Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Tiết 9: Sơn Tinh, Thủy Tinh - Nguyễn Thị Hạnh

Ngày dạy: tháng năm 2013
 Tiết : 9 Sơn tinh thủy tinh
I. Mục tiêu bài học: 
- Hiểu được nội dung, ý nghĩa, một số yếu tố nghệ thuật tiêu biểu của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh. Kể lại được câu chuyện
- Rèn kỹ năng phân tích đặc điểm tự sự, kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Rèn kỹ năng vận dụng liên tưởng, tưởng tượng sáng tạo để tập kể chuyện sáng tạo theo cốt truyện dân gian
- Giáo dục ý thức phòng chống thiên tai bảo vệ cuộc sống.
II.Trọng tâm của bài
1.Kiến thức:
- Hiểu được nội dung,ý nghĩa,một số yếu tố nghệ thuật tiờu biểu của truyện
2. Kĩ năng
- Kể lại được truyện
- Tỡm và phõn tớch cỏc chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong bài
- Vận dụng kiến thức liờn mụn để giải quyết cõu hỏi
III.Chuẩn bị
Giao viờn: mỏy chiếu, giỏo ỏn, bài giảng điện tử, đọc cỏc tài liệu liờn quan, .
Học sinh: Đọc và soạn bài, vẽ tranh theo trớ tưởng tượng về nhõn vật Sơn Tinh, Thủy Tinh
IV. Tiến trình bài dạy:
1 . Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh
3. Bài mới
Hoạt động của Thầy và trò
Giới thiệu bài
Tớch hợp liờn mụn Địa lớ
Gv chiếu một số hỡnh ảnh lũ lụt Bằng cỏc slide 1,2,3
? quan sỏt nhữg hỡnh ảnh trờn em hóy cho biết những bức tranh ấy núi đến hiện tượng gỡ?
Hs trả lời
Gv chiếu Slide 4 bản đồ miờu tả cơn bóo đang đổ bộ vào Bắc Bộ nước ta.
Cỏc em học sinh thõn mến! Đất nước ta mang hỡnh chữ S trải dài từ Hà Giang cho đến mũi Cà Mau . Nằm dọc trờn bờ biển Đụng hằng năm cú biết bao trận lũ lụt xảy ra , cướp đi hang triệu sinh mạng và của cải của người dõn . Đối với cư dõn ở một nước giỏp biển lũ lụt đó trở thành một nỗi ỏm ảnh, nhất là đối với người Việt cổ xưa. Chắc cú lẽ vỡ vậy mà người Việt cổ đó hoang mang cho rằng ở dưới cơn lũ kia cú một vị thần đang nổi giận . Vậy lớ do gỡ mà thần nước nổi giận lại dõng nước tàn phỏ cuộc sống của dõn lành ? giải thớch hiện tượng này nhõn dõn ta đó sỏng tạo ra một cõu chuyện truyền thuyết rất thỳ vị và độc đỏo. Vậy nội dung cõu chuyện ra sao? Cụ và cỏc em cựng nhau tỡm hiểu.
Hoạt động 1
Gv hướng dẫn học sinh đọc
Đoạn 1 : giọng kể chậm to ,ro ràng, truyền cảm
Đoạn 2: giọng sụi nổi mạnh mẽ thể hiện sự gay cấn của cõu chuyện
Gv mời học sinh đọc từng đoạn- gv sửa
?Văn bản Sơn Tinh Thủy Tinh thuộc thể loại truyện gỡ? 
Hs trả lời
? Em hóy nhắc lại khỏi niệm của truyện truyền thuyết?
Hs trả lời
GV mời học sinh tỡm hiểu một số từ khó trong phần chú thích như
Hồng mao: bờm ngựa màu hồng
Tản Viờn:
Gv chiếu slide 5 hỡnh ảnh nỳi Tản Viờn và giới thiệu thờm cho học sinh
Nỳi Tản Viờn là ngọn nỳi cao ở huyện Ba Vỡ . Nơi đõy cú 3 ngọn nỳi, ngọn ở giữa cú hỡnh thắt cổ bồng, trờn tỏa ra như cỏi tỏn nờn gọi là Tản Viờn, cao khoảng 2310 m, hướng tõy cú sụng Đà chảy quanh theo, rừng cõy rậm rạp cảnh thiờn nhiờn rất đẹp. Tại đõy nhõn dõn ta, theo sự tớch khi hạn hỏn, lỳc lụt lội cầu khấn lập tức cú ứng nghiệm. Kẻ thờ cỳng hết long thành kớnh. Nhõn dõn lập đền thờ thỏnh Tản Viờn ( Sơn Tinh) , cũng chớnh bởi sự linh thiờng ấy mà tại đền thờ thỏnh cú cõu :
“ Dỏng hỡnh sừng sừng ngang trời rộng
Hạo khớ mờnh mang vạn thuở cũn ”
? văn bản này chỳng ta nờn chia làm mấy phần?
 Hs trả lời
3 phần: - từ đầu. mỗi thứ một đụi
 ( Vua Hựng kến rể)
tiờp. Rỳt quõn
(cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh Và Thủy Tinh
cũn lại
(cuộc trả thự của Thủy Tinh)
? Vậy ai cú thể giỳp cụ túm tắt ngắn gọn văn bản này?
 Hs túm tắt
Như vậy cụ và cỏc em đó cựng nhau đọc và tỡm hiểu một số nội dung của bài, chắc chắn cỏc em đang rất mong đợi phần đọc tỡm hiểu chi tiết phải khụng nào? Vậy thỡ ngay bõy giờ chỳng ta vào phần II và đi phõn tớch văn bản theo đỳng bố cục của bài.
Hoạt động 2
Gv mời hs đọc đoạn 1
? Dựa vào sỏch giỏo khoa em nào cú thể cho cụ biết cõu chuyện này xảy ra vào thời gian nào? 
Hs suy nghĩ trả lời
tớch hợp liờn mụn Lịch Sử
tớch hợp văn bản : Con Rồng chỏu Tiờn 
Gv giới thiệu thờm
"Âu Cơ kết hụn với Lạc Long Quõn, sinh ra một bọc trăm trứng, nở ra một trăm người con. Về sau, Lạc Long Quõn chia tay với Âu Cơ; 50 người con theo cha xuống biển, 50 người con theo mẹ lờn nỳi. Người con cả được tụn làm vua, gọi là Hựng Vương.") như vậy tớnh từ thời kỡ Văn Lang- Âu Lạc thỡ đõy là vị vua thứ 18 của thời đại lịch sử. và cũng là giai đoạn cuối cựng của nước Văn Lang.
?Khi Vua Hựng kộn rể ai đó đến ? 
 Hs trả lời
 Gv chiếu Slide 6 hỡnh ảnh Sơn Tinh- Thủy Tinh.
? em hóy tỡm những chi tiết giới thiệu về 2 nhõn vật Sơn Tinh – Thủy Tinh?
 Hs suy nghĩ trả lời
 Gv chiếu slide 7 bảng giới thiệu về hai nhõn vật bao gồm: lai lịch, tài năng, quyền lực, sự tượng trưng. Sau đú giỏo viờn phõn nhúm nhỏ mỗi bàn là một nhúm. Học sinh lần lượt trả lời yeu cầu.
Gv chiếu phần trả lời slide 8
? Qua đõy em cú nhận xột gỡ về tài năng và quyền lực của hai nhõn vật? 
Hs trả lời
? Vậy em cú suy nghĩ gỡ về cỏch giới thiệu nhõn vật của tỏc giả dõn gian?
Hs trả lời
Như vậy ta cú thể thấy được rằng: với sự tưởng tượng vụ cựng độc đỏo của nhõn dõn kết hợp với cỏc yếu tố tưởng tượng kỡ ảo đan xen với màu sắc thần thoại. Nhờ những yếu tố đú chỳng ta thấy được cả hai vị thần đều được kết tinh từ sức mạnh của con người của thiờn nhiờn ở cả hai vựng nỳi- biển cuả đất nước đõy đều là địa bàn sinh sống của người Việt , những tài năng của họ cú thể làm thay đổi, chi phối thiờn nhiờn tạo ra cảnh tượng hung vĩ. Điều đú khẳng định sức mạnh siờu phàm, mang tầm vúc vũ trụ của cả hai nhõn vật Sơn Tinh – Thủy Tinh. Cả hai đều ngang tài ngang sức, đều xứng đỏng làm con rể vua.Vậy đứng trước tài năng của hai vị thần nhà vua đó làm gỡ ?
Hs trả lời
? Những sớnh lễ mà nhà vua yờu cầu cú gỡ đặc biệt ? 
Hs trả lời
? Vậy ai là người đó đến trước ?
 Hs trả lời
? Theo em vỡ sao Sơn Tinh lại đến trước ?
 Hs trả lời
? Trước những lễ vật mà nhà vua yờu cầu ta thấy đều là những sản vật trờn cạn. vậy theo em nhà vua đó cú phần thiờn vị cho vị thần nào?
 Hs trả lời
Gv bỡnh: Cú thể núi việc Vua Hựng kộn rế vừa giống việc bỡnh thường cuả con người, nhưng lại rất thần thỏnh và kỡ ảo. Đứng trước tài năng của cả hai vị thần, qua cỏch thể hiện thi tài, dường như Vua Hựng đó cú sự lựa chọn, nhưng nhà vua đó khộo lộo dựng kế hoón binh bằng cỏch ra điều kiện kộn rể tất cả đều là sản vật trờn cạn nơi rừng nỳi - đất đai của Sơn Tinh cai quản. Vậy ai sẽ là người chiến thắng cụ và cỏc em sẽ cựng nhau tỡm hiểu..
Gv chiếu Slide 9 bức tranh thể hiện cuộc chiến cuả Sơn Tinh và Thủy Tinh
? quan sỏt bức tranh trờn mỏy chiếu. em hóy cho biết bức tranh trờn thể hiện điều gỡ?
 Hs trả lời
? theo em nguyờn nhõn nào dẫn đến cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh – Thủy Tinh
Hs trả lời
? Em hóy tỡm những chi tiết thể hiện cuộc chiến giữa Sơn Tinh- Thủy Tinh?
Hs trả lời
? Dựa vào sỏch giỏo khoa và những hỡnh ảnh trờn mỏy. Em thấy đõy là cuộc giao tranh ra sao?
 Hs trả lời
? Vậy kết quả của trận đỏnh phần thắng thuộc về ai?
 Hs trả lời
? Đõy quả đỳng là cuộc giao đấu quyết liệt . Vậy để giỳp người đọc thấy được điều đú nhõn dõn ta đó sử dụng nghệ thuật gỡ?
Hs trả lời
 Gv bỡnh: Cú thể núi bằng bỳt phỏp kỡ ảo, sử dụng những chi tiết tưởng tượng độc đỏo ta thấy cuộc giao đấu của Sơn Tinh với Thủy Tinh như một bản hung ca trị thủy ngõn vang. Nhõn dõn ta ca ngợi Sơn Tinh- Vị thần nỳi Tản Viờn là người đại diện cho cả dõn tộc đó bao đời nay bảo vệ non sụng trị thủy bảo vệ cuộc sống ấm lo của người dõn. Cuộc chiến tạm dừng khi diễn ra dũng dó mấy thỏng trời bởi sức Thủy Tinh đó kiệt mà Sơn Tinh vẫn vững vàng. Thế nhưng liệu cơn ghen của Thủy Tinh cú dừng lại hay vẫn tiếp tục cụ và cỏc em sẽ cựng nhau tỡm hiếu phần cuối cảu cõu chuyện này nhộ!
Khụng giành được Mị Nương Thủy Tinh ụm hận trong lũng nờn đó làm gỡ?
 Hs trả lời
? Nhưng kết quả của cuộc trả thự ấy ra sao?
Hs trả lời
Thảo luận nhúm 5 phỳt
Gv chia lớp thành 3 nhúm thực hiện kĩ thuật khăn trải bàn. Cỏc nhúm
thảo luận. hết thời gian lần lượt cỏc nhúm lờn trỡnh bày.
Gv nhận xột kết quả thảo luận của từng nhúm, tuyờn dương nhúm cú kết quả tốt
?GV chiếu cõu hỏi thảo luận:
“Cõu truyện trờn cú thể dừng lại khi Sơn Tinh thắng Thủy Tinh trong cuộc giao tranh đấu trờn Nhưng tỏc giả dõn gian viết tiờp sự trả thự hằng năm về sau của Thủy tinh đối với Sơn tinh và kết quả cuối cựng chiến thắng bao giờ cũng thuộc về Sơn tinh.Vậy tại sao Nhõn dõn luụn để Sơn tinh thắng trong cuộc giao tranh? Qua đú Thể hiện Khỏt vọng nào của người Việt cổ?
GV bỡnh:
Cỏc em thõn mến ca dao
‘‘Nỳi Cao sụng hóy cũn dài 
Năm năm bỏo oỏn đời đời đỏnh ghen”
Như vậy để giải thớch hiện tượng lũ lụt hằng năm nhõn dõn ta đó sỏng tạo ra truyền thuyết rất thỳ vị và độc đỏo Mối hận của Thủy tinh vẫn cũn mói, cuộc chiến Sơn tinh Thủy tinh vẫn chưa cú hồi kết.
Điều đú cho thấy người Việt cổ xa xưa khụng chịu khuất phục trước thiờn nhiờn. Đồng thời cũng nhắc nhở thế hệ mai sau khụng ngừng cảnh giỏc , nõng cao ý thức phũng chống lũ lụt.
Theo em truyện cú ý nghĩa ra sao?
 Hs trả lời
Hoạt động 3
? Câu chuyện để lại trong em những ấn tượng gì về nội dung và nghệ thuật ?
Gv bỡnh
Cỏc em học sinh thõn mến !
Cuộc chiến giữa Sơn Tinh, Thủy Tinh chưa bao giờ cú hồi kết thỳc, nhờ sự kết hợp giữa cỏc yếu tố hiện thực và sản phẩm của chớ tưởng tượng phong phỳ đó tạo nờn những hỡnh tượng nghệ thuật kỡ diệu. Nhất là khi hiện thực ấy là một nỗi lo thường trực trở thành nỗi ỏm ảnh thỡ hỡnh tượng ấy lại cú sức sống hơn bao giờ hết . Sỏng tạo ra hỡnh tượng Thủy Tinh để thể hiện sức mạnh dữ dội thiờn nhiờn đó cho thấy khả năng sỏng tạo độc đỏo của nhõn dõn. Nhưng Sơn Tinh mới thật là một hỡnh tượng kỡ vĩ. Hỡnh tượng ấy vừa thể hiện phần nào hiện thực cuộc sống của cư dõn Việt cổ, vừa thể hiện ước mơ, khỏt vọng của nhõn dõn trong cụng cuộc chinh phục tự nhiờn.
* Tớch hợp mụn giỏo dục cụng dõn
gv chiếu slide 9 đoạn video cú bài hỏt và hỡnh ảnh lũ lụt
 hs theo dừi
? Em cú suy nghĩ gỡ sau khi xem những hỡnh ảnh trờn ?
Hs trả lời 
? Hằng năm nhõn dõn ta hứng chịu rất nhiều đau thương do lũ lụt. Vậy theo em chỳng ta cần làm gỡ để ngăn chặn lũ lụt ?
Hs trả lời
 Gv chiếu slide 10,11,12 một số hỡnh ảnh đắp đờ chống lũ của nhõn dõn ta.
Gv chiếu tiếp slide 13, 14 hỡnh ảnh học sinh trồng cõy bảo vệ mụi trường
Gv bỡnh : Cha ụng ta cú cõu : ‘‘ nhất thủy, nhỡ hỏa ’’. Xem ra trong cỏc thứ giặc của tự nhiờn khụng gỡ đỏng sợ bằng giặc nước, mỗi năm vựng Bắc Bộ nước ta thường cú bốn năm trận bóo kốm theo đú là mưa lũ, súng nước dõng lờn tàn phỏ biết bao tài sản của con người, mất nhà, cửa, mất người thõn, sau cơn bóo biết bao nỗi đau cũn để lại . Ngày nay vấn đề mụi trường là một trong những vấn đề quan trọng của toàn Đảng, Toàn dõn 
Vỡ vậy việc củng cố đờ điều là vụ cựng cần thiết, bờn cạnh đú Đảng và nhà nước ta luụn quan tõm đến việc trồng rừng đầu nguồn , tuyờn truyền ý thức bảo vệ mụi trương. Và cỏc em hóy là những người luụn biết bảo vệ mụi trường bằng những việc làm nhỏ bộ nhưng rất thiết thực đú là trồng cõy xanh, vứt rỏc đỳng nơi quy định. Đú cũng chớnh là cỏch hạn chế tỡnh trạng biến đổi khớ hậu gõy nhiều hiện tượng lũ lụt diễn ra hiện nay
 Tớch hợp giỏo dục nếp sống văn minh thanh lịch
? Lũ lụt qua đi nhưng nỗi đau cũn để lại vậy chỳng ta nờn làm gỡ để giỳp đỡ những nơi bị lũ lụt tàn phỏ ?
Gv bổ sung :
Cỏc em học sinh thõn mến ! Trong cuộc sống con người thứ quý giỏ nhất khụng phải là vật chất xa hoa hay tiền đồ danh lợi mà đú chớnh là tỡnh yờu thương xuất phỏt từ chớnh bản thõn trong mỗi con người. Từ ngàn đời xưa truyền thống 
‘thương người như thể thương thõn ’’ cho tới ngày nay vẫn cũn nguyờn giỏ trị tốt đẹp. Và cũng chớnh nhờ những tấm lũng thơm thảo của mỗi cỏc em học sinh ngồi đõy, cựng với sự chung tay của cả cộng đồng mà những nỗi đau ấy dường như được vơi bớt thờm rất nhiều.
Nội dung kiến thức
Đọc tìm hiểu chung
Đọc 
Thể loại truyện : truyền thuyết
Từ khú : sgk
Bố cục : 3 phần
Túm tắt văn bản
II / Đọc tìm hiểu chi tiết
1 .Vua Hựng kộn rể
Sơn Tinh Thủy Tinh : đến cầu hụn
Ngang tài ngang sức
à Tưởng tượng, kỡ ảo nhằm tụ đậm sức mạnh cảu cả hai vị thần
 Vua Hựng ra điều kiện kộn rể :
Đưa ra sớnh lễ
Tổ chức thi tài
à Khú kiếm , thời gian gấp
2. Cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh
 Nguyờn nhõn :
Sơn Tinh đến trước lấy được Mị Nương
 Thủy Tinh đến sau nổi giận đem quõn đũi cướp Mị Nương
 Thủy Tinh
Sơn Tinh
Hụ mưa, gọi giú – giụng bóo
 Nước dõng cao bao nhiờu
 Bốc đồi, dời nỳi- Chặn nước lũ
 Đồi nỳi cao lờn bấy nhiờu
 àdữ dội, quyết liệt
Kết quả:
Sơn Tinh giành chiến thắng
3. cuộc trả thự cuả Thủy Tinh
- Hằng năm dõng nước đỏnh Sơn Tinh
à Năm nào cũng thua
4. ý nghĩa truyện
- Giải thích, nghệ thuật hiện tượng mưa lũ lụt ở Miền Bắc nước ta mang tính chu kỳ năm/lần, qua tính ghen tuông dai dẳng của con người – thần nước
- Thể hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự bão lụt của người Việt cổ
- Suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng và của người Việt cổ
III - Tổng kết 
a.Nghệ thuật:
- Miêu tả sinh động hấp dẫn.
- Trí tưởng tượng phong phú, độc đáo
b.Nội dung: 
- Giải thích, nghệ thuật hiện tượng mưa lũ lụt ở Miền Bắc nước ta mang tính chu kỳ năm/lần, qua tính ghen tuông dai dẳng của con người – thần nước
- Thể hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự bão lụt của người Việt cổ
- Suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng và của người Việt cổ
 IV Củng cố
 Gv chiếu slide 15 một số hỡnh ảnh trong truyện mời học sinh kể lại chuyện qua cỏc bức tranh ấy
 Gv chọn một số bức tranh vẽ theo trớ tượng tượng về nhõn vật Sơn Tinh , Thủy Tinh đó được chuẩn bị ở nhà từ trước, sau đú chiếu tranh lờn mỏy chiếu. Mời học sinh nờu suy nghĩ.
V. dặn dũ
Học bài
Tập kể diễn cảm lại truyện
Chuẩn bị bài Sự tớch Hồ Gươm.