Giáo án Tin học 8 - Bài 6: Câu lệnh điều kiện - Trần Thị Hồng Uyên

TUẦN: 	Ngày soạn: 10/10/2010
	Ngày dạy: 	
Tiết 
BÀI 6. CÂU LỆNH ĐIỀU KIỆN
I. MỤC TIÊU:
Giúp HS nhận thức được sự cần thiết của cấu trúc rẽ nhánh trong lập trình.
Biết cấu trúc rẽ nhánh được sử dụng để chỉ dẫn cho máy tính thực hiện các thao tác phụ thuộc vào điều kiện như thế nào?
Hiểu cấu trúc rẽ nhánh cĩ hai dạng: dạng thiết và dạng đủ.
Hiểu cú pháp, hoạt đợng của các câu lệnh điều kiện dạng thiếu và dạng đủ trong Pascal.
II. CHUẨN BỊ:
Chuẩn bị của giáo viên
Giáo án, giáo án điện tử.
Phòng máy vi tính.
2. Chuẩn bị của học sinh
Sách giáo khoa.
Đọc bài trước ở nhà.
III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP:
Oån định lớp
Kiểm tra bài cũ:
Bài toán: Cho 2 số thực a và b. Hãy cho biết kết quả so sánh hai số đó dưới dạng “a lớn hơn b”, “a nhỏ hơn b”, “a bằng b”.
Câu 1: Xác định INPUT và OUTPUT của bài toán.
Câu 2: Nêu thuật toán để giải bài toán trên.
Bài mới
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN 
VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG
Ở bài trước, các em đã được biết: “Quá trình giải bài tốn bao gồm: xác định bài tốn, xây dựng thuật tốn và lập chương trình.”
Để cĩ thể lập trình giải được bài tốn thì ta phải chuyển thuật tốn sang ngơn ngữ lập trình Pascal bằng những câu lệnh tương ứng. Thì bài học ngày hơm nay sẽ giới thiệu đến chúng ta một trong những câu lệnh hỗ trợ rất nhiều trong việc lập trình.
Các em hãy kể các công việc mà các em thường làm vào buổi sáng trước khi đến trường?
HS trả lời. VD:
Mỗi sáng Lan thức dậy làm vệ sinh cá nhân, ăn sáng và đến trường.
Còn Long thì làm vệ sinh cá nhân, tập thể dục, ăn sáng và đến trường.
Vậy chúng ta thấy rằng:
Nhưng do bị tác động bởi sự thay đổi của hoàn cảnh cụ thể. Dẫn đến nhiều hoạt động bị thay đổi và điều chỉnh cho phù hợp.
VD:
- Nếu sáng mai trời mưa, Long sẽ nghỉ học.
- Nếu ngày mai thời tiết dưới 100, Hà nghỉ học.
- Nếu đi trên đường gặp đèn đỏ thì dừng lại, gặp đèn xanh thì đi tiếp.
Từ đó rút ra: Các hoạt động chỉ được thực hiện khi một điều kiện cụ thể được thỏa mãn
Mỡi điều kiện nói trên được mơ tả dưới dạng mợt phát biểu . Hoạt đợng tiếp theo phụ thuợc vào kết quả kiểm tra phát biểu đó đúng hay sai .
§iỊu kiƯn
KiĨm tra
KÕt qu¶
Ho¹t ®éng tiÕp theo
Trêi m­a?
Long nh×n ra ngoµi trêi thÊy trêi ma
§ĩng
Long ë nhµ
Thêi tiÕt d­íi 10 ®é?
Hµ xem dù b¸o thêi tiÕt trªn 10 ®é 
Sai
Mai ®i häc b×nh th­êng
§Ìn xanh?
Nh×n trªn biĨn b¸o thÊy ®Ìn xanh
§ĩng
§i tiÕp
Dựa vào điều kiện và kiểm tra, HS sẽ đưa ra kết quả và hoạt động diễn ra tiếp theo.
Ngoài ra, đưa thêm 1 số vd để các em có thể hiểu rõ vấn đề hơn.
Các phép so sánh có vai trò rất quan trọng trong việc mơ tả thuật toán và lập trình. 
? Ta thường sử dụng các kí hiệu tốn học nào để so sánh. 
Để so sánh ta thường sử dụng các kí hiệu tốn học như: , =, ≠, ≤, ≥.
In ra mh gi¸ trÞ cđa b
Sai
In ra mh gi¸ trÞ cđa a
§ĩng 
a > b?
§iỊu kiƯn
C©u lƯnh
KÕt qu¶
VÝ dơ 2: NhËp 2 biÕn a,b in ra mµn h×nh biÕn cã gi¸ trÞ lín h¬n
In ra mh gi¸ trÞ cđa b
Sai
In ra mh gi¸ trÞ cđa a
§ĩng 
a > b?
§iỊu kiƯn
C©u lƯnh
KÕt qu¶
Mô tả 2 hoạt động ở hai ví dụ trong sách giáo khoa:
Gợi ý để học sinh có thể mô tả được các hoạt động xảy ra trong bài toán.
Từ đó, giúp các em thấy được khi sử dụng cấu trúc rẽ nhánh sẽ giúp cho việc lập trình được linh hoạt hơn.
Trong Pascal, cấu trúc rẽ nhánh được thể hiện bằng câu lệnh điều kiện với các từ khóa if và then
VÝ dơ 1: NÕu X>5 th× in gi¸ trÞ cđa X ra mµn h×nh
IF X>5 Then Writeln('Gia tri cua X=',X);
VÝ dơ 2: NÕu Delta<0 th× in ra mµn h×nh PT v« nghiem
IF delta<0 Then Writeln(“ Phuong trinh vo nghiem”);
Hs: Quan sát lưu đồ 1
sai
điều kiện
Câu lệnh 1
 đúng
 Sơ đồ cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu.
VÝ dơ : §äc vµ sè nguyªn a kiĨm tra xem a lµ sè ch½n hay sè lỴ
IF a mod 2=0 THEN Writeln(“a lµ so chan”)
	 ELSE Writeln(“a la so le”);
Hs:Quan sát lưu đồ 2.
sai
điều kiện
Câu lệnh 1
Câu lệnh 2
 đúng
Sơ đồ cấu trúc rẽ nhánh dạng đủ
Củng cố.
Viết câu lệnh điều kiện dạng thiếu?
 If then 
 Lệnh;
Viết câu lệnh điều kiện dạng đủ?
 If then 
 Lệnh 1
 Else
 Lệnh 2 ;
Dặn dò.
Nắm vững hai dạng của câu lệnh điều kiện .
Biết vẽ lưu đờ của hai câu lệnh điều kiện.
Làm các bài tập trong sách và chuẩn bị bài thực hành.
BÀI 6.
 CÂU LỆNH ĐIỀU KIỆN
Hoạt động phụ thuộc vào điều kiện:
Phần lớn các hoạt động được thực hiện một cách tuần tự theo thói quen hoặc kế hoạch đã được xác định.
VD: HS tự cho
Nhưng do bị tác động bởi sự thay đổi của hoàn cảnh cụ thể. Các hoạt động chỉ được thực hiện khi một điều kiện cụ thể được thỏa mãn.
Lưu ý: Điều kiện thường là một sự kiện được mô tả sau từ Nếu.
Tính đúng sai của các điều kiện:
Khi kiểm tra điều kiện:
+ Đúng: thì điều kiện được thỏa mãn.
+ Sai: thì điều kiện không được thỏa mãn.
VD: Kẻ bảng bên vào vở.
3.Điều kiện và phép so sánh:
Ta sử dụng các kí hiệu toán học như: =, #, và >= để biểu diễn các điều kiện.
 Phép so sánh cho kết quả đúng có nghĩa điều kiện được thỏa mãn. Ngược lại, điều kiện không được thỏa mãn.
4. Cấu trúc rẽ nhánh:
 VÝ dơ 2: SGK-Trang 48
M« t¶ ho¹t ®éng tÝnh tiỊn cho kh¸ch nh­ sau
 TÝnh tỉng sè tiỊn T kh¸ch hµng ®· mua
 NÕu T>= 100000 th× sè tiỊn ph¶i thanh to¸n = 70%*T
 TÝnh sè tiỊn kh¸ch hµng tiÕp theo
F VÝ dơ 2: thĨ hiƯn cÊu trĩc rÏ nh¸nh d¹ng thiÕu 
VÝ dơ 3: SGK-Trang 48
M« t¶ ho¹t ®éng tÝnh tiỊn cho kh¸ch nh­ sau: 
 TÝnh tỉng sè tiỊn T kh¸ch hµng ®· mua
 NÕu T>= 100000 th× sè tiỊn ph¶I thanh to¸n = 70%*T, ng­ỵc l¹i 
sè tiỊn ph¶i thanh to¸n = 90%*T
 TÝnh sè tiỊn kh¸ch hµng tiÕp theo
F VÝ dơ 3: thĨ hiƯn cÊu trĩc rÏ nh¸nh d¹ng ®đ
5. Câu lệnh điều kiện:
D¹ng 1: IF THEN ;
Trong ®ã :
- §iỊu kiƯn: Lµ mét phÐp so s¸nh
- C©u lƯnh: LƯnh ®¬n hoỈc lƯnh ghÐp 
 NÕu ®ĩng th× thùc hiƯn sau tõ kho¸ Then, ng­ỵc l¹i th× bÞ bá qua.
VÝ dơ: Gi¶m gi¸ 30% cho kh¸ch hµng mua víi sè tiỊn T >=100000
IF T>=100000 Then ST:=70/100*T
D¹ng 2: IF THEN ELSE ;
 NÕu ®ĩng th× thùc hiƯn , ng­ỵc l¹i th× ®­ỵc thùc hiƯn.
VÝ dơ : Gi¶m gi¸ 30% cho kh¸ch hµng mua víi sè tiỊn T >=100000 vµ gi¶m 10% cho kh¸ch hµng mua víi sè tiỊn T<100000
IF T>=100000 Then ST:=70/100*T ELSE ST:=90/100*T	
* Lưu ý: Trước else khơng có dấu chấm phẩy.