Giáo án Ngữ văn lớp 10 - Tập làm văn: Lập dàn ý bài văn tự sự

Tuần: 05 
Tiết PPCT: 13
Ngày soạn: 08-09-10
Ngày dạy: 10-09-10
TẬP LÀM VĂN: LẬP DÀN Ý BÀI VĂN TỰ SỰ
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT.
Biết cách lập dàn ý khi triển khai bài văn tự sự.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, THÁI ĐỘ.
1. Kiến thức:
- Dàn ý và các yêu cầu của việc lập dàn ý.
- Yêu cầu của mỗi phần trong dàn ý.
2. Kỹ năng:
- Xây dựng được dàn ý cho một bài văn tự sự theo các phần: mở bài, thân bài, kết bài.
- Vận dụng được các kiến thức đã học về văn tự sự và vốn sống của bản thân để xây dựng dàn ý.
3. Thái độ:
Nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc lập dàn ý để có thói quen lập dàn ý trước khi viết một bài văn tự sự nói riêng, các bài văn khác nói chung. 
C. PHƯƠNG PHÁP.
 Phân tích, gợi ý tìm hiểu ngữ liệu, thảo luận nhóm.
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
 1. Ổn định lớp: 
 10A4 Sĩ số: Vắng: (P: / KP: )
 10A7 Sĩ số: Vắng: (P: / KP: )
 10A 8 Sĩ số: Vắng: (P: / KP: )
2. Bài cũ: 
Kiểm tra vở soạn của HS.
3. Bài mới: Trước khi nói điều gì, các cụ ta ngày xưa đã dạy “Ăn có nhai, nói có nghĩ”. Nghĩa là đừng vội vàng trong khi ăn và phải cân nhắc kĩ lưỡng trước khi nói. Làm một bài văn cũng vậy phải có dàn ý, có sự sắp xếp các ý, các sự kiện tương đối hoàn chỉnh. Để thấy rõ vai trò của dàn ý chúng ta tìm hiểu bài lập dàn ý bài văn tự sự.
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG BÀI HỌC
- GV gọi HS đọc phần trích trong SGK trả lời lời câu hỏi : 
- Nhà văn Nguyên Ngọc nói về việc gì?
- GV gợi ý: ý tưởng, cốt truyện, nhân vật, tình huống truyện,.
- Qua lời kể của Nguyên Ngọc, em học tập được điều gì trong quá trình hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện để chuẩn bị lập dàn ý cho bài văn tự sự?
- GV liên hệ bài làm văn số 1.
- Em hãy trình bày cách lập dàn ý cho một bài văn tự sự?
- GV gọi HS đọc đoạn văn trong SGK/45
Theo suy ngẫm của nhà văn Nguyễn Tuân có thể kể về hậu thân của nhân vật chị Dậu bằng những câu chuyện ( 1) em hãy lập dàn ý cho bài văn kể về 2 câu chuyện trên. (Thảo luận nhóm: 4 nhóm – 5 phút)
- GV gợi ý cho HS làm.
- GV chốt lại nội dung bài học.
- Gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK.
- GV hướng dẫn HS tự học.
- GV gợi ý hướng dẫn HS về nhà lập dàn ý cho câu chuyện (2) và làm BT1/46..
I. HÌNH THÀNH Ý TƯỞNG, DỰ KIẾN CỐT TRUYỆN.
1. Tìm hiểu ngữ liệu.
Nhà văn Nguyên Ngọc kể về quá trình suy nghĩ, chuẩn bị để sáng tác truyện ngắn “Rừng xà nu”:
- Hình thành ý tưởng từ một sự việc có thật (khởi nghĩa của anh Đề).
- Đặt tên nhân vật cho có “không khí” của núi rừng Tây Nguyên (Tnú).
- Dự kiến cốt truyện: mở đầu và kết thúc truyện là cảnh rừng xà nu.
- Hư cấu các nhân vật: Dít, Mai, cụ Mết.
- Xây dựng tình huống điển hình: mỗi nhân vật có nỗi đau riêng.
- Xây dựng chi tiết điển hình: đứa con chết, Mai chết.
2. Nhận xét.
- Để viết một văn bản tự sự cần phải hình thành ý tưởng và dự kiến cốt truyện.
- Phải huy động trí tưởng tượng để hư cấu một số nhân vật theo những mối quan hệ giữa các nhân vật, giữa các sự việc ấy.
- Xây dựng được tình huống điển hình và chi tiết điển hình để câu chuyện có thể phát triển một cách lôgic và giàu kịch tính.
- Lập dàn ý: mở bài, thân bài, kết bài.
II. LẬP DÀN Ý
1. Lập dàn ý chung.
- MB: trình bày.
- TB: phát triển.
- KB: kết thúc
2. Lập dàn ý cụ thể.
Nhan đề câu chuyện: Ánh sáng
a. Mở bài: chị Dậu hớt hải chạy về hướng làng mình trong đêm tối.
- Chạy về tới nhà, trời đã khuya một người lạ đang nói chuyện với chồng.
- Vợ chồng gặp nhau mừng mừng tủi tủi
b. Thân bài:
- Người khách lạ là cán bộ Việt Minh tìm đến hỏi thăm tình hình gia đình anh Dậu
- Từng bước giảng giải cho vợ chồng anh Dậu nghe vì sao dân mình khổ, muốn hết khổ phải làm gì? Nhân dân quanh vùng họ đã làm được gì? Họ làm như thế nào?
- Người khách là ấy thỉnh thoảng ghé thăm gia đình anh Dậu, mang tin mới khuyến khích chị Dậu.
- Chị dậu đã dẫn đầu đoàn dân công lên huyện, phá kho thóc của Nhật chia cho người nghèo.
c. Kết bài:
- Chi Dậu và bà con làng xóm chuẩn bị đến ngày mừng tổng khởi nghĩa.
- Chị Dậu đón cái Tý trở về.
v Ghi nhớ: SGK/46
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC.
- Học bài cần nắm:
+ Dàn ý và yêu cầu của việc lập dàn ý của bài văn tự sự.
+ Làm BT1/SGK/46.
- Chuẩn bị bài mới: “Uy-lít-xơ trở về”:
+ Tóm tắt đoạn trích.
+ Trả lời câu hỏi 2,3,4/SGK/52 theo yêu cầu của từng câu hỏi.
E. RÚT KINH NGHIỆM.