Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Ông lão đánh cá và con cá vàng

	 	 Ngày soạn: 26/3/2013 
VĂN BẢN: ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG
(Truyện cổ tích của A. Pu-skin)
I. Mức độ cần đạt
- Hiểu được nội dung, ý nghĩa của truyện “Ông lão đánh cá và con cá vàng”.
- Thấy được những nét chính về nghệ thuật và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong truyện.
A. Trọng tâm kiến thức, kỹ năng, thái độ
 1. Kiến thức
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện cổ tích thần kỳ.
- Sự lặp lại tăng tiến của các tình tiết, sự đối lập của các nhân vật, sự xuất hiện của các yếu tố tưởng tượng, hoang đường.
 2. Kỹ năng
- Đọc - hiểu văn bản truyện cổ tích thần kỳ.
- Phân tích các sự kiện trong truyện.
- Kể lại được câu chuyện.
 3. Thái độ
- Thấy được tấm lòng nhân hậu, tốt bụng của ông lão đánh cá.
- Căm ghét sự tham lam vô độ của nhân vật mụ vợ.
II. Phương pháp
Vấn đáp, thuyết trình, phân tích tác phẩm
III. Tiến trình dạy học
 1. Ổn định lớp: Kiểm tra lớp xĩ số văng (học sinh)
 2. Bài cũ: Tóm tắt truyện “Cây bút thần”. Nêu ý nghĩa câu chuyện?
 3. Bài mới: “Ông lão đánh cá và con cá vàng” là truyện cổ tích dân gian Nga, Đức được Pu-skin - Mặt trời của thi ca Nga viết lại bằng 205 câu thơ, Vũ Đình Liên, Lê Trí Viễn - nhà thơ, nhà nghiên cứu văn học Việt Nam dịch. Câu chuyện vừa giữ được những nét chất phác, dung dị với những biện pháp nghệ thuật quen thuộc của truyện cổ tích dân gian, vừa điêu luyện, tinh tế trong sự miêu tả và tổ chức truyện.
Hoạt động của Gv và Hs
Nội dung bài học
Hoạt động 1: Giới thiệu chung
 Gọi hs đọc phần Chú thích * (Sgk/95). Gv giới thiệu thêm vài nét về tác giả cho Hs biết.
Hoạt động 2: Hướng dẫn Đọc – hiểu văn bản
 Gv yêu cầu giọng đọc: Đọc to, rõ ràng, diễn cảm, những chỗ lời nhân vật đọc đúng giọng điệu.
 Gv đọc mẫu 1 đoạn, gọi hs đọc các đoạn tiếp theo.
 Yêu cầu hs đọc bằng mắt phần chú thích.
Văn bản có thể chia làm mấy phần?
-> 3 phần: Đoạn đầu, đoạn cuối, phần còn lại.
Phương thức biểu đạt của văn bản là gì? -> Tự sự.
 Trong truyện có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? -> Ông lão, mụ vợ, con cá vàng. 
 Hãy tóm tắt những đòi hỏi của mụ vợ và cho biết mỗi lần như vậy, cảnh biển thay đổi thế nào?
 Em có nhận xét gì về mức độ đòi hỏi của mụ vợ và sự thay đổi của cảnh biển?
-> Lòng tham của mụ vợ tăng lên dần, mụ đòi hỏi từ của cải, vật chất đến danh vọng, quyền lực. Đến thiên nhiên cũng phẫn nộ trước lòng tham vô độ của mụ vợ.
Ở đây biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng? Qua đó em thấy mụ vợ là người như thế nào?
 -> Là người có lòng tham vô đáy
 Gv liên hệ thực tế, giáo dục Hs trong cuộc sống hãy biết điểm dừng, đừng tham lam quá mà có ngày mang họa vào thân.
Thông qua câu chuyện tác giả bộc lộ thái độ ntn? 
Tìm những chi tiết thể hiện thái độ của mụ vợ đối với chồng?
-> Ngoài tham lam vô độ, mụ vợ còn vô số thói xấu nữa như độc ác, dữ dằn, thô lỗ và bội bạc. Khi có được con cá vàng giúp thỏa mãn những yêu cầu của mụ thì mụ coi chồng không ra gì nữa.
 Đối lập hoàn toàn với mụ vợ là nhân vật nào?
 -> Nhân vật ông lão.
Khi bắt được cá vàng ông lão xử sự như thế nào?
-> Thả cá vàng ra mà không đòi phải trả ơn.
 Khi mụ vợ sai ông lão như một tên hầu ra biển gặp cá vàng hết lần này đến lần khác, ông lão đều ngoan ngon làm theo. Điều này chứng tỏ ông là người thế nào?
-> Quá hiền lành, nhu nhược và sợ vợ.
Qua phân tích, em thấy ông lão là người thế nào?
Câu chuyện kết thúc thế nào? Cách kết thúc như vậy có ý nghĩa gì?
-> Gia đình ông lão trở về với cuộc sống nghèo khổ xưa. Đó là sự trừng trị thích đáng đối với thói tham lam và bội bạc của mụ vợ.
Gv: Nếu để cho mụ chết thì dễ dàng quá, khi mụ đã được sống qua tột đỉnh giàu sang, danh vọng mà phải trở về với cuộc sống nghèo khổ như xưa chẳng dễ dàng chút nào. Hơn nữa, để mụ nhận ra của cải mình tạo ra mới đáng quý, đừng ngồi một chỗ để “chờ sung rụng”, cũng đừng bao giờ chờ cảnh “Ngồi mát ăn bát vàng”.
 Nêu những chi tiết hoang đường, kỳ ảo được sử dụng trong truyện? Ý nghĩa của nó?
-> Cá vàng biết nói và mong muốn của mụ vợ được đáp ứng ngay tức thời.
 Cá vàng là hình ảnh tượng trưng cho sự biết ơn, tấm lòng của nhân dân đối với những người nhân hậu đã cứu giúp con người khi hoạn nạn, khó khăn. Đồng thời cá vàng đại diện cho chân lý của dân gian: những kẻ tham lam, độc ác, bội bạc sẽ bị trừng trị thích đáng.
Tổng kết: Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật và nêu ý nghĩa của truyện?
Hs trả lời, Gv chốt ý dẫn đến Ghi nhớ. Hs đọc.
* Hướng dẫn Luyện tập
1. Nếu đặt tên Mụ vợ, ông lo đánh cá và con cá vàng cũng được. Tuy nhiên, tên truyện không nhất thiết phải nêu hết các nhân vật chính. Hơn nữa, ở đây mụ vợ lại là nhân vật phản diện, đại diện cho cái xấu, cái ác. Còn ông lão và con cá vàng là những nhân vật chính diện, đại diện cho lòng tốt, cái thiện, cho công lý của nhân dân. Cho nên tác giả chỉ lấy tên hai nhân vật chính làm nhan đề câu chuyện là điều hợp lý, phù hợp với nguyên tắc đặt tên của truyện cổ tích thần kỳ.
Hoạt động 3: Hướng dẫn tự học
Gv nêu yêu cầu để Hs về nhà học bài và làm bài.
I. Giới thiệu chung
 1. Tác giả, dịch giả
 2. Tác phẩm: (Sgk/95)
II. Đọc – hiểu văn bản
 1. Đọc, tìm hiểu nghĩa từ khó
2. Tìm hiểu văn bản
2.1. Bố cục: 3 đoạn
2.2. Phương thức biểu đạt: Tự sự
2.3. Phân tích
 a. Nhân vật mụ vợ
Những đòi hỏi
Cảnh biển
Lần 1: Đòi máng lợn mới.
Lần 2: Đòi nhà rộng.
Lần 3: Muốn làm nhất phẩm phu nhân.
Lần 4: Muốn làm nữ hoàng.
Lần 5: Muốn làm Long Vương.
- Gợn sóng êm ả.
- Đã nổi sóng.
- Nổi sóng dữ dội.
- Nổi sóng mù mịt.
- Nổi sóng ầm ầm.
- Nghệ thuật miêu tả lặp lại, tăng tiến.
-> Mụ vợ là người có lòng tham vô độ.
=> Tác giả lên án, phê phán lòng tham quá mức của con người.
* Thái độ đối với chồng
- Quát tháo, mắng mỏ như tát nước.
- Giận dữ, tát vào mặt ông lão, đuổi đi.
- Biến chồng thành nô lệ: bảo quét chuồng ngựa. 
-> Độc ác, bội bạc.
 b. Nhân vật ông lão
- Thật thà, tốt bụng.
- Hiền lành, nhu nhược.
-> Là người vừa đáng thương nhưng cũng vừa đáng trách.
 c. Cách kết thúc truyện
- Mụ vợ ngồi trước cái máng lớn sứt mẻ. 
-> Trở về cuộc sống nghèo khổ xưa.
=> Sự trừng phạt thích đáng đối với mụ vợ.
d. Ý nghĩa của hình ảnh con cá vàng
- Kì lạ, hoang đường.
- Những mong muốn của mụ vợ được cá vàng đáp ứng ngay trong nháy mắt.
-> Sự biết ơn, lòng tốt, cái thiện; trừng trị kẻ tham lam, bội bạc.
3. Tổng kết 
a. Nghệ thuật
b. Nội dung
* Ý nghĩa văn bản: Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu bài học đích đáng cho những kẻ tham lam bội bạc
4. Luyện tập
III. Hướng dẫn tự học
- Tập kể diễn cảm câu chuyện theo ngôi thứ nhất.
- Viết đoạn văn trình bày cảm nhận về một chi tiết đặc sắc trong truyện.
- Soạn bài mới: Thứ tự kể trong văn tự sự.
IV.Củng cố: Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu bài học đích đáng cho những kẻ tham lam bội bạc.
 V.Dặn dò : -Học bài và chuẩn bị bài mới
 -Soạn tiếp bài tiếp theo
E. Rút kinh nghiệm