Giáo án Ngữ văn 7, tập 1 - Tiếng gà trưa - Nguyễn Văn Thành – Trường THCS Phong Dụ

Nguyễn Văn Thành – Trường THCS Phong Dụ (Tiên Yên – Quảng Ninh)
Ngày soạn : 15/11/2008
Ngày dạy : 18/11/2008 : 7A (tiết 53) ..../11/2008 : 7B (tiết 53)
 .../11/2008 : 7A (tiết 54)	 ..../11/2008 : 7B (tiết 54)
Tiết 53 - 54 : Văn bản 
Tiếng gà trưa
-Xuân Quỳnh-
A. Mục tiêu cần đạt :
	Giúp HS : 
1. Kiến thức :
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỷ niệm vể tuổi thơ và tính chất bà cháu được thể hiện trong bài thơ.
- Thấy được nghệ thuật biểu hiện tính chất, chính xác của tác giả qua những chi tiết tự nhiên, biến dị.
2. Kĩ năng : 
- Reứn luyeọn kú naờng đọc diễn cảm, phân tích, biểu cảm .
3. Thái độ : 
- Biết trân trọng kỉ niệm tuổi thơ, yêu quý ông bà trong gia đình.
B. Chuẩn bị : 
- Thầy : Giáo án, SGK, SGV, máy chiếu ...nêu một số tình huống có vấn đề.
- Trò : Đọc và soạn bài trước ở nhà.
C. Phương pháp :
- Kết hợp hài hòa các PP thuyết trình, vấn đáp, quan sát, phân tích, giảng bình.. 
D. Tiến trình bài dạy :
1. ổn định : 
*Sí số 7A (tiết 53) vắng....., 7B (tiết 53) vắng......
 7A (tiết 54) vắng....., 7B (tiết 54) vắng......
2. Kiểm tra bài cũ :
? Đọc thuộc lòng bài thơ "Cảnh khuya", "Rằm tháng giêng" cho biết nội dung bài thơ ? 
3. Bài mới : 	
* Vào bài : Khoảng nửa cuối năm 60 của thế kỉ 20, chú bé Trần Đăng Khoa (Bây giờ là nhà thơ Trần Đăng Khoa), từ góc sân nhà chú ở làng Điền Trì, Hải Dương, đã xúc động vì nghe tiếng gà bốn bề nát ngát : 
Tiếng gà
Tiếng gà
Giục quả na
Mắt mở
Tròn xoe
Giục hàng tre 
Đâm măng
Nhọn hoắt
thì cũng trong khoảng thời gian ấy, nhà thơ nữ trẻ Xuân Quỳnh làm lời một anh bộ đội trên đường hành quân, bỗng thấy nôn nao vì tiếng gà giữa trưa (ngọ).
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cần đạt
? Nêu những hiểu biết của em về TG Xuân Quỳnh ?
*GV nhận xét, chiếu máy bổ xung !
- Xuõn Quỳnh sinh năm 1942 mất 1988
- Quờ Hà Đụng- Hà Tõy (Hà Nội )
- Nhà thơ nữ xất sắc trong nền thơ văn hiện đại.
- Thơ gần gũi, biểu hiện những rung động, khỏt vọng chõn thành, tha thiết và mạnh bạo, trẻ trung giàu nữ tính.
? Nêu hoàn cảnh ra đời của BT Tiếng gầ trưa ?
*GV gợi cách đọc : to, rõ ràng, đúng nhịp 3/2, 2/3 , nhấn mạnh điệp ngữ Tiếng gà trưa ! Giọng đọc vui, bồi hồi, cần đọc phân biệt lời kể với lời mắng yêu của bà. 
? Theo em Lang mặt là gì ?
? Bài thơ được viết theo thể thơ gì ?
- Thể thơ : Năm tiếng, xen kẻ 3 tiếng, gieo vần cuối cõu.
? BT có thể chia làm mấy phần ? ND của từng phần là gì ? 
*GV chiếu máy chuẩn KT !
- P1 : Khổ đầu -> Tiếng gà tra thức dậy tinh cảm làng quê
- P2 : 5 khổ tiếp -> Tiếng gà trưa và kỉ niệm tuổi thơ và tỡnh bà chỏu.
- P3 : còn lại -> Những suy tư từ tiếng gà trưa.
? Theo em nội dung nào được phản ánh chân thực và xúc động nhất ? 
? Nhận xét về bức tranh minh học cho VB trong SGK ?
*GV y/c HS quan sát khổ thơ đầu !
? Cảm hứng của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ việc gì ?
? Tác giả nghe thấy âm thanh đó trong hoàn cảnh nào ?
? Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến như thế nào ? khi nghe âm thanh đó cảm xúc của TG ntn ?
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật thể hiện các câu thơ : 
''Cục ... cục tác, cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ"
- Điệp từ "Nghe" đem lại cảm giác tiếng gà vừa như mở ra. Lời giới thiệu đầy hồ hởi hân hoan gợi lại quá khứ tuổi thơ.
- ẩn dụ chuyển đổi cảm giác : Nghe bằng cảm giác bằng tâm tưởng, bằng sự nhớ lại, bằng hồi ức, kỉ niệm tuổi thơ tràn về.
? Tạo sao âm thanh tiêng gà trưa lại gợi những cảm giác đó của con người ?
- Tiếng gà khua động cả không gian yên tĩnh của bổi trưa.
- Đem lại niềm vui, vơi đi nỗi vất vả cho con ngườ.
- Gợi những kỉ niệm tốt lành thời thơ ấu : Quả trứng hồng, bộn quần áo mới, tình bà cháu ...
? Chỉ qua tiềng gà trưa, nhưng TG lại nêu nên cảm nhận bằng cả tâm hồn mình một cách xao động, nhớ thương ! Qua đó cho thấy TG đối với quê hương ntn ?
? Theo dõi đoạn 2, cho biết tiếng gà trưa đã khơi dậy những h/a thân thương nào ?
? Những con gà mái với những quả trứng hồng hiện lên qua những chi tiết, hình ảnh nào ?
? Hình ảnh đó đối với cuộc sống của chúng ta như thế nào ?
? Quan sát khổ thơ thứ 3, hiện lên sự việc gì trong kỉ niệm tuổi thơ của TG ?
? Qua những chi tiết về tuổi thơ gợi tả vẻ đẹp gỡ ?
? Theo dõi khổ 3,4,5 ! những kỉ niệm về người bà đã gợi lên qua các chi tiết nào ?
? Qua những chi tiết ấy, em cú cảm nhận gỡ về hỡnh ảnh người bà ? 
? Nỗi lo của người bà là nỗi lo như thế nào, biểu hiện tình cảm gì ?
? Vậy H/ả người bà hiện lên với những đức tính cao quý nào trong kỉ niệm của người cháu ?
? Chi tiết niềm vui của cháu : ‘‘Được quần ấo mới’’ gợi cho em cảm nghĩ gì về tuổi thơ và tình bà cháu ?
? Vì sao tình cảm bà cháu lại trở thành kỉ niệm không phai trong tâm hồn người cháu ?
*Quan sát 2 khổ thơ cuối !
? Tiếng gà tra còn gợi nên những suy nào trong tâm hồn của tác giả ?
? Vì sao TG nghĩ rằng tiếng gà trưa sẽ mang đến nhiều hạnh phúc ? 
? TG đã sử dụng phép nghệ thuật gì trong khổ thơ cuối ?
? Tác dụng của phép nghệ thuật đó là gì ?
? Theo em vì sao người chiến sĩ lại khẳng định mình chiến đấu là : 
Vì tiếng gà cục tác
ổ trứng hồng tuổi thơ
*GV : Tiếng gà là biểu tượng cho sự sống thanh bình của mỗi làng quê. Bởi vậy, cháu chiến đấu hôm nay là để bảo vệ những điều chân thật và quý giá đó !
? Qua đây em có nhận xét gì về tình cảm của TG với quê hương đất nước ?
*GV chiếu các câu hỏi trắc nghiệm !
? Chỉ ra nét đặc sắc về ND và NT trong văn bản này ?
*Gv nhận xét và chiếu máy chiếu !
Chuẩn kiến thức !
*GV yêu cầu HS về nhà làm BT !
- HS trình bày hiểu biết về TG Xuân Quỳnh.
- HS quan sát chân dung nữ sĩ Xuân Quỳnh
- HS nêu nhanh xuất xứ BT !
- HS đọc sau khi GV đọc mẫu !
- Một bệnh nấm da (Lang ben - đốm trắng)
- Ngũ ngôn (Thơ 5 tiếng dân gian Việt Nam)
- HS chia nhanh bố cục !
- Nội dung thứ 2
- Vẽ H/ả bà, con gà và quả trứng -> Làm sống lại kỉ niệm tuổi thơ thân thương của TG.
- Nghe tiếng gà nhảy ổ 
"Cụccục tác cục tác"
- Khi dừng chân trong 1 xóm như giữa chặng đường hành quân.
- Nghe âm thanh đó, tác giả cảm thấy xao động, thấy bàn chân đỡ mỏi, kỷ niệm tuổi thơ gọi về.
- HS phát hiện, đánh giá T/d !
- HS thảo luận nhóm trả lời !
- Tình làng quê thắm thiết, sâu nặng !
- H/a : Con gà và người bà
- Hình ảnh con gà mái với những quả trứng hồng (Khổ 2)
- Hs phát hiện
- Bỡnh dị, gần gũi, quen thuộc, thõn thiết.
- HS phát hiện
- HS đánh giá !
- Lời bà mắng
- Cách bà chăm chút từng quả trứng
- Nỗi lo của bà
- Niềm vui của cháu
- Là nỗi lo chân thật, biểu hiện một tình yêu thương giản dị, thầm lặng.
- HS đánh giá !
- HS thảo luận trả lời !
- HS liên hệ trả lời !
- HS đọc !
- HS đánh giá !
- HS thảo luận nhanh, trả lời !
- Điệp từ : vì
- HS đánh giá !
- Là người có tình yêu QH - ĐN sâu sắc
- HS lựa chọn đúng sai !
- HS khái quát nhanh !
- HS đọc to ghi nhớ !
- HS về nhà làm bài tập !
I. Tìm hiểu tác giả - tác phẩm
1.Tỏc giả : 
- Nhà thơ nữ xất sắc trong nền thơ văn hiện đại.
- Thơ gần gũi, biểu hiện những rung động, khỏt vọng chõn thành, tha thiết.
1942-1988
2. Tác phẩm : 
- Viết trong thời kỡ đầu khỏng chiến chống Mỹ.
- In trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào”.
3. Đọc, chú thích : 
SGK)
II. Phân tích văn bản 
1. Kết cấu, bố cục : 
- Thể thơ : ngũ ngôn
- Bố cục : 3 phần
2. Phân tích : 
a. Tiếng gà trưa thức dậy tình cảm làng quê : 
- TG nghe tiếng gà nhảy ổ buổi trưa.
- Sử dụng phép điệp từ : ‘‘Nghe’’
-> Đem lại cảm giác tiếng đầy hồ hởi hân hoan gợi lại quá khứ – kỉ niệm tuổi thơ.
- TG có tình làng quê thắm thiết, sâu nặng !
b. Tiếng gà trưa khơi dậy những kỉ niệm ấu thơ :
*Những hình ảnh và kỉ niệm tuổi thơ
-> Hỡnh ảnh :
- Con gà mỏi mơ, mỏi vàng và ổ trứng hồng đẹp như tranh.
-> Tuổi thơ :
- Tũ mũ xem trộm gà đẻ, bị bà mắng. 
=> Hỡnh ảnh gợi vẻ đẹp tươi sỏng, đầm ấm, hiền hũa.
*Hình ảnh và kỉ niệm về bà
- Người bà tần tảo, chịu thương, chịu khú, chắt chiu trong cảnh nghốo khú.
- Lo lắng vỡ niềm vui của chỏu. 
=> Giàu đức hi sinh, hết lòng vì con cháu !
=> Tình cảm bà cháu chân thật, ấm áp tình ruột thịt, là tình cảm gia đình, tình cảm quê hương, côi nguồn không thể thiếu trong mỗi con người.
c. Những suy tư gợi lên từ tiếng gà trưa : 
- Suy tư về hạnh phúc và về cuộc chiến đấu hôm nay.
-> Điệp từ vì : Khẳng định ý chí, niềm tin chiến đấu cao cả.
-> Là người có tình yêu QH - ĐN sâu sắc
III. Tổng kết
1. Nội dung : Tiếng gà trưa đó gợi về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tỡnh bà chỏu. Tỡnh cảm gia đỡnh đó làm sõu sắc thờm tỡnh quờ hương đất nước
 2. Nghệ thuật :
- Hình ảnh gần gũi, giản dị, gợi cảm
- Nghệ thuật điệp từ.
* Ghi nhớ : (SGK.151)
IV. Luyện tập
*BT 1 (SGK.151)
4. Củng cố: 
? Qua bài thơ em có cảm nhận gì về TG ?
5. Hướng dẫn về nhà : 
- Chuẩn bị bài mới : Điệp ngữ
IV. Rút kinh nghiệm : 
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................