Giáo án Ngữ văn 8 - Tập làm văn: Bố cục của văn bản

Tuần 2
Tiết 7
Ngày dạy : 
	- 8A1: //
	- 8A2: //
 	- 8A3: //
Tập làm văn
BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : 
	1. Kiến thức : Bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục.
	2. Kỹ năng : 
	- Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định.
	- Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc – hiểu văn bản.
	3. Thái độ : Có ý thức tổ chức, sắp xếp nội dung phần thân bài, phần chính của văn bản theo trình tự hợp lý.	 
B/ CHUẨN BỊ :
	- GV : Sgk + giáo án.
	- HS : Đọc và tìm hiểu bài trước + Sgk.
C/ PHƯƠNG PHÁP : Quy nạp + thảo luận nhóm + thực hành viết tích cực.
D/ TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC :
	1. Kiểm tra bài cũ : 
	- Chủ đề của văn bản là gì ?
	- Một văn bản được coi là có tính thống nhất về chủ đề khi nào ?
	- Dựa vào đâu ta có thể nói văn bản Tôi đi học thể hiện tính thống nhất về 
chủ đề ?
	2. Bài mới : 
Ù Hoạt động 1 : Giới thiệu bài mới.
	Ở lớp 7, các em đã được học bài Bố cục và mạch lạc văn bản. Bố cục trong văn bản rất quan trọng. Thế thì, thông thường bố cục văn bản gồm mấy 
phần ? Đó là những phần nào ?
	HS trả lời : Bố cục của văn bản thường gồm 3 phần (MB, TB và KB).
	Hôm nay, chúng ta sẽ củng cố lại các kiến thức đã học và tìm hiểu thêm cách tổ chức, sắp xếp nội dung phần thân bài, phần chính của văn bản.
HĐ CỦA GV
HĐ CỦA HS
BÀI HS GHI
Ù Hoạt động 2 : Nội dung bài học. 
- GV tổ chức cho HS đọc văn bản Người thầy đạo cao đức trọng Sgk/24.
- Dựa vào nhan đề, em hãy nêu chủ đề của 
văn bản.
- Chủ đề của văn bản 
là người thầy đạo cao đức trọng.
I. Bố cục của văn bản :
	VD : Người thầy đạo cao đức trọng.
- Văn bản trên có thể chia làm mấy phần ? Chỉ ra các phần đó và nêu ý chính của từng phần.
- GV nhận xét.
- Qua việc tìm hiểu bố cục của văn bản, GV hướng dẫn cho HS nắm được mối quan hệ giữa các phần trong văn bản.
	+ Các phần trong văn bản luôn gắn bó chặt chẽ với nhau, phần trước làm tiền đề cho phần sau, phần sau là sự tiếp nối phần trước.
	+ Các phần đều tập trung làm rõ cho chủ đề của văn bản.
- GV gợi ý : 
	+ Phần mở bài giới thiệu điều gì có liên quan đến toàn văn bản ?
	+ Phần thân bài có mấy đoạn ? Các đoạn đó có liên quan gì đến chủ đề của văn bản được đề cập ở mở bài ?
	+ Phần kết bài khái quát điều gì đã nêu ở 
mở bài ?
- Từ đó, em hãy cho 
biết : Bố cục của văn bản là gì ? Bố cục văn bản gồm mấy phần ? Nhiệm vụ từng phần của văn bản ?
- Nêu bố cục của văn 
bản Người thầy đạo cao đức trọng và nhiệm vụ từng phần.
- Nhận xét.
- MB giới thiệu thầy Chu Văn An.
- TB có 2 đoạn, diễn giải cho chủ đề.
- KB chủ đề thông qua đánh giá, thái độ của mọi người đối với người thầy (kính trọng, thương tiếc).
- Đọc ghi nhớ (ý 1, 2) Sgk/25.
- Đọc lại lần 2.
	- Bố cục của văn bản Người thầy đạo cao đức trọng : 
3 phần.
	- Nhiệm vụ từng phần của văn bản :
	a. MB : (Ông Chu Văn An không màng danh lợi) Giới thiệu người thầy giỏi, tính tình cứng cỏi, không màng danh lợi.
	b. TB : (Học trò vào thăm) Đạo cao đức trọng của người thầy trong lúc làm quan và sau khi 
làm quan.
	c. KB : (phần còn lại) Lòng kính trọng và thương tiếc của mọi người đối với thầy Chu Văn An.
* Ghi nhớ (ý 1, 2) : Sgk/25.
- Trong 3 phần của văn bản, phần MB, KB thường ngắn gọn, được tổ chức tương đối ổn định. TB là phần phức tạp nhất, được tổ chức theo nhiều kiểu khác nhau. Chúng ta sẽ tìm hiểu một số cách sắp xếp nội dung phần TB
- Văn bản Tôi đi học là văn bản tự sự kể về những sự kiện nào ? Các sự kiện ấy được sắp xếp theo thứ tự nào ?
- Văn bản Trong lòng mẹ chủ yếu sắp xếp theo diễn biến tâm lý bé Hồng. Chỉ ra những diễn biến tâm trạng của Hồng trong phần thân bài.
- Nêu trình tự của văn bản Tôi đi học.
- Nêu trình tự của văn bản Trong lòng mẹ.
II. Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản :
	a. Văn bản tự sự : Tôi đi học.
	- Sắp xếp cảm xúc theo sự hồi tưởng những kỷ niệm về buổi tựu trường đầu tiên của tác giả theo trình tự thời gian (trên đường đến 
trường – ở sân trường – vào lớp học).
	- Sắp xếp theo sự liên tưởng đối lập những cảm xúc về cùng một đối tượng (ngôi trường trước đây và ngôi trường trong buổi tựu trường đầu tiên).
	b. Văn bản tự sự : Trong lòng mẹ.
- Diễn biến tâm trạng của Hồng được trình bày qua 2 bước :
	+ Khi nói chuyện với bà cô.
	+ Khi ở trong lòng mẹ.
- Khi tả người, vật, phong cảnh, em sẽ lần lượt miêu tả theo trình tự nào ? Hãy kể một số trình tự mà em biết. (Thảo luận nhóm 4HS 1’)
- GV nhận xét, điều chỉnh, bổ sung.
- Trong văn bản Người thầy đạo cao đức trọng, các luận điểm nào của phần thân bài làm sáng tỏ chủ đề ?
- Luận điểm chính của văn bản trên là gì ? Các luận điểm phụ có tác dụng gì đối với luận điểm chính ?
- Từ các bài tập trên, bằng sự hiểu biết của mình, em hãy cho biết cách sắp xếp nội dung phần thân bài của các loại văn bản vừa nêu (tự sự, miêu tả, nghị luận).
- GV chốt. 
- Đại diện 3 nhóm trình bày.
- HS nhóm 4 nhận xét.
- HS đọc thầm văn bản Người thầy đạo cao đức trọng Sgk/24.
	Sắp xếp theo diễn biến tâm trạng của nhân 
vật :
	- Thương mẹ và căm ghét những cổ tục. 
	- Niềm vui sướng lớn lao khi ở trong lòng mẹ.
	c. Văn bản miểu tả : (người, vật, phong cảnh).
	- Tả người : tình cảm, 
cảm xúc.
	- Tả vật : chỉnh thể - 
bộ phận.
	- Tả phong cảnh : trình tự thời gian, không gian.
	d. Văn bản nghị luận : Người thầy đạo cao đức trọng.
	- Luận điểm phụ 1 : Các sự việc nói về thầy Chu Văn An là người tài cao (Đ2).
	- Luận điểm phụ 2 : Các sự việc nói về thầy Chu Văn An là người đạo đức được mọi người kính trọng (Đ3).
	- Phần thân bài trong bài văn nghị luận trình bày các luận điểm phụ làm sáng tỏ luận điểm chính – chủ đề của văn bản (Đ1).
- Đọc ghi nhớ (ý 3) Sgk/25.
* Ghi nhớ (ý 3) : Sgk/25.
Ù Hoạt động 3 : Luyện tập.
- GV tổ chức cho HS lần lượt tiếp cận với 3 văn bản 1a, b, c/I Sgk/26, 27.
- Đọc thầm 3 văn bản 1a, b, c/III Sgk/26, 27.
III. Luyện tập :
	1. Phân tích cách trình bày ý trong 3 văn bản 1a, b, c Sgk/26, 27.
- Tìm chủ đề và trình 
tự trình bày của 3 văn bản trên.
- GV cho HS nhận xét, hoàn thiện kiến thức.
- 3HS thực hiện yêu cầu BT1.
	a. Chủ đề : chim rừng phương Nam ; thứ tự không gian : nhìn xa – đến gần – đến tận nơi – đi xa dần.
	b. Chủ đề : vẻ đẹp của Ba Vì ; thứ tự không 
gian : Ba Vì – xung quanh Ba Vì ; thứ tự thời gian : chiều – tối.	
	c. Chủ đề : lịch sử u uất ; luận điểm chính (Đ1) ; luận điểm phụ 1 (Đ2) ; luận điểm phụ 2 (Đ3).
Ù Hoạt động 4 : Hướng dẫn tự học.
	- Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà : Xây dựng bố cục một bài văn tự sự theo yêu cầu của GV : Kể lại những kỷ niệm của bản thân về buổi tựu trường đầu tiên (Thực hành viết tích cực).
	- Chuẩn bị bài mới : “Tức nước vỡ bờ” Sgk/2832.
	+ Đọc văn bản Tức nước vỡ bờ Sgk/2832.
	+ Tóm tắt đoạn trích Tức nước vỡ bờ.
	+ Tìm từ ngữ miêu tả, lời nói, cử chỉ, hành động của cai lệ. Nhận xét tính cách của hắn. (Câu 2)
	+ Tìm từ ngữ miêu tả diễn biến tâm lý của chị Dậu ở đoạn chị Dậu đối đầu với cai lệ, người nhà lý trưởng. Chị Dậu là người có tính cách như thế nào ? (Câu 3)
	+ Trả lời nội dung câu 5 Sgk/33.
œµ
* Rút KN : ..............
.................................
.................................
.................................