Giáo án Ngữ văn 7 - Hướng dẫn đọc thêm: Xa ngắm thác núi lư

Ngày 8-10-2015
Tuần 9 - Tiết 34 
Hướng dẫn đọc thêm: XA NGẮM THÁC NÚI LƯ
 ( Vọng Lư Sơn bộc bố ) Lý Bạch
A.Mục tiêu cần đạt: Giúp hs nắm được 
 - Kiến thức :Sơ giản về tác giả Lí Bạch.Vẻ đẹp độc đáo, hùng vĩ, tráng lệ của thác núi Lư qua cảm nhận đầy hứng khởi của thiên tài Lí Bạch, qua đó phần nào hiểu được tâm hồn phóng khoáng, lãng mạng của nhà thơ.Đặc điểm nghệ thuật độc đáo trong bài thơ.
 - Kĩ năng : Đọc hiểu văn bản thơ Đường qua bản dịch tiếng việt.Sử dụng phần dịch nghĩa trong việc phân tích tác phẩm và phần nào biết tích luỹ vốn từ Hán Việt
 -Thái độ : Yêu quê hương , yêu thiên nhiên.
B.Chuẩn bị :
 GV: PPDH tích cực: Động não, thảo luận .đặt câu hỏi,đọc hợp tác ,viết tích cực 
 HS: Đọc văn bản, nắm được tác giả, tác phẩm, soạn các câu hỏi sgk.
C.Hoạt động dạy và học:
 (1’) 1.Ôn định: 
 4’) 2.Kiểm tra bài cũ: 
 GV: Đọc thuộc lòng bài thơ “Bạn đến chơi nhà” của Nguyễn Khuyến và nêu cảm nhận của em về tình bạn trong bài thơ này ?
 3.Bài mới: Giới thiệu bài mới
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
5’
10’
21’
3’
2’
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu tác giả, tác phẩm )
 Gọi hs đọc chú thích * sgk.
- Hãy nêu những hiểu biết của em về tác giả ,tác phẩm ?
GV nói thêm: khi còn trẻ, Lí Bạch thích múa kiếm, khinh tài trọng nghĩa, thích làm hiệp khách và giỏi thơ phú Cùng với Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị, ông là một trong ba nhà thơ lớn nhất đời Đường và là một trong số những nhà thơ cổ điển Trung Quốc quen thuộc nhất đối với Việt Nam  Vọng lư sơn bộc bố là một bài thơ tiêu biểu về thiên nhiên 
Hoạt động 2:Hướng dẫn HS đọc 
GV hướng dẫn đọc:cần đọc nhấn giọng các từ nắng rọi,khói tía bay,ba nghìn thước ,tuột khỏi mây.Đặc biệt câu thơ cuối cần đọc giọng cao hơn,nhịp 4/3
-GV đọc mẫu .
Gọi HS đọc chú thích, chú ý các chú thích 1và 2
Gv kiểm tra một số từ :dao,quải,phi,lạc
?Em có nhận xét gì về bố cục bài thơ 
GV:Như vậy bài thơ không theo bố cục 4 phần :khai,thừa,chuyển ,hợp 
Hoạt động 3: Hướng dẫn phân tích 
- Bài thơ được viết theo thể thơ nào ? 
- Căn cứ vào đầu đề bài thơ và câu thơ thứ 2, em hãy xác định vị trí đứng ngắm thác nước của tác giả ? 
( Gợi ý: chú ý từ vọng và từ dao)
- Vị trí này có lợi thế gì trong việc phát hiện những đặc điểm của thác nước ?
G : Điểm nhìn này không cho phép khắc họa chi tiết tỉ mỉ nhưng lại có thể làm nổi bật được sắc thái hùng vĩ của thác nước 
GV liên hệ vị trí quan sát khi làm văn miêu tả 
- Gọi HS đọc câu thơ đầu .
?Theo em câu thơ dịch thứ nhất không dich chữ nào của nguyên tác
?Sinh trong bài thơ có nghĩa là gì 
?Theo em động từ sinh gợi tả được điều gì? 
?Qua đó giúp em hình dung cảnh thác nước như thế nào?
?Em có nhận xét gì về cách miêu tả 
?Câu thơ thứ nhất có vai trò gì trong toàn bài thơ ?
GV bình: Với hình thể ngọn núi như cái lư hương, Lí Bạch đem tới cho Hương Lô vẻ đẹp khi miêu tả nó dưới những tia nắng mặt trời cùng với làn hơi nước phản quang ánh sáng mặt trời đã chuyển thành một màu tím vừa rực rỡ kì ảo. Từ "sinh" khiến cho ánh sáng mặt trời hiện như chủ thể làm cho mọi vật sinh sôi nảy nở và trở nên sống động hơn
-GV cho HS so sánh với cách miêu tả của nhà sư Tuệ Viễn”Khí bao trùm trên đỉnh Hương Lô mịt mù như hương khói”
?Vậy cảm nhận của em về toàn cảnh thác núi Lư như thế nào ?
* Gọi HS đọc 3 câu còn lại .
- Ba câu thơ còn lại nói lên điều gì?
?Trong câu thơ thứ hai từ nào miêu tả thác núi Lư em cho là hay nhất/Vì sao?
- Từ “quải” trong câu thơ thứ 2 là từ lọai gì ?
- Từ “quải” cho em hình dung được cảnh thác nước ra sao ?
- Em có cảm nhận gì về bức tranh này ?
GV: Câu thơ tả nét tĩnh của dòng thác. Động từ “quải” có nghĩa là treo có vẻ như tĩnh khiến ta hình dung thác nước như 1 dãi lụa trắng yên ắng treo giữa vách núi và dòng sông – một cảnh tượng hết sức tráng lệ. Từ "quải” đã biến cái động thành tĩnh, biểu hiện một cách sát hợp cảm nhận nhìn từ xa về dòng thác .. 
 ?Em hãy đọc câu thơ thứ 3
- Chứng minh rằng ở câu thơ thứ 3 không chỉ thấy hình ảnh dòng thác mà còn hình dung ra đặc điểm của dãy núi Lư và đỉnh núi Hương Lô?
GV: ở câu 3, cảnh vật lại từ tĩnh chuyển sang động. Nguyên tác chữ Hán “phi” ( bay) khiến bức tranh trở nên linh hoạt, sống động. Hình ảnh so sánh gợi nên một vẻ đẹp huyền ảo, kì diệu và hùng vĩ. Câu thơ đã biểu hiện một cái nhìn đầy sáng tạo và một cảm xúc thật mạnh mẽ 
- Trong câu thơ 4, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào ?
?Chỉ ra nghệ thuật so sánh ấy?
?Theo em cách so sánh ấy hợp lí không? Vì sao?
?Ở câu 4, em tâm đắc từ nào nhất ?Vì sao?
?Cảm nhận của em như thế v nào về bức tranh trong 2 câu thơ cuối 
GV bình: Vẻ đẹp của thác nước từ đỉnh cao xuống được ví như dải Ngân Hà từ trên trời cao tuột xuống, sự so sánh vừa tạo nên sự huyện ảo cho thác nước vừa đảm bảo tính chân thực tự nhiên. Bởi lẽ từ đầu bài thơ ngọn núi Hương lô bao phủ một lớp khói tía, nhìn từ xa dòng thác như được treo lơ lửng khiến ta dễ liên tưởng đến dải Ngân Hà. Có thể coi câu cuối nầy là một câu thơ hay nổi tiếng vì đã kết hợp được một cách tài tình cái ảo và cái chân, cái hình và cái thần đã tả được cảm giác kì diệu do hình ảnh thác nước gợi lên.
? Qua tả cảnh núi Lư, em cảm nhận được gì về tâm hồn và tính cách nhà thơ ?
-?Qua phân tích, hãy khái quát nghệ thuật và nội dung?
Đọc ghi nhớ sgk
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập
?Đọc lại bài thơ (cả 3 phần)
Hoạt động 5:HD tự học 
-Đọc thuộc lòng bài thơ,nắm nội dung 
-Viết đoạn văn nêu cảm nhận về bài thơ
-Soạn bài :”Cảm nghic trong đêm thanh tĩnh” đọc bài thơ(cả ba phần) và trả lời câu hỏi sgk
- HS đọc chú thích * sgk.
- Lí Bạch được mệnh danh là tiên thơ, Thơ ông biểu hiện một tâm hồn tự do, hào phóng, ông viết rất nhiều bài thơ hay về chiến tranh, tình yêu và tình bạn, thiện nhiên.
 - Tác phẩm: là một trong những bài tiêu biểu viết về đề tài thiên nhiên của nhà thơ .
- HS đọc, lớp nhận xét
.- HS đọc chú thích, chú ý các chú thích 1và 2.
-Bố cục độc đáotheo kiểu 1/3,câu 1 phát ra cái phông nền của bức tranh,câu 234 tả cụ thể bức tranh 
- Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt ( số câu trong bài, số tiếng trong câu) .
- Tên bài thơ có chữ “vọng” (trông từ xa ) và câu thơ thứ 2 có từ “dao” (xa) cho thấy tác giả đứng từ xa ngắm thác .
- Lợi thế: có thể bao quát được một không gian rộng lớn, phát hiện được vẻ đẹp toàn cảnh .
- HS đọc câu thơ đầu .
-Chữ sinh 
-Nảy sinh,sinh ra
-Cảnh mặt trời chiếu xuống núi Hương Lô 
- Lúc mặt trời chiếu rọi, nắng sáng .
Thác nước đổ mạnh, tỏa hơi nước như sương khói phản quang dưới ánh nắng tỏa ra , hắt một màu tía rực rỡ, kì ảo.
-Miêu tả độc đáo 
-Phát ra cái phông nền của bức tranh toàn cảnh 
-HS so sánh
-Bức tranh đẹp vừa rực rỡ vừa kì ảo
- HS đọc 3 câu còn lại . 
- Những vẻ đẹp của thác nước 
-Quải:vì thác nước chảy từ trên cao xuống mà tác giả tưởng như tấm vải mềm mại treo trước dòng sông .Cảnh từ động chuyển sang tĩnh 
- “Quải” là động từ .
- Thác nước như một dải lụa trắng treo giữa vách núi và dòng sông .
- Bức tranh đẹp tráng lệ .
- HS đọc câu thứ 3
- Qua động "phi" (bay),lưu:chảy và "trực" (thẳng đứng)tác giả trực tiếp tả dòng thác đổ từ trên đỉnh núi xuống nhưng qua đó giúp ta hình dung được thế núi rất cao và sườn núi dốc đứng bởi vì nếu núi thấp, sườn thoải thì không thể "phi lưu", "trực há" được
- Dùng lối nói phóng đại,so sánh 
-Dòng thác chảy xuống ngỡ là sông Ngân Hà 
-Hợp lí,vì:nghi thị nghĩa là ngỡ,tức là biết sự thực mà vẫn cứ tin là dùng ma lực chữ lạc dùng rất đắc nghĩa là rơi
- Nghi (ngỡ), lạc ( rơi xuống), Ngân Hà (sông Ngân)
- Ngỡ là sông Ngân hà từ trên trời cao rơi xuống mặt đất .
-Vẻ đẹp hùng vĩ, kì lạ,lung linh, huyền ảo gây ấn tượng mạnh
Tâm hồn yêu thiên nhiên; tính cách hào phóng, mạnh mẽ .
-NT:hình ảnh tráng lệ kì ảo,miêu tả sinh động 
-ND:Bức tranh Hương Lô đẹp ,sống động .Qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên và phần nào thể hiện tính cách mạnh mẽ ,hào phóng của tác giả 
-HS đọc ghi nhớ 
HS đọc 
I.Tác giả, tác phẩm:
 (Sgk )
- Lí Bạch được mệnh danh là tiên thơ,
Tác phẩm: là một trong những bài tiêu biểu viết về đề tài thiên nhiên 
II.Đọc - hiểu văn bản:
 1.Đọc:
 2.Phân tích:
a/Khung cảnh núi Lư
“Nắng rọi hương Lô khói tía bay” 
à Bức tranh Hương Lô dưới ánh nắng mặt trời trở nên rực rỡ, kì ảo, sống động.
 b/Thác núi Lư 
“Xa trông dòng thác trước sông này”
 ( Hình ảnh so sánh )
àBức tranh hoạ đẹp tráng lệ .
“Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước 
 Tưởng dải ngân hà tuột khỏi mây”
--.> Vẻ đẹp hùng vĩ, kì lạ,lung linh, huyền ảo gây ấn tượng mạnh
* Tâm hồn yêu thiên nhiên; tính cách hào phóng, mạnh mẽ .
 Tổng kết: 
- Nghệ thuật:
- Nội dung:
III.Luyện tập 
* Rút kinh nghiệm :................................................................
....