Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Tiết 35: Ông lão đánh cá và con cá vàng - Nguyễn Phương Bắc - THCS Lâm Thao

Ngày soạn : 15 tháng 10 năm 2009
Ngày dạy: tháng 10 năm 2009 
Tuần 9
Tiết 35 : HDĐT: ông lão đánh cá và con cá vàng
I.Mục tiêu bài học
* Kiến thức cần đạt :Giúp học sinh thấy được: những tưởng tượng kì diệu, cách kể theo lối đối lập – tương phản, lặp lại và tăng cấp các tình huống cốt truyện, ca ngợi lòng biết ơn những người nhân hậu, tốt bụng và những bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc, bài học thấm thía cho những người hiền lành, nhu nhược, những kẻ cậy quyền, cậy thế, vong ân bội nghĩa. Nắm vững cốt truyện, biết cách tóm tắt và kể chuyện một cách diễn cảm.
* Kỹ năng cần rèn :Rèn luyện kĩ năng kể chuyện diễn cảm, tóm tắt và kể chuyện.
* Giáo dục tư tưởng :Lòng yêu gia đình, quý trọng sức lao động và yêu lao động
II.Trọng tâm : tìm hiểu chi tiết
III.Chuẩn bị
*Giáo viên : Đọc các tài liệu có liên quan
*Học sinh : Đọc trước câu chuyện ở nhà và xem tranh minh hoạ
IV.Tiến trình bài dạy
A.Kiểm tra bài cũ : (4’)
? Kể tóm tắt và nêu ý nghĩa của truyện Hs trả lời, Gv nhận xét đánh 
"Cây bút thần" ? giá, bổ sung
B.Bài mới (36’ ) 
1.Vào bài (1’) Ông lão đánh cá và con cá vàng (1833) được xây dựng từ một truyện cổ tích Nga quen thuộc cùng mô típ với một số truyện cổ tích Đức, Đan Mạch, ... nhưng Puskin đã gia công, sáng tạo khá nhiều. Ông đã gửi gắm cả vấn đề tâm sự của nước Nga đương thời vào truyện bằng những vần thơ vô cùng trong sáng và vang lên nhạc điều khác thường. 
2.Nội dung bài dạy(35p)
Tg
Hoạt động của Thầy và Trò
Nội dung kiến thức
02’
10’
23’
Hoạt động 1 :Đọc tìm hiểu chung
Hoạt động 2 : tìm hiểu chi tiết
Học sinh đọc phân vai à kể tóm tắt truyện.
(Gv nhận xét và hướng dẫn đọc)
? Trong văn bản em thấy những từ nào khó hiểu ?
? Theo em truyện có bố cục như thế nào ?
Hoạt động 3 : tìm hiểu chi tiết
? Truyện có bao nhiêu nhân vật ?
? Ông lão bắt được cá vàng như thế nào?
? Khi cá vàng van xin đền ơn, thái độ ông lão như thế nào?
? Điều đó chứng tỏ ông lão là người như thế nào?
? Thái độ và hành động của ông lão trước những đòi hỏi của mụ vợ như thế nào ?
? Hình dáng ông già câm lặng, lóc cóc, lủi thủi ra biển (5 lần) tìm gặp cá vàng gợi cho em cảm xúc và suy nghĩ gì ?
? Qua hình tượng ông lão tác giả muốn nói lên điều gì ở xã hội Nga.
? Trong truyện ông lão ra biển mấy lần? Nhằm mục đích là những gì ?
? Qua 5 lần đòi hỏi, em có nhận xét gì về mụ vợ ?
? Qua mỗi lần đòi hỏi thái độ của mụ vợ đối với chồng như thế nào?
? Đối với chồng, mụ vợ là người như thế nào?
? Trước sự đòi hỏi của mụ vợ thái độ của ông lão như thế nào?
? Mụ vợ thuộc tầng lớp nào vào trong xã hội Nga ?
? Câu chuyện kết thúc như thế nào?
? Cách kết thúc đó có ý nghĩa gì ?
? Nêu ý nghĩa tượng trưng của hình tượng con cá vàng?
? Biểu hiện của biển cả trong câu chuyện ?
? Nêu ý nghĩa tượng trưng của hình tượng Biển cả ?
Hoạt động 4 : Tổng kết
? Bài học rút ra từ truyện cổ tích thơ này ?
? Những nét đặc sắc nghệ thuật chủ yếu của truyện ?
I.Đọc tìm hiểu chung
1.Truyện cổ tích Nga :(Gv giới thiệu đôi nét về truyện cỏ tích Nga và nhà văn A.Pu - skin)
II.Đọc tìm hiểu chi tiết 
1.Đọc tìm hiểu từ khó
*Đọc : chú ý lời đối thoại của các nhân vật.
*Từ khó
2.Đại ý : Ca ngợi tấm lòng nhân hậu của ông lão đánh cá và lên án kẻ tham lam, bội bạc.
3. Bố cục :
a. Mở truyện : 
-Giới thiệu vợ chồng ông lão đánh cá
b. Thân truyện : 
-Ông lão đánh bắt rồi thả cá Vàng.
-Cá nhiều lần đền ơn cho vợ chồng ông lão.
c.Kết chuyện
- Vợ chồng ông lão đánh cá lại trở về cuộc sống nghèo khổ như xưa.
4.Tìm hiểu chi tiết
Truyện có 4 nhân vật: ông lão, mụ vợ, cá vàng, biển cả
a. Nhân vật ông lão 
- Kéo lưới lần 3 -> bắt được cá vàng -> cá van xin -> thả cá -> đền ơn.
- Ông lão ngạc nhiên, không đòi hỏi gì.
à Là một ngư dân nghèo khổ, chăm chỉ làm ăn, lương thiện, nhân hậu, rộng lượng, bằng lòng với cuộc sống hiện tại.
- Năm lần ông nghe lời vợ ra biển cầu xin cá vàng trả ơn, giúp đỡ à nhu nhược, cam chịu, nhẫn nhục lắm, ngược lại lời hứa của mình với cá vàng. 
à Ông rất rõ tâm địa của vợ, nhưng vì nhu nhược nên ông đã vô tình tiếp tay, đồng lõa cho tính tham lam lăng loàn của mụ vợ nảy nở, phát triển.
à Cuối cùng ông đã trở thành nạn nhân khốn khổ của chính vợ mình.
- Tác giả phê phán tính thỏa hiệp, nhu nhược với những kẻ quyền thế của một bộ phận nhân dân Nga, lay tỉnh họ, tiếp thêm dũng khí cho họ trong cuộc đấu tranh chống lại cường quyền, giành công lí.
b. Nhân vật mụ vợ
5 lần
Lần 1: Đòi cái máng lợn(Vật chất)
Lần 2: Đòi cái nhà rộng (Vật chất)
Lần 3: Muốn làm nhất phẩm phu nhân (Danh vọng)
Lần 4: Muốn làm nữ hoàng (Quyền lực)
Lần 5: Muốn làm Long Vương, bắt cá vàng hầu hạ và làm theo ý muốn của mụ (Uy quyền)
=> Lam tham vô độ.
- Thái độ: lặp lại, tăng tiến.
=> Bội bạc.
- Ông lão nghe và làm theo.
à Mang bản chất của giai cấp bóc lột, bằng mọi cách để đạt danh vọng tột đỉnh.
- Thu lại mọi thứ đã ban phát, trả lại túp lều nát ngày xưa, và trên bậc cửa, mụ vợ đang ngồi trước cái máng lợn sứt mẻ -> Trừng trị kẻ tham lam, bội bạc.
- Cách kết thúc truyện độc đáo, theo lối vòng tròn à không có hậu.
c. Hai nhân vật Cá Vàng và Biển cả
* Cá vàng:
- Cá Vàng tượng trưng cho khả năng kì diệu của con người, có thể làm ra, thỏa mãn nhiều yêu cầu, ước muốn.
- Cá Vàng thể hiện lòng biết ơn sâu nặng đối với tấm lòng nhân hậu, bao dung.
- Sự biết ơn, tấm lòng của nhân dân đối với người đã cứu giúp khi hoạn nạn -> đại diện cho cái thiện, lòng tốt.
- Ước mơ của nhân dân: Trừng trị đích đáng kẻ tham lam, bội bạc.
* Biển cả 
Từ êm ả à gợn sóng à nổi sóng dữ dội à giông tố mù mịt
à hiện tượng nghệ thuật tượng trưng cho công lí của nhân dân.
5. Tổng kết
a. Nội dung
- Lòng biết ơn sâu nặng những người nhân hậu bao dung.
- Bài học đích đáng cho những kẻ tham, ác, bội bạc.
- Không thỏa hiệp, cam chịu, nhu nhược mà phải đấu tranh chống lại mọi các xấu, cái ác để tồn tại, khẳng định giá trị của chính mình.
b. Nghệ thuật
- Tương phản, đối lập
- Trùng lặp, tăng cấp
- Mơ thực, kì diệu – bình thường đan xen.
- Nhân hóa
- Kết cấu vòng tròn, mở
 * Ghi nhớ
C.Luyện tập(3’)
 - Em hãy kể một câu chuyện cổ tích Nga Hs trình bày 
mà em đã được đọc ? Gv nhận xét, bổ sung, đánh giá
D.Củng cố(1’)
 - Nhấn mạnh nội dung của bài
E.Hướng dẫn học sinh về nhà(1’)
 - Học bài, tập kể tóm tắt câu chuyện
 - Làm bài tập và chuẩn bị bài Ông lão đánh cá và con cá vàng(tiếp)