Giáo án Ngữ văn 6, tập 2 - Sông nước Cà Mau

Tuần 20:
Tiết 27: Văn bản: 	Sông nước Cà Mau
	 	 Đoàn Giỏi
A.Yêu cầu:
- Giúp HS cảm nhận được sự phong phú và độc đáo của thiên nhiên sông nước vùng Cà Mau.
- Nắm được nghệ thuật miêu tả cảnh sông nước của tác giả
- Luyện kỹ năng quan sát, tưởng tượng, liên tưởng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả.
B.Tiến trình bàI dạy:
	HĐ I. Kiểm tra bài cũ:
- Dế Mèn phiêu lưu kí kể theo ngôi thứ mấy? 
- Tác dụng của ngôi kể trong đoạn trích?
 - Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì?
HĐ II. GV giới thiệu bài
HĐ III. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm.
+ Nêu những hiểu biết cơ bản của em về nhà văn Đoàn Giỏi?
- HS trình bày
- GV nhận xét
+Trình bày đôi nét về tác phẩm?
- HS trình bày
- GV bổ sung thêm về truyện “Đất rừng Phương Nam”
1.Tác giả:
- Đoàn Giỏi (1925 – 1989): Quê Tiên Giang, Viết từ trước thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 – 1954)
-Tác phẩm của ông thường viết về cuộc sông, thiên nhiên và con người ở Nam Bộ.
2.Tác phẩm:
- Sông nước Cà Mau trích từ chương XVIII truyện Đất rừng Phương Nam
HĐ IV. Đọc, tìm bố cụ, lưu ý chú thích
+ GV hướng dẫn cách đọc
+ GV gọi HS đọc – GV cùng đọc với HS
+ Đoạn trích này được kể theo ngôi thứ mấy? Tác dụng?
GV: điểm nhìn để quan sát miêu tả của người kể, trên con thuyền xuôI theo kênh rạch Cà Mau -> T/lợi cho việc miêu tả phù hợp với tự nhiên, người kể có thể kể lần lượt, có thể dừng lại miêu tả kĩ
+Thể loại và bố cục của đoạn trích?
(trình tự miêu tả: bao quát – cụ thể)
-HS chia đoạn
1.Đọc
- Kể theo ngôi thứ 1. Nhân vật chính là bé An đồng thời là người kể chuyện. Kể những điều mắt thấy tai nghe và ấn tượng một chú bé 13 tuổi, 14 tuổi lưu lạc trên đường đời tìm gia đình, ngồi trên thuyền qua kênh Bọ Mắt, ra sông Cửu lớn, xuôi dòng Năm Căn.
-Thấy được cảnh quan một vùng Sông nước cực Nam qua cái nhìn và cảm nhận hồn nhiên, tò mò của một đứa trẻ thông minh ham hiểu biết.
-Tả cảnh thiên nhiên kết hợp với thuyết minh
-Có thể chia thành 4 đoạn nhỏ:
+Cảnh sông nước vùng Cà Mau
+Cảnh kênh rạch, sông nước
+Cảnh dòng sông Năm căn
+Cảnh chợ Năm căn
HĐ V. Tìm hiểu đoạn trích
+Tả cảnh Cà Mau qua cái nhìn và cảm nhận của bé An. Tác giả chú ý đến những ấn tượng gì nổi bật?
-Tả qua giác quan nào?
- Những từ ngữ, hình ảnh nào?
GV: Để làm nổi bật ấn tượng đoạn văn đã sử dụng 1 số biện pháp nghệ thuật như: Tả xen kẽ liệt kê, điệp từ, đặc biệt là những tính từ chỉ màu sắc và trạng thái cảm giác.
+ Qua đoạn nói về cảnh đặt tên cho các dòng sông, con kênh ở vùng Cà Mau, em có nhận xét gì về các địa danh ấy? địa danh này gợi lên đặc điểm gì?
GV: (giới thiệu thuyết minh, gt)
+ Dòng sông Năm Căn được tác giả miêu tả như thế nào?
-Tìm chi tiết thể hiện sự rộng lớn và hùng vĩ của dòng sông
- HS trình bày
- GV hệ thống
GV: tác giả diễn tả màu xanh của rừng đước với 3 mức độ sắc tháu nhưng cùng chỉ màu xanh để miêu tả các lớp cây từ non đến già.
+ Nhận xét sự tinh tường của Đoàn Giỏi trong câu “thuyền chúng tôI chèo thoắt qua kênh Bọ Mắt đổ ra con sông cửa lớn, xuôi về Năm Căn
+ Những động từ chỉ hoạt động của con thuyền? Nừu thay đổi trật tự các động từ đó có ảnh hưởng gì?
-HS trình bày
-GV nhận xét
+ Những chi tiết hình ảnh nào về chợ Năm Căn thể hiện được sự tấp nập, đông vui, trù phú và độc đáo của chợ vùng Cà Mau?
- HS trình bày
- GV nhận xét bình giảng
Nghệ thuật miêu tả quan sát kũ lưỡng, vừa bao quát cụ thể, chú ý cả hình khối màu sắc, âm thanh. Nghệ thuật miêu tả vừa cho thấy khung cảnh chung vừa khắc hoạ được hình ảnh cụ thể, làm nổi rõ được màu sắc độc đáo cùng với sự tấp nập trù phú của chợ Năm Căn
+ Em hình dung và cảm nhận được gì về vùng Cà Mau cực Nam của Trung Quốc?
- HS trình bày
- GV tổng kết
+ GV cho HS đọc phần ghi nhớ SGK
+ Kể về con sông quê hương em
1. Một vùng sông Ngòi, kênh rạch rất nhiều, bủa giăng chằng chịt như mạng nhện. So sánh sát hợp
- Màu xanh của trời nước, cây lá rừng tạo thành một t/g xanh, xanh bát ngát nhưng chỉ toàn một màu sắc xanh
- Âm thanh rì rào của gió, của rừng, của sóng
- Cảm giác lặng lẽ, buồn buồn, đơn điệu, mòn mỏi
=>ấn tượng chung nổi bật về vùng đất cực Nam
2. Cảnh kênh rạch, sông ngòi:
- Cách đặt tên cho các dòng sông, con kênh vùng đất đã cho thấy thiên nhiên ở đây còn rất tự nhiên, hoang dã, phong phú. Con người sống rất gần với thiên nhiên, nên giản dị chất phác. Đặt tên cho các vùng đất con sông “không phảo bằng những danh từ mỹ lệ, mà cứ theo đặc đIểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên.
- Con sông rộng hơn ngàn thước
- Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác đổ
- Cá nước bơI hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơI ếch giữa những đầu sóng trắng
- Rừng đước dựng lên cao ngất như 2 dãy trường thành vô tận. Màu xanh lá mạ, xanh rêu, xanh chai lọ, sương mù, khói sóng ban mai => Cảnh sắc mênh mông, hùng vĩ.
- Các động từ:
chèo thoát qua ->đổ ra -> xuôi về
diễn tả hành động của con thuyền. Thoát qua là nói con thuyền vượt qua một nơi khó khăn, nguy hiểm. Đổ ra là nói con thuyền từ kênh nhỏ ra dòng sông lớn. Xuôi về diễn tả con thuyền nhẹ nhàng xuôi theo dòng nước êm ả. (không thể thay đổi trật tự các động từ)
3. Cảnh chợ Năm Căn
- Chợ Năm Căn ồn ào, đông vui, tấp nập
- Bến Vận Hà, lò than, hầm gỗ, nhà bè, phố nổi. Cảnh mua bán tấp nập thuận tiện
- Sự hoà hợp giữa các dân tộc 
 (Việt – Hoa – Mông)
=> Khung cảnh rộng lớn trù phú
- Sự độc đáo của chợ Năm Căn:
+ Chợ chủ yếu họp ngay trên sông nước với những nhà bè như những khu phố nổi và những con thuyền bán hàng len lỏi mọi nơi, có thể mua mọi thứ mà không cần bước ra khỏi thuyền.
+Sự đa dạng về màu sắc trang phục, tiếng nói.
VI.Tổng kết và Luyện tập
- BàI văn miêu tả cảnh quan thiên nhiên, sông nước vùng Cà Mau, mảnh đất tận cùng Tổ Quốc. Canht hiên nhiên ở đây thật rộng lớn, hoang dã và hùng vĩ. Đặc biệt là những dòng sông và rưng đước. Cảnh chợ Năm Căn là hình ảnh trù phú, độc đáo, tấp nập về sinh hoạt của con người ở vùng đất ấy.
- Luyện tập
- BTVNL Viết đoạn văn về cảm nhận của em sau khi học bàI “sông nước”