Giáo án môn Hóa học 10 - Chương 3: Liên kết hóa học

Chương 3 : LIÊN KẾT HÓA HỌC
Chủ đề 1: Liên kết ion
A – PHƯƠNG PHÁP
1. Sự hình thành ion, cation, anion:
	- Sau khi nguyeân töû nhöôøng hay nhaän electron thì trôû thaønh phaàn töû mang ñieän goïi laø ion.
	- Sự hình thành ion dương (cation): 
+ TQ : 
	+Teân ion (cation) + teân kim loaïi. 
Ví duï: Li+ (cation liti), Mg2+ (cation magie) 
	- Sự hình thành ion âm (anion): 
+ TQ: 
+ Teân goïi ion aâm theo goác axit: 
VD: Cl- anion clo rua. S2- anion sun fua.( tröø anion oxit O2-).
2. Sự hình thành liên kết ion:
Lieân keát ion laø lieân keát hoaù hoïc hình thaønh do löïc huùt tónh ñieän giöõa caùc ion traùi daáu. 
Xeùt phaûn öùng giöõa Na vaø Cl2.
	Phöông trình hoaù hoïc : 
 	 2.1e
	2Na + Cl2 2NaCl
	Sô ñoà hình thaønh lieân keát:
 + + Cl-NaCl
	Lieân keát hoaù hoïc hình thaønh do löïc huùt tónh ñieän giöõa ion Na+ vaø ion Cl- goïi laø lieân keát ion , taïo thaønh hôïp chaát ion.
B – BÀI TẬP TỰ LUYỆN
	* BÀI TẬP TỰ LUẬN.
Vieát phöông trình taïo thaønh caùc ion töø caùc nguyeân töû töông öùng: Fe2+ ; Fe3+ ; K+ ; N3- ; O2- ; Cl- ; S2- ; Al3+ ; P 3-.
Vieát phöông trình phaûn öùng coù söï di chuyeån electron khi cho:
 	a) Kali taùc duïng vôùi khí clor.
 	b) Magie taùc duïng vôùi khí oxy.
 	c) Natri taùc duïng vôùi löu huyønh.
 	d) Nhoâm taùc duïng vôùi khí oxy.
 	e) Canxi taùc duïng vôùi löu huyønh.
	f) Magie taùc duïng vôùi khí clor.
 Cho 5 nguyeân töû : Na; Mg; N; O; Cl.
 a) Cho bieát soá p; n; e vaø vieát caáu hình electron cuûa chuùng.
 b) Xaùc ñònh vò trí cuûa chuùng trong heä thoáng tuaàn hoaøn? Neâu tính chaát hoaù hoïc cô baûn.
 c) Vieát caáu hình electron cuûa Na+, Mg2+, N3-, Cl-, O2-.
 d) Cho bieát caùch taïo thaønh lieân keát ion trong: Na2O ; MgO ; NaCl; MgCl2 ; Na3N.	
* BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM.
Caâu 1: trong caùc hôïp chaát sau: KF, BaCl2, CH4, H2S caùc chaát naøo laø hôïp chaát ion
a/ KF	b/ KF vaø BaCl2	c/ CH4, H2S	d/ H2S
Caâu 2: Vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion giöõa Cl(Z=17) vaø Sr(Z=38) 
a/ SrCl	b/SrCl3	c/SrCl2	d/Sr2Cl
Caâu 3: so saùnh nhieät ñoä noùng chaûy cuûa NaCl, MgO vaø Al2O3 (saép xeáp theo thöù töï nhieät ñoä noùng chaûy taêng daàn)
a/ NaCl<Al2O3<MgO	b/NaCl<MgO<Al2O3	 c/Al2O3<MgO<NaCl	 d/MgO<NaCl<Al2O3
Caâu 4:Vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion AB bieát soá e cuûa cation baèng soá e cuûa anion vaø toång soá e cuûa AB laø 20
a/ chæ coù NaF	b/ chæ coù MgO	
c/NaF vaø MgO	d/ chæ coù AlN
Caâu 5: vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion M2+X-2 bieát M, vaø X thuoäc 4 chu kì ñaàu cuûa baûng HTTH, M thuoäc phaân nhoùm chính vaø soá e cuûa nguyeân töû M baèng 2 laàn soá electron cuûa anion
a/ MgF2	b/CaF2	c/BeH2	d/CaCl2
Caâu 6:vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion M2X3 vôùi M vaø X ñeàu thuoäc 4 chu kì ñaàu, X thuoäc phaân nhoùm VIA cuûa baûng HTTH. Bieát toång soá e cuûa M2X3 laø 66
a/ F2S3	b/ Sc2S3	c/ Al2O3	d/ B2O3
Caâu 7: vieát caáu hình e cuûa Cu, Cu+, Cu2+ bieát Z cuûa Cu laø 29( chæ vieát caáu hình cuûa 3d vaø 4s)
a/ 3d94s2, 3d94s1, 3d9	b/ 3d104s1, 3d10, 3d9
c/ 3d84s2, 3d84s1,3d8	d/ 3d104s2, 3d94s1, 3d84s1
Caâu 8: trong caùc hôïp chaát sau: BaF2, MgO, HCl,H2O hôïp chaát naøo laø hôïp chaát ion?
a/ chæ coù BaF2	b/chæ coù MgO	
c/HCl, H2O	d/ BaF2 vaø MgO
Caâu 9: vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion giöõa Sc (Z=21) vaø O(Z= 8)
a/ Sc2O5	b/ScO	c/ Sc2O3	d/Sc2O
Caâu 10: vieát caáu hình e cuûa Fe, Fe2+, Fe3+ ( bieát Fe coù Z=26)
a/ 3d64s2, 3d6, 3d5	b/ 3d64s2, 3d54s1, 3d5	
c/ 3d74s1, 3d54s1, 3d5	d/ 3d64s2, 3d64s1, 3d6 
Caâu 11: vieát coâng thöùc cuûa hôïp chaát ion M2X3 vôùi M, X thuoäc 3 chu kì ñaàu cuûa baûng HTTH vaø toång soá e trong M2X3 laø 50
a/ Al2O3	b/ B2O3	c/Al2S3	d/ B2S3
Chủ đề 2: LK cộng hóa trị
A – PHƯƠNG PHÁP
1. Liên kết cộng hóa trị : 
- Liên kết cộng hóa trị laø lieân keát ñöôïc taïo neân giöõa hai nguyeân töû baèng moät hay nhieàu caëp electron chung.
- Lieân keát coäng hoùa trò khoâng phaân cöïc laø lieân keát coäng hoùa trò maø trong ñoù caëp electron duøng chung khoâng bò leäch veà phía nguyeân töû naøo. Vd Cl2, H2
- Lieân keát coäng hoùa trò coù cöïc laø lieân keát coäng hoùa trò maø caëp electron duøng chung bò leäch veà phía nguyeân töû coù ñoä aâm ñieän lôùn hôn. Vd HCl, H2O.
2. Biểu diễn công thức electron, công thức cấu tạo.
	- Công thức electron:
	+ Mỗi chấm là biểu diễn cho một electron.
	+ Để đơn giản ta chỉ biểu diễn các electron tham gia liên kết ( electron góp chung)
	- Công thức cấu tạo:
	+ Mỗi cặp electron dùng chung trong CT (e) được thay bằng một gạch nối ( - )
VD :
CTPT
CT (e)
CTCT
Cl2
Cl - Cl
CH4
C2H4
C2H2
NH3
3. Hieäu ñoä aâm ñieän vaø lieân keát hoaù hoïc.(cheânh leäch caøng lôùn thì phaân töû caøng phaân cöïc)
HIEÄU ÑOÄ AÂM ÑIEÄN
LOAÏI LIEÂN KEÁT
0,0 ñeán < 0,4
LKCHT
khoâng cöïc
0,4 ñeán < 1,7
coù cöïc
 1,7
Lieân keát ion
B . BÀI TẬP TỰ LUYỆN
	* BÀI TẬP TỰ LUẬN:
Cho H; C; O; N; S; Cl
 a) Vieát caáu hình electron cuûa chuùng.
 b) Vieát coâng thöùc caáu taïo vaø coâng thöùc electron cuûa CH4 ; NH3 ; N2 ; CO2 ; HCl ; H2S ; C2H6 ; C2H4 ; C2H2 ; C2H6O. Xaùc ñònh hoaù trò caùc nguyeân toá.
 c) Phaân töû naøo coù lieân keát ñôn? lieân keát ñoâi? lieân keát ba? Lieân keát coäng hoaù trò coù cöïc vaø khoâng cöïc?
X thuoäc chu kyø 3, PNC nhoùm VI. Y thuoäc chu kyø 1, PNC nhoùm I. Z thuoäc PNC nhoùm VI, coù toång soá haït laø 24.
a) Haõy xaùc ñònh teân X, Y, Z.
b) Vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa XY2, XZ2.
Vieát coâng thöùc electron vaø coâng thöùc caáu taïo cuûa caùc phaân töû sau vaø xaùc ñònh hoùa trò caùc nguyeân toá trong caùc phaân töû ñoù: N2O3 ; Cl2O ; SO2 ; SO3 ; N2O5 ; HNO2 ; H2CO3 ; Cl2O3 ; HNO3 ; H3PO4.
Bieát raèng tính phi kim giaûm daàn theo thöù töï C, N, O, Cl. Vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa caùc phaân töû sau ñaây vaø xem xeùt phaân töû naøo coù lieân keát phaân cöïc maïnh nhaát, vì sao? CH4 ; NH3 ; H2O ; HCl.
Döïa vaøo ñoä aâm ñieän caùc nguyeân toá cho bieát loaïi lieân keát naøo trong caùc chaát sau(ion, coäng hoùa trò coù cöïc, khoâng cöïc): H2S, NH3, CsCl, CaS, H2O, BaF2, Cl2, AlCl3, CaCl2, NaCl, HCl, HBr.
Electron cuoái cuøng cuûa nguyeân töû ngto A, B laàn löôït phaân boá vaøo 3p1 vaø 3p5. 	
a) Xaùc ñònh CH e, vò trí cuûa A vaø B.
b) Cho bieát lieân keát vaø CT caáu taïo cuûa phaân töû AB3.
c) Trong töï nhieân toàn taïi h/c A2B6, giaûi thích söï hình thaønh lk trong phaân töû cuûa h/c naøy.
Haõy neâu baûn chaát cuûa caùc daïng lieân keát trong phaân töû caùc chaát: N2, AgCl, HBr, NH3, H2O2, NH4NO3 .
(Cho ñoä aâm ñieän cuûa Ag laø 0,9 ; cuûa Cl laø 3)
	* BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM:
Câu 1: Chọn câu đúng nhất về liên kết cộng hóa trị .
	Liên kết cộn hóa trị là liên kết :
giữa các phi kim với nhau.
trong đó cặp electron chung bị lệch về một nguyên tử.
được hình thành do sự dùng chung electron của 2 nguyên tử khác nhau.
được tạo thành giữa 2 nguyên tử bằng một hay nhiều cặp electron chung.
Câu 2 : Chọn câu đúng trong các câu sau đây :
Trong liên kết cộng hóa trị, cặp electron chung lệch về phía nguyên tử có độ âm điện nhỏ hơn.
Liên kết cộng hóa trị có cực được tạo thành giữa 2 nguyên tử có hiệu độ âm điện từ 0,4 đến nhỏ hơn 1,7.
Liên kết cộng hóa trị không cực được tạo nên từ các nguyên tử khác hẳn nhau về tính chất hóa học,
Hiệu độ âm điện giữa 2 nguyên tử lớn thì phân tử phân cực yếu.
Câu 3: Kiểu liên kết nào được tạo thành giữa 2 nguyên tử bằng một hay nhiều cặp electron chung ?
	A. Liên kết ion .	 B. Liên kết cộng hóa trị.
	C. Liên kết kim loại. D. Liên kết hidro .
Câu 4: Cho các phân tủ : N2 ; SO2 ; H2 ; HBr. Phân tử nào trong các phân tử trên có liên kết cộng hóa trị không phân cực ?
	A. N2 ; SO2 	B. H2 ; HBr.
	C. SO2 ; HBr.	D. H2 ; N2 .
Câu 5: Phát biểu nào sau đây sai khi nói về liên kết trong phân tử HCl ?
Các nguyên tử Hidro và Clo liên kết nhau bằng liên kết cộng hóa trị đơn.
Các electron liên kết bị hút lệch về một phía.
Cặp electron chung của hidro và clo nằm giữa 2 nguyên tử.
Phân tử HCl là phân tử phân cực.
Câu 6: Phaùt bieåu naøo sau ñaây laø ñuùng:
Lieân keát ion laø lieân keát ñöôïc hình thaønh bôûi löïc huùt tónh ñieän giöõa nguyeân töû kim loaïi vôùi phi kim
Lieân keát coäng hoùa trò laø lieân keát ñöôïc taïo neân giöõa hai nguyeân töû baèng moät caëp e chung
Lieân keát coäng hoùa trò khoâng cöïc laø kieân keát giöõa 2 nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá phi kim
Lieân keát coäng hoùa trò phaân cöïc trong ñoù caëp e chung bò leäch veà phía 1 nguyeân töû.
Câu 7: Phân tử nào sau đây có liên kết cộng hóa trị phân cực mạnh ?
	A. H2 B. CH4 C. H2 D. HCl.
Câu 8: Nguyên tử oxi có cấu hình electron là :1s22s22p4. Sau khi tạo liên kết , nó có cấu hình là :
	A. 1s22s22p2 	B. 1s22s22p43s2.
	C. 1s22s22p6 .	D. 1s22s22p63s2.
Câu 9: Liên kết cộng hóa trị là :
Liên kết giữa các phi kim với nhau .
Liên kết trong đó cặp electron chung bị lệch về một nguyên tử.
Liên kết được hình thành do sự dùng chung electron của 2 nguyên tử khác nhau .
Liên kết được tạo nên giữa 2 nguyên tử bằng những electron chung .
Câu 10: Chọn câu đúng trong các mệnh đề sau :
Trong liên kết cộng hóa trị, cặp electron lệch về phía nguyên tử có độ âm điện nhỏ hơn.
Liên kết cộng hóa trị có cực được tạo thành giữa 2 nguyên tử có hiệu độ âm điện từ 0,4 đến 1,7.
Liên kết cộng hóa trị không cực được tạo nên từ các nguyên tử khác hẳn nhau về tính chất hóa học.
Hiệu độ âm điện của 2 nguyên tử lớn thì phân tử phân cực yếu .
Câu 11: Cho độ âm điện Cs : 0,79 ; Ba : 0,89 ; Cl : 3,16 ; H : 2,2 ; S : 2,58 ; F : 3,98 : Te : 2,1 để xác định liên kết trong phân tử các chất sau : H2Te , H2S, CsCl, BaF2 . Chất có liên kết cộng hóa trị không phân cực là :
	A. BaF2. B. CsCl C. H2Te D. H2S.
Câu 12: Cho độ âm điện Cs : 0,79 ; Ba : 0,89 ; H : 2,2 ; Cl : 3,16 ; 
S : 2,58 ; N : 3,04 ; O : 3,44 để xét sự phân cực của liên kết trong phân tử các chất sau : NH3 , H2S, H2O , CsCl . 
Chất nào trong các chất trên có liên kết ion ?
	A. NH3 B. H2O. C. CsCl. D. H2S.
Câu 13 Trong caùc nhoùm chaát sau ñaây, nhoùm naøo laø nhöõng hôïp chaát coäng hoùa trò:
NaCl, H2O, HCl B. KCl, AgNO3, NaOH
C. H2O, Cl2, SO2 D. CO2, H2SO4, MgCl2
Câu 14: Cho caùc hôïp chaát: NH3, Na2S,CO2, CaCl2, MgO, C2H2. Hôïp chaát coù lieân keát coäng hoùa trò laø:
 A. CO2, C2H2, MgO B. NH3.CO2, Na2S
 C. NH3 , CO2, C2H2 D. CaCl2, Na2S, MgO
Chủ đề 3: Hóa trị và số oxi hóa
A – PHƯƠNG PHÁP
1 . Các xác định hóa trị:
	a. Điện hóa trị:
Trong hôïp chaát ion, hoaù trò cuûa moät nguyeân toá baèng ñieän tích cuûa ion vaø ñöôïc goïi laø ñieän hoaù trò cuûa nguyeân toá ñoù.
Ví duï Na Cl laø h/c ion : taïo bôûi cation Na+ vaø anion Cl- , natri coù ñieän hoaù trò laø 1+, clo coù ñieän hoaù trò laø 1-.
	b. Cộng hóa trị:
Trong hôïp chaát coäng hoaù trò, hoaù trò cuûa moät nguyeân toá ñöôïc xaùc ñònh baèng soá lieân keát CHT cuûa nguyeân töû nguyeân toá ñoù trong phaân töû vaø ñöôïc goïi laø coäng hoaù trò cuûa nguyeân toá ñoù.
VD: 
 	H :1, N:3
2. Cách xác định số oxi hóa:
Qui taéc 1: Soá oxi hoaù cuûa nguyeân toá trong ñôn chaát baèng khoâng.
Ví duï: Soh cuûa caùc nguyeân toá Cu, Zn, O trong Cu, Zn, O2 baèng 0.
Qui taéc 2:Trong moät phaân töû, toång soá soá oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng khoâng.
Ví duï: Tính toång soh caùc nguyeân toá trong NH3 vaø HNO2 tính soh cuûa N.
Qui taéc 3:
Soá oxi hoaù cuûa caùc ion ñôn nguyeân töû baèng ñieän tích ion ñoù. Trong ion ña nguyeân töû, toång soá soá oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng ñieän tích ion.
Ví du 1: soh cuûa K, Ca, Cl, S trong K+, Ca2+, Cl-, S2- laàn löôït laø +1, +2, -1, -2.
Qui taéc 4:
Trong haàu heát caùc hôïp chaát, soá oxi hoaù cuûa hidro baèng +1, tröø moät soá tröôøng hôïp nhö hiñrua kim loaïi ( NaH, CaH2)
Soá oxi hoaù cuûa oxi baèng -2 tröø tröôbg hôïp OF2, poxit ( chaúng haïn H2O2).
B – BÀI TẬP ÁP DỤNG.
* BÀI TẬP TỰ LUẬN:
1) Cho bieát caùch taïo thaønh lieân keát ion trong: Na2O ; MgO ; NaCl ; MgCl2 ; Na3N. Xaùc ñònh hoùa trò cuûa caùc nguyeân toá trong caùc hôïp chaát treân.
2) Vieát coâng thöùc electron vaø coâng thöùc caáu taïo cuûa caùc phaân töû sau vaø xaùc ñònh hoùa trò caùc nguyeân toá trong caùc phaân töû ñoù: N2O3 ; Cl2O ; SO2 ; SO3 ; N2O5 ; HNO2 ; H2CO3 ; Cl2O3 ; HNO3 ; H3PO4.
Haõy xaùc ñònh soá oxi hoaù cuûa löu huyønh, clor, mangan trong caùc chaát:
a) H2S, S, H2SO3, SO3, H2SO4, Al2(SO4)3, SO42-, HSO4-.
b) HCl, HClO, NaClO2, KClO3, Cl2O7, ClO4, Cl2.
c) Mn, MnCl2, MnO2, KMnO4, H2MnO2, MnSO4, Mn2O, MnO4.
Haõy xaùc ñònh soá oxy hoaù cuûa N trong :
NH3 N2H4 NH4NO4 HNO2 NH4.
N2O NO2 N2O3 N2O5 NO3.
Xaùc ñònh soá oxy hoaù cuûa C trong;
 CH4 CO2 CH3OH Na2CO3 Al4C3
 CH2O C2H2 HCOOH C2H6O C2H4O2.
Tính SOH cuûa Cr trong caùc tröôøng hôïp sau Cr2O3, K2CrO4, CrO3, K2Cr2O7, Cr2(SO4)4	.
* BAØI TAÄP TRAÉC NGHIEÄM:
Số oxi hóa của N trong NH3, HNO2, NO3- lần lượt là: 
+5, -3, +3
-3, +3, +5 
+3, -3, +5
+3, +5, -3
Số oxi hóa của Mn trong đơn chất Mn, của Fe trong FeCl3, của S trong SO3, của P trong PO43- lần lượt là:
0, +3, +6, +5
0, +3, +5, +6
0, +3, +5 , +4 
0, +5, +3, +5 
Số oxi hóa âm thấp nhất của S trong các hợp chất sẽ là: 
A. -1 	B. -2 	C. -4 	D. -6 
Số oxi hóa dương cao nhất của N trong các hợp chất sẽ là: 
A. +1 	B. +3 	C.+4 	D. + 5 
Trong nhóm các hợp chất nào sau đây, số oxi hóa của N bằng nhau: 
NH3, NaNH2, NO2, NO
NH3, CH3-NH2, NaNO3, HNO2
NaNO3, HNO3, Fe(NO3)3, N2O5
KNO2, NO2, C6H5-NO2, NH4NO3
 Trong nhóm các hợp chất nào sau đây, số oxi hóa của S đều là +6 
SO2, SO3, H2SO4, K2SO4
H2S, H2SO4, NaHSO4, SO3
Na2SO3, SO2, MgSO4, H2S
SO3, H2SO4, K2SO4, NaHSO4
Số oxi hóa của N, Cr, Mn trong các nhóm ion nào sau đây lần lượt là: +5, +6, +7?
A. NH4+ , CrO42-, MnO42- 	B. NO2-, CrO2-, MnO42-
C. NO3-, Cr2O72-, MnO4- 	D. NO3-, CrO42-, MnO42-
Số oxi hóa của N trong NxOy là:
A. +2x	B.+2y	C.+2y/x	D. +2x/y 
 Số oxi hóa của các nguyên tử C trong CH2=CH-COOH lần lượt là:
A. -2, -1, +3 	B. +2, +1, -3
C. -2, +1, +4	D. -2, +2, +3.