Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH 
Tuần : 1
Tiết : 4
Ngày dạy :21 /8/09
I/ MỤC TIÊU :
	1. Kiến thức : Ø Giúp H hiểu được việc sử dụng một số biện pháp NT trong VB thuyết minh làm cho VB sinh động hấp dẫn. Biết cách sử dụng một số BPNT vàoVB thuyết minh.
	2. Kĩ năng : 	Ø Rèn luyện kĩ năng sử dụng phù hợp các biện pháp nghệ thuật vào văn bản thuyết minh, không gượng ép, phải đúng dụng ý nghệ thuật. 
	3. Thái độ : 	Ø Giáo dục HS biết yêu quí cái đẹp, biết thổi hồn vào các đối tượng thuyết minh, làm cho sự vật hiện tượng trở nên sinh động, hấp dẫn. 
II/ CHUẨN BỊ :
	1. Giáo viên : 	Ø Sách giáo khoa, giáo án, bảng phụ.
	2. Học sinh : 	ØVở bài học, bài tập, dụng cụ học tập.
III/ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC : Sử dụng phương pháp vấn đáp, thảo luận, thuyết trình.
IV/ TIẾN TRÌNH :
	1. Ổn định tổ chức : Kiểm diện học sinh.
	2. Kiểm tra bài cũ : kiểm tra SGK, tập vở.
3. Giảng bài mới: Ở lớp 8 các em đã học về VB Thuyết minh. Ngoài các PPTM đã học chúng ta còn có thể sử dụng một số biện pháp nghệ thuật khác. Vậy dó là các biện pháp nghệ thuật nào và có tác dụng như thế nào, chúng ta sẽ tìm hiểu điều đó trong tiết học hôm nay.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG GHI BÀI
* Hoạt động 1: Ôân tập văn bản thuyết minh.
wG cho H đọc mục 1 sgk/ 12. H thảo luận nhóm, trình bày, nhận xét. GV nhận xét và chốt ý.
Văn bản thuyết minh là gì?
Ø Cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân của các sự vật hiện tượng bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích 
Văn bản thuyết minh có tính chất gì?
ØKhách quan, hữu ích cho con người
Mục đích của văn bản thuyết minh là gì?
	Ø Con người biết được các sự vật hiện tượng xung quanh. 
Nêu các phương pháp thuyết minh?
Ø Nêu định nghĩa, giải thích, phân tích, phân loại, dùng số liệu, nêu ví dụ, liệt kê, so sánh
* Hoạt động 2: Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp NT.
wH đọc văn bản “Hạ Long – Đá và nước”
G treo bảng ghi câu hỏi thảo luận. Các nhóm thảo luận , trình bày. G nhận xét , chốt ý.
Nhóm 1,2 :
 Nêu đối tượng của văn bản trên?
Ø Đá và nước ở Hạ Long. 
Văn bản cung cấp điều gì? VB sử dụng phương pháp thuyết minh nào?
Ø Tri thức về Hạ Long, đá và nước, sử dụng pp liệt kê.
Nhóm 3,4:
Để làm sinh động tác giả còn vận dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Ø Tưởng tượng và liên tưởng, đưa nhiều giả thuyết (có thể), nhân hóa (như người, thập loại chúng sinh, bọn người đá, tính chất giống như người), Kể chuyện, nhận xét đánh giá
ð Các BPNT này có tác dụng giới thiệu Vịnh Hạ Long không chỉ Đá và Nước mà là cả một thế giới có hồn.
 VB không chỉ viết về vai trò của Đá và Nước trong việc tạo lập nên vẻ đẹp của Hạ Long mà còn là lời mời gọi du khách đến với HL. Một danh lam được UNETCO xếp hạng.
wG gọi H đọc ghi nhớ .
* Hoạt động 3: Luyện tập
wG gọi H lấy vở bài tập, hướng dẫn H làm. 
 Bài văn có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy thể hiện ở những điểm nào?
Có t/c TM vì đã cung cấp cho người đọc những tri thức khách quan về loài ruồi.
Những phương pháp thuyết minh nào đã được sử dụng?
Phân loại: các loại ruồi; Liệt kê: mắt, chân; Số liệu: vi khuẩn, số liệu sinh sản; Định nghĩa: thuộc họ côn trùng 2 cánh mắt lưới.
Các biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng? Nêu tác dụng?
H nêu các biện pháp và tác dụng. G nhận xét.
I/ Tìm hiểu việc sử dụng một số BPNT trong văn thuyết minh:
 1.Ôân tập văn bản thuyết minh:
	- Cung cấp tri thức về sự vật hiện tượng.
	- Có tính khách quan, xác thực, hữu ích cho con người.
2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp NT:
 	- Kể chuyện, tự thuật.
	- Đối thoại theo lối ẩn dụ.
	- Nhân hóa.
	- Vè, diễn ca.
	- Liên tưởng, tưởng tượng, hư cấu.
	* Ghi nhớ (sgk trang13).
II/ Luyện tập
	Bài 1:
	- Đối tượng: loài ruồi
	- Tính chất: giới thiệu về họ, giống,loài,tậïp tính, sinh sống sinh đẻ, đặc điểm cơ thể.
 	- Các PPTM: định nghĩa, phân loại, số liệu, liệt kê.
	- Các BPNT: kể chuyện, miêu tả, nhân hóa
	4. Củng cố và luyện tập :
	 Khi nào cần thuyết minh sự vật một cách hình tượng, bóng bẩy.
 	a. Khi thuyết minh các đặc điểm cụ thể, dễ thấy của đối tượng.
	b. Khi thuyết minh các đặc điểm trừu tượng, không dễ thấy của đối tượng.
	c. Khi muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn.
	d. Khi muốn trình bày rõ diễn biến của sự việc, sự kiện.
 Điều cần tránh khi thuyết minh kết hợp với sử dụng một số biện pháp NT là gì?
	a. Sử dụng đúng lúc, đúng chỗ. c. Làm đối tượng TM được nổi bật, gây ấn tượng.
	b. Kết hợp cácPPTM. d. Làm lu mờ đối tượng thuyết minh.
	5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà : 
-Học thuộc nội dung bài, làm bài tập 2 Sgk vào VBT.
- Chuẩn bị bài mới: Luyện tâp sử dụng 1 số BPNT trong VBTM.
 + Lập dàn ý và viết phần MB,KB cho đề bài sau: “ Thuyết minh về chiếc nón lá”
V/ RÚT KINH NGHIỆM : 
- Nội dung: 	
- Phương pháp: 	
- Phương tiện : 	
	- Tổ chức: 	
	- Kết quả: