Giáo án môn Lịch sử 7 - Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII)

Tuần dạy: 14 Tiết PPCT : 27 
Ngày dạy :
Bài14 : BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG
 QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN (tt)
1. MỤC TIÊU:
1.1 Kiến thức: 
- Hiểu được vì sao thế kỉ XIII, trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên, quân dân Đại Việt lại giàng thắng lợi.
-Biết: Ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.
1.2 Kỹ năng: 
- Hs thực hiện được:Phân tích, so sánh sự kiện và nhân vật lịch sử qua 3 lần kháng chiến để rút nhận xét chung.
Hs thực hiện thành thạo:Kỹ năng liên kết sự kiện lịch sử.
1.3 Thái độ: 
- Thói quen:Bồi dưỡng niềm tự hào vể truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc.
-Tính cách: tinh thần đoàn kết.
2. NỘI DUNG HỌC TẬP
	III.Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên.
	-Nguyên nhân thắng lợi
	-Ý nghĩa lịch sử
3. CHUẨN BỊ:
3.1 Giáo viên: bảng phụ.
3.2 Học sinh: Chuẩn bị bài theo câu hỏi sgk.
4. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP:
4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện: 71.72..73.74..
4.2. Kiểm tra miệng.
+Em hãy trình bày diễn biến của cuộc kháng chiến lần thứ 3 chống quân xâm lược Nguyên (1287-1288)?( 10đ)
*Diễn biến
-Cuối tháng 12/1287 quân Nguyên tiến vào nước ta,
+Cánh quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn,Bắc Giang rồi kéo về Vạn Kiếp.
+Cánh quân thủy do Ô Mã Nhi chỉ huy theo đường biển tiến vào sông Bạch 
Đằng rồi tiến về Vạn Kiếp.
-Tại Vân Đồn Trần Khánh Dư chỉ huy quân mai phục khi đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ đến ,quân ta đánh giữ dội.Phần lớn thuyền lương của giặc bị Đắm,số còn lại bị ta chiếm.
-Cuối tháng 1/1288 Thoát Hoan vào thăng Long trống vắng.Sau trận Vân Đồn tình thế quân Nguyên ngày càng khó khăn,nhiều nơi xung yếu bị quân ta tấn công chiếm lại,lương thực ngày càng cạn kiệt,Thăng Long có nguy cơ bị cô lập.Thoát Hoan quyết định rút quân về Vạn Kiếp và từ đây rút quân về nước theo 2 đường thủy,bộ.
-Nhà trần mở cuộc phản công ở cả 2 mặt trận thủy bộ.
+Tháng 4/1288 đoàn thuyền của Ô Mã Nhi đã lọt vào trận địa bãi cọc trên sông Bạch Đằng do quân ta bố trí từ trước,cuộc chiến đấu ác liệt diễn ra,Ô Mã Nhi bị bắt sống.
+Trên bộ Thoát Hoan dẫ quân từ Vạn Kiếp theo hướng Lạng Sơn rút về Trung Quốc bị quân dân ta liên tục chặn đánh.
* Kết quả: cuộc kháng chiến lần thứ 3 chống quân Nguyên đã kết thúc thắng lợi vẻ vang.
4. 3. Tiến trình bài học.
 HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ.
 NỘI DUNG.
Hoạt động 1. Nguyên nhân thắng lợi (Thời gian:17’)
* Mục tiêu theo chuẩn kiến thức:nắm được nguyên nhân thắng lợi của 3 cuộc kháng chiến.
- Mông- Nguyên là đế chế hùng mạnh nhưng 3 lần sang xâm lược Đại Việt đều bị nhà Trần đánh bại. Vậy do nguyên nhân nào mà nhà Trần lại chiến thắng được thì chúng ta đi vào tìm hiểu nguyên nhân.
- Giáo viên chia nhóm cho học sinh hoạt động từng đại diện nhóm trình bày bổ sung giáo viên chuẩn kiến thức và ghi bảng.
* Nhóm 1: Hãy nêu một số dẫn chứng về tinh thần đoàn kết dân tộc ?
 TL: - Theo lệnh triều đình nhân dân Thăng Long nhanh chóng thực hiện chủ trương “ vườn không nhà trống” 
 - Trong lần thứ 2, các vị bô lão thể hiện ý chí của muôn dân quyết đánh ( Hội nghị Diên Hồng).
 - Quân sĩ thích vào tay hai chũ “ Sát Thát”
* Nhóm 2: Nêu những việc làm của nhà Trần chuẩn bị cho 3 lần kháng chiến?
 TL: - Vua Trần thường về các địa phương tìm hiểu cuộc sống của dân.
 - Giải quyết những bất hoà trong vương triều Trần, tạo nên sự đoàn kết dân tộc.
- Giáo viên: Trần Quốc Tuấn là anh hùng dân tộc, có nhiều công lớn trong 3 lần kháng chiến chống quân Nguyên.
* Nhóm 3: Trình bày những đóng góp của Trần Quốc tuấn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên?
 TL: - Nghĩ ra cách đánh độc đáo, sáng tạo, phù hợp với hoàn cảnh của từng giai đoạn.
 - Là tác giả của bải Hịch tướng sĩ.
* Nhóm 4: Cách đánh sáng tạo của nhà Trần trong 3 lần kháng chiến?
 TL: Kế hoạch vườn không nhà trống.
 + Tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu của kẻ thù.
 + Biết phát huy lợi thế của quân ta, buộc địch phải theo.
 + Buộc địch từ thế mạnh phải chuyển sang thế yếu, ta từ bị động chuyển sang chủ động.
- Giáo viên tổng kết: Đó là những nguyên nhân cơ bản dẫn đến thắng lợi của quân dân ta trong ba lần kháng chiến.
Hoạt động 2: Ý nghĩa lịch sử ( Thời gian: 15’)
* Mục tiêu theo chuẩn kiến thức:HS Nắm được ý nghĩa lịch sử của các cuộc kháng chiến.
- Giáo viên: Năm 1257, vua Mông Cổ đưa 3 vạn quân sang xâm lược Đại Việt, đến lần thứ 2 lực lượng chúng đông lên tới 50 vạn và đến 1288, Hốt Tất Liệt phải đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản và đưa 30 vạn quân sang nứơc ta. Với lực lượng mạnh như vậy, nhưng sau 3 lần quân xâm lược Nguyên đều thất bại.
?Những thắng lợi đó của quân ta trong hoàn cảnh như vậy có ý nghĩa gì?
 TL: 
- Giáo viên: Quân Nguyên lúc bấy giờ là đất nước hùng mạnh, lần đầu xâm lược Đại Việt, chúng chỉ nhằm mục đích để đánh nên phía nam Tống. Nhưng đến 3 lần vua Nguyên phải nói rằng: “ Không coi Giao Chỉ là nước nhỏ mà khinh thường”. Sức mạnh của Đại Việt được khẳng định rõ rệt.
?Bài học lịch sử từ 3 lần chiến thắng quân xâm lược Mông – Nguyên?
 TL: Một nước nhỏ luôn phải đương đầu với nước lớn.
- Giáo viên: Dùng mưu trí mà đánh giặc, lấy đoàn kết toàn dân làm sức mạnh.
GV đọc cho HS nghe mưu kế đánh giặc của Trần Hưng Đạo.
 III. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN
 1. Nguyên nhân thắng lợi:
- Tất cả các tầng lớp nhân dân ,các thành phần dân tộc đều tham gia đánh giặc,bảo vệ quê hương đất nước tạo thành khối đại đoàn kết toàn dân,trong đó các quý tộc,vương hầu là hạt nhân.
-Sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt cho mỗi cuộc kháng chiến.Đặc biệt nhà Trần rất quan tâm chăm lo sức dân,nâng cao đời sống vật chất tinh thần của nhân dân bằng nhiều biện pháp để tạo nên sự gắn bó giữa triều đình và nhân dân.
-Tinh thần hy sinh,quyết chiến,quyết thắng của toàn dân mà nòng cốt là quân đội
-Chiến lược,chiến thuật đúng đắn sáng tạo của vương triều Trần đặc biệt là của vua Trần Nhân Tông,các danh tướng như là Trần Hưng Đạo,Trần Quang Khải,Trần Kháng Dư,đã buộc giặc từ thế mạnh sang thế yếu,từ chủ động sang bị động để tiêu diệt chúng dành thắng lợi.
2. Ý nghĩa lịch sử 
- Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của đế chế Mông- Nguyên, bảo vệ độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền quốc gia của dân tộc.
-Thể hiện sức mạnh của dân tộc,đánh bại mọi kẻ thù xâm lược (góp phần nâng cao lòsng tự hào dân tộc,củng cố niềm tin cho nhân dân)
 - Góp phần xây dựng truyền thống dân tộc,xây dựng học thuyết quân sự,để lại nhiều bài học cho đời sau trong cuộc đấu tranh chống xâm lược.
4.4. Tổng kết: 
GV tổng kết bằng sơ đồ tư duy.(vẽ bằng bảng phụ)
4.5. Hướng dẫn học tập
- Đối với bài học ở tiết này:
+Về nhà học bài,nắm vững nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử. (HS có thể học theo sơ đồ)
- Chuẩn bị bài mới: Sự phát triển kinh tế, văn hoá thời Trần.
- Chuẩn bị bài theo câu hỏi sgk.
+ Nền kinh tế sau chiến tranh như thế nào?
+Xã hội thời Trần có những tầng lớp nào?
5. PHỤ LỤC:
	-Sách giáo khoa,sách giáo viên