Giáo án Tự chọn Ngữ văn lớp 9 - Học kì 1 - Trường THCS Phố Diệm

viên để học sinh tự do phát biểu, sau đó bổ sung, chốt kiến thức
- Về nghệ thuật” Truyện Kiều” thành công về những khía cạnh nào?
Nhắc lại kiến thức về các đoạn trích trong truyện Kiều
- Vị trí?
- Kết cấu
- Nội dung
- Nghệ thuật
- Vị trí?
- Kết cấu
- Nội dung
- Nghệ thuật
- Vị trí?
- Kết cấu
- Nội dung
- Nghệ thuật
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả: 
- Nguyễn Du (1765 – 1820) tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên; quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh; sinh trưởng trong một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan và có truyền thống về văn học.
2. Tác phẩm
a. Nguồn gốc 
Truyện Kiều có nguồn gốc cốt truyện từ một tác phẩm văn học Trung Quốc: “Kim Vân Kiều truyện” của tác giả Thanh Tâm Tài Nhân.
b. Thể loại: Chuyển thể văn xuôi thành thơ lục bát – thể thơ truyền thống của dân tộc.
c. Nghệ thuật xây dựng nhân vật, miêu tả thiên nhiên, đặc biệt là bút pháp tả cảnh ngụ tình.
 Ngôn ngữ: Truyện Kiều đạt tới đỉnh cao của ngôn ngữ nghệ thuật.
d. Tóm tắt
II. Giá trị của Truyện Kiều.
a. Nội dung :
* Giá trị hiện thực :
-Truyện Kiều là một bức tranh về một xã hội bất công, tàn bạo.
- Số phận bất hạnh của một người phụ nữ đức hạnh, tài hoa trong xã hội phong kiến.
* Giá trị nhân đạo sâu sắc :
- Truyện Kiều đề cao tình yêu tự do khát vọng công lý và ca ngợi phẩm chất cao đẹp của con người.
-Truyện Kiều là tiếng nói lên án các thế lực tàn bạo chà đạp lên quyền sống con người.
Hoài Thanh : " Đó là một bản án, một tiếng kêu thương, một ước mơ và một cái nhìn bế tắc "
b. Giá trị nghệ thuật :
- Truyện Kiều là một kiệt tác nghệ thuật, với bút pháp của một nghệ sĩ thiên tài, là sự kết tinh thành tựu văn học dân tộc trên hai phương diện ngôn ngữ và thể loại. Thành công của Nguyễn Du là trên tất cả các phương diện mà đặc sắc nhất là nghệ thuật xây dựng nhân vật.
-Truyện Kiều là tập đại thành của ngôn ngữ văn học dân tộc.
III. Các đoạn trích
1.Chị em Thúy Kiều:
a. Vị trí : Nằm phần đầu gồm 24 câu
b. Kết cấu :
- 4 câu : giới thiệu khái quát
- 4 câu : tả Thúy Vân
- 12 câu : tả Thúy Kiều
- 4 câu : cs hai chị em.
c. Nội dung
 Giới thiệu chung về hai chị em
- Khái quát vẻ đẹp chung và vẻ đẹp riêng.
 Chân dung Thuý Vân
- Hình tượng NT mang tính ước lệ 
- Vẻ đẹp của TV hoà hợp với xung quanh “mây thua” “Tuyết nhường” nên nàng sẽ có cuộc đời bình lặng, suôn sẻ
. Chân dung Thuý Kiều
- Nghệ thuật đòn bẩy: Lấy Thúy Vân làm nền làm nổi bật chân dung Thúy Kiều.
- Vẻ đẹp của sắc-tài-tình
 Cuộc sống của hai chị em
- Cs phong lưu khuôn phép, đức hạnh mẫu mực.
d. Nghệ thuật
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ. Bút pháp lý tưởng hoá n/v
- Dùng h/ảnh ước lệ tượng trưng
- Sử dụng điển cố, biện pháp đòn bẩy.
2. Cảnh ngày xuân
a. Vị trí : sau khi giới thiệu gia cảnh Vương viên ngoại, gợi tả chị em Kiều, đoạn này tả cảnh ngày xuân trong tiết Thanh minh chị em Kiều đi chơi xuân
b. Kết cấu : theo trình tự thời gian của cuộc du xuân.
- 4 câu : khung cảnh ngày xuân
- 8 câu : khung cảnh lễ hội trong tiết Thanh minh
- 6 câu : cảnh chị em du xuân trở về
c. Nội dung
. Khung cảnh ngày xuân
- Bức tranh xuân tuyệt đẹp : mới mẻ tinh khôi giàu sức sống, khoáng đạt trong trẻo và nhẹ nhàng thanh khiết.
 Khung cảnh lễ hội trong tiết Thanh minh.
- cảnh rộn ràng, tấp nập, nhộn nhịp.
 Cảnh chị em Kiều du xuân trở về
- Cảnh vật đẹp nhưng vắng lặng, nhẹ nhàng nhuộm màu tâm trang
- Tâm trạng bâng khuâng xao xuyến, linh cảm buồn buồn, man mác tiếc nuối.
d. Nghệ thuật
- Bút pháp ước lệ cổ điển kết hợp tả và gợi, mtả chấm fá
- Ngôn ngữ ghép láy giàu chất tạo hình.
- Tả cảnh ngụ tình → tâm trạng n/v
3. Kiều ở lầu ngưng Bích
a. Vị trí : Nằm phần 2 “ Gia biến và lưu lạc ” gồm 22 câu.
b. Kết cấu
- 6 câu : hoàn cảnh cô đơn tội nghiệp K
- 8 câu : nỗi thương nhớ KTrọng và cha mẹ
- 8 câu : Tâm trạng đau buồn lo âu của K thể hiện qua cách nhìn cảnh vật.
c. Nội dung
 Sáu câu đầu : Hoàn cảnh thực tại
- Không gian mênh mông hoang vắng 
- Hoàn cảnh đơn độc trơ trọi 
- Tâm trạng buồn tủi, cô đơn, bẽ bàng.
 Tám câu tiếp theo : Những nối nhớ
* Nhớ chàng Kim
* Nhớ cha mẹ
* Kiều là con người thủy chung sâu sắc, rất mực hiếu thảo và có tấm lòng vị tha đáng trọng.
 Tám câu cuối : Những nỗi buồn lo
d. Nghệ thuật :
- Miêu tả nội tâm n/v
- Tả cảnh ngụ tình
- Ngôn ngữ độc thoại
- Điệp ngữ, từ láy điêu luyện
D. Củng cố, hướng dẫn học tập
 - Học sinh nhắc lại nội dung và giá trị của truyện Kiều.
 - Xem lại các đoạn trích, chuẩn bị cho các tiết luyện tập
-
 Ngày soạn:29/11/2017
Tiết 9,10 CHỦ ĐỀ 4
TỪ VỰNG – CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
A. Môc tiªu cÇn ®¹t. 	
 Gióp häc sinh:
 - KiÕn thøc: Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tiÕng ViÖt. Ph©n biÖt mét sè phÐp tu tõ so s¸nh - Èn dô - ho¸n dô - nh©n ho¸.
 - Kü n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp.
 - Th¸i ®é: HS cã ý thøc hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ®· häc
B. ChuÈn bÞ.
 - GV: So¹n bµi vµ ®äc tµi liÖu tham kh¶o.
 - HS: §äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ; tham kh¶o tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc.
C. ho¹t ®éng - d¹y häc
 Ho¹t ®éng 1. æn ®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò.
 - KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS.
 Ho¹t ®éng 2. DÉn vµo bµi (...)
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 3. Néi dung bµi häc
- GV cho HS nªu kh¸i niÖm c¸c phÐp tu tõ tõ vùng vµ lÊy ®­îc c¸c VD.
- HS lµm theo yªu cÇu cña GV.
HÕt tiÕt 1 chuyÓn tiÕt 2
i. Cñng cè lÝ thuyÕt
C¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng: So s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô, ®iÖp ng÷, ch¬i ch÷, nãi qu¸, nãi gi¶m - nãi tr¸nh.
 1. So s¸nh: Lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
VD: TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh
 2. Nh©n ho¸: lµ c¸ch dïng nh÷ng tõ ng÷ vèn dïng ®Ó miªu t¶ hµnh ®éng cña con ng­êi ®Ó miªu t¶ vËt, dïng lo¹i tõ gäi ng­êi ®Ó gäi sù vËt kh«ng ph¶i lµ ng­êi lµm cho sù vËt, sù viÖc hiÖn lªn sèng ®éng, gÇn gòi víi con ng­êi.
VD: Chó mÌo ®en nhµ em rÊt ®¸ng yªu.
 3. Èn dô: Lµ c¸ch dïng sù vËt, hiÖn t­îng nµy ®Ó gäi tªn cho sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c dùa vµo nÐt t­¬ng ®ång (gièng nhau) nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
VD: GÇn mùc th× ®en, gÇn ®Ìn th× r¹ng.
 4. Ho¸n dô: Lµ c¸ch dïng sù vËt nµy ®Ó gäi tªn cho sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c dùa vµo nÐt liªn t­ëng gÇn gòi nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
VD: §Çu b¹c tiÔn ®Çu xanh (Ng­êi giµ tiÔn ng­êi trÎ: dùa vµo dÊu hiÖu bªn ngoµi).
 5. §iÖp ng÷: lµ tõ ng÷ (hoÆc c¶ mét c©u) ®­îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn trong khi nãi vµ viÕt nh»m nhÊn m¹nh, béc lé c¶m xóc...
VD: Vâng m¾c ch«ng chªnh ®­êng xe ch¹y
	 L¹i ®i, l¹i ®i trêi xanh thªm.
 6. Ch¬i ch÷ : lµ c¸ch lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, nghÜa nh»m t¹o s¾c th¸i dÝ dám hµi h­íc.
VD: 	Mªnh m«ng mu«n mÉu mµu m­a
	Mái m¾t miªn man m·i mÞt mê
 7. Nãi qu¸: lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, qui m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m.
VD: Lç mòi m­êi t¸m g¸nh l«ng
 Chång khen chång b¶o r©u rång trêi cho.
 8. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh: lµ mét biÖn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù.
VD: 	 B¸c D­¬ng th«i ®· th«i råi
 N­íc m©y man m¸c ngËm ngïi lßng ta.
Ho¹t ®éng 4. LuyÖn tËp
 Bµi tËp 1: Ph©n biÖt Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc vµ Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc?
 Gîi ý: Tr¶ lêi ®­îc :
 - Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc lµ phÐp chuyÓn nghÜa t¹o nªn nghÜa míi thùc sù cña tõ, c¸c nghÜa nµy ®­îc ghi trong tõ ®iÓn.
 - Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc lµ c¸c Èn dô, ho¸n dô t¹o ra ý nghÜa l©m thêi (nghÜa ng÷ c¶nh) kh«ng t¹o ra ý nghÜa míi cho tõ. §©y lµ c¸ch diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh, h×nh t­îng mang tÝnh biÓu c¶m cho c©u nãi; Kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng thøc chuyÓn nghÜa t¹o nªn sù ph¸t triÓn nghÜa cña tõ ng÷.
 Bµi tËp 2: BiÖn ph¸p tu tõ ®­îc sö dông trong hai c©u th¬ sau lµ g× ? 
	Ng­êi vÒ chiÕc bãng n¨m canh 
	KÎ ®i mu«n dÆm mét m×nh xa x«i . 
 	( TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du ) 
 	A. Èn dô C. T­¬ng ph¶n 
	 	B. Ho¸n dô D. Nãi gi¶m , nãi tr¸nh . 
Gîi ý: C
 Bµi tËp 3: Hai c©u th¬ sau sö dông nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ nµo ?
	“MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa
	 Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cöa”
	A. Nh©n ho¸ vµ so s¸nh	C. Èn dô vµ ho¸n dô.
	B. Nãi qu¸ vµ liÖt kª.	D. Ch¬i ch÷ vµ ®iÖp tõ.
Gîi ý: A
 Bµi tËp 4: X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch phÐp tu tõ cã trong c¸c ®o¹n th¬ sau:
a. 	§au lßng kÎ ë ng­êi ®i 	
LÖ r¬i thÊm ®¸ t¬ chia rò t»m. (NguyÔn Du)
b.	 RÔ siªng kh«ng ng¹i ®Êt nghÌo
Tre bao nhiªu rÔ bÊy nhiªu cÇn cï (NguyÔn Duy)
c. 	Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy 
 ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©u
 Ngµn d©u xanh ng¾t mét mµu
Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai? (Chinh phô ng©m khóc)
d. 	Bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶ 
Cã søc ng­êi sái ®¸ còng thµnh c¬m (ChÝnh H÷u)
Gîi ý: a. Nãi qu¸: thÓ hiÖn nçi ®au ®ín chia li kh«n xiÕt gi÷a ng­êi ®i vµ kÎ ë.
 b. Nh©n ho¸ - Èn dô: PhÈm chÊt siªng n¨ng cÇn cï cña trenh­ con ng­êi ViÖt Nam trong suèt chiÒu dµi lÞch sö d©n téc.
 c. §iÖp ng÷: NhÊn m¹nh kh«ng gian xa c¸ch mªnh m«ng b¸t ng¸t gi­a ng­êi ®i vµ kÎ ë. Tõ ®ã t« ®Ëm nçi sÇu chia li, c« ®¬n cña ng­êi chinh phô.
 d. Ho¸n dô: bµn tay ®Ó chØ con ng­êi.
 Bµi tËp 5: C©u nµo sau ®©y sö dông biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh?
A. Th«i ®Ó mÑ cÇm còng ®­îc.
B. Mî mµy ph¸t ®¹t l¾m, cã nh­ d¹o tr­íc ®©u.
C. B¸c trai ®· kh¸ råi chø.
D. L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t.
Gîi ý: D
 Bµi tËp 6: Cho c¸c vÝ dô sau: "Ch©n cøng ®¸ mÒm, ®en nh­ cét nhµ ch¸y, dêi non lÊp biÓn, ngµn c©n treo sîi tãc, xanh nh­ tµu l¸, long trêi lë ®Êt."
NhËn xÐt nµo sau ®©y nãi ®óng nhÊt vÒ c¸c vÝ dô trªn?
	A- Lµ c¸c c©u tôc ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p so s¸nh.
	B- Lµ c¸c c©u thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸.
	C- Lµ c¸c c©u tôc ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸.
	D- Lµ c¸c c©u thµnh ng÷ dïng biÖn ph¸p so s¸nh.
Gîi ý: B
Bµi tËp 7: VËn dông c¸c phÐp tu tõ ®· häc ®Ó ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau:
“ Cø nghÜ hån th¬m ®ang t¸i sinh
Ng«i sao Êy lÆn, ho¸ b×nh minh.
C¬n m­a võa t¹nh, Ba §×nh n¾ng
B¸c ®øng trªn kia, vÉy gäi m×nh”
(Tè H÷u)
 Gîi ý: X¸c ®Þnh ®­îc c¸c phÐp tu tõ cã trong ®o¹n th¬: 
 - ho¸n dô: Hån th¬m; Èn dô: Ng«i sao, b×nh minh
 - Tõ ng÷ cïng tr­êng tõ vùng chØ c¸c hiÖn t­îng tù nhiªn: Ng«i sao, lÆn, b×nh minh, c¬n m­a, t¹nh, n¾ng.
 - Ph©n tÝch c¸ch diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh ®Ó thÊy c¸i hay c¸i ®Ñp cña ®o¹n th¬: thÓ hiÖn sù vÜnh h»ng, bÊt tö cña B¸c: ho¸ th©n vµo thiªn nhiªn, tr­êng tån cïng thiªn nhiªn ®Êt n­íc, gi¶m nhÑ nçi ®au xãt sù ra ®i cña Ng­êi. H×nh ¶nh th¬ võa giµu s¾c th¸i biÓu c¶m võa thÓ hiÖn tÊm lßng thµnh kÝnh thiªng liªng cña t¸c gi¶ ®èi víi B¸c Hå.
Ho¹t ®éng 5. H­íng dÉn ho¹t ®éng tiÕp nèi
 - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT
	- BTVN: ViÕt ®o¹n v¨n kÓ vÒ mét con vËt trong gia ®×nh em, trong ®ã vËn dông c¸c phÐp tu tõ.
	- ChuÈn bÞ: ¤n tËp vÒ v¨n tù sù
 Ngày soạn: 15 /12/2017
Tiết 11 ÔN TẬP PHẦN VĂN – HÌNH ẢNH NGƯỜI LÍNH
A. MỤC TIÊU: 	Giúp học sinh:
- Ôn lại kiến thức của các bài thơ: “ Đồng chí ” và “ Bài thơ về tiểu đội xe không kình ”.
B. TÀI LIỆU BỔ TRỢ:
- Sách giáo viên, sách nâng cao 9, rèn luyện kỷ năng 9.
C. NỘI DUNG: 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : Ôn tập phần văn. 
- GV: Tổ chức cho HS tìm hiểu văn bản.
- HS: Thực hiện theo yêu cầu và hướng dẫn của GV.
? Những hình ảnh " nước mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá" nói lên điều gì về nguồn gốc xuất thân của anh và tôi ?
- HS: Tìm hiểu trả lời, nhận xét, kết luận.
- GV: Bổ sung, thống nhất.
? Tại sao câu thơ thứ bảy lại chỉ có hai tiếng "đồng chí" và dấu chấm cảm (!)?
- HS: Trả lời theo hướng dẫn của GV.
? Theo em, từ 'mặc kệ" trong câu thơ có thể hiện theo nghĩa đen như vậy không ?
? Phát hiện biện pháp nghệ thuật trong câu thơ? Tác dụng?
? Từ những chi tiết trên em cảm nhận được vẻ đẹp nào của tình đồng chí ?
- HS: Trả lời, nhận xét, kết luận.
- GV: ? Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh nào?
? Phân tích vẻ đẹp độc đáo của bức tranh trên?
- GV: Tổ chức cho HS hoạt động nhóm.
- HS: Thực hiện theo nhóm, trả lời. nhận xét.
- GV: Giải thích, thống nhất.
- GV: Mở đầu bài thơ tác giả tập trung miêu tả hình ảnh nào?
?Nhận xét về giọng điệu trong lời thơ và tác dụng của nó?
?Những chiếc xe không kính được giải thích ntn? Nét độc đáo trong cách giải thích ấy?
- Gv: hình ảnh những chiếc xe không kính đã làm nổi rõ hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn.
? Người chiến sĩ ấy điều khiển những chiếc xe không kính với tư thế ntn?
? Với cái nhìn thẳng ấy người chiến sĩ cảm nhận được điều gì?
? Phát hiện biện pháp nghệ thuật trong khổ thơ? Tác dụng?
Cách so sánh ở cuối khổ 2 có ý nghĩa ntn?
? Trên chiếc xe không kính người chiến sĩ có tâm trạng ntn? tâm trạng ấy được thể hiện qua câu thơ nào?
?Lời thơ đã phản ánh hiện thực ntn ở nơi chiến trường?
? Nhận xét giọng điệu trong hai khổ thơ trên?
? Từ đó vẻ đẹp nào trong tính cách của người lái xe được bộc lộ?
? Hai khổ thơ tiếp theo miêu tả nét sinh hoạt gì của tiểu đội lính lái xe?
? Em hiểu gì về cuộc sống của họ qua chi tiết ấy?
? Ở khổ cuối tác giả tả lại hình dáng chiếc xe không kính để làm gì?
? Khái quát lại những thành công về nội dung và nghệ thụât của bài thơ?
1. Bài thơ “ Đồng chí ”.
- Cơ sở của tình đồng chí:
® Họ cùng chung nhiệm vụ sát cánh bên nhau trong chiến đấu, họ chan hoà, chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui. 
® Nó như cái bản lề nối hai đoạn thơ, khép mở hai ý thơ cơ bản: cơ sở của tình đồng chí. Lời thơ giản dị nhưng rất thiêng đã khẳng định và ca ngợi tình cảm mới mẻ bắt nguồn từ tình bạn, tình đồng đội trong chiến đấu.
- Biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí:
® Họ cảm thông sâu xa những tâm tư, nỗi lòng của nhau: đó là nỗi nhớ nhà, là tình cảm lúc lên đường tòng quân đánh giặc.
® NT: sống đôi: áo anh - quần tôi
 rách vai - vài mảnh vá
- Đó là vẻ đẹp của tình đồng chí: tình cảm chân thành, mộc mạc luôn đồng cam cộng khổ.
- Hình ảnh người lính trong phiên gác:
® Nổi lên trên nền cảnh rừng đêm giá rét là ba hình ảnh gắn kết với nhau: người lính, khẩu súng, vầng trăng.
® Ba hình ảnh vừ thực vừa lảng mạn.
2. Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
- Nhan đề bài thơ và hình ảnh những chiếc xe không kính:
® Thu hút người đọc ở cái vẻ lạ, độc đáo của nó.
® Giọng điệu tinh nghịch, vui đùa pha chỳt ngang tàng biểu lộ thái độ bình thản, chấp nhận gian khó.
® Hình ảnh xe không kính vốn không hiếm trong chiến tranh nhưng phải có hồn thơ nhạy cảm với nét ngang tàng, tinh nghịch tác giả mới cảm nhận được vẻ khác lạ của nó, khiến nó trở thành hình tượng thơ độc đáo của thời chiến tranh chống Mĩ.
- Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:
® Tư thế ung dung, hiên ngang, tự tin " nhìn trời, nhìn đất" qua khung cửa xe không còn kính chắn gió ® người lái xe tiếp xúc trực tiếp với thế giới bên ngoài.
® Câu thơ diễn tả được cảm giác về tốc độ trên chiếc xe đang lao nhanh. Qua khung cửa đã không có kính, không chỉ mặt đất mà cả bầu trời với sao trời, cánh chim cũng như ùa vào buồng lái. Lời thơ diễn tả chính xác cảm giác mạnh và đột ngột của người ngồi trong buồng lái.
® Thời tiết khắc nghiệt có thể tác động xấu đến sức khoẻ con người.
® Bất chấp gian khổ khó khăn để vươn lên hoàn thành nhiệm vụ.
® Sẵn sàng thân ái, chia sẻ gian nguy, tâm hồn cởi mở.
- Khẳng định khó khăn, gian khổ ngày càng tăng nhưng nhiệm vụ đánh giặc vẫn là trên hết. Không có khó khăn nào, kẻ thù nào cản nổi xe ta đi. Đơn giản vì trong xe có một trái tim của người chiến sĩ lái xe anh hùng.
IV. Củng cố: 
 - Học sinh nhắc lại nội dung và giá trị của hai văn bản “ Đồng chí và Bài thơ về tiểu đội xe không kính”.
V. Dặn dò: 
Giáo viên hướng dẫn học sinh học bài ở nhà:
Nắm vững toàn bộ kiến thức tiết học; tiếp tục sưu tầm tài liệu, chuẩn bị cho tiết học tiếp theo. 
 Ngày soạn: 22/12/2017
Tiết 12. ÔN TẬP CHUNG VỀ TIẾNG VIỆT
A. MỤC TIÊU: 	Giúp học sinh:
- Ôn lại kiến thức về sự phát triển từ vựng và thuật ngữ.
B. TÀI LIỆU BỔ TRỢ:
- Sách giáo viên, sách nâng cao 9, rèn luyện kỷ năng 9.
C. NỘI DUNG: 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : Ôn tập về sự phát triển từ vựng. ( 40’ )
- GV: Tổ chức cho HS ôn tập phần lý thuyết.
- HS: Thực hiện theo yêu cầ của GV.
 ? Nêu khái niệm về từ đồng âm?
- HS: Tìm hiểu, trả lời.
- GV: Bổ sung.
- GV: Thế nào là từ đông nghĩa ? cho ví dụ minh hoạ ?.
 - HS: Trả lời, nhận xét, kết luận.
- GV: Thế nào là từ trái nghĩa ? cho ví dụ minh hoạ ?.
 - HS: Trả lời, nhận xét, kết luận.
- GV: Bổ sung, thống nhất.
? Như thế nào là cấp độ khái quát nghĩa của từ ?
- HS: Tìm hiểu trả lời.
- GV: Thống nhất.
? Như thế nào là trường từ vưng ? cho ví dụ minh hoạ ?.
- HS: Tìm hiểu, trả lời, nhận xét đưa ra kết luận.
- GV: Bổ sung, thống nhất.
- HS: Ghi nhớ.
- GV: Tổ chức cho HS ôn tập.
- HS: Thực hiện theo yêu cầu của GV.
 ? Như thế nào là phát triển từ vựng ? Cho ví dụ minh hoạ ?.
- HS: Tìm hiểu, trả lời.
- GV: Bổ sung.
- GV: Thế nào là từ mượn ? cho ví dụ minh hoạ ?.
 - HS: Trả lời, nhận xét, kết luận.
- GV: Thế nào là từ Hán Việt ? cho ví dụ minh hoạ ?.
 - HS: Trả lời, nhận xét, kết luận.
- GV: Bổ sung, thống nhất.
? Như thế nào là thuật ngữ ? cho ví dụ minh hoạ ?.
? Thuật ngữ có vai trò như thế nào ?.
- HS: Tìm hiểu trả lời.
- GV: Thống nhất.
? Như thế nào là biệt ngữ xã hội ? cho ví dụ minh hoạ ?.
- HS: Tìm hiểu, trả lời, nhận xét đưa ra kết luận.
- GV: Bổ sung, thống nhất.
- HS: Nhắc lại các hình thức trau dồi vốn từ.
- GV: Thống nhất.
- HS: Ghi nhớ.
1. Từ đồng âm.
- Là từ giống nhau về hình thức âm thanh (phát âm) nhưng nghĩa khác nhau, không liên quan gì đến nhau.
- Từ đồng âm: Hai từ có ngữ âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau.
2. Từ đồng nghĩa.
- Là từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau.
- Dùng để tránh hiện tượng lặp từ.
3. Từ trái nghĩa.
- Là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
- Từ trái nghĩa được dùng trong thế đối, tạo hiện tượng tương phản gây ấn tượng mạnh làm lời nói thêm sinh động.
4. Cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ.
- Nghĩa một từ có thể rộng hơn (khái quát hơn) hoặc hẹp hơn (ít khái quát hơn) nghĩa của từ ngữ khác.
5. Trường từ vựng.
- Là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
a. Trường từ vựng: tắm, bể.
b. Tác dụng: làm tăng giá trị biểu cảm, làm câu nói có sức tố cáo mạnh hơn.
6. Sự phát triển của từ vựng.
- Phát triển nghĩa của từ: (dưa) chuột, (con) chuột (một bộ phận của máy tính)
- Tạo từ ngữ mới: rừng phòng hộ, sách đỏ.
- Mượn tiếng nước ngoài: in - tơ - nét, SART (bệnh dịch)
7. Từ mượn.
- KN: Từ mượn là những từ mượn tiếng nước ngoài để biểu thị những sự vật, hiện tượng mà tiếng việt chưa có từ thích hợp để biểu thị .
- Ví dụ: Xăm lốp, a xít, ra đi ô...
8. Từ Hán Việt.
- Từ Hán Việt là từ mượn của tiếng Hán được phát âm và dùng theo cách dùng của người Việt.
9. Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội.
- Thuật ngữ là những từ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ và được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ.
- Vai trò thuật ngữ: Nhu cầu giao tiếp và nhận thức của mọi người về những vấn đề khoa học, công nghệ tăng lên ® thuật ngữ ngày càng trở nên quan trọng.
- Biệt ngữ xã hội: một vé (một trăm USD) vào cầu, sập tiệm, nhìn đểu, đầu gấu, bảo kê.
10. Trau dồi vốn từ.
1. Cách trau dồi vốn từ:
- Hiểu nghĩa của từ và cách dùng từ.
- Rèn luyện để biết thêm những từ chưa biết làm tăng vốn từ.
IV. Củng cố: ( 3’ )
 - Học sinh nhắc lại nội dung về sự phát triển từ vựng và thuật ngữ..
V. Dặn dò: ( 2’ )
Giáo viên hướng dẫn học sinh học bài ở nhà:
 Ngày soạn: 25 /12/2017
Tiết 13 kiÓm tra 1 tiÕt
A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 -KiÓm tra nhËn thøc cña häc sinh sau hai chuyªn ®Ò 
 -RÌn kü n¨ng c¶m thô v¨n häc .
 B. CHUẨN BỊ:
 1.Gi¸o viªn :ra ®Ò ,®¸p ¸n 
 2. Häc sinh : Suy nghÜ chuÈn bÞ bµi tr­íc khi kiÓm tra.
C. TIẾN TRÌNH KIỂM TRA:
 *Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng 
 1.Kiểm tra sĩ số:
 2.KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ giÊy bót cña häc sinh .
 3.Giíi thiÖu: giê kiÓm tra
*Ho¹t ®éng 2: ra ®Ò , x©y dùng ®¸p ¸n 
I.§Ò bµi :
 Câu 1: Câu văn Cái lặng im lúc đó mới thật dễ sợ : nó như bị gió chặt ra từng khúc, mà gió thì giống những nhát chổi lớn muốn quét đi tất cả, ném vứt lung tungsử dụng những biện pháp tu từ nào? Chỉ rõ các từ ngữ thể hiện những biện pháp tu từ đó?
 Câu 2 : Nêu cảm nhận của em về 8 câu thơ cuối trong đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều- Nguyễn Du ).
ĐÁP ÁN – BIỂU ĐIỂM
A. Lưu ý chung:
- Giáo viên cần nghiên cứu kĩ hướng dẫn chấm, thống nhất phân chia thang điểm trong từng nội dung một cách cụ thể.
- Trong quá trình chấm, cần tôn trọng tính sáng tạo của học sinh. Chấp nhận cách diễn đạt, thể hiện khác với đáp án mà vẫn đảm bảo nội dung theo chuẩn kiến thức kĩ năng và năng lực, phẩm chất người học.
B. Hướng dẫn cụ thể:
I. Nội dung: 
Câu 1: Mỗi ý đúng 1 điểm:
- Câu văn sử dụng biện pháp tu từ so sánh và nhân hóa:
+ So sánh: nó như bị gió chặt ra từng khúc, mà gió thì giống những nhát chổi lớn muốn quét đi tất cả.
+ Nhân hóa: chặt, quét.
Câu 2: ( 7 điểm )
 * Mở bài: 0,5 điểm 
 Giới thiệu Truyện Kiều, đoạn trích Kiều ở Lầu Ngưng Bích và 8 câu thơ cuối.
*Thân bài ( 6 điểm )
Cảnh được miêu tả từ xa đến gần để diễn tả các sắc thái tình cảm khác nhau của Thúy Kiều.
Hai câu thơ: Buồn trông.
 Thuyền ai thấp thoáng
Gợi nỗi buồn, nỗi cô đơn vô định. Cảnh tha hương gợi nỗi nhớ quê hương, gia đình, cha mẹ, gợ nỗi khao khát sum họp.
Hai câu thơ: Buồn trông ngọn nước.
 Hoa trôi man mác
Buồn cho thân phận trôi nổi, không biết trôi nổi về đâu của Thúy Kiều.
Hai câu : Buồn trông nội
Màu cỏ úa ợi sự buồn bã, úa tàn gợi tâm trạng chán chường vô vọng vì cuộc sống vô vị, tẻ nhạt này không biết bao giờ mới kết thúc.
Hai câu thơ: Buồn trông..
 Ầm ầm.
Âm thanh dữ dội báo trước sóng gió, bão tố sắp ập xuống cuộc đời nàng.
-> Đoạn thơ là tuyệt bút của bút pháp tả cảnh ngụ tình.
*Kết bài: ( 0,5đ)
- Ý nghĩa, giá trị nghệ thuật của đoạn trích.
II. Hình thức :( 1điểm )
 - Trình bày sạch, bố cục rõ ràng, diễn đạt lưu loát, ít mắc các lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu , diễn đạt.
 - Sử dụng ngôn ngữ nghị luận chọn lọc, có sử dụng kết hợp biện pháp tu từ đã học để nghị luận . Ngôn ngữ giàu sức thuyết phục, bài viết có sự liên kết chặt chẽ, chuyển đoạn, chuyển ý nhịp nhàng, lôi cuốn, hấp dẫn.
*Ho¹t ®éng 3: NhËn giê viÕt bµi vµ thu bµi 
*Ho¹t ®éng 4 : Cñng cè , dÆn dß .
 Ngày soạn: 25/12/2017