Hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa - Nguyễn Phương Bắc

Ngày soạn: tháng năm 2010
Ngày dạy: tháng năm 2010 
Tuần 11
Tiết 11 hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa 
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức:
- Biết hiện tượng ngày đêm chênh lệch giữa các mùa là hệ quả cảu sự vận động của Trái Đất quanh mặt trời. Các khái niệm chí tuyến bắc, chí tuyến nam, Vòng cực Bắc, vòng cực Nam. 
2. Kĩ năng: 
- Biết cách dùng quả địa cầu và ngọn đèn để giải thích hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau.
3. Thái độ: Nghiêm túc tiếp thu kiến thức vận dụng giải thích các hiện tượng của cuộc sống.
II. Chuẩn bị
1. Giáo viên: 
- Tranh vẽ về hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau theo mùa (H24 SGK)
- Quả địa cầu. 
2. Học sinh: Học bài cũ, xem trước bài mới ở nhà.
III. Hoạt động dạy và học
1. ổn định tổ chức(1’)
2. Kiểm tra bài cũ(4’)
- Tại sao Trái Đất chuyển động xung quanh mặt trời lại sinh ra hai thời kì nóng và lạnh luân phiên nhau ở hai nửa cầu ?
3. Bài mới(35’)
Hoạt động của Giáo viên - học sinh
Hoạt động 1(20’)
 GV treo lược đồ H24 
 ? Vì sao trục sáng tối ST và trục Trái đất BN không trùng nhau?
 ( Trục TĐ nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo là 23027'. Trục sáng tốivuông góc với mặt phẳng quỹ đạo. 2 đường này cắt nhau ở 2 địa cực tạo thành góc 23027' )
 Dựa vào H24 cho biết:
 ? Vào ngày 22/ 6 ánh sáng Mặt trời chiếu vuông góc vào mặt đất ở vĩ tuyến bao nhiêu? Vĩ tuyến đó được gọi là đường gì?
? Vào ngày 22/ 12 ánh sáng Mặt trời chiếu vuông góc vào mặt đất ở vĩ tuyến bao nhiêu? Vĩ tuyến đó được gọi là đường gì?
GV treo bảng yêu cầu:
Dựa vào H25 sgk thảo luận nhóm điền bảng: ( Ngày 22/ 6 Hạ chí )
Nội dung bài học
1. Hiện tượng Ngày đêm dài ngắn ở các vĩ độ khác nhau trên Trái đất.
 - Ngày 22/ 6: ánh sáng mặt trời chiếu thẳng góc với mặt đất ở vĩ tuyến 23 27'B vĩ tuyến đó được gọi là đường chí tuyến Bắc. 
 - Ngày 22/ 12: ánh sáng mặt trời chiếu thẳng góc với mặt đất ở vĩ tuyến 23 27'N vĩ tuyến đó được gọi là đường chí tuyến Nam. 
Địa điểm
Vĩ độ
Thời gian ngày đêm
Mùa gì
Kết luận
Bắc bán cầu
200B
400B
66033'B
Ngày > Đêm
Ngày > Đêm
Ngày = 24 giờ
Hạ
Càng lên vĩ độ cao ngày càng dài ra. Từ 66 33'B -> Cực có ngày dài suốt 24 giờ.
Xích đạo
00
Ngày - Đêm
Quanh năm ngày = Đêm
Nam bán cầu
200N
400N
66033'N
Ngày <Đêm
Ngày <Đêm
Đêm = 24 giờ
Đông
Càng lên vĩ độ cao ngày càng ngắn lại. Từ 66 33'B -> Cực có đêm dài suốt 24 giờ.
 ? Em có nhận xét gì về hiện tượng ngày đêm dài ngắn ở các vĩ độ khác nhau trên TĐ?
 ? Vào ngày 21/ 3 và 23/ 9 ánh sáng Mặt tròi chiếu vuông góc với mặt đất ở đường xích đạo vậy hiện tượng ngày đêm ở 2 nửa cầu Bắc và Nam như thế nào?
 Yêu cầu HS tương tự về xét tiếp ngày 22/ 12.
Hoạt động 2(15’)
Yêu cầu quan sát H25
 ? Ngày 22/ 6 và 22/ 12 độ dài ngày đêm ở địa điểm D và D' ở vĩ tuyến 66033' của 2 nửa cầu ntn?
 ? Vĩ tuyến 66 33'B và 66 33'N được gọi là những đường gì?
 Yêu cầu quan sát H25 và nghiên cứu các thông tin mục 2 thảo luận nhóm theo cặp hoàn thành bảng sau:
-Hiện tượng ngày đêm dài ngắn ở các vĩ độ khác nhau trên Trái đất. Càng đi xa đường xích đạo càng biểu hiện rõ rệt.
2. ở 2 miền địa cực có số ngày đêm dài suốt 24 giờ thay đổi theo mùa.
 - Các đường vĩ tuyến 66 33'B&N là khu vực có giới hạn ngày, đêm dài suốt 24 giờ được gọi là các vòng cực.
Ngày
Vĩ độ
Số ngày có ngày = 24h
Số ngày có đêm = 24h
Mùa
22/ 6
66033'B
66033'N
1
0
0
1
Hạ
Đông
22/ 12
66033'B
66033'N
0
1
1
0
Đông
Hạ
Từ 21/ 3 đến 23/ 9
Cực Bắc
Cực Nam
186 ngày ( 6 tháng)
186 ngày ( 6 tháng)
Hạ
Đông
Từ 23/ 9 đến 21/ 3
Cực Bắc
Cực Nam
 186 ngày ( 6 tháng)
186 ngày ( 6 tháng)
Đông
Hạ
 4. Củng cố(3’)
 ? Nếu TĐ chuyển động xung quanh MTrời mà không chuyển động quanh trục thì sẽ có hiện tượng gì xảy ra?
 ? Hiện tượng đêm trắng sảy ra ở đâu? Tại sao?
 ? Bằng kiến thức đã học hãy giải thích câu ca dao:
 " Đêm tháng 5 chưa nằm đã sáng
 Ngày tháng 10 chưa cười đã tối "
5. Hướng dẫn về nhà(2’)
 - Học bài và làm bài tập cuối bài 
 - Phân tích tiếp hiện tượng ngày đêm vào ngày 22/ 12 theo mẫu bảng ngày 22/ 6.
 - Chuẩn bị trước bài 10 " Cấu tạo bên trong của TĐ "