Giáo án Ngữ văn lớp 10 - Lập dàn ý bài văn tự sự

Tiết 13	 Ngày soạn:.....................
LẬP DÀN Ý BÀI VĂN TỰ SỰ
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
	Biết cách lập dàn ý khi triển khai bài văn tự sự. 
B. TRỌNG TÂM, KIẾN THỨC, KỸ NĂNG :
1.	Kiến thức:
-	Dàn ý và các yêu cầu của việc lập dàn ý.
-	Yêu cầu của mỗi phần trong dàn ý.
2. Kỹ năng: 
-	Xây dựng được dàn ý cho một bài văn tự sự theo các phần: mở bài, thân bài, kết bài.
-	Vận dụng được các kiến thức đã học về văn tự sự và vốn sống của bản thân để xây dựng dàn ý.
3. Phương tiện: SGV, SGK, chuẩn kiến thức kỹ năng, thiết kế bài giảng.
C.	NỘI DUNG LÊN LỚP :
1. 	Kiểm tra bài cũ (3 phút):
 Muốn tạo lập văn bản phải chú ý đến những vấn đề gì ?
2. Bài mới (40 phút): 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
 Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh hình thành ‎ tưởng, dự kiến cốt truyện
-	GV: Chia theo các nhóm, cùng thảo luận, sau đó trả lời câu hỏi.
-	HS: Thảo luận.
-	GV: Hình thức ý tưởng dự kiến cốt truyện. 
-	GV: Học sinh đọc phần trích, trả lời câu hỏi.
-	GV: Nhà văn Nguyên Ngọc nói về việc gì?
-	HS: Nhóm lên bảng trình bày.
-	GV: Qua lời kể của Nguyên Ngọc, các em học được điều gì trong quá trình hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện để chuẩn bị lập dàn ý cho bài văn tự sự ?
-	HS: Trình bày nhóm, đại diện trình bày.
 Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh lập dàn ý
-	GV: Khái quát công việc lập dàn ý.
-	GV:Cho học sinh đọc câu chuyện 1, lập dàn ý cho bài văn kể về 1 trong 2 câu chuyện trên.
-	HS: Trình bày.
-	GV: nhận xét, bổ sung ý kiến.
Hoạt động 3: Củng cố, tổng kết
HS đọc ghi nhớ SGK/46
 Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh luyện tập
	GV hướng dẫn HS làm bài tập 
I.	Hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện.
1.	Nhà văn Nguyên Ngọc nói về quá trình “thai nghén” cho truyện ngắn “Rừng xà nu”
-	Phải hình thành ý tưởng từ một sự việc có thật, một nguyên mẫu có thật(cuộc khởi nghĩa của anh Đề)
-	Đặt tên nhân vật cho có “không khí” của núi rừng Tây Nguyên (Tnú).
-	Dự kiến cốt truyện: “bắt đầu bằng một khu rừng xà nu và kết thúc bằng một cánh rừng xà nu”...
-	Hư cấu các nhân vật: Dít, Mai,cụ Mết.
-	Xây dựng tình huống điển hình: “Mỗi nhân vật phải có một nổi đau riêng, bức bách và dữ dội”. Xây dựng chi tiết điển hình: “Đứa con bị đánh chết tàn bạo, Mai gục ngay xuống trước mắt Tnú”.
2.	Qua lời kể học tập được.
-	Để viết một văn bản tự sự, cần phải hình thành ý tưởng và dự kiến cốt truyện.
-	Tiếp theo là phải huy động để hư cấu một nhân vật, sự việc và đặc biệt là mối quan hệ giữa các nhân vật giữa các sự việc ấy.
-	Tiếp theo phải xây dựng được: “tình huống điển hình” và “chi tiết điển hình” để câu chuyện có thể phát triển một cách lôgích và giàu kịch tính.
-	Cuối cùng là việc lập dàn ý: mở bài, thân bài, kết bài.
 II/ Lập dàn ý : 
- 	Sắp xếp ý, tìm được trật tự thích hợp, xác định mức độ trình bày mỗi ý 
- 	Câu chuyện 1: ánh sáng 
-	Mở bài :
+	Chị Dậu hớt hải chạy về phía làng mình trong đêm tối.
+ Về tới nhà, thấy 1 người lạ đang nói chuyện với chồng.
+ 	Vợ chồng gặp nhau vừa mừng, vừa tủi.
Thân bài : 
+ 	Người khách lạ - cán bộ Việt minh tìm đến hỏi thăm tình cảnh gia đình anh Dậu.
+ 	Giảng giải vì sao dân mình khổ, muốn hết khổ phải làm gì; nhân dân xung quanh vùng họ đã làm được gì, như thế nào?
+ 	Thỉnh thoảng ghé thăm gia đình anh Dậu, mang tin mới, khuyến khích chị Dậu.
+ 	Chị Dậu vận động những người xung quanh.
+ 	Chị dẫn đầu đoàn người phá kho thóc Nhật. 
Kết bài :
+ 	Chị Dậu và cả xóm làng chuẩn bị mừng ngày tổng khởi nghĩa 
+ 	Chị Dậu đón cái Tý trở về.
* Ghi nhớ : SGK/ 46
III/ Luyện tập :
Ví dụ : 
Mở bài : Nam - ngồi 1 mình ở nhà vì bị đình chỉ học tập 
Thân bài : 
+ 	Nam nghĩ về những khuyết điểm : trốn học đi chơi, lêu lổng với bạn.
+ 	Gần 1 tuần bỏ học : bài vở không nắm được, điểm xấu, hạnh kiểm yếu học kì I.
+ 	Nhờ sự nghiêm khắc của bố mẹ, sự giúp đỡ của thầy, bạn ® Nam đã thấy lỗi lầm, chăm học hành, tu dưỡng ® đạt học sinh tiên tiến.
-	Kết bài : 
+ 	Suy nghĩ của Nam sau giờ phát thưởng
+ 	Bạn rủ đi chơi xa, Nam từ chối khéo. 
3. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà (2 phút)
- Dặn dò:
+ Học thuộc bài
+ Về nhà lập dàn ý các đề bài phần luyện tập SGK/ 46.
Chuẩn bị bài mới : “Uy –lít-xơ trở về”.
RÚT KINH NGHIỆM
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................