Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Thạch Sanh

 BÀI : 6 Ngày soạn : 19/9
TUẦN: 6 Ngày dạy : 20 /9
Tiết 21,22:
 Thạch Sanh
A.Mục tiêu cần đạt:
* KT: Nhúm truyện ca ngợi người dũng sĩ; Niềm tin chiến thắng của cỏi thiện trước cỏi ỏc, chớnh nghĩa thăng gian tà; nghệ thuật tự sự dõn gian
* KN: Bước đầu biết cỏch đọc- hiểu văn bàn cổ tớch theo đặc trưng thể loại; Biết trỡnh bày cảm nhận, suy nghĩ của mỡnh về cỏc nhõn vật, chi tiết đặc sắc trong truyện; Kể lại được truyện.
 * TĐ : Cú thỏi độ yờu ghột đỳng mực.
B. Chuẩn bị
 - GV : Sỏch GV, sỏch gk, giỏo ỏn
 - HS : Sỏch gk, bài soạn
C. Tiến trỡnh dạy và học
 I.ổn định tổ chức.
 II. Kiểm tra bài cũ :
 A.Cho biết ý nghĩa của truỵện Thỏnh Giúng
 B. Nờu ý nghĩa 1, 2 chi tiết trong truyện :
 - Tiếng núi đầu tiờn của Giúng
 - Bà con gom gúp gạo thúc nuụi Giúng
 III.Bài mới:
 Hoạt động 1 .Giới thiệu bài.
 Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tỡm hiểu chung.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cần đạt
 - Đọc chỳ thớch * ở văn bản SỌ DỪA , túm tắt khỏi niệm về truyện cổ tớch ?
Hoạt động 3: Đọc - hiểu văn bản.
 *KT: Hiểu được nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa truyện
*KN: Đọc, nhận ra p.thức.
?: Đọc diễn cảm văn bản?
?:Theo em, có thể xem văn bản “Thạch Sanh” là một văn bản tự sự không?Vì sao?
?:Hãy lược thuật các sự việc chính trong câu chuyện?
?:Chia đoạn cho truyện?Nội dung chính của từng đoạn?
?:Bức tranh trong SGK minh hoạ cho các SV nào ?Thử đặt tên cho mỗi bức tranh?
.
?:Trong truyện có những nhân vật nào?Nhân vật nào là chính? Vì sao?
?:Dựa vào định nghĩa truyện cổ tích thử xác định xem Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào?
?:Nhân vật Thạch Sanh được xây dựng bằng nghệ thuật gì? Thử tìm một vài chi tiết tiêu biểu và cho biết vai trò của các chi tiết đó?
?:Quan sát phần đầu truyện,
tìm chi tiết kể về sự ra đời của Thạch Sanh?
So sánh với sự ra đời của các truyện dân gian em đã học?
?: Kể về sự ra đời vừa khác thường vừa bình thường của TS , nhân dân ta muốn thể hiện quan niệm gì về người anh hùng, dũng sĩ?
* Các chi tiết về sự ra đời của TS có ý nghĩa tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ của nhân vật lí tưởng, thể hiện quan niệm của người xưa về người dũng sĩ đồng thời khẳng định người dũng sĩ cũng có số phận và cuộc đời gần gũi với nhân dân, l à con em của nd.
?:Theo dõi truyện, em hãy cho biết SV nào tạo ra những biến cố trong cuộc đời TS?
?:Từ khi gặp Lí Thông, cuộc đời TS gặp , trải qua nhiều thử thách sóng gió. Đó là những thử thách nào?
?:Thử thách đầu tiên đối với TS là gì?
?:Vì sao TS nhận lời đi canh miếu?Giả sử biết trước hiểm nguy,theo em chàng có đi không?
?:Chiến công đầu của TS được kể lại như thế nào?
?:Qua chiến công này,em hiểu gì về phẩm chất của chàng?
?:Thử thách tiếp theo đến với TS là gì?Vì sao chàng nhận lời xuống hang cứu công chúa?
?:Theo em, nếu biết được tâm địa của Lí Thông TS có xuống hang giết đại bàng cứu công chúa không?
?:Lược thuật lại chiến công giết đại bàng cứu công chúa của TS và phát biểu một vài cảm nghĩ của em?
?:Chiến công này tiếp tục khẳng định phẩm chất tốt đẹp của TS. Đó là phẩm chất nào?
?:Thử thách thứ 3 đến với TS là gì? Chàng đã tự giải thoát cho mình bằng cách nào?
?:Trong mọi thử thách,TS luôn là người thật thà tốt bụng, dũng cảm.Chàng luôn chiến đấu cho cái Thiện chứ không vì quyền lợi của bản thân.Theo em, nhân dân ta muốn đặt niềm tin vào đạo đức hay tài năng của chàng?
*Người dũng sĩ như TS cần có tài năng mới diệt được cái ác.Nhưng tài năng của chàng xuất phát từ tâm đức,từ bản tính lương thiện.Tài năng và tâm đức của chàng là biểu hiện cho niềm tin mãnh liệt của nhân dân về các giá trị đạo đức tốt đẹp, bền vững của con người.
?:Theo em, truyện đến đây kết thúc được chưa?Vì sao?
?:Thử thách và chiến công cuối cùng đến với TS có ý nghĩa như thế nào?
?:Phần cuối truyện liên quan đến những chi tiết thần kì nào? Hai chi tiết này có ý nghĩa như thế nào trong câu chuyện?
* Tiếng đàn TS là tiếng đàn công lí.(Giúp TS giải oan,vạch mặt kẻ có tội),tiếng đàn đại diện cho cái Thiện, cùng với niêu cơm thần khẳng định tinh thần nhân đạo và yêu chuộng hoà bình của nhân dân.
?:Để tôn vinh người dũng sĩ TS, nhân dân ta đã tạo thêm một nhân vật chức năng đối lập, đó là Lí Thông.Trong truyện Lí Thông đã mấy lần hãm hại TS? Đó là những lần nào?
?:Những hành động ,việc làm của Lí Thông giúp em hiểu gì về con người này?
?:Trong truyện , Lí Thông đại diện cho điều gì?
?:Truyện kể, sau khi được tha mạng, mẹ con Lí Thông đi đến nửa đường thì bị sét đánh chết, hoá kiếp thành bọ hung. Chi tiết này có ý nghĩa gì như thế nào?
Hoạt động 4: Hướng dẫn HS thực hiện tổng kết
?: Dựa vào việc tìm hiểu VB, em hãy nêu các ý nghĩa “Thạch Sanh”
?: Em có thích phần kết thúc truyện “Thạch Sanh”không ?Vì sao?
?:Em thử tưởng tượng một cách kết thúc khác cho câu chuyện?
Hoạt động 5:Luyện tập.
Chủ đề truyện “TS”là gì?
A.Đấu tranh xã hội;
B.Đấu tranh chống xâm lược.
C.Đấu tranh chinh phục thiên nhiên
D.Đấu tranh chống cái ác.
2.Truyện thể hiện ước mơ gì của nhân dân?
A.Sức mạnh của nhân dân;
B.Công bằng xã hội;
C.Cái Thiện chiến thắng cái ác
D.Cả ba ước mơ trên.
- HSđọc chỳ thớch .
HS đọc .
-> Là văn bản tự sự - toàn bộ văn bản là chuỗi các sự việc xoay quanh các nhân vật mà nhân vật chính là Thạch Sanh - Các sự việc này được sắp xếp theo 1 trình tự hợp lí góp phần thể hiện ý nghĩa của truyện.
 -> Các sự việc chính:
-Thạch Sanh mồ côi cha mẹ , sống một mình ở gốc đa, làm nghề đốn củi.
-Thạch Sanh gặp và về sống với mẹ con Lí Thông.
-TS bị mẹ con Lí Thông lừa đi thế mạng
-TS chém chằn tinh
-TS đánh đại bàng cứu công chúa
-TS gảy đàn chữa khỏi bệnh cho công chúa
-TS dùng tiếng đàn và niêu cơm thần kì đánh lùi 18 nước chư hầu
-TS lấy công chúa, lên ngôi.
 Chia 2 đoạn:
Đoạn 1: Từ đầu ->thần thông: Sự ra đời của Thạch Sanh.
Đoạn 2: Còn lại: Những chiến công của Thạch Sanh.
-> Hai bức tranh minh hoạ cho SV Thạch Sanh đánh đại bàng cứu công chúa và TS dùng niêu cơm thần kì đánh lui quân 18 nước chư hầu.
-> Nhân vật chính: Lí Thông, Thạch Sanh.Hai nhân vật góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề truyện trong đó TS là nhân vật trung tâm.
-> Nhân vật dũng sĩ,diệt trừ cái xấu,vạch mặt kẻ độc ác,
thể hiện ước mơ,niềm tin công lí,
tư tưởng yêu hoà bình.->
Chi tiết hoang đường->
góp phần tô đậm tính chất kì lạ , lớn lao của nhân vật tạo sự hấp dẫn đối với người đọc.
-> +Giống:
Đó là sự ra đời kì lạ.
+Khác: Các nhân vật khác ra đời hoàn toàn khác thường còn TS lại có nét bình thường (mồ côI,sống lủi thủi, làm nghề kiếm củi)
->-Người dũng sĩ là người có tài năng phi thường có thể lập chiến công, diệt trừ các ác.
-Người dũng sĩ rất gần gũi với nhân dân, có cội nguồn từ nhân dân lao động.
->TS kết nghĩa anh em với Lí Thông.
->HS thảo luận trả lời.
-> Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh miểu thờ có chằn tinh ăn thịt người để thế mạng cho Lí Thông.
->TS tin lời Lí Thông,vâng lời mẹ nuôi.
-thật thà,tình nghĩa.
-> (Vẫn đi,TS là dũng sĩ,là người trời không biết sợ hiểm nguy).
-> HS thuật lại đoạn truyện.
->+TS là người thật thà,tình nghĩa.
+Dũng cảm, có sức mạnh phi thường.
-> Bị Lí Thông lừa xuống hang sâu cứu công chúa rồi lấp cửa hang.
-Vì TS tin và không lường trước được âm mưu hiểm độc của Lí Thông,biết nơi đại bàng ở.
->Vẫn xuống,vì bản chất chàng tốt bụng, không sợ nguy nan để cứu người.
->HS thuật.
-Cuộc giao tranh quyết liệt-> TS tỏ rõ được sức mạnh, tài năng , sự mưu trí, can đảm của người dũng sĩ.
->Can đảm ,dũng sĩ.
->Bị Lí Thông lấp cửa hang, bị hồn chằn tinh và đại bàng trả thù.
-TS cứu con vua Thuỷ Tề, được tặng cây đàn thần , chàng dùng cây đàn cứu công chúa khỏi bệnh, vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa.
->Cả đạo đức và tài năng nhưng niềm tin vào giá trị đạo đức ở TS lớn hơn.
- Với phẩm chất và tài năng của mình TS đã nhận được phần thưởng xứng đáng. (Những cái mà người lao động trong xã hội cũ không bao giờ có được trao cho nhân vật).-Khẳng định phẩm chất ,tài năng của người lao động 
->Ước mơ đổi đời.
->Được.+TS được hưởng cuộc sống hạnh phúc.
+Lí Thông bị trừng trị.
-> Khẳng định tuyệt đối tài năng và tâm đức của người dũng sĩ, thể hiện nguyện vọng hoà bình của nhân dân.
-> HS tìm.
+Tiếng đàn:Nói lên sức mạnh, tình cảm nhân đạo và độ lượng của TS-> Tiếng đàn là vũ khí đặc biệt để cảm hoá kẻ thù.
+Niêu cơm thần: Minh chứng cho tài năng (tiềm lực sức mạnh của nhân dân). Khẳng định tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta,làm nên kết thúc có hậu, nêu bật tính nhân văn của dân tộc Việt Nam trong quá khứ.
->HS trả lời.
->Âm mưu thâm hiểm ,hành động độc ác dã man-> Xảo trá, lừa lọc,độc ác,vong ân bội nghĩa.
->Điều ác, cái ác, cái xấu.
->Cái ác nhất định bị trừng trị , chiến thắng cuối cùng thuộc về cái Thiện, đó là ước mơ, niềm tin của nhân dân vào lẽ công bằng.
->HS thảo luận ,trình bày.
->HS tự bộc lộ.
(Đây là kết thúc hay nhất).
->HS thảo luận theo nhóm.
I Tỡm hiểu chung.
* Truyện cổ tớch là loại truyện kể dõn gian.
Là truyờn CT kể về người dũng sĩ cứu người bị hại, vạch mặt kẽ xấu, chiến thắng quõn xõm lược. Truyện thể hiện niềm tin ước mơ về đạo đức, cụng lớ xó hội, lớ tưởng nhõn đạo,yờu hũa bỡnh của hõn dõn ta.
.
II. Đọc - hiểu văn bản.
1/ Đọc
2/ Phương thức biểu đạt
3/ Phõn đoạn
 - 2 đoạn
4/Phõn tớch
a.Nhân vật Thạch Sanh.
a.Sự ra đời.
-Là sự ra đời khác thường:
+Ngọc Hoàng sai Thái tử xuống đầu thai.
+Được thiên thần dạy võ nghệ.
- Sự bỡnh thương:
+Là con của một gia đình nông dân; mồ côi; nghèo khổ.
->Người dũng sĩ là người có tài năng phi thường nhưng cũng rất gần gũi với nhân dân.
b. Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh.
- Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh miếu thế mạng
-> Lập chiến công Dùng võ thuật giết chằn tinh.
->Thật thà , tình nghĩa , thuỷ chung.
- Bị Lí Thông lừa xuống hang sâu cứu công chúa.
->Dùng sức mạnh giết đại bàng,cứu công chúa, cứu con vua Thuỷ Tề.
->Can đảm,dũng mãnh,tốt bụng,nghĩa hiệp.
-Bị hồn chằn tinh,đại bàng hãm hại.
-Dùng cây đàn cứu công chúa khỏi bệnh,vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa.
->Khẳng định niềm tin của nhân dân vào các giá trị đạo đức của con người, ước mơ đổi đời.
-Thạch Sanh đánh tan quân 18 nước chư hầu.
-Dùng đàn thần cảm hoá quân sĩ 18 nước chư hầu.
-Dùng niêu cơm thần thiết đãi quân lính bại trận.
->Niềm tin vào sức mạnh của nhân dân.
-Ước mơ công lí , tư tưởng yêu chuộng hoà bình.
2.Nhân vật Lí Thông.
-Nhiều lần lừa, hãm hại, cướp công Thạch sanh.
-Âm mưu thâm độc, hành động độc ác,dã man
-> Phản bội ,lừa lọc vong ân bội nghĩa-> Bị trừng trị.
ínghĩa truyện
- ước mơ về sự đổi đời.
-Thể hiện ươc mơ, niềm tin của nhõn dõn về sự chiến thắng của chớnh nghĩa, lương thiện
III. Tổng kết
NT: Truyện cú nhiều chi tiết tương tượng thần kỡ độc đỏo, giàu ý nghĩa.
ND: Truyện kể về người dũng sĩ, thể hiện niềm tin và ước mơ về đạo đức, cụng lớ, lớ tưởng nhõn đạo, yờu hũa bỡnh của nhõn dõn ta.
IV. Luyện tập .
 D. Hướng dẫn tự học
 - Kể diễn cảm truyện.
 - Học thuộc phần ghi nhớ.
 -Kể lại cỏc chiến cụng của TS
 - Làm bài tập phần luyện tập.
Đ. Rỳt kinh nghiệm 
 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------