chữ quốc ngữ ra đời trong hoàn cảnh nào ? Mục đích ? 
TL : 
- GV : Nhấn mạnh vai trò của A- lếch – xan - đơ - rốt.
? Vì sao trong một thời gian dài chữ quốc ngữ không được sử dụng ? 
TL : Giai cÊp phong kiÕn kh«ng sö dông.
® Giai cÊp phong kiÕn b¶o thñ, l¹c hËu. 
? Theo em chữ quốc ngữ ra đời có vai trò gì trong quá trình phát triển văn hoá Việt Nam ?
TL : (Nh©n d©n ta kh«ng ngõng söa ®æi, hoµn thiÖn ch÷ Quèc ng÷ nªn ch÷ viÕt tiÖn lîi, khoa häc, lµ c«ng cô th«ng tin rÊt thuËn tiÖn, vai trß quan träng trong v¨n häc viÕt).
( kể về quá trình ra đời của chữ Quốc ngữ cho học sinh nghe)
Hoạt động 3 :
? Văn học giai đoạn này có mấy bộ phận ? Kể những thành tựu văn học tiêu biểu ? 
TL : 2 bé phËn:
+ V¨n häc b¸c häc.
+ V¨n häc d©n gian.
Giải thích thế nào là chữ Nôm: Chữ Nôm là một loại chữ viết, mượn chữ Hán làm căn bản để ghi chép tiếng nói của người Việt Nam. Chữ Nôm đã được sáng tạo, và có mặt trong đời sống văn hoá của dân tộc hơn 1000 năm nay.
- V¨n häc ch÷ N«m rÊt ph¸t triÓn (truyÖn th¬)
- GV nói về bộ sử : Thiên nam ngữ lục.( "Thiªn Nam ng÷ lôc" dµi h¬n 8000 c©u, rÊt gi¸ trÞ. §©y lµ bé diÔn ca lÞch sö cã tinh thÇn d©n téc s©u s¾c, sö dông nhiÒu c©u ca dao tôc ng÷.) 
? Thơ Nôm xuất hiện ngày càng nhiều có ý nghĩa ntn đối với tiếng nói và Văn hoá dân tộc ?
TL : - Kh¼ng ®Þnh ng­êi ViÖt cã ng«n ng÷ riªng cña m×nh.
- NÒn v¨n häc d©n téc s¸ng t¸c b»ng ch÷ N«m kh«ng thua kÐm bÊt cø mét nÒn v¨n häc nµo kh¸c.
? ở nước ta thế kỷ XVI- XVIII có những nhà thơ , nhà văn nổi tiếng nào ? ( NguyÔn BØnh Khiªm, §µo Duy Tõ.) đọc phần in nghiêng SGK – 115 ( kể chuyện thêm vê Nguyễn Bỉnh Khiêm và Đào Duy Từ cho học sinh)
? Em có nhận xét gì về văn học dân gian ? (thể loại, nội dung)
TL : NhiÒu thÓ lo¹i phong phó: truyÖn N«m, truyÖn tiÕu l©m, th¬ lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t.
Néi dung: ph¶n ¸nh tinh thÇn, t×nh c¶m l¹c quan yªu th­¬ng con ng­êi cña nh©n d©n lao ®éng.
? Nghệ thuật dân gian gồm mấy loại hình ? ( Điêu khắc và sân khấu)
? Thành tựu của NT điêu khắc ? 
- HS xem tranh H54- Nhận xét ? 
? Kể tên một số loại hình NT sân khấu mà em biết ? 
? Nội dung của NT chèo, tuồng ?
TL : - Ph¶n ¸nh ®êi sèng lao ®éng cÇn cï, vÊt v¶ nh­ng ®Çy l¹c quan.
- Lªn ¸n kÎ gian nÞnh, ca ngîi t×nh yªu th­¬ng con ng­êi. 
- GV nhấn mạnh : VH-NT dân gian thế kỷ XVI- XVIII đã phát triển mạnh và có nhiều thành tựu quý báu. Đó là sự trỗi dậy mạnh mẽ, sức sống tinh thần của nhân dân ta lúc bấy giờ chống lại ý thức hệ PK nho giáo.
* Nhận xét chung toàn bài:
Kinh tế: Đạt mức phát triển nhất định
Xã hôi: Mâu thuẫn xẫ hội sâu sắc, các cuôc khởi nghĩa của nông dân nổ ra
Văn hóa: Có sự đổi mới và phát triển hơn so với thế kỉ trước
1, Tôn giáo : 
- Nho giáo : Vẫn duy trì, phổ biến...
- Phật giáo, đạo giáo phát triển.
- Sinh hoạt văn hóa truyền thống duy trì và phát triển...
- Đạo thiên chúa giáo xuất hiện ở nước ta vào cuối thế kỷ XVI, sang thế kỉ XVII – XVII thì ngày càng mạnh mẽ...
2, Sự ra đời chữ quốc ngữ :
- TK XVII, mét sè gi¸o sÜ ph­¬ng T©y dïng ch÷ c¸i La tinh ghi ©m tiÕng ViÖt,
chữ quốc ngữ ra đời. Mục đích là để truyền đạo
3, Văn học và nghệ thuật dân gian : 
a, Văn học : 
Văn học chữ Nôm phát triển với các tác phẩm: Thiªn Nam ng÷ lôc, Th¹ch sanh, Ph¹m c«ng cóc hoa...
Tiêu biểu : Nguyễn Bỉnh Khiêm, Đào Duy Từ.
Văn học dân gian phát triển với nhiều thể loại phong phú: Tr¹ng Quúnh, Tr¹ng Lîn, TruyÖn tiÕu l©m...
b, Nghệ thuật dân gian :
+ Điêu khắc gỗ.
+ Tượng : Phật bà nghìn tay nghìn mắt.
- NT sân khấu : Chèo, tuồng.
IV. Củng cố, dặn dò : 
- Gv củng cố toàn bài.
- Dặn HS về nhà học bài.
Ngàythángnăm 2013
GVHD Ký duyệt