Giáo án Ngữ văn 8 - Tôi đi học

Ngày soạn: 
Ngày dạy:
Tiết 1 - Bài 1
Văn bản	 TÔI ĐI HỌC
 	 (Thanh Tịnh)
A.Mục tiêu bài học
	1)Kiến thức: HS nắm cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Tôi đi học”. Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ thơ, tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh
	2)Kĩ năng: Đọc - hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm. Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân.
	3)Thái độ: Giáo dục tình cảm đối với thầy cô giáo và yêu thích mái trường.
B. Chuẩn bị
	*Thầy: SGK, SGV, TKBG.
	*Trò: Đọc trước văn bản, soạn bài.
C.Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
	-KN nhận thức.	-KN đặt mục tiêu.
	-KN tư duy sáng tạo.	-KN ra quyết định.
D.Tổ chức hoạt động dạy và học
	1. Ổn định tổ chức: (1 phút) 8C
	2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
	Kiểm tra bài soạn của học sinh
	3.Bài mới:
Hoạt động 1 (2phút) Giới thiệu bài
Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho HS.
Phương pháp: Thuyết trình
	*Giới thiệu bài mới:
 Trong cuộc đời mỗi con người, những kỉ niệm tuổi học trò thường được lưu giữ trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học:
 “ Ngày đầu tiên đi học 
 Mẹ dắt tay đến trường
 Em vừa đi vừa khóc
 Mẹ dỗ dành yêu thương”
Chúng ta sẽ được hiểu rõ hơn qua truyện ngắn “Tôi đi học” của Thanh Tịnh.
 Hoạt động 2 (7 phút) Tìm hiểu chung
Mục tiêu: HS nắm được những nét cơ bản về tác giả và tác phẩm.
Phương pháp: Thảo luận,vấn đáp, thuyết trình.
Kĩ thuật: Tư duy động não.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Gọi HS đọc chú thích *
* Cho biết vài nét về tác giả Thanh Tịnh?
(Cho HS xem chân dung nhà văn Thanh Tịnh)
- GV hướng dẫn đọc văn bản. GV đọc mẫu.
- Gọi 2 học sinh đọc tiếp.
*Chú thích SGK 1, 2, 3, 4.
* Văn bản thuộc thể loại nào?
* Phương thức biểu đạt của văn bản?
nghệ thuật.
* Truyện có thể chia làm mấy đoạn? Nội dung trong từng đoạn?
(các bàn trao đổi thảo luận)
+Đoạn 1: Từ đầu .ngọn núi: Cảm nhận của nhân vật tôi trên đường đến trường.
+Đoạn 2: tiếp -> được nghỉ cả ngày: Cảm nhận của nhân vật tôi lúc ở sân trường.
+Đoạn 3” còn lại: Cảm nhận của nhân vật tôi trong lớp học.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả
-Tác giả Thanh Tịnh(1911-1988) 
 - là bút danh của Trần Văn Ninh, quê ở tỉnh Thừa Thiên – Huế
2. Tác phẩm
- “Tôi đi học” in trong tập Quê mẹ (1941), một tập văn xuôi nổi bật nhất của Thanh Tịnh.
3.Thể loại và bố cục
-Thể loại: Truyện ngắn.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự- miêu tả-biểu cảm.
Hoạt động 3 (20 phút) Tìm hiểu văn bản
Mục tiêu: Hiểu được giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.
Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, phân tích, bình giảng.
Kĩ thuật: Tư duy động não.
*Nhắc lại nội dung của đoạn 1? 
- HS đọc đoạn 1: Giọng chậm bồi hồi.
* Nỗi nhớ buổi tựu trường của tác giả được khởi nguồn từ thời điểm nào? Vì sao?
- Thời gian: buổi sáng cuối thu.
- Không gian: trên con đường làng dài và hẹp.
*Vì sao thời gian và không gian ấy lại trở thành những kỷ niệm sâu sắc trong lòng tác giả?
-Vì đó là thời điểm và nơi chốn quen thuộc gần gũi, gắn liền với tuổi thơ của tác giả. Đó là lần đầu tiên cắp sách đến trường. àt/g là người yêu quê hương.
*Trong câu văn con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần. nhưng lần này tự nhiên thấy lạ, cảm giác quen mà lạ của nhân vật “tôi” có ý nghĩa gì?
Dấu hiệu đổi khác trong t/cảm và nhận thức - tự thấy đã lớn lên con đường làng không còn dài rộng như trước nữa.
GV đoạn văn từ trong chiếc áo vải dù đen đến lướt ngang trên ngọn núi. àcó chí học ngay từ đầu muốn tự mình đảm nhiệm việc học tập, muốn được chững chạc như bạn, không thua kém bạn.
(*)Tâm trạng của nhân vật tôi khi nhớ về kỷ niệm buổi tựu trường đầu tiên của mình?
* Em hãy tìm những câu văn diễn đạt hay nhất niềm hạnh phúc, sung sướng của tác giả?
-Tôi quên thế nào được àbầu trời quang đãng.
- ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng  ngọn núi
- Họ như con chim non đứng bên bờ tổà e sợ
* Trong những câu văn ấy tác giả sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Giá trị biểu cảm của những biện pháp tu từ đó?
*Đoạn 1 nhân vật tôi có phẩm chất gì đáng quý?
GV bình: Lần đầu tiên tôi đi học, được bước vào thế giới mới lạ, được tập làm người lớn, không chỉ chơi đùa rong chơi, thả diều ngoài đê, ngoài đồng nữa. Chính ý nghĩ ấy làm cho tâm trạng tôi đến trường trang trọng và đúng đắn. Nhưng đây là lần đầu tiên, thật ra “tôi” còn nhỏ lắmđó là tâm trạng và cảm của cậu bé lần đầu được đến trường.
II. Tìm hiểu văn bản
1.Tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi với kỷ niệm ngày đầu đi học.
- Tâm trạng: Náo nức, mơn man,
Hạnh phúc và sung sướng
- Nghệ thuật so sánh.
è Kỉ niệm đẹp. Đề cao sự học ở con người.
Hoạt động 4 (5 phút) Luyện tập
Mục tiêu: Củng cố, hệ thống kiến thức cơ bản
Phương pháp: Thực hành
Kĩ thuật: Thực hành
- HS đọc 
- GV nhận xét, đánh giá phần đọc của HS
III. Luyện tập
Đọc diễn cảm văn bản
4)Củng cố (3 phút)
	- Tâm trạng của nhân vật tôi khi đến trường buổi đầu tiên?
5)Hướng dẫn HS học bài ( 2 phút) 
	- Học bài, đọc lại văn bản
	- Soạn tiếp bài phần còn lại.
*RÚT KINH NGHIỆM:
Ngày soạn: 
Ngày dạy:
Tiết 2 - Bài 1 
Văn bản	 TÔI ĐI HỌC
 	 (Thanh Tịnh)
(Học tiếp)
A.Mục tiêu bài học
	1)Kiến thức: HS nắm cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Tôi đi học”. Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ thơ, tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh
	2)Kĩ năng: Đọc - hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm. Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân.
	3)Thái độ: Giáo dục tình cảm đối với thầy cô giáo và yêu thích mái trường.
B. Chuẩn bị
	*Thầy: SGK, SGV, TKBG.
	*Trò: Đọc trước văn bản, soạn bài.
C.Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
	-KN nhận thức.	-KN đặt mục tiêu.
	-KN tư duy sáng tạo.	-KN ra quyết định.
D.Tổ chức hoạt động dạy và học
	1. Ổn định tổ chức: (1 phút) 8C
	2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
	*Trình bày sự hiểu biết của em về t/giả và t/phẩm “Tôi đi học”
	*Những gì đã gợi lên trong lòng nhân vật tôi kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên?
	3.Bài mới:
Hoạt động 1 (2phút) Giới thiệu bài
Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho HS.
Phương pháp: Thuyết trình
	*Giới thiệu bài mới:
 Trong cuộc đời mỗi con người, những kỉ niệm tuổi học trò thường được lưu giữ trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học Nhân vật “Tôi” trong Tôi đi học của Thanh Tịnh nhớ những kỉ niệm gì khi lần đầu tiên đi học , bài hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu tiếp. 
 Hoạt động 2 (27 phút) Tìm hiểu văn bản -Tiếp theo
Mục tiêu: Hiểu được giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.
Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, phân tích, bình giảng.
Kĩ thuật: Tư duy động não.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
- GV nhắc lại nội dung tiết 1.
*Cảnh sân trường Mĩ Lý lưu lại trong tâm trí của t/giả có gì nổi bật?
*Cảnh tượng ấy được nhớ lại có ý nghĩa gì?
-P/ánh không khí đặc biệt của ngày hội khai trường thường gặp ở nước ta.
-Thể hiện tinh thần hiếu học của nhân dân ta.
-Bộc lộ tình cảm sâu nặng của t/g đối với mái trường tuổi thơ.
*Khi chưa đi học NV “tôi ” cảm nhận về ngôi trường Mĩ Lí như thế nào?
Cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
*Nhưng lần đầu tới trường NV “tôi” lại cảm nhận về ngôi trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp khiến lòng tôi lo sợ vẩn vơ hình ảnh so sánh ấy có ý nghĩa gì?
-SS lớp học với đình làng à Nơi thờ cúng tế lễ, nơi thiêng liêng, cất dấu những điều bí ẩn.
*Khi tả các học trò nhỏ lần dầu tiên tới trường, tác giả dùng hình ảnh so sánh nào, và điều ấy có ý nghĩa gì?
-Tác giả so sánh như “con chim non đứng bên bờ tổ,”. -
* Hình ảnh ông đốc được nhớ lại qua những chi tiết nào? Qua chi tiết ấy, chúng ta cảm thấy tình cảm của người học trò như thế nào đối với ông đốc?
(*)Em hiểu gì về nhân vật “tôi”ở đoạn này?
Bình.-Giàu cảm xúc với trường, người thân.
-Dấu hiệu trưởng thành trong nhận thức và tình cảm.
*Vì sao khi sắp hàng đợi vào lớp “tôi” cảm thấy trong thời thơ ấu chưa lần nào lại thấy xa mẹ như lần này?
-Cảm nhận được sự độc lập của mình.
-Là bước vào thế giới riêng của mình, tự mình làm tất cả không có mẹ bên cạnh.
*Những cảm nhận gì khi bước vào lớp?
- Thấy một mùi hương lạ, tường lạ và hay hay, nhận bàn ghế chỗ ngồi như là của mình,
*Vì sao lại có cảm giác ấy?
*Chi tiết Một con chim bay liệng.theo cánh chim. ..Nhưng tiếng phấn của thầy tôiđánh vần đọc. Những chi tiết đó nói lên điều gì ở nhân vật?
-Một chút buồn khi giã từ tuổi thơ.
-Bắt đầu trưởng thành trong nhận thức và việc học hành của bản thân.
 (*)Dòng chữ “Tôi đi học” kết thúc truyện có ý nghĩa gì? Bình
Kết thúc rất tự nhiên, bất ngờ như khép lại bài văn và mở ra 1 thế giới mới. Cả bài văn là một ký ức hồi tưởng, là một thế giới dầy tâm trạng những kỉ niệm ngọt ngào của tuổi ấu thơ được chuyển hoá thành cảm giác bay bổng, lãng mạn, lung linh và tươi tắn sắc màu, 1 kí ức đáng yêu tưng bừng, rộn rã, lấp lánh chất thơ khép lại trang văn mà người đọc vẫn cảm thấy bồi hồi sao xuyến “ngày đầu tiên đi học” đã mãi lùi xa nhưng 2 tiếng tựu trường vẫn thổn thức không nguôi trong lòng người đọc. 
II. Tìm hiểu văn bản (tiếp)
2- Cảm nhận của Tôi lúc ở sân trường.
-Rất đông người.
-Người nào cũng đẹp.
- Trang nghiêm, thành kính của người học trò, đề cao tri thức khẳng định vị trí quan trọng của trường học 
-Thể hiện khát vọng bay bổng của tuổi trẻ trước việc học.
-Trong hồi ức ông đốc được thể hiện qua lời nói, ánh mắt, thái độ rất đẹp. à biết quý trọng, biết ơn, tin tưởng sâu sắc.
3- Cảm nhận của “Tôi” trong lớp học.
-Môi trường sạch sẽ, ngay ngắn.
-Không cảm thấy xa lạ với bàn ghế và bạn bè. àTình cảm trong sáng hồn nhiên. 
- Yêu thiên nhiên, yêu tuổi thơ, và yêu sự học hành để trưởng thành.
Hoạt động 3 (5 phút) Luyện tập
Mục tiêu: Củng cố, hệ thống kiến thức cơ bản
Phương pháp: Thực hành
Kĩ thuật: Động não
* Nhận xét đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn này?
Truyện ngắn được bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nhận của nhân vật tôi theo trình tự thời gian .
- Sự kết hợp hài hòa giữa kể, miêu tả, bộc lộ tâm trạng cảm xúc.
 - Hình ảnh thiên nhiên, ngôi trường và cách so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả .
=>Toàn bộ truyện toát lên chất trữ tình thiết tha, êm dịu.
* Giá trị nội dung, nghệ thuật truyện ngắn.
*Trong truyện ngắn “Tôi đi học” T/giả sử dụng biện pháp ng.thuật so sánh rất hiệu quả. Chép lại, so sánh và phân tích các so sánh đó?
III. Luyện tập.
*Ghi nhớ -SGK
*Bài tập.
-T/giả sử dụng 12 lần phép ng.thuật tu từ so sánh.
Cái so sánh
Từ So sánh
Cái được so sánh
Những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi.
Tôi không lội qua sông thả diều và không ra đồng thả diều.
ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng.
Như
Như
Như
Mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng
Thằng Quý, thằng Sơn
Một làn mây lướt ngang trên ngọn núi
4)Củng cố (3 phút)
	-Tâm trạng của tôi khi đến trường, khi rời tay mẹ bước vào lớp, khi đón tiết 	học đầu tiên?
	-T/giả diễn tả dòng suy nghĩ bằng nghệ thuật nào?
	-Đọc 1 số bài thơ nói về ngày đầu tiên đi học?
5)Hướng dẫn HS học bài ( 2 phút) 
	-Học bài, đọc lại văn bản.
	-Chuẩn bị “Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ”.
*RÚT KINH NGHIỆM: