Giáo án Ngữ Văn 7 - Tuần 2 - Bài 2 - Trần Thụy Phương

èn luyện kỹ năng: Đọc diễn cảm, cảm nhận được cái hay của văn bản nhật dụng.
 *Giáo dục học sinh: 
- Biết thông cảm và chia sẻ với những người bạn có hoàn cảnh không may.
 - Trân trọng tình cảm anh em.
B. Chuẩn bị
 GV : Soạn GA, tài liệu tham khảo.
 HS : Soạn bài.
C. Khởi động
1. Kiểm tra: - Kiểm tra sự chuẩn bị bài
	 - Qua văn bản” Mẹ tôi” em rút ra được bài học sâu sắc gì về đạo lí 
	làm con?
 2. Bài mới: Năm ngoái, chúng ta đã được học văn bản: "Bức tranh của em gái tôi" do nhà văn Tạ Duy Anh sáng tác. Câu chuyện cảm động ấy ca ngợi tấm lòng nhân hậu, trong sáng, độ lượng của cô em gái trước những tính xấu của người anh. Và hôm nay văn bản: "Cuộc chia tay của những con búp bê", nhà văn Khánh Hoài một lần nữa lại đề cập đến những tình cảm và tấm lòng vị tha, nhân hậu, trong sáng và cao đẹp của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào bất hạnh để khơi dậy trong lòng mỗi chúng ta: Tình cảm anh em trong sáng và biết thông cảm với những bạn có hoàn cảnh không may. Vậy câu chuyện như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu nhé!
D. Tiến trình các hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên – học sinh
Nội dung cần đạt
HĐ1 : Hướng dẫn tìm hiểu chung
 G : đọc + H đọc liên tiếp đến hết tác phẩm.( Giọng đọc chậm, truyền cảm thể hiện rõ tâm trạng của các nhân vật, đặc biệt là tình cảm trong sáng giữa hai anh em.)
 H : Tóm tắt ngắn gọn ND ( khoảng 5, 7 câu)
( Thành và Thủy là hai anh em hết mực yêu thương nhau nhưng lại phải chia tay nhau vì bố mẹ họ ly dị. Trước khi chia tay, hai anh em chia đồ chơi cho nhau. Thành nhường hết đồ chơi cho em. Hai anh em còn đến trường để Thủy chia tay với cô giáo và bạn bè. Cô giáo tặng Thủy một quyển sổ và một chiếc bút máy nắp vàng nhưng em không dám nhận vì “ Mẹ đã bảo sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán ” )
G: Hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích SGK
?1: Truyện chia làm mấy đoạn? ý của từng đoạn? 
 H: Trả lời cá nhân
?2: VB là một truyện ngắn. Truyện kể về việc gì? Ai là nhân vật chính? Vì sao em biết?
H: Trả lời cá nhân
- Sv chính : Cuộc chia tay của hai anh em ruột khi gia đình tan vỡ.
- Nv chính : Thành và Thủy. Vì mọi việc của câu chuyện đều có sự tham gia của hai anh em.
?3. Câu chuyện được kể theo ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì?
H: Trao đổi, thống nhất
Hoạt động 2 : Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết văn bản
G: Bố mẹ ly hôn, Thành và Thủy phải chia tay nhau. Câu chuyện diễn tả sâu sắc tình cảm trong sáng của hai anh em trước cuộc chia tay. 
?3: Em hãy tìm các chi tiết trong truyện để thấy hai anh em Thành và Thủy rất mực yêu thương, gần gũi, chia sẻ và quan tâm tới nhau.
H: Phát hiện, trả lời cá nhân
- Thủy: Ngoan; mang kim chỉ ra tận sân vận động vá áo cho anh; võ trang cho vệ sĩ để canh cho anh ngủ.
- Anh Thành: giúp em mình học; chiều nào Thành cũng đón em đi học về, vừa đi vừa nói chuyện
 ?4: Khi mẹ bắt chia đồ chơi?
 Thành nhường hết đồ chơi cho em, nhưng Thủy lại nhường cho anh con vệ sĩ.
?5: Lời nói và hành động của Thủy khi thấy anh chia hai con búp bê vệ sĩ và em nhỏ ra hai bên có gì mâu thuẫn? Sự mâu thuẫn ấy cho em hiểu thêm điều gì về cô bé này? 
H: Phỏt hiện trả lời.
- Thủy rất giận dữ không muốn chia rẽ hai con búp bê. Em tru tréo lên : “ Sao anh ác thế ”. Sau lại thương anh, Thủy sợ đêm không có con vệ sĩ canh giấc ngủ cho anh. 
G: Þ Rõ ràng ở đây có sự éo le, trái ngược, đối lập nhau giữa sự thật: Búp bê phải chia tay, hai anh em cũng phải chia tay, nhưng với lời nói và hành động mâu thuẫn ấy của cô em lại cho chúng ta thấy rằng Thủy là một cô bé ®
?6: Đưa ra tình huống này, nhà văn Khánh Hoài muốn gợi lên trong lòng mỗi chúng ta những suy nghĩ lắng sâu và đợi chờ câu trả lời của bạn đọc chúng ta. Vậy theo em có cách nào để giải quyết được mâu thuẫn ấy của em Thủy được không?
H: Bàn bạc trả lời.
Þ G:(chốt) Có lẽ cách tốt nhất là gia đình Thành - Thủy phải đoàn tụ ® hai anh em sẽ không phải chia tay nhau, hai con búp bê cũng mãi được ở bên nhau.
?7: Thế nhưng điều ước, câu trả lời của chúng ta không xảy ra, không thực hiện được; cuối cùng hai anh em Thành-Thủy vẫn mỗi người mỗi ngả. Và cuối truyện, tác giả đã kể cho chúng ta nghe một chi tiết thật cảm động? Đó là chi tiết nào?
H: Trả lời cỏ nhõn.
?8: Chi tiết này gợi lên trong em những suy nghĩ và tình cảm gì?
H: Trao đổi, thóng nhất.
Þ Xây dựng chi tiết kết thúc chuyện cảm động như thế, nhà văn muốn nhắn gửi tới người đọc rằng: cuộc chia tay của các em nhỏ là rất vô lý, là không nên, không nên để nó xảy ra. ý tưởng ấy nhắc nhở những người làm cha làm mẹ. Song trên hết ý tưởng ấy muốn chia sẻ nỗi khát khao cháy bỏng của tuổi thơ: tuổi thơ phải được sống một cuộc sống hạnh phúc.
G: ( Chuyển ý) Tiếp sau những chi tiết, tình huống biểu hiệu tấm lòng và hành động cao đẹp của hai anh em Thành - Thủy, nhà văn kể về tình cảm thầy trò, tình bạn cũng bằng những chi tiết, tình huống truyện thật cảm động. Vậy tình cảm này cảm động như thế nào? ®
?9: Theo chi tiết nào trong cuộc chia tay khiến cô giáo Tâm bàng hoàng và chi tiết nào khiến em cảm động nhất?
H: Trao đổi, thống nhất.
Þ + Rõ ràng, việc bố mẹ Thủy chia tay khiến Thành và Thủy chia tay, những con búp bê suýt nữa cũng phải chia tay là một nỗi đau đớn, nhưng người đọc không bất ngờ. Bàng hoàng và bất ngờ nhất khiến ai cũng phải giật mình là chi tiết khi Thủy cho biết: Em sẽ không được đi học nữa, do nhà bà ngoại xa trường quá mà em sẽ phải đi bán hoa quả. Điều đó có nghĩa là sau cuộc chia tay thầy và bạn này, cô bé đáng thương ấy sẽ bị ném ra cuộc đời kiến sống, sẽ vĩnh viễn mất niềm vui tuổi học trò Þ thật là xót thương.
 + Chi tiết cảm động nhất có thể là chi tiết "Cô giáo Tâm tặng cho Thủy quyển vở + cây bút máy nắp vàng; cũng có thể là chi tiết sau khi nghe Thủy cho biết không được đi học nữa, Thủy nói : “ Mẹ bảo sẽ sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ bán ”.cô Tâm thốt lên: "Trời ơi", "cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa".
- Cô giáo bàng hoàng, chua xót. Thủy thật đáng thương. Bố mẹ Thủy thật vô tình.
G: (Chuyển) Kể lại câu chuyện chia tay đẫm nước mắt ấy, Thành đã tõm sự "Ra khỏi trường, tôi kinh ngạc thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật.
?10: Em hãy giải thích tại sao Thành lại có tâm trạng như vậy?
H: Thảo luận nhúm 4.
® GV : Đây là tình huống trớ trêu, đối chọi giữa nội tâm và ngoại cảnh. Cũng là diễn biến tâm lí được tác giả miêu tả rất hài hoà. NT miêu tả thiên nhiên, tạo vật đẹp đẽ, vô tư, bình thản trước cảnh ngộ bất hạnh của con người làm tăng thêm nỗi buồn sâu thẳm, trạng thái thất vọng, bơ vơ, lạc lõng của nhân vật trong truyện và như một lời nhắc khẽ : mỗi người hãy lắng nghe và chú ý đến những gì đang diễn ra quanh ta, để san sẻ nỗi đau cùng đồng loại. Không nên sống dửng dưng, vô tình.
?11: Qua câu chuyện này, theo em thì tác giả muốn nhắn nhủ điều gì?
H: Suy nghĩ, trả lời cá nhân
- Tình cảm của gia đình, hạnh phúc của gia đình vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, không nên vì bất cứ lý do nào để làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy, làm tan vỡ hạnh phúc gia đình.
- Và chúng ta hãy biết chia sẻ thông cảm trước nỗi bất hạnh của bạn bè.
?12: Để thực hiện được lời nhắn nhủ trên, tác giả đã sử dụng những hình thức NT nào?
H: Thảo luận nhóm 4 trong 1 phút
- Ngôi kể thứ nhất : người xưng “ tôi ” là Thành, là người chứng kiến các việc xảy ra.
® Tác dụng : giúp tác giả thể hiện sâu sắc tình cảm, tâm trạng của nhan vật, nhất là nỗi lòng của người kể, mang tính chân thực và thuyết phục cao.
- Hình ảnh ẩn dụ “ Cuộc chia tay của những con búp bê 
HĐ 4 : Hướng dẫn luyện tập
?13: Tại sao tên chuyện lại là "Cuộc chia tay của những con búp bê"? Tên truyện có liên quan gì đến ý nghĩa của truyện.
H: Thảo luận nhóm .
H: Đọc thêm /28
H:Hát tập thể: "Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”
I. Tìm hiểu chung
1. Đọc và tóm tắt
2. Giải nghĩa từ khó :
3. Bố cục
-P1: Thành nghĩ về những ngày đã qua của hai anh em(Đầugiấc mơ thôi)
- P2: Diễn biến cuộc chia tay của hai con búp bê.(tiếp  hiếu thảo như vậy)
P3:Hai anh em đến chia tay với cô giáo, các bạn cùng lớp.(tiếp tôi đi.)
P4: Những phút cuối cùng của cuộc chia tay giữa hai anh em.( còn lại)
3. Đại ý:
Truyện viết về cuộc chia tay đầy nước mắt đau xót, buồn tủi của hai anh em Thành - Thủy (qua chuyện chia tay của những con búp bê) đồng thời tác giả muốn khẳng định và ca ngợi những tình cảm tốt đẹp, trong sáng của tuổi thơ.
4. Ngôi kể:
- Ngôi thứ nhất: Người xưng "tôi" trong truyện (thành) là người chứng kiến sự việc xảy ra, cũng là người chịu nỗi đau như em gái của mình.
- Tác dụng:
+ Giúp tác giả thể hiện một cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng nhân vật.
+ Làm tăng thêm tính chân thực của truyện
Þ Tạo nên sức thuyết phục cho tác phẩm.
II. Tìm hiểu chi tiết:
1. Tình cảm của hai anh em Thành - Thủy :
 * Khi còn sống bên nhau:
+ Rất mực gần gũi, thương yêu, chia sẻ và quan tâm tới nhau.
Þ Tình cảm đằm thắm, trong trẻo
* Khi mẹ bắt chia đồ chơi:
- Anh: Nhường hết cho em.
 ® Người anh nhường nhịn, thương yêu em hết mực.
- Cảnh chia đồ chơi nói lên một cách tuyệt đẹp tình anh em thắm thiết.
+ Thủy giàu lòng vị tha, rất thương anh, thương những con búp bê.
+ Trước khi chia tay: Thủy quay lại đặt Em nhỏ bên cạnh em Vệ sĩ.
® Thủy là một cô bé: 
-Thương anh, thà chịu thiệt thòi để anh luôn có búp bê vệ sĩ gác cho giấc ngủ.
- Thương những con búp bê vô tội.
- Khiến người đọc mến trọng
2. Tình cảm thầy trò, bạn bè.
- Cảnh chia tay lớp học: Khi biết Thủy đến chia tay:
 Cô giáo: + Ôm chặt lấy em
 + Chuẩn bị quà vở + bút
 + Tái mặt và giàn giụa nước mắt khi biết Thủy sẽ không được đi học nữa.
 Các bạn trong lớp: + Khóc thút thít
 +Nắm chặt tay Thủy
=>Tình cảm thầy trò, bạn bè thật cảm động 
+ Phê phán những bậc cha mẹ thiếu trách nhiệm với con 
3. Nghệ thuật miêu tả nhân vật .
- Đối lập giưa nội tâm và ngoại cảnh.
- Ngoại cảnh: Vẫn diễn ra bình thường, cảnh vật rất đẹp, cuộc đời vẫn bình yên.
+ Nội tâm nhân vật: đang nổi dông bão khi sắp phải xa đứa em gái.
® Làm tăng thêm nỗi đau xót, tâm trạng thất vọng, bơ vơ, lạc lõng của Thành.
- Nhan đề gợi ra tình huống buộc người đọc phải theo dõi, góp phần thể hiện ý đồ tư tưởng của người viết.
- Cách kể : miêu tả cảnh vật xung quanh, miêu tả tâm lý nhân vật. Lời kể chân thành, giản dị.
III.Tổng kết:
 * Ghi nhớ: SGK, 27
IV. Luyện tập
Þ - Những con búp bê là đồ chơi của tuổi nhỏ, thường gợi lên thế giới trẻ em với sự ngộ nghĩnh, trong sáng, ngây thơ, vô tội.
- Những con búp bê trong truyện cũng như hai anh em Thành - Thùy, trong sáng, vô tư, không có tội lỗi gì... thế mà lại phải chia tay nhau.
- Tên chuyện đã gợi ra một tình huống buộc người đọc phải theo dõi và góp phần thể hiện được ý đồ tư tưởng mà tác giả muốn thể hiện, 
* Dặn dò: 
- Học bài .
- Quan sát bức tranh trong SGK và viết đoạn văn (5 ® 7) miêu tả tâm trạng tâm trạng của Thành khi "đứng như chôn chân xuống đất nhìn theo cái bóng nhỏ liêu xiêu của em, khi trèo lên xe"
- Chuẩn bị bài: + Bố cục văn bản
 + Soạn: Những câu hát về tình cảm gia đình. 
Ngày soạn 8 / 9 	Ngày dạy / 9
Tiết 7 : Bố cục văn bản
A. Mục tiêu cần đạt
 Giúp HS :
1. Kiến thức: - Hiểu thế nào là bố cục rành mạch, hợp lý.
 - Thấy được tầm quan trọng của bố cục trong xây dựng văn bản.
 - Nhận biết được tính phổ biến và hợp lý của dạng bố cục 3 phần và nhiệm vụ của mỗi phần trong văn bản.
2. Rèn kỹ năng: Tạo lập văn bản có bố cục rõ ràng.
3. Giáo dục học sinh: Yêu thích môn ngữ văn, có ý thức xây dựng bố cục văn bản khi nói và viết.
B. Chuẩn bị
 GV : Soạn GA.
 HS : Đọc kỹ bài ở nhà
C. Khởi động
 1. Kiểm tra chuẩn bị bài của HS.
2. Bài mới : Trong bóng đá, (bóng rổ, bóng chuyền, bóng ném...) các huấn luyện viên phải sắp xếp các cầu thủ thành một đội hình; còn trong chiến đấu, những vị tướng phải bố trí các đạo quân, các cánh quân thành thế trận. Các huấn luyện viên, những vị tướng phải sắp xếp đội hình và dàn thế trận như thế vì để tạo ra sự gắn bó chặt chẽ, sẽ kết hợp nhuần nhuyễn giữa các cầu thủ; đạo quân, cánh quân với nhau. Nếu không có sự sắp xếp chặt chẽ như thế thì sẽ dẫn đến hậu quả là nhanh chóng thua trận, thất bại thảm hại. Cũng như vậy, trong việc tạo lập văn bản, giữa các phần, đoạn trong một văn bản cũng cần được bố trí sắp đặt một cách chặt chẽ theo một bố cục nhất định. Vậy bố cục trong văn bản là gì và điều kiện để xây dựng được bố cục mạch lạc, hợp lý văn bản ra sao? Tiết học hôm nay sẽ giúp các em hiểu điều đó.
D. Tiến trình các hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên – học sinh
Nội dung cần đạt
HĐ1 : Hướng dẫn tìm hiểu khái niệm
G: Gọi HS đọc phần I1 (SGK, 28).
 Cho HS quan sát một lá đơn : “ Đơn xin nghỉ học ”
?1: Lá đơn được sắp xếp theo một trình tự như thế nào?
H: - Trình tự sắp xếp một lá đơn :
+ Tiêu đề
+ Tên đệm
+ Tên người nhận, tên người gửi
+ Lý do
+ Lời cảm ơn
+ Ngày, tháng, năm
+ Ký tên
?2: Theo em, có nên viết tên đơn trước tiêu đề được không? Hay lời hứa, lời cam đoan viết trước lý do được không?
H: Trả lời cá nhân.
?3: Văn bản sẽ như thế nào nếu các ý trong đó không được sắp xếp theo trật tự, theo hệ thống?
- VB sẽ không được tiếp nhận, người đọc sẽ không hiểu được.
?4: Sự sắp xếp ND các phần trong VB theo một trình tự hợp lý được gọi là bố cục. Em hãy cho biết : Vì sao khi XDVB phải quan tâm tới bố cục? VD?
H: Trả lời cá nhân
- Vì một VB có bố cục ành mạch thì VB đó sẽ có hiệu quả thuyết phục cao.
H: đọc ghi nhớ 1 (SGK, 30)
HĐ2: Tìm hiểu các điều kiện để bố cục được rành mạch, hợp lý.
H: đọc phần I2 (Tr19)
?5: Hai câu chuyện trên đã có bố cục chưa? (Bản kể trong VD gồm mấy đoạn văn? Các câu văn trong mỗi đoạn có tập trung quanh một ý chung thống nhất không? ý của đoạn văn này và đoạn văn kia có phân biệt được với nhau không?
H: Thảo luận nhóm, đại diện nhóm tŕnh bày
 - Mỗi bản kể trong VD gồm 2 đoạn văn
 - Xét VB 1:
 + Các câu văn trong mỗi đoạn liên hệ với nhau thiếu chặt chẽ ® chưa tập trung thể hiện được chủ đề : Sự thiếu hiểu biết của ếch. Tính huênh hoang, kiêu ngạo coi trời bằng vung nên nhận hậu quả xấu.
 + ý của đoạn văn 1 và đoạn văn 2 chưa phân biệt với nhau.
?6: Theo em, nên sắp xếp bố cục của câu chuyện trên ntn?
H: Có thể nhớ lại truyện “ ấ́ch ngồi đáy giếng ” đã học ở lớp 6.
?7: Vậy điều kiện để bố cục được rành mạch, hợp lý là gì?
H: Trao đổi nhóm.
 - ND các phần, các đoạn trong VB phải thống nhất chặt chẽ với nhau, đồng thời giữa chúng lại có sự phân biệt rạch ròi.
 - Trình tự xếp đặt các phần, các đoạn phải giúp cho người viết dễ dàng đạt được mục đích giao tiếp đã đặt ra.
H: Đọc ghi nhớ.
Hoạt động 3 : Hướng dẫn tìm hiểu các phần của bố cục
?8: Hãy nêu nhiệm vụ của ba phần MB< TB, KB trong VB miêu tả và trong VB tự sự.
H: Trả lời cá nhân
- Bố cục 3 phần :
 + MB : Giới thiệu tình huống, sự việc, cảnh người, định tả.
 + TB : Triển khai, phát triển ý của MB.
 · Tự sự : Tình tiết, diễn biến của SV
 · Miêu tả : Khái quát ® cụ thể
?9: Có cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ của mỗi phần không? Vì sao?
- Có. Vì tạo cho VB một sự rành mạch, hợp lý.
?10: Có bạn nói rằng phần MB chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần TB, còn KB chẳng qua chỉ là sự lặp lại lần nữa của MB. Nói như vậy có đúng không? Vì sao?
- Không đúng. Vì MB có nhiệm vụ dẫn dắt người đọc còn KB lại nâng cao hơn ND của phần TB.
?11: Bạn khác lại cho rằng ND chính của việc miêu tả, tự sự được dồn cả vào phần TB nên MB và KB là những phần không cần cần thiết lắm. Em có đồng ý với ý kiến đó không?
- Không đồng ý
- Không phải VB nào cũng phải bắt buộc có bố cục 3 phần. Nhưng ngay trong phần TB của Vb đã chứa đựng phần MB hay KB.
Hoạt động 4 : Hướng dẫn luyện tập
Þ Có nhiều cách tìm bố cục cho văn bản này.
Cách 1: Chia theo (thời gian), sự việc.
+ Hai anh em Thành - Thủy chia đồ chơi.
+ Thủy đến trường chia tay với cô giáo và các bạn.
+ Hai anh em chia tay nhau
Cách 2: Theo cảm xúc
+ Tâm trạng, thái độ hai anh em Thành-Thủy khi nghe mẹ nhắc phải chia đồ chơi.
+ Tâm trạng, thái độ hai anh em Thành-Thủy lúc chia đồ chơi.
+ Tâm trạng, thái độ hai anh em Thành-Thủy lúc đến trường chia tay cô giáo và các bạn.
+ Tâm trạng, thái độ hai anh em Thành-Thủy lúc chia tay.
Cách 3: Theo bố cục 3 phần.
+ Mở bài: Giới thiệu nhân vật anh em Thành-Thùy và tình huống phải chia đồ chơi
+ Thân bài: Diễn biến cuộc chia đồ chơi.
+ Kết bài: Kết thúc truyện: Cuộc chia tay của hai anh em.
Bài tập 3: 
- Học sinh đọc + xác định yêu cầu bài tập.
* Bố cục của văn bản chưa rành mạch, hợp lý.
Ví: + ý 1, 2, 3 của thân bài mới chỉ điểm lại (kể lại) việc học tốt chứ chưa trình bày kinh nghiệm phải học ra sao để đạt kết quả tốt.
+ ý 4: Thừa vì không đúng với nội dung nói về kinh nghiệm học tập.
* Bổ sung:
I. Mở bài: 
 - Lời chào mừng.
 - Tự giới thiệu về mình.
 - Giới thiệu đề tài báo cáo kinh nghiệm - Kinh nghiệm học tốt.
II. Thân bài: - Bỏ ý 4
-Nêu lần lượt từng kinh nghiệm học tập chứ không phải kể lại việc học tốt.
III. Kết bài: - Lời chúc.
- Tác dụng của kinh nghiệm trong học tập.
- ý định mới.
Þ Bố cục thuộc thể loại báo cáo ® một thể loại hành chính công vụ mà chúng ta sẽ được học ở học kỳ II.
G: (chốt) Như vậy, muốn có một văn bản mạch lạc, hợp lý, đạt hiệu quả giao tiếp cao thì nhát thiết ta phải xây dựng bố cục trước khi tạo lập văn bản.
I. Bố cục và những yêu cầu của bố cục trong VB
1. Bố cục của VB là gì?
BT1: 
 a) Văn bản cần được sắp xếp theo một tŕnh tự nhất định
 b) Khi xây dựng văn bản cần quan tâm tới bố cục để bố trí sắp xếp các phần các đoạn theo một tŕnh tự, một hệ thống rành mạch hợp lí.
* Ghi nhớ 1 (SGK, 30)
2.Những yêu cầu về bố cục trong VB.
a. VD 21 (SGK, tr29)
b. Nhận xét:
VB 1: - Không có bố cục vì: 
 + Các câu, đoạn sắp xếp lộn xộn, không rành mạch.
 + Nội dung các câu trong đoạn và hai đoạn trong văn bản chưa gắn bó, thống nhất 
è Chưa đạt được mục đích giao tiếp
- VB 2: - Bố cục chưa hợp lý
vì các câu, các đoạn sắp xếp mạch lạc nhưng chưa hợp lý Þ không tạo ra tiếng cười 
è Hiệu quả phê phán giảm
* Điều kiện để bố cục VB được rành mạch hợp lí:
- ND các phần phải thống nhất, chặt chẽ, nhưng rạch ṛi.
- Tŕnh tự sắp xếp các phần phải đạt được mục đích giao tiếp
 * Ghi nhớ 2 (SGK, tr30)
3. Các phần của bố cục
- Bố cục 3 phần :
+ Mở bài
+ Thân bài
+ Kết bài
II. Luyện tập
Bài tập 2: Tìm bố cục cho văn bản: "Cuộc chia tay của những con búp bê".
Bài tập 3: Nhận xét bố cục đã chọn.
E. Dặn dò
- BTVN : 2 (30)
- Học bài.
- Bài tập thêm: Xây dựng bố cục cho đề văn: kể lại một việc tốt em đã làm.
- Chuẩn bị: Mạch lạc trong văn bản, đọc lại hai văn bản: Sọ Dừa, Vượt thác.
Ngày soạn: / 9 Ngày dạy: / 9 
 Tiết 8 : Mạch lạc trong văn bản
A.Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức: Hiểu biết bước đầu về tính mạch lạc trong văn bản, sự cần thiết phải làm cho văn bản có mạch lạc, không đứt đoạn hoặc quẩn quanh.
2. Rèn luyện kỹ năng + giáo dục: Nhận biết được sự mạch lạc trong văn bản, có ý thức tạo sự mạch lạc trong khi nói, viết.
3. Tích hợp: 	TLV: 	Liên kết trong văn bản; bố cục của văn bản.
Văn bản: Cuộc chia tay của những con búp bê.
Một số văn bản tự sự, miêu tả.
B. Chuẩn bị
- GV : Soạn GA, tài liệu tham khảo
- HS : Đọc kỹ lại VB “ Cuộc chia tay của những con búp bê ” và tìm hiểu tính
 mạch lạc của VB này.
C. Khởi động
1. Kiểm tra chuẩn bị bài của học sinh
2. Bài mới : Một VB có bố cục rõ ràng, hợp lý thôi chưa đủ. Một VB hay, rõ ràng, hợp lý còn thể hiện ở chỗ VB có tính mạch lạc hay không?
D. Tiến trình các hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên – học sinh
Nội dung cần đạt
HĐ1: Tìm hiểu khái niệm mạch lạc trong VB
 H: Đọc phần I1 (SGK, 31)
?1: Theo nghĩa “đen” có nghĩa là gì?
 - Mạch lạc : Mạch máu trong thân thể.
?2: Mạch lạc trong VB có những tính chất gì?
H: Trao đổi, thống nhất.
- Tính chất : 
 + Trôi chảy thành dòng, thành mạch.
 + Tuần tự đi qua khắp các phần, các đoạn trong VB.
 + Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn.
?3: Mạch lạc trong VB có thể được định nghĩa ntn?
H: Dựa định nghĩa, phát biểu.
HĐ2: Tìm hiểu các điều kiện để VB có tính mạch lạc.
H: Đọc phần 2a (tr31)
?4: Xác định đề tài và chủ đề của truyện?
H: Trả lời cá nhân
 - Đề tài : Quyền trẻ em
 - Chủ đề : Cuộc chia tay của hai anh em ruột khi gia đình tan vỡ.
 - Nhân vật chính : Thành và Thủy
Truyện kể về nhiều sự việc khác nhau nhưng đều bám sát đề tài và chủ đề.
H: Đọc phần 2b (SGK, tr22) và trả lời
- Các từ ngữ ( chia tay, chia đồ chơi, chia đi,) anh cho em tất, chẳng muốn chia đôi, đều tập trung thể hiện chủ đề
 “ Sự chia tay ”. Nhưng hai con búp bê của các em, tình anh em của các em thì không thể chia tay.
- Mạch văn “ Sự chia tay ” luôn luôn có những diễn biến mới mẻ qua mỗi phần, mỗi đoạn.
H: Đọc phần 2c (SGK, tr 32)
?5: Giữa các đoạn văn trong VB “ Cổng trường mở ra ” được nối với nhau theo mối liên hệ nào?
- MLH : thời gian, không gian, tâm lý (nhớ lại), ý nghĩa (tương đồng, tương phản)
H: Đọc phần ghi nhớ (SGK, 32)
HĐ 3 : Hướng dẫn luyện tập
BT1 (SGK, 32 – 33)
a. Tính mạch lạc của VB “ Mẹ tôi ” của A – mi – xi
 + Đề tài : Người mẹ.
 + Chủ đề : Lòng yêu thương và tình cảm sâu nặng của cha mẹ đối với con cái.
 + Các từ ngữ, các câu : thức suốt đêm quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở, bỏ hết một năm hạnh phúc, đi ăn xin, hi sinh tính mạng, thể hiện chủ đề trên.
 + Các đoạn được LK chặt chẽ :Mở đầu là lý do viết thư. Tiếp theo là sự tức giận của người bố và sự hết lòng vì con của người mẹ, vai trò và tầm quan trọng của mẹ trong cuộc đời. Người bố yêu cầu con phải cầu xin sự tha thứ của mẹ. Cuối cùng là hình phạt của bố đối với con.
+ Các đoạn được nối với nhau theo mối liên hệ thời gian và ý nghĩa.
b. (SGK, 33)
- Đề tài thiên nhiên
- Chủ đề : Sắc vàng trù phú, đầm ấm của làng quê “ vào mùa đông ”, “ giữa ngày mùa ”.
- Dẫn dắt theo một dòng chảy hợp lý, phù hợp với nhận thức của người đọc.
+ Câu đầu giới thiệu bao quát về sắc vàng trong không gian làng quê.
+ Sau đó, tác giả nêu lên các biểu hiện của sắc vàng.
+ Hai câu cuối là nhận xét, cảm xúc về màu vàng.
I. Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc trong VB
 1. Mạch lạc trong VB
- Là sự nối tiếp của các câu, các ý theo một trình tự hợp lý.
2. Các điều kiện để một VB có tính mạch lạc
- Các sự việ