Giáo án Ngữ văn 6, tập 2 - Bức thư của thủ lĩnh da đỏ

 Bài 30 : Đọc – Hiểu Văn bản 
 Bức thư của thủ lĩnh da đỏ
A. Mục tiêu cần đạt:
 Giúp HS
- Thấy được bức thư của thủ lĩnh da đỏ xuất phát từ tinh yêu thiên nhiên, đất nước, con người đã nêu lên một vấn đề bức xúc có ý nghĩa to lớn đối với cuộc sống hiện nay: bảo vệ và gìn giữ sự trong sạch của thiên nhiên, môi trường.
- Thấy được tác dụng của một số biện pháp tu từ, nhân hoá, điệp ngữ, đối lập.
 B. Chuẩn bị của GV- HS:
*Giáo viên: Soạn giáo án, chuẩn bị bảng phụ, tư liệu tham khảo
*Học sinh: Soạn bài.
 C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. ổn định tổ chức : 
 2. Kiểm tra bài cũ : Vai trò của cầu Long Biên trong quá khứ và hiện tại.
 	 Nghệ thuật nào tạo nên sức hấp dẫn của bài văn
 3. Bài mới : GV cho HS quan sát bức tranh cảnh thiên nhiên hoang dã, nơi sinh sống của người da đỏ ở Mĩ và giới thiệu bài.
Giới thiệu bài: Đây là một bức thư rất nổi tiếng, được nhiều người xem là một trong những văn bản hay nhất về thiên nhiên và môi trường. Dù đã ra đời gần 150 năm, bức thư vẫn có ý nghĩa thời sự đối với cuộc sống con người hôm nay trong việc bảo vệ và gìn giữ sự trong sạch của thiên nhiên, môi trường.
Hoạt động của HS-GV
nội dung cần đạt
* Hoạt động 1
HS đọc phần chú thích * SGK/ 138 xem kĩ các chú thích 3, 8, 10, 11 để hiểu rõ hơn về các chi tiết trong bài.
Giáo viên giới thiệu tranh ảnh về Lịch sử Hoa Kì, giúp HS hiểu về bối cảnh lịch sử của văn bản.
Hướng dẫn giọng đọc: vừa mạnh mẽ vừa nhẹ nhàng, vừa dứt khoát, vừa tha thiết để thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước sâu sắc, mãnh liệt.
HS xác định ba phần nội dung của bức thư?
* Hoạt động 2
GV: Trong kí ức người da đỏ luôn hiện lên những điều rất đẹp nào?
HS: Đất đai, cây lá, hạt sương, tiếng côn trùng, bông hoa.
GV: Tại sao vị thủ lĩnh da đỏ nói rằng đó là “những điều thiêng liêng”?
HS: Nó đẹp đẽ, cao quý, không tách rời sự sống của người da đỏ (là bà mẹ, là người chị, người em)
GV: Những điều thiêng liêng đó phản ánh cách sống nào của người da đỏ?
HS: Gắn bó với đất đai, môi trường thiên nhiên, yêu quý tôn trọng nó.
GV: Nghệ thuật chính được sử dụng? Tác dụng?
HS: Nghệ thuật nhân hoá. Tác dụng: khiến thiên nhiên, môi trường gần gũi, thân thiết với con người, bộc lộ tình cảm yêu mến gắn bó của tác giả với thiên nhiên.
* Hoạt động 3
GV: Người da đỏ đã lo lắng điều gì trước khi bán đất cho người da trắng?
HS: Đất đai, môi trường bị tàn phá.
GV: Vì sao người da đỏ lo lắng điều đó?
HS: Vì cách sống của họ không giống với người da trắng, mảnh đất không phải anh em của họ mà là kẻ thù của họ, họ lấy từ đất những gì họ cần, cư xử với mẹ đất như những vật mua được bán đi.
GV: Những lo âu ấy phản ánh sự khác nhau nào trong cách sống của người da trắng – da đỏ?
HS: Cách sống vật chất thực dụng và cách sống tôn trọng các giá trị tinh thần, gắn bó với thiên nhiên.
GV: Đoạn văn có nội dung cơ bản là gì? đoạn văn lôi cuốn người đọc bởi các biện pháp tư từ nào?
HS: So sánh, đối lập, nhân hoá, điệp từ ngữ.
Giáo viên cho HS quan sát hình ảnh cuộc sống thanh bình, hòa đồng và gắn bó cùng thiên nhiên của cộng đồng người da đỏ.
 Bình: Đây là nội dung xuyên suốt bức thư trữ tình, gợi cảm lại hàm chứa ý nghĩa sâu sắc được viết ra bằng những lời văn đẹp như chính cuộc sống của người da đỏ giữa thiên nhiên máu thịt . Từ tấc đất, bờ cát, lá thông óng ánh, hạt sương long lanh, cho đến bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng đều là những điều thiêng liêng trong kí ức của họ. Và tất cả: dòng nước, không khí, ngọn gió đều thấm vào hơi thở, cuộc sống của con người. Một sự giao hoà gắn bó tuyệt đẹp giữa con người với thiên nhiên, một tình yêu thiên nhiên lạ kì như có từ trong máu của người da đỏ thật đáng cảm phục!
* Hoạt động 4
 GV: đọc phần cuối bức thư
Những lời kiến nghị nào được nhắc tới ở phần cuối bức thư của thủ lĩnh da đỏ?
HS: - Phải biết kính trọng đất đai
	- Đất là Mẹ - điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra với những con đứa của đất.
GV: Em hiểu thế nào về lời khẳng định “Đất là Mẹ”?
HS: Đất là nơi sản sinh ra muôn loài, là nguồn sống của muôn loài.
Cái gì con người làm cho đất nghĩa là làm cho chính mình vì mình là con của đất mẹ.
Bình Văn bản khép lại với một hình ảnh liên tưởng độc đáo. Con người giản đơn là một sợi tơ trong cái tổ sống, điều gì con người làm cho tổ sống là làm chính mình. Hình ảnh giàu chất gợi, giọng văn tha thiết, hùng hồn, thấm đượm cảm xúc đã khiến cho chân lý cuộc sống vốn khô khan, khó hiểu trở nên giản dị, thấm thía vô cùng!
* Hoạt động 5
GV: Theo em, “bức thư” quan tâm và khẳng định điều quan trọng nào trong cuộc sống con người?( đã đặt ra một vấn đề như thế nào?)
GV: “Bức thư...” ra đời cách đây hơn một thế kỷ nhưng vẫn đựoc xem là một trong những văn bản hay nhất nói về môi trường không chỉ vì nó đề cập đến vấn đề chung cho mọi thời đại: quan hệ giữa con người và thiên nhiên mà còn vì ký do gì?
HS: Vì nghệ thuật viết 
GV: Đó là những nét nghệ thuật nổi bật nào?
Kết: Và bao trùm lên tất cả, nó đựoc viết bằng sự am hiểu, bằng trái tim yêu thương mãnh liệt dành cho đất đai, môi trường thiên nhiên của tác giả nói riêng và người dân da đỏ nói chung. 
Giới thiệu chung:
- Năm 1854 tổng thống thứ 14 của Mỹ là Pranklin Fierce tỏ ý muốn mua đất của người da đỏ. Thủ lĩnh Xi-át-ton đã gửi bức thư này trả lời.
- Văn bản nhật dụng thể loại thư từ.
Một thủ lĩnh da đỏ cuối TK 19
Tổng thống Franklin Pierce
(năm 1854 đã muốn mua đất của người da đỏ)
Tìm hiểu văn bản:
Đọc
Bố cục: 3 phần
Phần đầu: đến “cha ông chúng tôi” Những điều thiêng liêng trong ký ức người da đỏ.
Phần 2: đến “đều có sự ràng buộc”. Những lo âu của người da đỏ về đất đai, môi trường thiên nhiên sẽ bị tàn phá bởi người da trắng.
Phần 3: còn lại . Khẳng định về vai trò của đất đai môi trường đối với cuộc sống.
Phân tích:
a, Phần đầu bức thư:
Nội dung: Đất đai cùng với mọi vật liên quan tới nó: bầu trời, không khí, dòng nước, động vật, thực vật là thiêng liêng đối với người da đỏ, là bàlà mẹ, là chị, là gia đình, là máu của tổ tiên nên không dễ gì đem bán.
Thế giới tự nhiên vô cùng gắn bó với người da đỏ đã bao đời như hơi thở của sự sống
Nghệ thuật: nhân hoá cho thấy sự gắn bó mật thiết, ruột thịt giữa con người và thiên nhiên.
b, Phần giữa bức thư:
Nêu bật sự khác biệt giữa hai cách sống của ngưòi da trắng và người da đỏ. Từ đó yêu cầu người da trắng phải đói xử với đất đai, môi trường như người da đỏ nếu người da đỏ buộc phải bán.
Cỏc đường sắt mới xõy dựng tạo cho người định cư dễ dàng di chuyển khắp nơi hơn nhưng làm gia tăng cỏc cuộc xung đột với người bản thổ Mỹ. Trờn nữa thế kỷ, cú đến 40 triệu bũ rừng bison, thường được gọi là trõu, bị giết để lấy da và thịt, và giỳp cho việc mở rộng cỏc tuyến đường sắt. Việc mất mỏt quỏ nhiều bũ rừng bison, một nguồn kinh tế chớnh của người bản thổ Mỹ vựng đồng bằng, là một cỳ đỏnh sống cũn vào nhiều nền văn húa bản thổ Mỹ. ( Nguồn Lịch sử Hoa kì )
Nghệ thuật so sánh, đối lập, nhân hoá, điệp từ ngữ góp phần làm nổi bật những nội dung đó.
Đàn trâu rừng bên hồ nước bình yên
( NTĐ sưu tầm)
Sự phát triển của xã hội không có nghĩa là làm những việc tàn phá môi trường tự nhiên ( Tranh minh họa sgk Ngữ Văn 6, tập 2, trang 137)
c, Phần cuối bức thư:
Khẳng định mạnh mẽ và dứt khoát: Đất là Mẹ. Điều gì xảy ra với đất tức là xảy ra đối với con người - những đứa con của đất triết lý đúng đắn sâu sắc.
III. Tổng kết:
Nội dung:
Văn bản đặt ra một vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại: Con người phải sống hoà hợp với thiên nhiên, phải chăm lo, bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình.
 Nghệ thuật:
Giọng văn truyền cảm.
Phép so sánh, nhân hoá, điệp ngữ phong phú, đa dạng đựoc sử dụng nhiều.
Ngôn ngữ giàu hình ảnh.
Bài tập bổ sung: Viết một bài văn ngắn nói về vấn đề môi trường và con người.
Dặn dò: Soạn bài “Động Phong Nha”
Bài tập về nhà : Viết một bài văn nói về tầm quan trọng của môi trường, mối quan hệ giữa con người - môi trường hiện nay.
* Rút kinh nghiệm :