Giáo án môn Lịch sử 7 - Bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075 - 1077)

Tuần 8
Tiết 15 
Bài 11 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG (1075 – 1077)
I/. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1./ Về kiến thức
- Giúp HS hiểu được âm mưu xâm lược nước ta thời đó của nhà Tống là nhằm bành trướng lãnh thổ, đồng thời giải quyết những khó khăn về tài chính và xã hội trong nước
- Hiểu được cuộc tiến công, tập kích sang đất Tống (Giai đoạn thứ nhất – 1075) của Lý Thường Kiệt là hành động tự vệ chính đáng của ta.
- Nắm được diễn biến của cuộc chống Tống ở giai đoạn 2 và chiến thắng to lớn của quân dân Đại Việt
2./ Về tư tưởng
Giáo dục tinh thần yêu nước, ý thức bảo vệ độc lập dân tộc trước nguy cơ bị xâm lược
3./ Về kĩ năng
Rèn luyện kĩ năng vẽ và sử dụng bản đồ trong khi học và trả lời câu hỏi.
II./ CHUẨN BỊ
-GV : GA + SGK+SGV+bản đồ Đại Việt thời Lý-Trần+lược đồ k/c chống Tống lần I và II
-HS: SGK+chuẩn bị trước bài ở nhà
III./ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC LÊN LỚP
Kiểm tra bài củ:
Nhà lý được thành lập và xây dựng ntn?
Trình bày về pháp luận và quân đội nhà Lý?
Bài mới
Giới thiệu bài: Khi nhà Lý được thành lập đã đẩy mạnh việc xây dựng đất nước, đời sống nhân dân đựoc ổn định và phát triển, nhưng ở bênh ngoài nhà Tống lại âm mưu xâm lược nước ta, trước tình hình đó nhà Lý đã làm gì và nhân dân ta đã chống lại âm mưu củng như đánh bại quân Tống ntn, hôm nay thầy trò ta sẽ tìm hiểu về quá trình này. Quá trình này chia làm 2 giai đoạn ở tiết này chúng ta sẽ tìm hiểu giai đoạn I (1075)
Bài mới:
I. GIAI ĐOẠN THỨ NHẤT (1075)
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
ND ghi bảng
Hoạt động I: Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta
GV trình bày sơ lược mối qhệ nước ĐV và Tống từ sau Lê Hoàn.
?Em biết tình hình nhà Tống ở giữa TK XI ntn? Cả trong nước và ngoài nước?
?Để giải quyết tình trạng đó nhà Tống đã làm gì?
?Vì sao mà xl Đại Việt sẽ giải quyết đc khủng hoảng nhà Tống?
?Để xl nước ĐV nhà Tống đã có kế hoạch ntn?
GV phân tích thêm âm mưu nhà T.
? Trước tình hình đó nhà Lý đã làm gì? Chuyển mục:
HS chú ý nghe
TL: Gặp nhiều khó khăn chồng chất cả trong nước và ngoài nước.
-Trong nc:Tài chính cạn kiệt, nội bộ mâu thẩn, nd đói khổ.
-Ngoài nc: Bị Liêu, Hạ quấy nhiễu
TL: Tiến hành xâm lược nước ta
TL: Nếu chiếm đc ĐV chúng sẽ bóc lột nd ta và bảnh trướng Lthổ.
TL: Xúi giục vua Chăm-pa đánh phía nam, phía bắc ngăn cản buôn bán qua lại, dụ dỗ tù trưởng dt ít ng.
-Từ giữa TK XI nhà Tống gặp khó khăn về tài chính và Xh trong nc
- Đã tiến hành xl Đại Việt để giải quyết khủng hoảng
- Nhà T ống đã xúi giục vua Chăm-pa đánh phía nam, phía bắc ngăn cản buôn bán qua lại, dụ dỗ tù trưởng dt ít ng
Hoạt động 2: Nhà Lý chủ động tấn công để phòng vệ
? Để chống lại âm mưu và thủ đoạn của nhà Tống vua tôi nhà Lý đã làm gì?Ai đảm nhiệm nhiệm vụ đó?
Cho HS giới thiệu đôi nét về LTK
?LTK đã làm gì đẩ đối phó với nhà Tống?
?Để chống nhà Tống lúc này LTK đã có chủ trương thế nào? Và ông đã làm thế nào?
?LTK quyết định tấn công quân Tống ở những đâu?
?Vì sao LTK qđ như vậy?
?Hãy trình bày diễn biến cuộc tấn công của LTK vào quân Tống?
? Cuộc tiến công diễn ra ntn? Mục đích của cuộc tiến công này là gì?
?Khi hoàn thành mục đích LTK đã làm gì?
? Cuộc tấn công này có ý nghĩa ntn?
TL: Chủ động tiến hành các biện pháp chuận bị đối phó, thái uý LTK làm người chỉ huy k/c
-Dựa vào đoạn in nghiên SGK
TL: Luyệt tập quân đội, phòng bị chặt chẽ, phong chức tước cho tù trưởng, trấn áp các cuộc quấy phá.
TL: Chủ trương “Tiến công trước để tự vệ” và ông đã gắp rút chuẩn bị tấn công quân Tống
TL: Tấn công vào nơi tập trung quân lương và vùng gần biên giới.
TL: Đây là nơi trọng yếu và gần dễ tấn công.
TL:LTK huy động 10 vạn quân chia làm 2 đạo thuỷ – bộ. Qbộ đo các tù trưởng chỉ huy đánh vào Châu Ung.
LTK chỉ huy Qthuỷ đánh vào Châu Khâm, Châu Liêm->bao vây Ung Châu
TL: Diễn ra nhanh chóng, MĐ Tấn công để phòng vệ.
TL: LTK đã hạ lệnh rút quân, lập phòng tuyết chặn địch
TL:- Đạp tam âm mưu xl nhà Tống
-Nêu rõ quan điểm của nước ta
a./Chuẩn bị
-Biết được âm mưu nhà Lý chủ động đối phó cử LTK chỉ huy k/c.
-LTK tổ chức : Luyệt tập quân đội, phòng bị chặt chẽ, phong chức tước cho tù trưởng, trấn áp các cuộc quấy phá.
-LTK chủ trương“Tiến công trước để tự vệ” và ông đã gắp rút chuẩn bị tấn công vào những nơi trọng yếu quân Tống
b./Diễn biến
-10/1075 LTK chỉ huy 10vạn quân chia làm 2 mũi tấn công đất Tống
-Cuộc tiến công diễn ra nhanh chóng, các căn cứ qsự và các kho lương thảo quân Tống đã bị đạp tan và đốt cháy
-Sau đó LTK đã hạ lệnh rút quân, lập phòng tuyết chặn địch
c./ Ý nghĩa
- Đạp tam âm mưu xl nhà Tống
-Nêu rõ quan điểm của nước ta
Củng Cố – Dặn dò:
Nhà Tống âm mưu xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?
Nhà Lý chuẩn bị đối phó như thế nào? Việc chủ động tấn công của LTK có ý nghĩa ntn?
Về nhà học bài chuẩn bị phần II của bài và vẽ lược đồ hình 21 vào vỡ soạn
RÚT KINH NGHIỆM :
.
.
.
.
.
.
Tiết 16
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI
I/. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1./ Về kiến thức
- Giúp HS hiểu được âm mưu xâm lược nước ta thời đó của nhà Tống là nhằm bành trướng lãnh thổ, đồng thời giải quyết những khó khăn về tài chính và xã hội trong nước
- Hiểu được cuộc tiến công, tập kích sang đất Tống (Giai đoạn thứ nhất – 1075) của Lý Thường Kiệt là hành động tự vệ chính đáng của ta.
- Nắm được diễn biến của cuộc chống Tống ở giai đoạn 2 và chiến thắng to lớn của quân dân Đại Việt
2./ Về tư tưởng
Giáo dục tinh thần yêu nước, ý thức bảo vệ độc lập dân tộc trước nguy cơ bị xâm lược
3./ Về kĩ năng
Rèn luyện kĩ năng vẽ và sử dụng bản đồ trong khi học và trả lời câu hỏi.
II./ CHUẨN BỊ
-GV : GA + SGK+SGV+bản đồ Đại Việt thời Lý-Trần+lược đồ k/c chống Tống lần I và II
-HS: SGK+chuẩn bị trước bài ở nhà
III./ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC LÊN LỚP
Kiểm tra bài củ:
Nhà Tống âm mưu xlược nước ta ntn?
Nhà Lý đã tổ chức chóng âm mưu xlược của nhà Tống ra sao?
Bài mới
Giới thiệu bài: Ở giao đoạn đầu khi nhà Lý tổ chức tấn công để phòng vệ đã gián cho quân Tống đòn nặng nề và rơi vào thế bị động, sau đó tình hình chiến sự ra sao hôm nay thầy trò ta sẽ tìm hiểu về quá trình này. 
Bài mới:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
ND ghi bảng
Hoạt động I: Kháng chiến bùng nổ
?Sau khi rút quq6n về nước LTK đã làm gì?
?Tại sau LTK chon sông Như Nguyệt làm phòng tuyến?
?Sau khi thua Lê Hoàn ở trận Ung Châu thái độ nhà Tống NTN?
Cho HS thảo luận, quá trình tiến quân của quân Tống sang xlược nước ta ntn?
?Khi quân Tống tiến vào nước ta, quân đội nhà Lý chống trả thế nào?
?Khi tiến tới Như Nguyệt tình hình quân Tống và quân ta ntn?
TL:Cho quân phòng bị, bố trí lực lượng canh giữ, xây dựng phòng tuyết Như Nguyệt.
TL:Là con sông chắn ngang các đường từ Quảng Tây sang, rất khó vượt qua.
TL:Vô cùng tức giận liến cho quân sang xlược nước ta.
TL:1076 tướng Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ huy 10 vạn quân, 1 vạn ngựa chiến 20 dân phu cùng đạo quân do Hoà Mâu tiến vào nc ta.
TL: Đánh những trận nhỏ, nhằm ngăn cản bước tiến của chúng.
TL: Quân Tống: Bị lúng túng phải đóng bên bờ sông chờ quân thuỷ
-Quân ta: Đã đánh chặn quân thuỷ nênđã không vào hổ trợ được
a./ Sự chuẩn bị của ta:
-Chuần bị bố phòng nơi hiểm yếu
-XD phòng tuyết Như Nguyệt quyết chiến với địch.
b./Bùng nồ k/c:
-Năm 1076, 10vạn bộ binh, 1vạn ngựa chiến, 20 dân phu do Quách Quỳ, Triệu Tiết chì huy, cùng đạo quân thuỷ do Hầu Mao chỉ huy kéo vào nước ta
-1/1077 quân Tống vượt qua Lạng Sơn, quân ta tiến đánh những trận nhỏ để ngăn cản, khi ti6én tới sông Như Nguyệt quân Tống lúng túng
-Đạo quân thuỷ Lý Kế Nguyên cho quân chặn đánh chúng không thể hổ trợ được đồng bọn
Hoạt động 2: Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
? Vì sao khi đến sống Như Nguyệt quân Tống lại đóng quân bên bờ bắc mà không tấn công ?
?Khi chờ quân thuỷ không đến chúng đã hành động thế nào?nhưng kết quẩ ra sao?
?Trước tình thế đó quân địch đã làm gì? Tinh thần của địch ntn?
? Còn đối với quân ta tình hình bấy giờ ra sao?
Cho HS đọc, nêu ý chính bài thơ.
? Trước tình hình đó quân ta đã làm gì? Làm cho quân địch rơi vào tình thế ntn?
?Trong tình thế như vậy LTK đã hành động thế nào, kết quả ra sao?
?Em thấy được trong cuộc chiến này LTK có cách đánh độc đáo ntn?
?Chiến thắng này có ý nghĩa thế nào?
TL: Vì thấy đây là phòng tuyến kiên cố, chờ đạo quân thuỷ.
TL: Tìm cách tấn công, bắt cầu phao, đóng bè vượt tuyến. Nhưng đã bị quân ta đẩy lùi.
TL: Quách Quỳ ra lệnh củng cố, phòng ngự, quân sĩ chàn nản mõi mệt, chết dần, chết mòn.
-LTK động viên klhuyến khích tinh thần quân sỉ, đã sáng tác bài thơ thần “Nam Quốc Sơn Hà”
TL: LTK cho quân lặng lẽ vượt sông, bất ngờ đánh địch, quân địch thua to, rơi vào tình thế khó khăn tuyệt vọng.
TL: Kết thúc ctranh bằng biện pháp mềm dẻo, thương lượng, đề nghĩ “giảng hoà”->Quân Tống chấp nhận vội rót vế nước
TL: Cô lập, chia cắt địch, tiến công bất ngờ,kết thúc mềm dẻo.
TL: thắng lợi vẽ vang, buộc quân Tống từ bỏ âm mưu xlược, khẳng định nền độc lập dân tộc
a./Diễn biến:
-Quân Tống: Tìm mọi cách tấn công nhưng đều bị quân ta đẩy lùi
+Chuyển sang củng cố phòng ngự, làm quân sĩ chán nản,chết dần.
-Quân ta:LTK động viên quân sĩ
+Năm 1077 cho quân vượt sông bất ngờ tấn công địch, quân Tống thua to, lâm vào tình thế khó khăn
+LTK đề nghị “giảng hoà” quân Tống chấp nhận vội rút về nước
b./Ý nghĩa:
-LTK là người chỉ huy tài ba
-Làm quân Tống từ bỏ âm mưu xl
-Khẳng định nền độc lập, tự chủ dân tộc
3. Củng cố – dặn dò
- Việc chuẩn bị của ta đã làm cho quân địch khó khăn thế nào?
-Trình bày diễn biến và ý nghĩa của cuộc chiến chóng quân Tống trên sông Như Nguyệt?
-Về học bài và soạn bài mới”ôn lại các bài đã học chuẩn bị ôn tập kiểm tra 1tiết.
RÚT KINH NGHIỆM
.
.
.
.
Ký duyệt
Ngày 11/10/2008