Giáo án Ngữ văn 7, tập 1 - Bài 1: Cổng trường mở ra

TUẦN 1
Tiết 1 : Ngày Soạn : 23.08.2009
Ngày Dạy: 24.09.2009
Bài 1 : Văn bản : CỔNG TRƯỜNG MỞ RA
 Theo Lý Lan
A/ Mục Tiêu cần đạt: Giúp HS 
1. Kiến thức: + Cảm nhận và hiểu được những tình cảm thiêng liêng , đẹp đẽ của cha mẹ đối với con cái (tình mẫu tử ) 
 + Thấy được ý thức lớn lao của Nhà trường đối với cuộc đời của mỗi con người.
2. Kỹ năng :
 Cảm thụ văn bản và liên hệ bản thân.
3. Giáo dục: Tình yêu thương cha mẹ 
B / Chuẩn bị :
 + GV : Giáo án, đồ dùng dạy học, tài liệu tham khảo.
 + HS: Đọc và soạn theo hệ thống câu hỏi.
C/ Tiến trình lên lớp:
 1.Ôn định lớp: Kiểm tra sĩ số ( các lớp dạy)
 2. Bài cũ: kiểm tra sách vở của học sinh
 3.Bài mới: Giới thiệu bài 
 Cứ mỗi mùa hè đi qua, chúng ta lại bước vào năm học mới với bao nô nức đến ngày tựu trường để gặp lại bạn bè và thầy cô giáo. Ta lại nhớ đén ngày đầu tiên bước vào lớp 1 với bao lo lắng vui sướng của mẹ cha khi con mình cắp sách tới trường và niềm háo hức của chúng ta ngày đó. Để ôn lại những kỷ niệm xưa, hôm nay thầy cùng các em sẽ đi vào tìm hiểu văn bản “ Cổng trường mở ra”nhằm giúp chúng ta hiểu rõ thêm tâm trạng của người mẹ khi đưa con đến trường trong ngày khai giảng năm học mới.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
HĐ1. (10’) Phương pháp đọc và giảng giải 
GV hướng dẫn HS cách đọc văn bản: mạch lạc, rõ ràng, biểu hiện Tâm trạng người mẹ: hồi hộp, nôn nao
 Tâm trạng người con: vui sướng, háo hức 
GV đọc mẫu 1 đoạn => gọi HS đọc tiếp 
HS: Nhận xét cách đọc của bạn 
GV nhận xét - sửa, uốn nắn khi HS đọc chưa chuẩn 
HS đọc nhẩm phần chú thích SGK trang 8 
Trong văn bản có từ, cụm từ nào khó chưa hiểu Giáo viên giải nghĩa => HS hiểu
 Giáo viên cho HS tìm hiểu cấu trúc văn bản 
Từ văn bản đã học yêu cầu học sinh tóm tắt đại ý của văn bản bằng một vài câu ngắn gọn 
Bài văn viết việc gì ?
Nhân vật chính tác giả bài văn là ai ? – Người mẹ
GV: Tự sự là kể người, kể việc 
Biểu cảm là bộc lộ trực tiếp cảm nghĩ của con người 
Văn bản “ CTMR” thuộc kiểu văn bản gì? Biểu cảm
GV tâm tư của mẹ được biểu hiện tác giả 2 phần nội dung văn bản: nỗi lòng yêu thương của mẹ, cảm nghĩ của mẹ về vai trò của xã hội , 
Xác định nhân vật 2 phần nội dung trên văn bản
Phần 1. Đầu => mẹ bước vào 
Phần 2. Còn lại 
HĐ2 (17’) GV hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết văn bản – phương pháp thuyết trình – vấn đáp - gợi mở 
 *Thời gian đêm trước ngày khai trường, tâm trạng của người mẹ và đứa con có gì khác nhau ? Điều đó ..
( Mẹ trằn trọc lên giường suy nghĩ triền miên. Con háo hức thanh thản nhẹ nhàng vô tư trong giắc ngủ “ giấc ngủ  uống 1 ly sữa”
Theo em, tại sao người mẹ không ngủ được?
GV: Mẹ không ngủ cũng vì mẹ đang hồi tưởng về ngày khai trường năm xưa của mẹ, ngày đó đã ăn sâu vào trong tâm thức của mẹ cùng với bà ngoại tác giả ngày khai trường đầu tiên.
Chi tiết nào thể hiện được những kỷ niệm sâu đậm đó trong tâm hồn người mẹ 
HS suy nghĩ trả lời – GV bổ sung nhận xét 
Tg bài văn có phải người mẹ đang nói trực tiếp với con không? Theo em người mẹ đang tâm sự với ai?
Cách viết này có tác dụng gì?
 Nghệ thuật miêu tả nội tâm của nhân vật tính chất đó khó nói lên lời trực tiếp của người mẹ với con.
Em hãy kể lại ngày khai trường của em HS tái lại những kĩ niệm xưa, kể cho cả lớp nghe – GV nhận xét và bình ngắn gọn về lời kể của HS.
GV hướng dẫn HS tìm hiểu về tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ (70’)
Câu văn nào tg văn bản nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ?
GV hướng dẫn HS tìm trao đổi thống nhất trước lớp 
( GV: Giáo dục đi chệch hướng sẽ phá vỡ một thế hệ tri thức “ Ai cũng biết rằng . Sau này” ) 
( GD là gt tri thức, tg ánh sáng, tg của ước mơ và khát vọng. Đó là tg của niềm vui khiến ta nhớ suốt đời .) 
( câu hỏi 6) 
Kết thúc bài văn bà mẹ nói : “ bước qua cánh cổng trường ..” .Vậy đã 7 năm bước qua cổng truờng em hiểu trong kỳ diệu đó là gì? HS thảo luận (5’)
HĐ 3 (4’) : GV dùng phương pháp đặt vấn đề hướng HS vào phần ghi nhớ 
HS nêu tên : nội dung chính và nghệ thuật của văn bản 
Nghệ thuật: Lời văn cảm động như lời tâm tình 
Nộng dung: Thể hiện tình cảm thương yêu của mẹ và khẳng định vai trò của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người.
GV hướng HS vào phần ghi nhớ SGK 
HĐ4 (5’) Phương pháp trao đổi ý kiến – lí giải HS đọc câu hỏi 1 SGK trang 9
GV hướng dẫn HS thảo luận và trả lời GV nhận xét – chữa .
Em có tán thành ý kiến đó không ? tại sao?
GV hướng dẫn HS về nhà làm 
I. Tiếp xúc văn bản 
1. Đọc (SGK trang 3) 
2. Chú thích (SGK) 
3. Cấu trúc văn bản :
Bài viết về tâm trạng của người mẹ trong đêm không ngủ được trước ngày khai trường lần đầu của con.
II. Phân tích :
1. Tâm trạng người mẹ: (10’)
- Me: thao thức, trần trọc không ngủ được 
- Con: giấc ngủ đến dễ dàng 
- Mẹ vừa lo lắng cho con vừa bồi hồi nhớ lại ngày khai trường đầu tiên của mình 
- Tiếng đọc bài trầm bổng hằng năm cứ vào cuối thu  con đường dài và hẹp.
- Mẹ không nói trực tiếp với con và không nói với ai cả.
Người mẹ nói với chính mình, ôn lại những kĩ niệm của mình thông qua việc nhìn con ngủ nói với con.
 Đây là một cách viết hay , tinh tế và giàu cảm xúc.
2. Tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ.
* Giáo dục có tầm quan trọng rất lớn đem lại : Tri thức, bồi dưỡng năng lực phẩm chất, tính cách, đạo lí, tình bạn, tình thầy trò.
III.Tổng kết .
* ghi nhớ : ( SGK T9)
IV. Luyện tập
BT1:
Có vì mình đã lớn hơn, chững chạc hơn.
BT2: Nhớ lại và viết thành đoạn văn về một kĩ niệm đáng nhớ nhất tg ngày khai trường đầu tiên của mình.
4. Cũng cố (4’) : GV củng cố : Cách đưa ra 2 câu hỏi trắc nghiệm HS tìm ý đúng nhất .
C1: Văn bản “ CTMR” viết về nội dung gì ?
A. Miêu tả quang cảnh ngày khai trường .
B. Bàn về vai trò của nhà trường trong việc giáo dục thế hệ trẻ.
C. Kể về tâm trạng của một chú bé tg ngày đầu tiên đến trường.
 Tái hiện lại những tâm tư tình cảm của người mẹ tg đêm trước ngày khai trường vào lớp 1 của con.
C2: Đêm trước ngày khai trường, tâm trạng của người con như thế nào?
A. Phấp phỏng , lo lắng 	 Vô tư, thanh thản 
B. Thao thức, đợi chờ 	 D . Căng thẳng, hồi hộp 
5. Dặn dò (1’) 
Về nhà nhớ hoc bài cũ, làm BT2 
Đọc và soạn bài Mẹ tôi.