Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 99: Thao tác lập luận bình luận

 Sinh viên: Hà Thị Hương
	Trường: ĐHSP Hà Nội 2
	Ngày soạn: 30/9/2017 
 Tiết: 99
THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN
Mục tiêu cần đạt
Kiến thức
Hiểu được khái niệm mục đích ,yêu cầu, và việc quan trọng của thao tác lập luận bình luận.
Nắm được những nguyên tắc và cách thức cơ bản của thao tác lập luận bình luận.
Kĩ năng
-Biết vận dụng thao tác lập luận bình luận vào bài viết văn và ứng sử trong cuộc sống
3. Thái độ
- có thái độ học tập đúng đắn để hiểu và áp dụng trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống. Học bình luận không chỉ là một thao tác lập luận thông thường mà còn góp phần rèn luyện một phẩm chất mà con người hiện đại cần phải có.
4. Định hướng năng lực hình thành
- Năng lực hợp tác
- Năng lực tự học, tự nghiên cứu
- Năng lực giải quyết vấn đề
5. Phương pháp – kĩ thuật dạy học
- Quan sát, đàm thoại, nêu vấn đề
- Giải quyết vấn đề
- Thảo luận nhóm bàn
- Thảo luận nhóm
	II. Phương tiện dạy học
Giáo viên: SGK, SGV, giáo án,
Học sinh: SGK, vở ghi, vở soạn,
III.Tổ chức
Ngày giảng
Lớp
Sĩ số
Học sinh vắng
 IV.Tiến trình dạy học
Hoạt động khởi động
Mục tiêu: Tạo không khí sôi động cho lớp học, giúp HS lấy lại tinh thần trước khi vào bài mới.
Phương pháp và kĩ thuật: Đàm thoại
Tiến trình: Bảo HS làm theo hiệu lệnh của GV. Đầu tiên gõ hai ngón tay út vào nhau, tiếp hai ngón tiếp theo vỗ vào nhau, rồi ba ngón tiếp theo vỗ vào nhau, bốn ngón vỗ vào nhau, cuối cùng năm ngón vỗ vào nhau. Vỗ tay theo hiệu lệnh của GV để tiếng vỗ tay đều to. Rồi GV nói hai bàn tay cũng giống như cô và trò, nếu cùng vỗ vào nhau thì tiếng vỗ tay sẽ rất to và đều, trong giờ học của cô trò mình cũng như vậy, nếu cùng đồng lòng thì bài học sẽ trở nên rất tuyệt vời.
Hoạt động hình thành kiến thức
-	Mục tiêu: Hình thành cho HS những kiến thức về bình luận, thao tác lập luận bình luận, cách thức viết một bài văn có sử dụng thao tác lập luận bình luận.
-	Phương pháp và kĩ thuật: Thảo luận nhóm, công não, thông tin-phản hồi.
Trong văn nghị luận người ta thường sử dụng nhiều thao tác lập luận khác nhau. Bình luận là một trong số những thao tác không thể thiếu. Vậy thao tác lập luận bình luận là gì? Mục đích yêu cầu ra sao? Cách bình luận như thế nào? Tiết học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu.
HĐ của GV và HS
Nội dung cần đạt
HĐ 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu TTLLBL
 Bước 1: GV đưa ra ví dụ, HS tìm hiểu VD và trả lời câu hỏi sau:
+ Vấn đề được bàn luận ở đây là gì?
+ Người viết đành giá như thế nào về vấn đề này?
-Kể tên những hoạt dộng được gọi là “bình luận” mà em thường gặp trong đời sống hằng ngày?
-Em hiểu như thế nào là bình luận?
- Từ cách hiểu về bình luận, em hãy nếu cách hiểu của em về “thao tác lập luận bình luận” ?
Bước 2: HS thảo luận
Bước 3: HS trình bày kết quả
Bước 4: HS nhận xét, GV nhận xét, bổ sung, chốt ý.
Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận 
Thao tác lập luận bình luận là gì?
Ví dụ
-Vấn đề bàn luận: thực hành tiết kiệm nước
-Đánh giá của người viết: thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng.
-Trong các phương tiện truyền thông, chúng ta hay bắt gặp từ bình luận: bình luận quân sự, bình luận thể thao,..
+ “Bình”: Tỏ ý kiến khen chê, nhằm bình phẩm về một vấn đề nào đó
+”Luận”: là bàn về một vấn đề nào đó có phân tích lý lẽ, dẫn chứng.
Trong bình luận thời sự: người thực hiện thao tác này tiến hành bàn bạc, đánh giá để thấy đúng/ sai/ thật/ giả/ lợi/ hại của sự kiện thời sự qua đó thể hiện thái độ lập trường của người bình luận.
Bình luận quân sự: đưa ra ý kiến đánh giá bàn bạc về việc bày binh bố trận, hay các vấn đề khác trong lĩnh vực quân sự qua đó thể hiện lập trường quan điểm của người bình luận.
Bình luận thể thao: đưa ra ý kiến đánh giá và bàn bạc về một trận đấu hoặc một bộ môn thể thao nào đó. Qua đó thấy được ý kiến của người bình luận. 
=> Bình luận: bàn bạc, đánh giá,về sự đúng sai, thật giả, hay dở, lợi hại của các hiện tượng đời sống học trong văn học.
=>>>Thao tác lập luận bình luận: là cách thức đưa ra lý lẽ dẫn chứng nhằm thuyết phục mọi người đồng ý với các vấn đề mình đưa ra.
HĐ 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu mục đích, yêu cầu, vai trò của TTLLBL
Bước 1: GV đưa ra VD để HS nghiên cứu và trả lời câu hỏi.
VD: “Xin lập khoa luật” (Nguyễn Trường Tộ-Ngữ văn 11, tập 1)
-Vấn đề được bình luận trong tác phẩm là gì?
-Thái độ của tác giả thể hiện như thế nào trong tác phẩm?
-Tác giả có đánh giá đúng, sai không? Có bàn bạc sâu rộng vấn đề không?
- Mục đích cuối cùng là?
-GV: Qua phân tích trên: em hãy nêu mục đích của thao tác lập luận bình luận?
Bước 2: HS thảo luận
Bước 3: HS trình bày kết quả
Bước 4: HS nhận xét, GV nhận xét, bổ sung, chốt ý.
Mục đích
-Vấn đề: đề cao luật pháp của các nước phương tây và chỉ ra sự cần thiết của luật pháp đối với xã hội
+Giỏi luật: làm quan
+Quan dùng luật: trị dân theo luật và giữ gìn
+Khi sử phạt đều phải dựa vào ngũ hình.
+Vua không được đoán phạt một người theo ý mình mà phải dựa vào ý kiến của các quan
-Thái độ: phê phán đạo nho: “chỉ nói xuông trên giấy, không làm cũng chẳng bị ai phạt, có làm cũng chẳng được ai thưởng. Bởi vậy xưa nay học đã nhiều mà mấy ai đổi được tâm tính, sửa được lỗi lầm”
=>Tác giả có ý thức tranh luận với quan niệm cho rằng việc lập khoa luật là không cần thiết
èNêu vấn đề đúng, sai của đời sông, bàn bạc sâu rộng: “ nếu bảo luật lệ chỉ tốt cho việc cai trị chứ không có đạo đức tinh vi thế thì không biết rằng trái luật là tội, giữ đúng luật là đức. Nếu tận dụng cái lẽ công bằng trong luật mà sử sự thì mọi quyền pháp đều là đạo đức”. Vua chúa thồng trị đất nước đều phải dựa vào luật và theo luật.
->Thuyết phục triều đình cho mở khoa luật
-Mục đích: nhằm đề suất ý kiến, nhận xét, đánh giá giúp người đọc, người nghe hiểu, tán đồng với mình về một hiện tượng một vấn đề nào đó.
-Yêu cầu: +Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề được bình luận.
+ Lập luận để khẳng định, để nhận xét đánh giá phải đúng đắn phù hợp thực tế
+Bàn bạc mở rộng vấn đề một cách rõ ràng, thuyết phục.
-Vai trò: Thể hiện chính kiến của mình và thuyết phục người nghe.
HĐ 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu cách bình luận 
Bước 1: Xét VD, Thảo luận nhóm.
GV chia lớp thành 3 nhóm
+Nhóm 1: Người viết có bày tỏ thái độ của mình về vấn đề bình luận k?
Cần trình bày hiện tượng (vấn đề) như thế nào?
+Nhóm 2: Người viết đã đánh giá hiện tượng (vấn đề) bình luận như thế nào?
Anh, chị sẽ đánh giá vấn đề ở ví dụ trên theo hướng nào trong 3 hướng mà SGK đã nêu?
+Nhóm 3: Người viết đã bàn về hiện tượng (vấn đề) về thực hành tiết kiệm như thế nào?
Hãy đưa ra một hướng mở rộng vấn đề mới khác với tác giả
Bước 2: HS thảo luận
Bước 3: HS trình bày kết quả
Bước 4: HS nhận xét, GV nhận xét, bổ sung, chốt ý.
Cách bình luận
Bước thứ nhất
-Người viết không nêu thái độ và sự đánh giá về vấn đề bình luận. Không thể có 1 thái độ rõ ràng khi chưa biết vấn đề bình luận là gì
-Cần trình bày trung thực rõ ràng hiện tượng (vấn đề) cần bình luận. Không thể bình luận những vấn đề, hiện tượng còn xa lạ.
Bước thứ 2
-Đánh giá của người viết là: thực hành tiết kiệm là vô cũng quan trọng
-Có thể đánh giá vấn đề theo 1 trong 3 cách:
+Đứng hẳn về 1 phía, tìm lí lẽ, dẫn chứng để nhiệt tình ủng hộ phía đúng và phê phán phía sai
+Kết hợp phần đúng của 2 phía, loại bỏ phần còn hạn chế để đưa ra sự đánh giá công bằng, hợp lý
+Đưa ra cách đánh giá của riêng mình.
Bước thứ 3
-Bàn về vai trò tác dụng “thực hành tiết kiệm”
-Bàn về yêu cầu cấp thiết của “thực hành tiết kiệm”
-Bàn về nguyên nhân gây lãng phí
-Bàn về biện pháp thực hành tiết kiệm.
HĐ 4: Tổng kết
Ghi nhớ (SGK)
3.Hoạt động luyện tập
- Mục tiêu: Hình thành cho HS kỹ năng làm bài tập ứng dụng những kiến thức về TTLLBL đã học vào những bài tập cụ thể.
- Phương pháp và kĩ thuật: Đàm thoại, thông tin – phản hồi.
HĐ của HS và GV
Nội dung cần đạt
HĐ 5: Luyện tập
Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho HS 
-Làm ba bài tập trong sách giáo khoa
Bước 2: HS làm bài
Bước 3: HS trình bày kết quả
Bước 4: GV chữa bài
Câu 1:
Bình luận không phải là giải thích, chứng minh hay kết hợp giải thích với chứng minh. Vì:
    + Mục đích 3 kiểu bài này khác nhau.
    + Bản chất của bình luận là tranh luận về vấn đề mà tất cả người tham gia bình luận đều đã biết và đều có ý kiến riêng về vấn đề đó.
Câu 2:
Đoạn văn trên có sử dụng thao tác bình luận vì:
- Chủ đề bình luận: vấn đề giao thông và tai nạn giao thông ở nước ta.
- Mục đích lập luận: hướng đề đề xuất "chúng ta cần một chương trình truyền thông hiệu quả hơn để những lưỡi hái tử thần không còn nghênh ngang trên đường phố".
- Các lập luận được triển khai chặc chẽ, có hệ thống và giàu sức thuyết phục:
    + Bài viết mở đầu bằng hai dẫn chứng tiêu biểu, gây ấn tượng mạnh đối với người đọc.
    + Tiếp đến là những phân tích, bình luận rất xác đáng về thần chết trong lĩnh vực giao thông.
    + Lập luận thêm thuyết phục bởi những số liệu thống kê mà tác giả đã dẫn ra.
    + Đề xuất của tác giả.
Câu 3: 
- Hiểu biết và tôn trọng pháp luật chính là đạo đức
- Giáo dục pháp luật cho HS nói riêng và mọi công dân là nhiệm vụ quan trọng
4. Hoạt động ứng dụng
- Mục tiêu: Để HS củng cố kiến thức, biết cách vận dụng những kiến thức đã học vào những bài tập cụ thể
- Phương pháp và kĩ thuật: tia chớp, thông tin – phản hồi
HĐ của HS và GV
Nội dung cần đạt
GV đưa ra một đoạn văn, yêu cầu HS chỉ ra cách lập luận bình luận trong đoạn văn đó.
 HS chỉ ra đoạn sử dụng TTLLBL là đoạn nào, mục đích, cách thức bình luận ở đoạn văn là gì. 
5. Hoạt động tìm tòi, mở rộng
- Mục tiêu: Để HS củng cố lại những kiến thức đã học, ứng dụng vào thực tế.
- Phương pháp và kĩ thuật: công não, thông tin – phản hồi
HĐ của HS và GV
Nội dung cần đạt
GV giao cho HS viết một lá đơn xin hỗ trợ kinh phí cho chương trình “Tết yêu thương” có sử dụng thao tác lập luận bình luận.
HS đảm bảo đúng bố cục của lá đơn, sử dụng ngôn ngữ chính xác, lập luận lô ríc, thuyết phục.
	V. Củng cố
	VI. Hướng dẫn học bài
	HS học bài cũ, soạn bài “ Về luận lý xã hội ở nước ta”