Giáo án môn Vật lý 12 - Bài: Lực đẩy ác si mét

 Bài : LỰC ĐẨY ÁC SI MÉT
1. Mục tiêu bài học
 Kiến thức.
Nêu được hiện tượng chứng tỏ sự tồn tại lực đẩy của chất lỏng , chỉ rõ đặc điểm của lực này.
Viết được công thức tính độ lớn của lực đẩy Acsimet, nêu tên các đại lượng và đơn vị các đại lượng trong công thức.
Giải thích 1 số hiện tượng đơn giản thường gặp đối với vật nhúng trong chất lỏng.
Vận dụng công thức tính lực đẩy Acsimet để giải thích các hiện tượng đơn giản. 
 Kỹ năng.
Làm được TN đo được lực tác dụng lên vật để xác định độ lớn của lực đẩy Acsimet.
Thái độ:
Nghiêm túc , hợp tác trong hoạt động nhóm.
2. Thiết bị dạy học
- Bộ thí nghiệm về lực đẩy Ác si mét, 
3. Tiến trình dạy học cụ thể
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh 
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề
Giáo viên nêu ra tình huống: Khi kéo gầu nước từ dưới giếng lên, ta thấy khi gầu nước còn ngập dưới nước nhẹ hơn khi gầu đã lên khỏi mặt nước. Tại sao?
- Dự đoán nguyên nhân (có lực tác dụng lên vật theo phương thẳng đứng, chiều từ dưới lên)
Học sinh nêu thêm một số ví dụ trong thực tế chứng tỏ có lực tác dụng lên vật khi nhúng vật trong nước như:
- Dùng tay nhấn chìm quả bóng vào trong nước, sau đó thả tay ra thì quả bóng nổi lên trên mặt nước...
- Khi lặn dưới nước, ta có cảm giác bị đẩy lên trên.
Bước 2: Bộc lộ biểu tượng ban đầu
Trong khi học sinh viết ra các ý kiến của mình về các yếu tố của lực đẩy Ác si mét. GV quan sát vở thực hành của HS. Trong quá trình quan sát, cố gắng nắm bắt nhanh những quan niệm khác biệt của học sinh, chọn những học sinh có quan niệm "sai" nhiều nhất để yêu cầu lên trình bày trước, những học sinh có quan niệm "đúng" nhất cho trình bày sau.
Học sinh làm việc cá nhân, ghi (vẽ, sơ đồ) những quan niệm của mình về phương, chiều, độ lớn của lực tác dụng lên vật trong những trường hợp nêu trên. Có thể có một số nhóm quan niệm ban đầu như sau:
- Phương thẳng đứng, chiều từ dưới lên.
- Độ lớn: + Bằng trọng lượng cả vật
+Bằng trọng lượng của phần vật chìm trong nước .
+Bằng trọng lượng của phần nước mà vật chiếm chỗ.
Bước 3: Đề xuất câu hỏi và phương án thí nghiệm
Tổ chức cho học sinh nêu các quan niệm ban đầu và thảo luận. 
Từ các quan niệm ban đầu, học sinh đưa ra các câu hỏi như:
? Lực đẩy tác dụng lên vật có phương, chiều, độ lớn như thế nào?
Giáo viên yêu cầu học sinh đề xuất các phương án thí nghiệm nhằm tìm kiếm câu trả lời cho các câu hỏi mà học sinh nêu ra bằng các nêu các câu hỏi:
- Làm thế nào để kiểm tra phương và chiều của lực đẩy của nước?
- Theo các em, làm thế nào có thể kiểm tra xem lực đẩy của nước tác dụng lên vật có phụ thuộc gì vào trọng lượng của nước bị vật chiếm chỗ hay không?, hay phụ thuộc vào thể tích phần vật bị ngập trong nước?
Học sinh đề xuất các phương án thí nghiệm:
- Đo trọng lượng của vật ở ngoài không khí, nhúng vật nặng chìm trong nước. So sánh số chỉ của lực kế trong 2 trường hợp. 
- Đo trọng lượng của phần nước có thể tích bằng vật chiếm chỗ.
Bước 4: Tiến hành thí nghiệm tìm tòi - nghiên cứu
Giáo viên phát cho học sinh các dụng cụ thí nghiệm:
- Bộ thí nghiệm lực đẩy Ác si mét gồm: Bình chia độ; Bình tràn; Lực kế và giá thí nghiệm; Vật hình trụ có vạch chia; Cốc nhựa hình trụ cùng thể tích với vật có vạch chia.
Yêu cầu học sinh tiến hành thí nghiệm, vẽ hình bố trí thí nghiệm và ghi các kết quả thí nghiệm vào vở thí nghiệm.
- Trong quá trình học sinh làm thí nghiệm, giáo viên đi đến từng nhóm để giúp đỡ học sinh khi cần, quan sát nhanh vở thí nghiệm của học sinh để nắm bắt các kết quả thí nghiệm. Đưa ra những gợi ý, hướng dẫn cần thiết để các nhóm đi đúng hướng, tuy nhiên không làm giúp học sinh.
Học sinh tiến hành thí nghiệm theo nhóm .
TN : - Treo quả nặng hình trụ có vạch chia vào lực kế (treo trên giá thí nghiệm) để đo trọng lực của nó ngoài không khí, ghi lại kết quả đo.
- Giữ nguyên vật trên lực kế, thả cho vật ngập dần vào trong nước, đọc số chỉ của lực kế tương ứng, ghi lại kết quả và suy ra lực đẩy của nước tác dụng lên quả nặng.
Bước 5: Kết luận, hợp thức hóa kiến thức
Giáo viên yêu cầu các nhóm học sinh báo cáo kết quả thí nghiệm và thảo luận. Có thể yêu cầu mỗi nhóm ghi kết quả thí nghiệm của nhóm mình vào tờ giấy A0 để treo lên và so sánh.
- Nêu các câu hỏi để học sinh giải thích thêm về các kết quả thí nghiệm thu được.
- Tương tự khi nhúng vật vào chất lỏng khác (như dầu hỏa, rượu.) thì vật cũng chịu tác dụng của lực đẩy Acsimet.
- GV xem vở ghi chép thực hành của học sinh.
Đại diện các nhóm học sinh báo cáo kết quả thí nghiệm của nhóm mình, trả lời các câu hỏi của nhóm bạn.
Ghi chép các kết luận của nhóm, kết luận chung của lớp vào vở thực hành.
 PHIẾU TỔNG KẾT KIẾN THỨC
 Lực đẩy Ác si mét
- Một vật nhúng trong chất lỏng bị chất lỏng tác dụng một lực đẩy hướng từ dưới lên trên, gọi là lực đẩy Ác si mét.
- Công thức tính lực đẩy Ác si mét là: FA = d.V
 FA : Lực đẩy Acsimet ( N)
 d. Trọng lượng riêng của chất lỏng( N/m3)
 V : Thể tích chất lỏng bị vật chiếm chỗ( m3)
- Độ lớn của lực đẩy Ác si mét phụ thuộc vào thể tích của phần chất lỏng bị vật chiếm chỗ và trọng lượng riêng của chất lỏng.
Giáo viên phát cho học sinh phiếu tổng kết kiến thức. Giao cho học sinh tiếp tục đề xuất phương án thí nghiệm để nghiệm lại công thức tính lực đẩy Ác si mét .
Nhận các phiếu tổng kết kiến thức và dán vào vở thí  nghiệm.
Đề xuất phương án thí nghiệm và chuẩn bị cho buổi thực hành tiếp theo.
RẤT MONG ĐƯỢC SỰ GÓP Ý CỦA QUÝ THẦY CÔ GIÁO.