Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Tiết 12: Sự việc và nhân vật trong văn tự sự - Nguyễn Văn Thiện

 Tuần 3 Ngày soạn : 28/8 
 Ngày dạy : 30/8 
Tiết:12
Sự việc và nhân vật trong văn tự sự
A.Mục tiêu cần đạt:
 * KT: Vai trũ của 2 yếu tố then chốt của văn tự sự: Sự việc và nhân vật. Hiểu được ý nghĩa và mối quan hệ của sự việc và nhân vật trong văn tự sự. 
 * KN: Rèn kĩ năng nhận diện, phân loại nhân vật , tìm hiểu xâu chuỗi các sự việc
 * TĐ: Cú ý thức trong tạo lập văn bản.
B. Chuẩn bị
 - GV : Sỏch GV, sỏch gk, giỏo ỏn
 - HS : Sỏch gk, bài soạn
C. Tiến trỡnh dạy và học
 I.ổn định tổ chức.
 II: Kiểm tra bài cũ:
 -Nghĩa của từ là gì ? cách giải nghĩa từ? Tỡm vớ dụ?
 - Sách NV 6,T1 giải thích :
 Sơn Tinh: Thần núi; Thuỷ Tinh: Thần nước là đã giải thích nghĩa của từ theo cách nào?
 a.Dùng từ đồng nghĩa với từ cần được giải thích;
 b.Dùng từ trái nghĩa với từ cần được giải thích;
 c.Trình bày khái niệm mà từ biểu thị;
 d.Không theo ba cách trên.
 +Làm bài tập 4.
III.Bài mới:
- Giới thiệu bài 
--Bài mới
Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm của nhân vật, SV trong văn tự sự.
* KT: Đặc điểm sự việc, nhõn vật
* KN: Nhận ra chuỗi sự việc, nhõn vật giữ vai trũ chớnh, phụ
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
 Nội dung 
?Hãy kể lại các sự việc chính trong truyền thuyết "Sơn Tinh- Thuỷ Tinh"?
?Em hãy chỉ rõ, trong 7 sự việc trên đâu là sự việc khởi đầu ? đâu là sự việc phát triển? SV cao trào?SV kết thúc?
?Chỉ ra mối quan hệ giữa các sự việc ?
? Qua VD trên,em cho biết thế nào là văn bản tự sự?
? Trong các sự việc trên,có thể bỏ bớt sự việc nào không ? Vì sao?
? .Có thể thay đổi trật tự trước sau của các SV ấy được không ? Vì sao?
?.Các SV trong truyện do ai làm ra? Xảy ra lúc nào? ở đâu? Vì sao lại xảy ra? Xảy ra ntn? Kết quả ra sao?
?Theo em , có thể xoá bỏ yếu tố thời gian, địa điểm trong truyện được không? Vì sao?
?Sự việc giới thiệu ST có tài có cần thiết không? SV Thuỷ Tinh nổi giận có hợp lí không? Vì sao?
?Sự việc nào thể hiện thiện cảm của người kể đối với ST và vua Hùng?
?.Trong truyện ST chiến thắng mấy lần? SV này nói lên điều gì?
-GV: Các SV-> SV kết thúc -> chủ đề tác phẩm -> học ở tiết sau.
?.Theo em nếu kể một câu chuyện mà chỉ có 7 SV trần trụi như vậy có hấp dẫn không?Tại sao?
?.Như vậy truyện hay phải có các sự việc chi tiết.Trong truyền thuyết "ST -TT"những SV chi tiết đó là gì?
? Qua các SV trên, nhân dân ta muốn khẳng định điều gì?
?Vậy việc sắp xếp các SV theo trật tự hợp lí nhằm mục đích gì?
?Từ VD trên ,em hãy chỉ ra các đặc trưng cơ bản của SV trong văn tự sự?
? Trong truyện"ST-TT" có mấy nhân vật? Các nhân vật đó được giới thiệu ở những mặt (đặc điểm )nào?
? Trong các nhân vật trên,nhân vật nào là chính ?Vì sao?Ai là nhân vật phụ?Họ có vai trò như thế nào?
? Từ đó rút ra kết luận:nhân vật trong văn tự sự là gì? Nhân vật được giới thiệu ở những mặt nào?Vai trò của nhân vật chính , nhân vật phụ?
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS thực hiện luyện tập.
*Bài tập 1:
? Kể ra những SV mà từng nhân vật đã làm trong truyện "ST-TT"?
? Vai trò của các nhân vật?
? Tóm tắt truyện "ST-TT" theo SV gắn với các nhân vật chính?
H.Tại sao truyện lại gọi là ST-TT? Nếu đổi bằng các tên như: +Vua Hùng kén rể
+Truyện vua Hùng , Mị Nương, ST và TT
+Bài ca chiến công của ST.
->1.Vua Hùng kén rể
2.ST-TT đến cầu hôn
3.Vua Hùng ra điều kiện chọn rể.
4. ST đến trước lấy được vợ.
5.TT đến sau tức giận đem quân đánh ST.
6. Hai bên giao tranh,TT thất bại.
7. Hàng năm TT dâng nước đánh ST nhưng đều thua.
->+Sự việc khởi đầu:1
+Các sự việc phát triển:2, 3, 4, 5.
+Sự việc cao trào:6
+Sự việc kết thúc:7
->Sự việc trước là nguyên nhân của sự việc sau, SV sau là kết quả của SV trước và là nguyên nhân của SV sau nữa cứ thế đến hết truyện.
->Chuỗi SV,SV này ->SV kia-SV kết thúc thể hiện 1 ý nghĩa
->Không thể bỏ bớt sự việc nào. Bởi nếu bỏ đi 1 SV văn bản sẽ thiếu tính liên tục, SV sau không được giải thích rõ 
->Không thể thay đổi,bởi các sự việc đẫ được sắp xếp theo trật tự có ý nghĩa, SV trước giải thích lí do cho SV sau, cả chuỗi SV khẳng định chiến thắng của Sơn Tinh.
->+Các SV trên do nhân vật (ST, TT, vua Hùng...) làm ra, xảy ra tại Phong Châu ở thời vua Hùng thứ 18.
+Nguyên nhân: Sự ghen tuông dai dẳng của TT.
+Diễn biến : Những trận đánh dai dẳng của 2 thần hàng năm.
+Kết quả: Hàng năm TT vẫn dâng nước đánh ST.
->Không được bởi yếu tố thời gian đóng góp phần khẳng định ý nghĩa truyền thuyết của truyện.
->+Cần thiết -Vì như vậy ST mới có thể chống chọi nổi với TT (ĐK khẳng định sự chiến thắng)
+TT nổi giận là hợp lí,TT kiêu ngạo cho rằng mình không kém ST thế mà lại phải chịu thua ST trong cuộc kén rể.
->+Giọng kể trang trọng , thành kính.
+ST thắng 2 lần và mãi mãi. Đây là sự chiến thắng tất yếu . Đó cũng là chủ đề của tác phẩm: Chiến thắng của ST và nhân dân trong công cuộc phòng chống thiên tai.
->Truyện sẽ rất khô khan, khó hiểu, khó tiếp nhận.
-> HS tìm thời gian, địa điểm , nhân vật nguyên nhân, diễn biến kết quả của truyện.
-> Ước mơ chiến thắng thiên tai của nhân dân , công lao dựng nước của các vua Hùng.
-> Đạt được tư tưởng của người kể.
-> HS trả lời.
->ST, TT, vua Hùng, Mị Nương.
+Các nhân vật đó được đặt tên, giới thiệu lai lịch, hình dáng , tính tình, tài năng, việc làm, hành động ,ý nghĩ, l ời nói...
-> Nhân vật chính: ST,TT đóng vai trò chủ yếu trong việc thể hiện tư tưởng tác phẩm.
+Nhân vật phụ: Giúp nhân vật chính hoạt động.
-> HS nêu như phần ghi nhớ SGK / 88.
*Bài tập 1:
Dự kiến:
+Vua Hùng : kén rể, mời lạc hầu bàn bạc, gả Mị Nương cho ST.
+ Mị Nương:Theo chồng về núi.
+ Sơn Tinh: Đến cầu hôn, đem sính lễ đến trước rước Mị Nương về núi,giao chiến với Thuỷ Tinh.
+Thuỷ Tinh: Đến cầu hôn, đem sính lễ đến muộn,đem quân đuổi theo cướp Mị Nương.
->+Vua Hùng, Mị Nương: Là các nhân vật phụ không thể thiếu giúp nhân vật chính hoạt động.
+ ST,TT: Là nhân vật chính góp phần thể hiện tư tưởng tác phẩm.
-> HS dựa vào 7 SV chính để tóm tắt.
-> Tên tác phẩm là ST-TT (gọi theo nhân vật chính) Hai tên còn lại chưa thoả đáng.
I. Đặc điểm của nhân vật và sự việc trong văn tự sự.
1.Sự việc ,nhân vật trong văn tự sự.
a.Sự việc trong văn tự sự.
- Được trình bày cụ thể : SV mở đầu -> SV phát triển-> SV cao trào ->SV kết thúc.
-Sự việc xảy ra trong thời gian cụ thể, địa điểm cụ thể do nhân vật cụ thể thực hiện, có nguyên nhân , diễn biến, kết quả.
- Sự việc trong văn tự sự được sắp xếp một cách hợp lí theo trật tự diễn biến sao cho thể hiện được tư tưởng mà người kể muốn biểu đạt.
2.Nhân vật trong văn tự sự.
a.Nhân vật là kẻ thực hiện các SV , kẻ được thể hiện trong văn bản
b.Nhân vật chính:
Đóng vai trò chủ yếu trong thể hiện tư tưởng , chủ đề văn bản
-Nhân vật phụ: giúp nhân vật chính hoạt động
-Nhân vật được thể hiện qua các mặt: Tên gọi, lai lịch, hình dáng , tính nết, việc làm...
II.Luyện tập.
Bài tập 1.
D. Hướng dẫn tự học
 -Học thuộc ghi nhớ SGK
 - Tập tim sự việc, nhõn vật trong văn bản tự chọn .
 -Làm bài tập 2
 -Soạn "Sự tích Hồ Gươm"
Đ. Rỳt kinh nghiệm
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------