Giáo án Ngữ văn 7 - Những câu hát về tình cảm gia đình

 BÀI 3 
Ngày soạn : 29-08-15
Ngày dạy : 31-08-15
TUẦN :3 
 VĂN _ TIẾT :9 CA DAO - DÂN CA
 VĂN BẢN NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH 
 I . MUÏC TIEÂU CAÀ N ÑAÏT : 
 - Hiểu được khái niệm ca dao , dân ca .
 - Nắm được giá trị tư tưởng, nghệ thuật của những câu ca dao, dân ca về tình cảm gia đình.
 1.Kiến thức :
 - Khái niệm ca dao, dân ca .
 - Nội dung ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca dao, dân ca về tình cảm gia đình.
 2.Kĩ năng :
 - Đọc –hiểu và phân tích ca ado ,dân ca trữ tình.
 - Phát hiện và phân tích những hình ảnh so sánh,ẩn dụ , những mô típ quen thuộc trong các bài ca dao trữ tình về tình cảm gia đình.
II.CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS : _ Thầy : Giáo án _ Bảng phụ 
 _ Trò: Bài soạn 
 III . TỔ CHỨC HĐ DẠY VÀ HỌC:
HĐ CỦ THẦY 
 HĐ CỦA TRÒ 
N D - K T
* HĐ 1:KTBaøi cuõ(5P)- Toùm taét ngaén goïn “Cuoäc chia tay cuûa nhöõng con buùp beâ” ? - Em caûm nhaän ñöôïc ñieàu gì qua caâu chuyeän ? 
- Nổi bất hạnh của béThủy trong câu chuyện này là gì ?	 
A. Xa người anh trai thân thiết
B.Xa ngôi nhà tuổi thơ
C.Không được tiếp tục đến trường D.Gồm tất cả những ý trên 
§HĐ 2:Gt baøi môùi: (1P) Ca dao daân cao laø thô ca tröõ tình daân gian nhaèm boäc loä tính chaát cuûa nhaân daân ta . Noù ñaõ ngaân vaø seõ vang maõi trong taâm hoàn ngöôøi Vieät Nam. Tình caûm con ngöôøi bao giôø cuõng baét ñaàu töø tình caûm gia ñình . Ñoù chính laø truyeàn thoáng ñaïo lí cuûa daân toäc VN.
§H Ñ 3 : Ñoïc vaø tìm hieåu chuù thích – Ñoïc vaên baûn ( 7P)
GV giới thiệu HS về ca dao dân ca.
Đọc chú thích SGK trang 35 cho biết thế nào là ca dao,dân ca?
-Hiện nay người ta phân biệt hai khái niệm ca dao và dân ca.
-Dân ca là những sáng tác kết hợp lời và nhạc,tức là nhựng câu hát dân gian trong diễn xướng.
-Ca dao là lời thơ của dân ca.Khái niệm ca dao còn được dùng để chỉ thể thơ dân gian-thể thơ ca.
 ØGV gọi HS đọc 2 (1,4)bài ca dao và tìm hiểu từ khó SGK trang 35. Nêu đặc điểm chung của 2 bài ca dao vừa đọc?
§ HÑ 4: Tìm hieåu VB(18P)
 + GV goïi hoïc sinh ñoïc laïi baøi1
-Tình cảm mà bài 1 muốn diễn tả là tình cảm gì?
-Hãy chỉ ra cái hay của ngôn ngữ,hình ảnh,âm điệu của bài ca dao này?
ØGV hướng dẫn HS tìm những bài có nội dung tương tự.
Cái ngủ mày ngủ cho lâu.
Mẹ mày đi cấy ruộng sâu chưa về.
Bắt được mười tám con trê.
Cầm cổ lôi về cho cái ngủ ăn.
* HS ĐỌC BÀI 4
-Bài ca dao số 4 diễn tả tình cảm gì? Của ai?
-Tình cảm thân thương được diễn tả như thế nào?
-Ca dao dùng hình ảnh nào diễn tả sự gắn bó?
-Bài ca dao muốn nhắc nhở chúng ta điều gì?
Ø GV: 2 câu đầu như 1 định nghĩa về anh em, phân biệt anh em với người xa. Từ phân định “nào phải” làm rõ nghĩa câu 1. Từ khẳng định “cùng” trong “cùng chung bác mẹ” nêu rõ tình cảm ruột thịt: cùng huyết thống, sống chung dưới 1 mái nhà, cùng vui buồn có nhau. Từ khẳng định “cùng” trong “cùng thân” là kết quả của cụm từ “cùng chung bác mẹ”.Là hình ảnh so sánh
-Những biện pháp nghệ thuật nào được cả 4 bài ca dao sử dụng?
* Nghệ thuật: (2p)
Nhắc lại các biện pháp nghệ thuật trong các bài ca dao ? 
* Ý NGHĨA :(3P) 4 bài ca dao là tình cảm của ai đối với ai ? và tình cảm đó thể hiện như thế nào 
* TỔNG KẾT: ( 4P)
- 4 bài ca dao trên cùng hướng về chủ đề gì?
- Nội dung của 4 bài ca dao đó đề cập đến những tình cảm của ai, đối với ai?
-HS đọc ghi nhớ
-Điều có nội dung nói về tình cảm gia đình
-Công lao trời biển của cha mẹ đối với con và bổn phận của kẻ làm con trước công lao to lớn ấy.
_ Tác giả dân gian dùng hình thức lời ru,câu hát ru với giọng điệu thầm kính sâu lắng.
_ Dùng lối ví von quen thuộc của ca dao lấy cái to lớn mênh mông,vĩnh hằng của thiên nhiên để so sánh với công cha nghĩa mẹ.
-Tình cảm anh em thân thương trong một nhà
_ Anh em tuy hai mà một,cùng một cha mẹ sinh ra,cùng chung sống,sướng khổ có nhau trong một nhà.
 _ Ca dao dùng cách so sánh:quan hệ anh em được so sánh bằng hình ảnh như thể chân tay vừa gần gũi dể hiểu vừa cảm nhận sự gắn bó
- Nhắc nhở : anh em phải hòa thuận để cha mẹ vui lòng.
* Nghệ thuật được sử dụng trong 4 bài ca dao:
_ Thể thơ lục bát và lục bát biến thể .
- Dùng hình ảnh so sánh, ẩn dụ, đối xứng ... 
_ Giọng điệu ngọt ngào mà trang nghiêm .
- hs trả lời 
- HS ĐỌC GHI NHỚ 
I. Ñoïc -hieåu chuù thích :
 1) Theá naøo laø ca dao daân ca (SGK trang 35)
Ca dao dân ca chỉ các thể loại trữ tình dân gian,kết hợp lời và nhạc,diễn tả đời sống nội tâm của con người.
II. Đọc- hieåu vaên baûn :
 A. Phân tich :
 Baøi 1
 - Dùng hình ảnh so sánh 
 - Coâng lao trôøi bieån cuûa cha meï ñoái vôùi con vaø boån phaän , traùch nhieäm cuûa ngöôøi laøm con tröôùc coâng lao to lôùn aáy .
Bài 4 :
-Hình ảnh so sánh diễn tả sự gắn bó,keo sơn, không thể chia cắt
-Bài ca là tiếng hát tình cảm về tình anh em yêu thương gắn bó đem lại hạnh phúc cho nhau
B. Ý nghĩa văn bản : Tình cảm đối với ông bà ,cha mẹ, anh em 
và tình cảm của ông bà cha mẹ đối với con cháu luôn là những tình cảm sâu nặng, thiêng liêng nhất trong đời sông mỗi con người.
III. Ghi nhôù :SGK /36
IV. LUYỆN TẬP 
§ H Ñ 4: Luyeän taäp : (2P)
 1) Nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät ñöôïc söû duïng caû trang 4 baøi ca dao :
 - Theå thô luïc baùt.
 - AÂm ñieäu taâm tình nhaén nhuû .
 - Caùc hình aûnh truyeàn thoáng quen thuoäc : trôøi , bieån , ngoõ sau , maùi nhaø .
 - Lôøi ñoäc thoaïi (taâm söï töø 1 ngöôøi)
 2) Tình caûm ñöôïc dieãn taû trong baøi ca dao laø : tình caûm gia ñình .
 - Baøi 1 . Coâng lao cha meï , boån phaän laøm con .
 - Baøi 2 . Nhôù thöông meï khi laáy choàng xa . 
 - Baøi 3 . Yeâu kính oâng baø 
 - Baøi 4 Tình anh em ruoät thòt 
 - HS söu taàm theâm nhöõng baøi ca dao coù noäi dung veà tình cảm gia ñình 
 IV .CỦNG CỐ -HD HS TỰ HỌC Ở NHÀ :
 1 Củng cố: ( 2P)
 - Đọc lại các bài ca dao 
 –Thế nào là ca dao dân ca?– Nghệ thuật ?
 2. HD Hs tự học ở nhà : (1P)
 - Hoïc thuoäc 4 baøi ca dao, noäi dung, ngheä thuaät töøng baøi.
 - Tìm nhöõng baøi ca dao khaùc coù chuû ñeà veà tình caûm gia ñình.
 -Soaïn “ Nhöõng caâu haùt veà tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc , con ngöôøi “
 - HS söu taàm theâm nhöõng baøi ca dao coù noäi dung veà tình cảm gia ñình 
* ĐIỀU CHỈNH :