Giáo án Ngữ văn 7, tập 2 - Cách làm bài văn lập luận giải thích - Nguyễn Thị Tuyết - THCS Suối Ngô

TUẦN 28 -TIẾT PPCT:107 CÁCH LÀM BÀI VĂN 
 ND: 11/03/2013 LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
1.MỤC TIÊU:
 1.1.Kiến thức: 
 - HS nắm được các bước làm bài văn lập luận giải thích.
 1.2.Kĩ năng:
 -HS biết cách tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý và viết các phần , đoạn trong bài văn giải thích.
 1.3.Thái độ:
 - Giáo dục ý thức sáng tạo cho hs.
2.NỘI DUNG HỌC TẬP :
 Các bước làm bài văn lập luận giải thích(chú trọng bước lập dàn bài, viết bài).
3.CHUẨN BỊ:
 3.1.GV:Đoạn văn mẫu.
 3.2.HS: Đọc-trả lời câu hỏi SGK.
 4.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP:
 4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện
 4.2.Kiểm tra miệng:
Câu 1: Trong đời sống, những khi nào người ta cần được giải thích ?Người ta thường giải thích bằng cách nào?(10 đ)
 - Khi muốn hiểu những điều chưa biết. Nêu định nghĩa, kể ra các biểu hiện, so sánh 
Câu 2:Hs trình bày đoạn văn giải thích câu tục ngữ tự chọn(10 đ)
4.3. Tiến trình bài học:
 Gv giới thiệu bài mới: Để nắm rõ hơn về văn nghị luận giải thích, hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu cách làm bài văn lập luận giải thích.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
HOẠT ĐỘNG 1: 20’
 - Mục tiêu: HS tìm hiểu các bước làm bài văn lập luận giải thích 
? Đề bài yêu cầu gì?
? Người làm bài có cần giải thích tại sao đi một ngày đàng có thể học một sàng khôn? Vì sao?
? Làm thế nào để tìm được ý nghĩa chính xác và đầy đủ của câu tục ngữ? (Hỏi người hiểu biết, đọc sách báo, tra từ điển, tự mình suy nghĩ)
? Em có thể rút ra kết luận gì về việc tìm hiểu đề và tìm ý cho một bài văn lập luận giải thích?
* GV cho HS lập dàn bài
? Bài văn lập luận giải thích có nên gồm 3 phần chính giống như lập luận chứng minh không? Vì sao?
? Mở bài trong bài văn giải thích cần phải đạt yêu cầu gì?
(Phải định hướng giải thích, phải gợi nhu cầu được hiểu)
? Phần thân bài trong bài văn lập luận giải thích phải làm nhiệm vụ gì?
? Ngoài câu tục ngữ này, còn có những câu tục ngữ nào khác có ý nghĩa nói lên sự khao khát của người nông dân xưa muốn được ra khỏi nhà, khỏi làng để mở rộng tầm mắt
? Phần kết bài trong bài văn lập luận giải thích phải làm nhiệm vụ gì?
* Hướng dẫn HS viết đoạn văn
 - GV cho HS đọc các đoạn mở bài có đáp ứng yêu cầu của đề bài lập luận giải thích không?
? Có phải đối với mỗi bài văn chỉ có một cách mở bài duy nhất không? (Không)
 - Đọc các đoạn thân bài trong SGK
? Làm thế nào để đoạn đầu tiên của thân bài liên kết được với mở bài?
? Nếu sử dụng cách mở bài khác thì có thể viết các đoạn của thân nài như trong SGK không ?
 (Không, vì đoạn của thân bài phải phù hợp với đoạn mở bài để bài văn thành một thể thống nhất)
 - GV cho HS đọc đoạn kết bài sgk/86
? Kết bài ấy đã cho thấy rõ vấn đề được giải thích xong chưa?
? Có phải đối với mỗi đề văn chỉ có một cách kết bài duy nhất không?
? Hãy đọc lại các phần mở bài, thân bài kết bài cho biết chúng có phù hợp với đề bài và dàn bài không, sữa chữa bài viết cho hoàn chỉnh
* GV tổng kết cho HS đọc ghi nhớ.
HOẠT ĐỘNG 2: 15’
 - Mục tiêu: HS nắm được một số cách viết đoạn KB, MB cho đề bài trên.
 - GV hướng dẫn kĩ cho hs một số cách viết đoạn văn.
 - GV đọc cho hs tham khảo một số đoạn văn, yêu cầu hs thực hiện ở nhà, kiểm tra vào tiết học tới.
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH:
 - Cho đề bài: Nhân dân ta có câu: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó
 1. Tìm hiểu đề và tìm ý:
 a. Tìm hiểu đề: Yêu cầu giải thích câu tục ngữ
 b. Tìm ý: 
 - Đi một ngày đàng học một sàng khôn là gì?
 - Vì sao đi một ngày đàng học một sàng khôn?
 - Lợi ích của câu tục ngữ này
=> Tìm hiểu đề xem đề yêu cầu gì. 
=> Tìm ý xét ý nghĩa của câu tục ngữ (Nghĩa đen, nghĩa bóng). Lợi ích của việc làm theo lời khuyên của câu tục ngữ.
2. Lập dàn bài:
 a. Mở bài: Giới thiệu câu tục ngữ và ý nghĩa sâu xa của nó
 b. Thân bài: Triển khai việc giải thích: 
 - Nghĩa đen: Đi một ngày đàng là gì? Một sàng khôn là gì?
 - Nghĩa bóng: câu tục ngữ có đúc kết kinh nghiệm về nhận thức không, kinh nghiệm đó là gì?
 - Nghĩa sâu: Liên hệ với những câu tục ngữ khác có cùng nghĩa với câu cần giải thích
 c. Kết bài: Nêu ý nghĩa của điều cần được giải thích
3. Viết đoạn văn
 a. Viết mở bài:
 - Đi thẳng vào vấn đề
 - Đối lập hoàn cảnh với ý thức
 - Nhìn từ chung đến riêng
 b. Thân bài:
 - Nên có từ liên kết đoạn mở bài với thân bài: Thật vậy, Có thể nói rằng, trước hết, như ta đã biết
 - Giải thích: Nghĩa đen, nghĩa bóng, nghĩa sâu 
 - Mở bài và thân bài phải phù hợp với nhau để tạo thành một thể thống nhất
 c. Viết kết bài: Có nhiều cách kết bài khác nhau
4. Đọc lại và sửa chữa 
* GHI NHỚ: SHK/86 
II. LUYỆN TẬP:
Viết thêm một số đoạn MB,TB khác cho đề bài trên.(thực hiện ở nhà)
 4.4. Tổng kết:
 Câu 1: Bài văn lập luận giải thích gồm mấy phần ?
 -3 phần:Mb, Tb, Kb.
 Câu 2: Nêu nội dung của từng phần?
 -MB:Nêu luận điểm cần được giải thích.
 -TB:Lần lượt trình bày các nội dung giải thích.
 -KB:Nêu ý nghĩa vấn đề được giải thích
 4.5 .Hướng dẫn học tập:
 -Đối với bài học ở tiết học này:	
 +Học bài ghi nhớ 
 + Nắm vững nội dung bài học
 + Viết đoạn văn giải thích ý nghĩa câu tục ngữ sau: Ráng mỡ gà có nhà thì giữ
 -Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:Chuẩn bị bài: Luyện tập lập luận giải thích
 +Chú ý đề bài: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người. Hãy giải thích nội dung câu nói đó
 + Chú ý phần lập dàn bài, cách viết đoạn văn giải thích
5. PHỤ LỤC:
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------