Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết 23: Chữa lỗi dùng từ

 Tiết 23 
 Ch÷a lçi dïng tõ
A. Môc tiªu cÇn ĐẠT: 
 1.Kiến thức:
- Các lỗi do lặp từ và lẫn lộn giữa các từ gần âm. 
- Cách chữa các lỗi do lặp từ và lẫn lộn những từ gần âm.
 2.Kĩ năng: 
- Bước đầu có kĩ năng phát hiện lỗi, phân tích nguyên nhân mắc lỗi dùng từ.
- Dùng từ chính xác khi nói , viết.
 3.Thái độ: Có ý thức tránh mắc lỗi khi dùng từ.
B. CHUẨN BỊ:
 1.Giáo viên: sgk, chuÈn KTKN.
 2. Học sinh: soạn bài
C. TIẾN TRÌNH DẠY-HỌC 
 1.Ổn định lớp:
 2.Kiểm tra bài cũ: 
- Thế nào là nghĩa gốc, nghĩa chuyển của từ ? Cho ví dụ ? 
- Trong các trường hợp sau, từ “ bụng “ có ý nghĩa gì ? 
 + Ăn cho ấm bụng . 
+ Anh ấy tốt bụng 
=>Vậy từ bụng ë vd nµo được dùng với nghÜa gèc ? 
 3.Bài mới: 
Hoạt động của GV - HS
 Nội dung 
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới.
Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho hs
Phương pháp: Thuyết trình
Hoạt động 2: Lçi lặp từ
Mục tiêu: Ph¸t hiÖn lçi vµ c¸ch chữa các lỗi do lặp từ .
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh hoạ,phân tích.
- Gv treo bảng phụ VD SGK
- Học sinh đọc đoạn văn ( a) 
 ? Những từ nào được lặp lại nhiều lần ? 
 ? Việc lặp từ như vậy nhằm mục đích gì ? 
 - HS đọc ví dụ ( b ) 
 ? Những từ nào được lặp lại nhiều lần ? 
 ? Theo em, nguyªn nh©n m¾c lçi lµ do ®©u?
 ? Vậy em có thể viết lại câu này như thế nào mà nội dung vẫn không thay đổi, người đọc nghe hay hơn.
 - HS :Sửa câu văn
- Chữa câu b: 
+ Cách 1: Em rất thích đọc truyện dân gian vì truyện có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo.
+ C2: vì truyện dg có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc.
 - Giáo viên nhấn mạnh : Khi nói và viết cần chú ý về cách diễn đạt tránh việc lặp từ không nhằm mục đích nào cả. Điều ấy sẽ dẫn đến lời văn lủng củng... 
- GV treo bảng phụ bài tập nhanh yêu cầu HS đọc và phát hiện lỗi, chữa lỗi
+ Câu 1: Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quí mến bạn Lan.
-> Chữa : làn là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều rất quí bạn.
+ Câu 2: Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con ng trưởng thành, lớn lên.
-> Chữa: Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con ng trưởng thành
I. LÆp tõ: 
 1. XÐt Ví dụ:SGK
a, Từ lặp lại: Tre, giữ, anh hùng
 -> Nhấn mạnh ý, khẳng định vai trò của tre ,tạo nhịp điệu hài hòa làm câu văn đậm chất thơ, cã td liªn kÕt c©u. 
 b. Từ lặp lại: Truyện dân gian 
-> làm cho câu văn lủng củng, nặng nề, thừa -> lỗi lặp từ
 * T¸c h¹i lÆp tõ: lµm cho lêi v¨n ®¬n ®iÖu, nghÌo nµn, gây cảm giác nặng nề nhàm chán.
 * Nguyªn nh©n m¾c lçi: thiếu cân nhắc chọn lọc, suy nghĩ khi dùng từ, do ng­êi viÕt diÔn ®¹t kÐm, thể hiện vốn từ nghèo nàn.
 * Sửa lỗi: 
* Kết luận: Khi nói và viết cần chú ý về cách diễn đạt tránh việc lặp từ làm cho bài văn, đoạn văn, câu văn nặng nề, lủng củng.
Hoạt động 3: Lçi lẫn lộn các từ gần âm
Mục tiêu: Ph¸t hiÖn lçi vµ c¸ch chữa các lỗi do lẫn lộn giữa các từ gần âm. .
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh hoạ,phân tích...
- Gv treo bảng phụ.
 - Học sinh đọc ví dụ . 
 ? Trong các câu, những từ nào dùng không đúng ? 
- GV giảng:
+ Thăm trong trường hợp này là thăm viếng, thăm hỏi không nói thăm quan đc.
+ Nhấp nháy: mở ra nhắm lại liên tiếp, ánh sáng nhòe -> không dùng từ này chỉ bộ ria mép của ông họa sĩ
 + Thay các từ trên bằng: 
 - Từ Tham quan: là xem tận mắt để mở rộng hiểu biết hoÆc häc tËp kinh nghiÖm.
 - Từ mấp máy: cử động khẽ và liên tiếp
 ? Nguyên nhân mắc lỗi là gì ? T¸c h¹i?
 ? Hãy viết lại các từ dùng sai cho đúng ? 
 - HS :Xác định- sửa chữa
 - GV:Nhận xét, cung cấp nghĩa các từ đó
 ? Theo em, nguyên nhân nào dẫn đến lỗi lÉn lén c¸c từ gần âm? 
 - GV giảng giải để HS hiểu về mặt ngữ âm, ngữ nghĩa của từ (1 từ) 
 =>Từ những nguyên nhân trên theo em hướng khắc phục như thế nào?
 - GV nhấn mạnh : Khi nói và viết cần chú ý, không nên lẫn lộn giữa các từ gần âm . 
II . LÉn lén c¸c tõ gÇn ©m :
 1. Ví dụ SGK
 - Từ dùng sai Sửa lại 
 Thăm quan -> Tham quan 
 Nhấp nháy -> Mấp máy 
2. KÕt luËn
 Nguyên nhân 
- nguyên nhân: 
+ do lẫn lộn từ gần âm
+ Kh«ng nhí chÝnh x¸c h×nh thøc ng÷ ©m cña tõ.
+ Chưa hiểu rõ nghĩa cña tõ.
 * T¸c h¹i: lµm cho lêi v¨n kh«ng ®óng víi ý ®Þnh diÔn ®¹t cña ng­êi nãi, viÕt.
 * H­íng khắc phục 
 - Để tránh lẫn lộn từ gần âm cần phải hiểu, dùng từ nhớ chính xác về ngữ âm, hiểu nghĩa của từ để dùng từ thích hợp.
Hoạt động 4: Luyện tập
Mục tiêu: HS vËn dông kiến thức vừa học vµo lµm bµi tËp.
Phương pháp: Hỏi đáp,thảo luận nhóm
Bài 1 : Học sinh thảo luận nhóm 
Làm bảng phụ – GV nhận xét 
 Bài 2 : HS làm – đọc – giáo viên nhận xét 
 - Linh động :không rập khuôn ,máy móc
 - Sinh động: gợi hình ảnh, cảm xúc
 - Bàng quang: bọng chứa nước tiểu
 - Bàng quan : dửng dưng, thờ ơ nh­ ng­êi ngoµi cuéc.
 - Thủ tục : quy định hành chính cần tuân theo
 - Hủ tục : những thói quen lạc hậu
III. LuyÖn tËp 
 BT1. Lược bỏ những từ trùng lặp 
 a. Bạn, ai, cũng, rất, lấy làm, Lan 
 -> Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều rất quý mến . 
 b. Câu chuyện ấy = câu chuyện này
 Những nhân vật ấy = họ
 Những nhân vật = Nh÷ng người
 -> Sau khi nghe c« giaã kÓ, chóng t«i ai còng thÝch nh÷ng nh©n vËt trong c©u chuyÖn Êy v× hä lµ nh÷ng ng­êi cã phÈm chÊt tèt ®Ñp.
 c. Bỏ từ “ lớn lên “ vì đồng nghĩa với “ trưởng thành” 
 -> Qu¸ tr×nh v­ît nói cao còng lµ qu¸ t×nh con ng­êi tr­ëng thµnh.
BT2. Ph¸t hiÖn lçi, chØ ra nguyªn nh©n, thay các từ đúng
 - Nguyªn nh©n: LÉn lén c¸c tõ gÇn ©m, nhí kh«ng chÝnh x¸c h×nh thøc ng÷ ©m cña tõ.
 Linh động = sinh động 
 Bàng quang = bàng quan 
 Thủ tục = hủ tục 
 Ho¹t ®éng 5: Cñng cè .
 Môc tiªu: kh¸i qu¸t vµ kh¾c s©u kiÕn thøc võa ®­îc häc
 Ph­¬ng ph¸p: Kh¸i qu¸t ho¸
- HS kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. 
- GV kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn ghi nhí.
Ho¹t ®éng 6 Hướng dẫn học ở nhà: 
- Nhớ hai loại lỗi ( lặp từ và lẫn lộn các từ gần âm ) để có ý thức tránh mắc lỗi.
- Tìm và lập bảng phân biệt nghĩa của các từ gần âm để dùng từ chính xác.