Giáo án môn Lịch sử lớp 6 - Bài 4: Các quốc gia cổ đại phương Đông

Giáo án lịch sử lớp 6
Phần 1 : Khái Quát Lịch Sử Thế Giới Cổ Đại
Bài 4 : CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG
( 1 tiết )
I / Mục Tiêu :
- Xã hội nguyên thủy tan rã, xã hội có giai cấp và nhà nước ra đời.
- Sự hình thành các quốc gia cổ đại phương Đông nằm trên những lưu vực con sông lớn( từ cuối TNK IV đầu TNK III TCN.)
- Nền tảng kinh tế nông nghiệp trồng lúa.
- Bộ máy nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông( vua đứng đầu nắm mọi quyền hành ).
- Dù xã hội cổ đại phát triển cao hơn xã hội nguyên thuỷ nhưng xã hội này đã có sự bất bình đẳng, phân biệt giàu nghèo, phân chia giai cấp .
- Xác định được vị trí các quốc gia cổ đại phương đông trên bản đồ. 
- Rèn luyện kĩ năng so sánh giữa xh nguyên thủy và xh cổ đại. 
- Đối chiếu đối với sự hình thành – phát triển của các quốc gia cổ đại phương tây sau này .
II / Sự Chuẩn Bị Của Giáo Viên - Học Sinh :
Giáo viên : 
. Sử dụng đồ dùng trực quan ( bản đồ, tranh ảnh các quốc gia cổ đại phương Đông ).
. Phương pháp dạy học là trực quan, tường thuật, giải thích và vấn đáp. 
Học sinh :
. Sách giáo khoa lịch sử lớp 6 .
. Sưu tầm trước một số tranh ảnh về các thành tựu văn hoá của các quốc gia cổ đại phương Đông.
 III / Quá Trình Dạy Và Học :
Ổn định lớp học : 
Kiểm tra bài cũ : 
. Cuộc sống của bầy người nguyên thuỷ như thế nào ?
. Đời sống của người tinh khôn có gì tiến bộ so với người nguyên thủy ?
. Tác dụng của công cụ bằng kim loại ?
Giôùi thieäu baøi môùi :
Như các em đã được học sự xuất hiện của kim loại là nguyên nhân dẫn đến sự tan rã của CXNT khi sản xuất phát triển bắt đầu có sự phân chia trong xh, tạo điều kiện cho việc hình thành nhà nước có giai cấp xuất hiện sớm nhất ở phương đông. Sau đây chúng ta cùng nhau tìm hiểu về sự ra đời của các quốc gia cổ đại phương đông.
Nội dung bài giảng :
Hoạt Động Dạy Học
Hoạt động 1 : GV chia lớp làm 4 nhóm
Mức độ kiến thức học sinh cần đạt : hs cần nắm được những điều kiện hình thành các quốc gia cổ đại phương đông.( Ai Cập, Ấn Độ, Trung Quốc, Lưỡng Hà )
GV: sử dụng phương pháp trực quan, tường thuật, vấn đáp
 + Giới thiệu bản đồ, xác định vị trí các quốc gia phương đông cổ đại cho học sinh.
GV: Các quốc gia cổ đại phương đông ra đời khi nào? Đó là những quốc gia nào ?
HS: từ cuối thiên niên kỉ IV đến đầu thiên kỉ III trước công nguyên. Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Quốc, Ấn Độ là những quốc gia xuất hiện sớm nhất trong lịch sử loài người .
GV: Dựa vào lược đồ các quốc gia cổ đại phương Đông em hãy cho biết các quốc gia này hình thành chủ yếu ở nơi nào? Tại sao ?
HS: thảo luận trong 2p
HS: các quốc gia cổ này chủ yếu hình thành ở lưu vực các sông lớn như sông Nin, sông Trường Giang, sông Hoàng Hà, sông Ấn, sông Hằng. Do những nơi này gần nguồn nước, đất đai màu mỡ thích hợp cho nền sản xuất nông nghiệp.
GV: hướng dẫn cho học sinh xem hình 8 trong sách giáo khoa 
. hình trên: người nông dân đập lúa .
. hình dưới: người nông dân cắt lúa .
GV: Vì sao người dân phải làm thuỷ lợi ?
HS thảo luận và trả lời: để thu hoạch lúa hàng năm ổn định, người ta làm thuỷ lợi, đắp đê, đào kênh dẫn nước.
GV: nhờ những điều kiện trên mà sản phẩm lúa gạo ngày càng nhiều khi cho xã hội dần dần có sự phân hoá giàu nghèo dẫn đến sự ra đời của nhà nước.
Hoạt Động 2 : cá nhân và chia nhóm
Mức độ kiến thức cần đạt : hs biết được nguyên nhân của sự ra đời xh có giai cấp ở các quốc gia cổ đại phương đông.
GV sử dụng phương pháp vấn đáp, giải thích
GV : hướng dẫn hs đọc sgk
 GV: xã hội cổ đại phương đông có những tầng lớp nào ?
HS: nông dân công xã chiếm đại đa số, tầng lớp quý tộc, sau cùng là tầng lớp nô lệ.
GV giải thích thêm: Công xã, quý tộc, Sa – Mát.
GV: các cư dân cổ phương đông sống như thế nào ? hoạt động sản xuất của họ như thế nào ?
HS: họ làm kinh tế nông nghiệp là chính . họ nhận ruộng đất của công xã và nộp 1 phần hoa lợi cùng với lao dịch không công cho bọn quý tộc .
GV: giải thích thêm về lao dịch
GV : tầng lớp nô lệ có địa vị gì trong xã hội cổ đại không ?
HS : họ không có địa vị gì trong xã hội và bị đối xử tàn tệ .
giảng : tầng lớp nô lệ phục vụ cho vua và quý tộc , cuộc sống của họ vô cùng khốn khổ nên họ đã vùng dậy đấu tranh. Năm 2300 TCN1 vụ bạo động bùng nổ ở La-Gát ( Lưỡng Hà ) và( năm 1750 TCN )nô lệ và dân nghèo ở Ai Cập nổi dậy, đốt phá cung điện .
 Hoaït ñoäng 3: caû lôùp
 Möùc ñoä kieán thöùc caàn ñaït: HS naém ñöôïc luaät ham- mu-ra-bi ñöôïc ban haønh nhaèm muïc ñích gì, baûo veä quyeàn lôïi cho taàng lôùp naøo?
 GV cho HS quan saùt hình 9 trong SGK neâu roõ thaàn samat trao boä luaät vua ham-mu-ra-bi coù yù nghóa nhö theá naøo? Cho caùc em ñoïc ñieàu 42, 43 vaø neâu nhaän xetù boä luaät naøy baûo veä taàng lôùp naøo?
 HS :boä luaät nhaèm xaùc ñònh vò trí vaø uy quyeàn cuûa vua laø ñöôïc Trôøi trao vaø giao cho vieäc cai trò d6n chuùng. Ñaây laø boä luaät ñaàu tieân nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cuûa giai caáp thoáng trò
Hoạt Động 4 : cá nhân và nhóm
Mức độ kiến thức cần đạt : hs cần biết được tổ chức bộ máy nhà nước phương đông cổ đại và thế nào là nhà nước chuyên chế.
GV sử dụng phương pháp trực quan, giải thích, so sánh
GV cho HS ñoïc SGK vaø sau ñoù traû lôøi caùc caâu hoûi sau:
GV: Caùc nhaø nöôùc coå ñaïi phöông Ñoâng do ai ñöùng ñaàu ñaát nöôùc ?
HS: Vua ñöùng ñaàu, naém moïi quyeàn haønh vaø ñöôïc cha truyeàn con noái.
GV: Vua coù quyeàn haønh gì?
 Traû lôøi: Ñaët ra luaät phaùp, chæ huy quaân ñoäi, xeùt xöû nhöõng ngöôøi coù toäi, ñöôïc coi laø ñaïi dieän cuûa thaùnh thaàn.
GV: Giuùp vieäc cho vua laø taàng lôùp naøo? 
HS: Taàng lôùp quyù toäc, quan laïi.
GV: Nhieäm vuï cuûa quyù toäc?
HS: Thu thueá, xaây döïng cung ñieän, ñeàn thaùp..vaø chæ huy quaân ñoäi.
 GV giaûng theâm: Hoï tham gia vaøo vieäc chính trò vaø coù quyeàn haønh, thaäm chí laán quyeàn vua.
GV: Em coù nhaän xeùt gì veà boä maùy haønh chính cuûa caùc nöôùc phöông Ñoâng?
HS: Boä maùy haønh chính töø trung öông ñeán ñòa phöông coøn ñôn giaûn vaø do quyù toäc naém giöõ.
GV keát luaän: 
+ Ñöùng ñaàu laø vua, döôùi coù quyù toäc, quan laïi, noâng daân, noâ leä.
+ Quyeàn haønh cuûa vua laø tuyeät ñoái, vieäc ñaët ra luaät phaùp ñeán vieäc haønh phaùp. Vôùi hình 9 trong SGK cho thaáy vua khoâng nhöõng theå hieän uy quyeàn maø coøn noùi leân vua laø ngöôøi thay maët caùc thaàn thaùnh cai quaûn caû phaàn xaùc vaø caû phaàn hoàn cuûa moïi ngöôøi daân. Nhaø nöôùc nhö vaäy goïi laø nhaø nöôùc chuyeân cheá coå ñaïi.
	Nội Dung Kiến Thức	
I .Sự Hình Thành Của Các Quốc Gia Cổ Đại Phương Đông :
- Các quốc gia cổ đại ra đời từ cuối thiên niên kỉ IV đầu thiên niên kỉ III trước công nguyên. Đây là những quốc gia xuất hiện sớm nhất trong lịch sử loài người
- Các quốc gia cổ đại phương đông đều xuất hiện xung quanh lưu vực của những con sông lớn như là sông Nin (Ai Cập), sông Trường Giang và sông Hoàng Hà (Trung Quốc),sông Ấn và sông Hằng (Ấn Độ)
- Có nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước làm chính.
 II .Các Tầng Lớp Xã Hội Cổ Đại Phương Đông :
- Xã hội cổ đại phương đông gồm2 tầng lớp :
 + quý tộc (vua, quan lại, chúa đất).
 + nông dân và nô lệ ( nô lệ là tầng lớp thấp hèn nhất trong xã hội ) .
- Luật pháp: bộ luật hammurabi là bộ luật đầu tiên xuất hiện ở các quốc gia cổ đại phương Đông, bảo vệ quyền lợi cho giai cấp thống trị 
III .Bộ Máy Nhà Nước Chuyên Chế Cổ Đại Phương Đông :
- Vua nắm mọi quyền hành về luật pháp, chính trị, quân sự, tín ngưỡng..( Pha-ra-on Ai Cập, Thiên tử Trung Quốc,..), theo chế độ cha truyền con nối.
- Dưới vua có các quan lại quý tộc trông coi phụ vua từ trung ương đến địa phương.
IV / Củng Cố - Dặn Dò :
1. Cuûng coá:
- Sau khi xaõ hoäi nguyeân thuûy tan raõ, xaõ hoäi coù giai caáp vaø nhaø nöôùc ra ñôøi. Caùc quoác gia coå ñaïi, nhaø nöôùc ñaàu tieân ñaõ ra ñôøi ôû phöông Ñoâng.
- Nhöõng neùt cô baûn veà tình hình kinh teá, xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng.
- Theá naøo laø nhaø nöôùc chuyeân cheá coå ñaïi phöông Ñoâng.
2. Dặn dò :
- Làm bài tập lịch sử và trả lời câu hỏi
a ) kể tên các quốc gia cổ đại phương Đông ?
b ) xã hội cổ đại phương Đông có mấy tầng lớp và hãy kể tên các tầng lớp này? Các vị vua ở đây có quyền hành như thế nào ?
- Sưu tầm tranh, ảnh các công trình kiến trúc nghệ thuật của xã hội cổ đại phương Tây .