Giáo án Ngữ văn 8 - Trần Thị Kim Loan - Hoạt động Ngữ văn: làm thơ bảy chữ

Tuần 18
Tiết 71, 72
Ngày dạy : 
	- 8A1: //
	- 8A2: //
 	- 8A3: //
Tập làm văn
HOẠT ĐỘNG NGỮ VĂN : LÀM THƠ BẢY CHỮ
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : 
	1. Kiến thức : Những yêu cầu tối thiểu khi làm thơ bảy chữ.
	2. Kỹ năng : 
	- Nhận biết thơ bảy chữ.
	- Đặt câu thơ bảy chữ với các yêu cầu đối, nhịp, vần
	3. Thái độ : Có ý thức làm thơ bảy chữ theo đúng luật của bài thơ. 
B/ CHUẨN BỊ :
- GV : Sgk + giáo án + bảng phụ.
- HS : Đọc và tìm hiểu bài trước + Sgk.
C/ PHƯƠNG PHÁP : Thực hành viết sáng tạo + giao tiếp (phản hồi/lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng).
D/ TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC :
	1. Kiểm tra bài cũ : GV kiểm tra việc chuẩn bị bài ở nhà của HS (sưu tầm, tập làm thơ).
	2. Bài mới : 
Ù Hoạt động 1 : Giới thiệu bài mới.
	Trong bài học Thuyết minh về một thể loại văn học, ở bài 14, 15, cơ bản các em đã nắm được những kiến thức về luật của thơ bảy chữ. Vậy hôm nay, trong bài học này, các em sẽ vận dụng lý thuyết đã học vào thực hành làm thơ bảy chữ.
HĐ CỦA GV
HĐ CỦA HS
BÀI HS GHI
Ù Hoạt động 2 : Nhận diện luật thơ.
I. Nhận diện luật thơ : 
- GV hướng dẫn HS thực hiện yêu cầu a Sgk/165 : Chỉ ra vị trí ngắt nhịp, vần và luật bàng trắc.
a. Ngắt nhịp, vần, bằng trắc :
- GV cho HS quan sát bài thơ Chiều trên bảng phụ.
- HS đọc, gạch nhịp và chỉ ra các tiếng gieo vần cũng như mối quan hệ bàng trắc của hai câu thơ kề nhau trong bài thơ.
- Sau đó, GV hướng dẫn HS tổng kết về luật thơ bảy chữ.
+ Câu thơ bảy chữ.
+ Ngắt nhịp có thể 4/3 hoặc 3/4 nhưng phần nhiều là 4/3.
+ Vần có thể trắc bằng, nhưng phần nhiều là bằng, vị trí gieo vần là tiếng cuối câu 2 và 4, có khi cả tiếng cuối câu 1.
+ Luật bằng trắc theo hai mô hình sau :
* Mô hình 1 : 
B B T T T B B
T T B B T T B
T T B B B T T
B B T T T B B
* Mô hình 2 : 
T T B B T T B
B B T T T B B
B B T T B T T
T T B B T B B
- GV hướng dẫn HS thực hiện yêu cầu b Sgk/165 : Chỉ ra chỗ sai luật.
b. Chỉ ra chỗ sai luật :
- Bài thơ Tối đã bị chép sai. Hãy chỉ ra chỗ sai, nói lý do và thử tìm cách sửa lại cho đúng.
- HS đọc và phát hiện chỗ sai trong bài thơ Tối của Đoàn Văn Cừ.
+ Dấu phẩy gây đọc sai nhịp.
- Bỏ dấu phẩy sau ngọn đèn mờ.
+ Ánh xanh xanh sai vần.
- Ánh xanh xanh sửa lại thành ánh xanh lè.
- Hoặc : Vàng khè, Bóng đèn mờ tỏ, bóng đêm nhòe, Bóng trăng nhòe, Ánh trăng loe
Ù Hoạt động 3 : Tập làm thơ bảy chữ. (Thực hành viết sáng tạo + KN Giao tiếp : phản hồi/lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng)
II. Tập làm thơ :
- Hãy làm tiếp hai câu thơ cuối theo ý mình trong bài thơ của Tú Xương mà người biên soạn đã giấu đi.
- HS đọc yêu cầu a Sgk/166.
- VD : Nguyên văn hai câu thơ cuối của Tú Xương là :
“Chứa ai chẳng chứa, chứa thằng Cuội
Tôi gớm gan cho cái chị Hằng.”
- VD : Cười chê chú Cuội nói dối.
Đáng cho cái tội quân lừa dối.
Già khấc nhân gian vẫn gọi thằng.
- VD : Chế giễu chú Cuội cô đơn nơi mặt trăng chỉ có đá với bụi.
Cung trăng chỉ toàn đất cùng đá,
Hít bụi suốt ngày đã sướng chăng.
- VD : Lo cho chị Hàng.
Cõi trần ai cũng chường mặt nó,
Nay đến cung trăng bỡn chị Hằng.
(Ở hai câu thơ này, chữ mặt không đúng luật bằng trắc. Tùy sáng kiến của HS mà sửa câu cho đúng).
- Làm tiếp bài thơ dang dở cho trọn vẹn theo ý của mình.
- HS đọc yêu cầu b Sgk/166.
- GV gợi ý : Luật bằng trắc của hai câu thơ cho sẵn là :
B B T T T B B
T T B B T T B
- Vậy hai câu thơ tiếp theo về luật bằng trắc phải là :
T T B B B T T
B B T T T B B
- Về nội dung, hai câu đầu đã vẽ ra cảnh mùa hè, thì hai câu tiếp theo phải nói tới chuyện mùa hè, chuyện nghỉ hè, chia tay bạn, dặn dò bạn, hẹn hò nhau năm sau
- VD : Hai câu tiếp theo có thể là :
Phấp phới trong lòng bao tiếng gọi, 
Thoảng hương lúa chín gió đồng quê.
- GV để cho HS có thể nghĩ ra các câu thơ bảy chữ hiệp vần, đúng luật bằng trắc, ngắt nhịp đúng và có ý nghĩa là được.
- GV cho HS thực hiện yêu cầu c Sgk/166.
- HS thực hiện yêu cầu dưới sự hướng dẫn của GV.
	Một số HS đọc bài thơ bốn câu bảy chữ đã làm ở nhà cho cả lớp bình.
Ù Hoạt động 4 : Hướng dẫn tự học.
	- Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà :
	+ Mỗi HS tập làm bài thơ bảy chữ không giới hạn số câu về trường lớp, 
bạn bè.
	+ Sưu tầm một số bài thơ bảy chữ.
	- Chuẩn bị bài mới : “Trả bài kiểm tra tổng hợp học kỳ I”.
	+ Ôn tập kiến thức đã học về môn Ngữ văn để tiết sau GV trả bài kiểm tra kiểm tra tổng hợp học kỳ I.
	+ Xem lại yêu cầu của đề bài kiểm tra tổng hợp học kỳ I, tự phát hiện và chữa lỗi.
œµ
* Rút KN : ..............
.................................
.................................
.................................