Giáo án Ngữ văn 7, tập 2 - Quan Âm Thị Kính

 Ngày soạn: 25/03/2015
 Tiết 118: Hướng dẫn đọc thờm:
QUAN ÂM THỊ KÍNH
A. MỤC TIấU CẦN ĐẠT:
- Hiểu được 1 số đặc điểm cơ bản của sõn khấu chốo truyền thống.
- Túm tắt được nội dung vở chốo Quan Âm Thị Kớnh, nội dung, ý nghĩa và 1 số đặc điểm nghệ thuật (mõu thuẫn kịch, ngụn ngữ, hành động nhõn vật,...) của trớch đoạn Nỗi oan hại chồng.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức: Sơ giản về Chèo cổ; giá trị nội dung và những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của vở chèo “Quan âm thị kính”...
2. Kĩ năng: Phân tích mâu thuẫn, nhân vật và ngôn ngữ thể hiện trong một trích đoạn chèo.
C. CHUẨN BỊ:
- Gv: Những điều cần lưu ý: Nỗi oan hại chồng là 1 trong 2 nỳt chớnh của vở chốo. Thõn phận, địa vị ngời phụ nữ trong quan hệ gia đỡnh và hụn nhõn Phong kiến bộc lộ ở đõy.
-Hs:Bài soạn
D. CÁC BƯỚC LấN LỚP:
1. Ổn định lớp: 
2. Kiểm tra: 
 Nờu những nột đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản Ca Huế trờn sụng Hương ?
3. Bài mới: 
Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
	Nghệ thuật sõn khấu dõn gian cổ truyền VN rất phong phỳ và độc đỏo: chốo, tuồng, rối... Trong đú vở chốo cổ Quan Âm Thị Kớnh lấy sự tớch từ chuyện c.tớch về đức Quan Thế Âm Bồ tỏt, là một trong những vở tiờu biểu nhất, được phổ biến khắp cả nước. Nhưng trong điều kiện khú khăn hiện nay, chỳng ta mới chỉ cú thể bằng lũng với việc tỡm hiểu tớnh (kịch bản) chốo, mà cũng chỉ một đoạn ngắn mà thụi.
Hoạt động của thầy-trũ
Nội dung kiến thức
Hoạt động 2: HDHS tỡm hiểu chung
- Văn bản Quan Âm Thị Kớnh thuộc thể loại nào?
- Thế nào là chốo ? (Hs đọc chỳ thớch*).
+ Hs đọc phần túm tắt nội dung vở chốo.
- Hướng dẫn đọc đoạn trớch: Đọc phõn vai theo cỏc nhõn vật.
- Văn bản này gồm cú mấy phần ? 
- 2 phần: phần đầu túm tắt nội dung vở chốo, phần sau là trớch đoạn Nỗi oan hại chồng.
- Phần nào là chớnh ? 
- phần 2- trớch đoạn Nỗi oan hại chồng.
- Tại sao đoạn này lại cú tờn là Nỗi oan hại chồng? 
- Người con dõu khụng định hại chồng nhưng bị mẹ chồng buộc cho tội hại chồng, đành chịu nỗi oan này.
- Đoạn trớch cú mấy nhõn vật ? Những nhõn vật nào là nhõn vật chớnh thể hiện xung đột kịch ?
- Hai nhõn vật nàu xung đột theo >< kẻ bị trị).
- Dựa vào phần túm tắt và chỳ thớch*, em hóy cho biết về nội dung, vở chốo Quan Âm Thị Kớnh mang đặc điểm nào của cỏc tớch chốo cổ ?
- Nhõn vật của vở chốo mang những tớnh chất chung nào của cỏc nhõn vật trong chốo cổ ? 
+Gv: Khi xem vở chốo này trờn sõn khấu, ta thấy Thị Kớnh mặc ỏo hồng lồng xa đen, tư thế ngay thẳng, để quạt che kớn đỏo. Sựng bà dỏn cao ở thỏi dương, đảo mắt nhiều, dỏng đi ỡn ẹo.
- Từ đú, em hiểu gỡ về g.trị của vở chốo Quan Âm Thị Kớnh?
- Bức tượng Quan Âm Thị Kớnh ở chựa Tõy Phương được chụp in trong sgk cho em hiểu gỡ về chốo Quan Âm Thị Kớnh?
I. Đọc – tỡm hiểu chung
1. Giới thiệu thể loại chốo truyền thống.
(Theo chỳ thớch sgk).
2. Vở chốo “Quan Âm Thị Kớnh”
- Nhõn vật chớnh: Thị Kớnh và Sựng bà.
- Trớch đoạn xoay quanh trục bĩ cực - thỏi lai. Nhõn vật Thị Kớnh đi từ nỗi oan trỏi đến được giải oan thành phật.
- Thị Kớnh là người phụ nữ mẫu mực về đạo đức được đề cao trong chốo cổ. Đú là vai nữ chớnh.
- Sựng bà là vai mụ ỏc, bản chất tàn nhẫn, độc địa.
- Là vở chốo tiờu biểu, mẫu mực cho NT chốo cổ ở nước ta.
- Quan Âm Thị Kớnh là vở chốo mang tớch phật (dõn gian gọi là tớch Quan Âm).
4. Củng cố:
 - Túm tắt vở chốo Quan Âm TK?
5. Hướng dẫn học ở nhà:
- Nắm vững thể loại chốo truyền thống.
- Túm tắt vở Quan Âm Thị Kớnh.
- Soạn kĩ trớch đoạn Nỗi oan hại chồng.
*****************************************
 Ngày soạn: 26/03/2015
 Tiết 119: Hướng dẫn đọc thờm:
QUAN ÂM THỊ KÍNH (T)
A. MỤC TIấU CẦN ĐẠT:
- Hiểu được 1 số đặc điểm cơ bản của sõn khấu chốo truyền thống.
- Túm tắt được nội dung vở chốo Quan Âm Thị Kớnh, nội dung, ý nghĩa và 1 số đặc điểm nghệ thuật (mõu thuẫn kịch, ngụn ngữ, hành động nhõn vật,...) của trớch đoạn Nỗi oan hại chồng.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức: Sơ giản về Chèo cổ; giá trị nội dung và những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của vở chèo “Quan âm thị kính”...
2. Kĩ năng: Phân tích mâu thuẫn, nhân vật và ngôn ngữ thể hiện trong một trích đoạn chèo.
C. CHUẨN BỊ:
- Gv: Những điều cần lưu ý: Nỗi oan hại chồng là 1 trong 2 nỳt chớnh của vở chốo. Thõn phận, địa vị ngời phụ nữ trong quan hệ gia đỡnh và hụn nhõn Phong kiến bộc lộ ở đõy.
-Hs: Bài soạn.
D. CÁC BƯỚC LấN LỚP:
1. Ổn định lớp: 
2. Kiểm tra: 
- Túm tắt đoạn trớch: Nỗi oan hại chồng?
3. Bài mới: 
Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
	Để thấy rừ những giỏ trị của tỏc phẩm Quan Âm Thị Kớnh ta cựng đi tỡm hiểu trớch đoạn: Nỗi oan hại chồng.
Hoạt động của thầy-trũ
Nội dung kiến thức
Hoạt động 2: HDHS tỡm hiểu đoạn trớch.
- Nỗi oan hại chồng diễn ra trong 3 thời điểm: Đú là những thời điểm nào?
- Trước khi bị oan (từ đầu-> một mực), trong khi bị oan( tiếp->về cựng cha con ơi), sau khi bị oan (cũn lại).
- Đoạn mở đầu cho thấy trước khi mắc oan, tỡnh cảm của Thị Kớnh đối với Thiện Sĩ như thế nào ? Chi tiết nào núi lờn điều đú ?
- Quan sỏt chồng ngủ, Thị Kớnh đó thấy gỡ và làm gỡ ? Vỡ sao Thị Kớnh làm việc này ? 
- Thị Kớnh muốn làm đẹp cho chồng, cho mỡnh: Trước đẹp mặt chồng, sau đẹp mặt ta.
- Cử chỉ đú cho thấy Thị Kớnh là người nh thế nào?
- Qua đõy em thấy Thị Kớnh là người phụ nữ cú những đức tớnh gỡ?
- Kẻ gieo họa cho Thị Kớnh là ai ? (Sựng bà-mẹ chồng Thị Kớnh). Theo dừi nhõn vật Sựng bà.
- Sự việc cắt rõu chồng của Thị Kớnh đó bị bà mẹ chồng khộp vào tội gỡ ? Chi tiết nào chứng tỏ điều đú.
- Cỏi con mặt sứa gan lim này ! Mày định giết con bà à ?
- Em hóy tỡm những lời buộc tội cụ thể của Sựng bà ?
Trong bản luận tội Thị Kớnh, Sựng bà đó căn cứ vào 3 điểm chớnh: Cho rằng Thị Kớnh là loại đàn bà hư đốn, tõm địa xấu xa; cho rằng Thị Kớnh là con nhà thấp hốn khụng xứng đỏng với nhà mỡnh; cho rằng Thị Kớnh phải bị đuổi đi.
- Em cú nhận xột gỡ về cỏch luận tội của Sựng bà?
- Cựng với lời núi, Sựng bà cũn cú những cử chỉ nào đối với Thị Kớnh ?
- Tất cả những lời núi và cử chỉ đú đó làm hiện nguyờn hỡnh một người đàn bà cú tớnh cỏch như thế nào ?
- Sựng bà thuộc loại nhõn vật đặc biệt nào trong chốo cổ ? Nhõn vật này gõy cảm xỳc gỡ cho người xem ? 
- Theo dừi nhõn vật Thị Kớnh.
- Khi bị khộp vào tội giết chồng, Thị Kớnh đó cú những lời núi, cử chỉ nào ?
- Em cú nhận xột gỡ về tớnh chất của những lời núi, cử chỉ đú ?
- Những lời núi và cử chỉ của Thị Kớnh đó được nhà chồng đỏp lại như thế nào ? 
- Chồng im lặng, mẹ chồng cự tuyệt: Thụi im đi ! ... lại cũn oan à, bố chồng thỡ a dua với mẹ chồng: Thỡ ra con Thị Kớnh này nú là gỏi giết chồng thật à.
- Trong cảnh ngộ này, Thị Kớnh là người nh thế nào ?
- Qua đú tớnh cỏch nào của Thị Kớnh được bộc lộ?
- Thị Kớnh thuộc loại nhõn vật đặc sắc nào trong chốo cổ ? Cảm xỳc của ngời xem được gợi từ nhõn vật này là gỡ ?
- Sau khi bị oan, Thị Kớnh đó cú cử chỉ và lời núi gỡ ?
- Những cử chỉ và lời núi đú phản ỏnh nỗi đau nào của Thị Kớnh ?
- ý định khụng về với cha, phải sống ở đời mới mong tỏ ro ngời đoan chớnh, đó chứng tỏ thờm điều gỡ ở người phụ nữ này ? 
- Khụng đành cam chịu oan trỏi, muốn tự mỡnh tỡm cỏch giải oan.
- Cỏi cỏch giải oan mà Thị Kớnh nghĩ đến là gỡ ?
- Con đường Thị Kớnh chọn để giải oan cú ý nghĩa gỡ?
- Theo em, cú cỏch nào tốt hơn để giải thoỏt những người như Thị Kớnh khỏi đau thương ? 
- Loại bỏ những kẻ như Sựng bà, loại bỏ qh mẹ chồng- nàng dõu kiểu PK, loại bỏ XH PK thối nỏt).
Hoạt động 3: HDHS Tổng kết
- Nờu những nột đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của văn bản Quan Âm Thị Kớnh? 
I. Đọc – tỡm hiểu chi tiết.
1. Trước khi bị mắc oan:
- Thị Kớnh ngồi quạt cho chồng.
-> Thị Kớnh yờu thương chồng bằng một tỡnh cảm đằm thắm.
- Thị Kớnh cầm dao xộn rõu cho chồng.
-> Tỉ mỉ, chõn thật trong tỡnh yờu.
=> Thị Kớnh là người PN Yờu thương chồng chõn thật và mong muốn cú hạnh phỳc lứa đụi tốt đẹp.
2. Trong khi bị oan:
* Sựng bà:
Thị Kớnh bị khộp vào tội giết chồng.
- Tuồng bay mốo mả gà đồng lẳng lơ.
- Trứng rồng lại nở ra rồng
 Liu điu lại nở ra dũng liu điu.
- Mày là con nhà cua ốc.
- Con gỏi nỏ mồm thỡ về với cha,
- Gọi Móng tộc, phú về cho rảnh.
- Sựng bà tự nghĩ ra tội để gỏn cho Thị Kớnh.
- Dỳi đầu Thị Kớnh ngó xuống
- Khi Thị Kớnh chạy theo van xin, Sựng bà dỳi tay ngó khụyu xuống,...
=>Sựng bà là người đàn bà độc địa, tàn nhẫn, bất nhõn.
->Nhõn vật mụ ỏc, bản chất tàn nhẫn, độc địa- Ghờ sợ về sự tàn nhẫn.
* Thị Kớnh:
- Lạy cha, lạy mẹ ! Con xin trỡnh cha mẹ... Giời ơi ! Mẹ ơi, oan cho con lắm mẹ ơi ! Oan thiếp lắm chàng ơi !
- Vật vó khúc, ngửa mặt rũ rợi, chạy theo van xin.
->Lời núi hiền dịu, cử chỉ yếu đuối, nhẫn nhục.
->Thị Kớnh đơn độc giữa mọi sự vụ tỡnh, cực kỡ đau khổ và bất lực.
=> Thị Kớnh phải chịu nhẫn nhục, oan ức nhưng vẫn thể hiện là người chõn thực, hiền lành, biết giữ phộp tăc gia đỡnh.
->Nhõn vật nữ chớnh, bản chất đức hạnh,nết na, gặp nhiều oan trỏi- Xút thơng, cảm phục.
3. Sau khi bị oan:
- Quay vào nhà nhỡn từ cỏi kỉ đến sỏch, thỳng khõu, rồi cầm chiếc ỏo đang khõu dở, búp chặt trong tay.
- Thương ụi ! bấy lõu... thế tỡnh run rủi.
->Nỗi đau nối tiếc, xút xa cho hạnh phỳc lứa đụi bị tan vỡ.
- Đi tu để cầu phật tổ chứng minh cho sự trong sạch của mỡnh.
->Phản ỏnh số phận bế tắc của người phụ nữ trong XH cũ và lờn ỏn thực trạng XH vụ nhõn đạo đối với những người lương thiện.
III. Tổng kết:
Ghi nhớ: sgk (121).
4. Củng cố:
- Thảo luận: Nờu chủ đề của trớch đoạn Nỗi oan hại chồng ? 
- Chủ đề đoạn trớch: Thể hiện sự đối lập giàu- nghốo trong XH cũ thụng qua xung đột gia đỡnh, hụn nhõn và thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của người PN nụng thụn: hiền lành, chõn thật, biết giữ lễ nghi và cam chịu oan nghiệt. 
5. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học thuộc ghi nhớ, túm tắt trớch đoạn Nỗi oan hại chồng.
- Soạn bài : Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy.