Ngữ văn là môn học có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chung của trường THCS. Tuy nhiên trong đó lấy văn bản làm ngữ liệu chính để khai thác kiến thức về văn học, tiếng việt và tập làm văn, nhưng mỗi phân môn đều có nét đặc trưng riêng của nó. Nói đến tác phẩm văn chương là nói đến cái đẹp, cái hay, nó mang đến cho mỗi chúng ta nhiều điều hiểu biết về con người, về cuộc sống, cách sống, cách ứng xử , về những tâm tư, nguyện vọng.Đúng vậy, phần văn bản truyện trung đại được đưa vào học ở lớp 6 nó mang ý nghĩa giáo huấn với con người về tình cảm, cách ứng xử.
“ Mẹ hiền dạy con” là văn bản nói về bài học nói về bài học cách răn dạy con cái sao cho nên người. Đây là phần văn bản mới được đưa vào học đầu cấp để phù hợp với chương trình mới theo quan theo quan điểm tích hợp, bởi chương trình bắt đầu từ văn bản tự sự, phương thức tự sự, ngữ liệu phải lấy từ văn bản tự sự dân gian, tự sự trung đại. Những tác phẩm được đưa vào học ở phần này nói chung và văn bản “ Mẹ hiền dạy con ” nói riêng không phải là quá phức tạp , nhưng vấn đề đặt ra cần phải quan tâm ở đây là cách hướng dẫn, tổ chức của giáo viên như thế nào cho phù hợp để từ đó mỗi học sinh tự khám phá, cảm thụ được cái hay, cái đẹp, ý nghĩa sâu sắc của các vấn đề, sự việc được đưa ra trong văn bản, bởi cách hướng dẫn tổ chức trọng tài, cố vấn cho học sinh là những yếu tố rất quan trọng, nó ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến chất lượng học tập của các em.
Chính vì vậy việc dạy học là cả một quá trình lâu dài và không đơn giản chút nào. Hơn nữa bản thân tôi là một giáo viên số năm công tác chưa nhiều, song qua quá trình công tác, tìm tòi và học hỏi về đồng nghiệp, đúc rút từ thực tế tôi có rút ra được một vài kinh nghiệm nhỏ nhưng rất thiết thực trong việc giảng dạy một tiết Ngữ văn 6, bài “ Mẹ hiền dạy con ”( được trích từ “ Liệt nữ truyện ” của Lưu Hướng ở đời Hán ở Trung Quốc cổ đại.
nh tích cực, sáng tạo ở người học sinh, ở đây chủ yếu mới dùng phương pháp đàm thoại gợi mở bằng câu hỏi. Cụ thể ở phần nội dung được khai thác như sau: ? Văn bản “ Mẹ hiền dạy con” có mấy sự việc? Em hãy nêu sự việc đầu tiên? Sự việc thứ hai là gì ? Sự việc thứ ba là gì ? Vì sao cậu bé Mạnh Tử lại quyết tâm chuyển nhà đến hai lần ? qua sự việc đầu em thấy vai trò của môi trường sống có ảnh hưởng như thế nào đối với con người ? Học sinh sẽ lần lượt nêu ba sự việc đầu và lí giải các vấn đề đưa ra, rồi giáo viên nhận xét, tổng hợp ý kiến, bổ sung cho học sinh hiểu được: Môi trường sống có tác động sâu sắc tới sự phát triển nhân cách con người( Đặc biệt là trẻ em) Sau đó tôi hỏi tiếp học sinh: ? Sự việc thứ tư là gì? Bà mẹ Mạnh Tử đã có suy nghĩ gì và hành động như thế nào? Em có nhận xét gì về suy nghĩ và hành động đó ? ở sự việc này đã đề cập đến cách dạy con đối với các bà mẹ như thế nào ? Sau khi học sinh nêu sự việc thứ tư và lí giải các vấn đề đã nêu trên, giáo viên nhận xét, bổ sung ý kiến và chốt lại: Nói năng với trẻ không được tùy tiện, không được nói dối, dạy chữ “Tín”, đức tính thật thà. Tiếp tục tôi đặt câu hỏi cho học sinh suy nghĩ và trả lời: ? Em hãy cho biết sự việc thứ năm ? Vì sao bà mẹ Mạnh Tử hành động như vậy? Hành động đó thể hiện thái độ tính cách của bà mẹ Mạnh Tử khi dạy con như thế nào ? ý nghĩa của sự việc đó ? Cho học sinh nêu sự việc và giải thích vấn đề đưa ra ở câu hỏi giáo viên nhận xét bổ sung ý kiến và chốt lại những ý sau: - Động cơ: Muốn con nên người - Thái độ: Kiên quyết, dứt khoát - Tính cách: Quyết liệt Hướng con vào việc học tập chuyên cần để về sau trở thành bậc đại hiền. Sau khi phân tích xong văn bản, giáo viên cho một học sinh đọc ghi nhớ ở SGK rồi chuyển qua phần luyện tập: Trước hết giáo viên cho học sinh tìm những câu tục ngữ, thành ngữ nói về ảnh hưởng của môi trường sống đối với con người( Có thể tốt hoặc xấu) Tiếp đó giáo viên cho học sinh làm các bài tập ở phần luyện tập trong SGK. Học sinh trả lời câu hỏi, giáo viên và nhận xét bổ sung ý kiến. Với tiến trình tiết dạy ở lớp 6A như trên, tôi nhận thấy rằng” Tiết dạy đã phát huy được sự sáng tạo trong khả năng của học sinh nhưng chưa đồng bộ, chưa thực sự gây hứng thú ở người học. Số học sinh xây dựng bài còn hạn chế, nhiều em chưa hiểu sâu sắc về nội dung ý nghĩa văn bản. điều đó được thể hiện ở kết quả bài trắc nghiệm sau tiết dạy: Qua kết quả trắc nghiệm cho thấy tỉ lệ học sinh giỏi không có, tỉ lệ học sinh khá quá ít ỏi, mà học sinh yếu kém chiếm tỉ lệ cao. Phải chăng tiến trình bài dạy theo phương pháp trên chưa phù hợp với các em, chất lượng còn thấp. Chính khả năng lĩnh hội kiến thức của các em còn quá thấp làm cho tôi thật sự lo lắng, băn khoăn, trăn trở, tự dằn vặt lương tâm và đặt ra câu hỏi cho mình suy nghĩ: Bây giờ mình phải làm thế nào để gây hứng thú cho học sinh trong tiết dạy? Làm thế nào để nâng cao chất lượng ở người học? đó là những vấn đề đặt ra với bao nhiêu suy nghĩ về sự thiếu sót qua tiết dạy để tìm ra giải pháp khắc phục có hiệu quả hơn. B. nội dung đề tài i. giải pháp mới Xuất phát từ nhận thức và htực trạng nói trên, là một giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm và cũng không thể tránh khỏi những thiếu sót, nhưng bản thân tôi cũng đã cố gắng học hỏi đồng nghiệp, tìm hiểu qua sách báo, đúc rút từ thực tế. Sau đây tôi mạnh dạn đưa ra một vài kinh nghiệm của bản thân sau khi dạy bài “ Mẹ hiền dạy con” Để tiết dạyvăn bản “Mẹ hiền dạy con” có hiệu quả, học sinh hiểu bài ta cần đi trình tự những bước như sau: Trước hết về khâu chuẩn bị: Đối với giáo viên cần có thời gian tham khảo, học hỏi, nghiên cứu kỹ bài giảng, chuẩn bị hệ thống câu hỏi phù hợp với từng đối tượng học sinh, phóng to tranh trong sách giáo khoa. Đối với học sinh: Giáo viên hướng dẫn kỹ cho các em đọc kỹ văn bản và trả lời câu hỏi ở phần Đọc- hiểu văn bản. Trên cơ sở đó giáo viên sẽ khơi sâu phát triển việc cảm thụ đúng đắn và loại trừ đi những suy nghĩ ban đầu còn lệch lạc của học sinh về văn bản. Như vậy chúng ta đã biết, con đường khám phá văn bản, trước hết là khâu đọc. Đọc diễn cảm, sáng tạo là khâu cần thiết không chỉ với tư cách một biện pháp khêu gợi tưởng tượng độc giả mà còn là một phương pháp phân tích. Đọc để năm bắt được giọng điệu,cảm xúc tác giả, để phát huy ý đồ nghệ thuật của tác giả. ở đây trước khi cho học sinh đọc, giáo viên nêu yêu cầu đọc đối với văn bản này cần phân biệt giọng của bà mẹ khi nói với mình, khi nói với con. Và gọi ba học sinh lần lượt đọc văn bản, sau đó cho học sinh khác nhận xét cách đọc của bạn rồi giáo viên nhận xét, đọc mẫu một đoạn. Để học sinh kể diễn cảm câu chuyện này, giáo viên hướng dẫn các em kể phải chú ý tới tâm trạng, giọng điệu của nhân vật chính – Người mẹ. Mỗi sự việc xẩy ra đều biểu hiện qua giọng điệu, thái độ và hành động khác nhau. Tiếp đó tôi cho học sinh tìm hiểu cấu trúc văn bản, trong phần này tôi sẽ tích hợp với phân môn Tiếng Việt ở việc giải nghĩa từ, khái niệm về tính từ qua việc xác định từ loại của từ “ Chuyên cần”. Tích hợp với phân môn Tập làm văn ở thứ tự kể và ngôi kể. Sang phần tìm hiểu nội dung văn bản, ở tiết này tôi không phân tích dàn trải như tiết trước mà tôi sẽ phân mục cụ thể: ở ba sự việc đầu sau khi phân tích giúp học sinh rút ra mục 1: Dạy con bằng cách chuyển nơi ở. Sau khi tìm hiểu hai sự việc bốn và năm học sinh rút ra mục 2: Dạy con bằng cách ứng xử hàng ngày trong gia đình. Để từ đó các em dễ dàng cảm thụ được sâu sắc ý nghĩa của văn bản và rèn được năng lực khái quát vấn đề cho các em. Để học sinh nắm vững nội dung trên và hứng thú trong học tập, giáo viên phải sử dụng kết hợp tốt các phương pháp. Trong đó phương pháp đàm thoại gợi tìm bằng một hệ thống câu hỏi phù hợp chiếm một vị trí xứng đáng trong một quá trình lên lớp. Phương pháp này có những khả năng riêng biệt mà các phương pháp khác khó có được. Bằng con đường giáo viên hướng dẫn, nêu lên những vấn đề, đặt ra những câu hỏi gợi mở, đàm thoại tạo cho lớp học một không khí tự do tư tưởng, tự do bộc lộ những nhận thức trực tiếp của mình trước tập thể: Mạch kín của giờ dạy được thực hiện dễ dàng. phương pháp này phù hợp với nêu vấn đề phát triển tư duy của học sinh. Bên cạnh đó, giáo viên cần sử dụng thêm phương pháp giảng bình(Ví dụ: bình về người mẹ Mạnh Tử qua ba sự việc đầu) sẽ làm cho giờ học mang màu sức cảm xúc văn học rõ rệt: Giúp học sinh biết rung cảm trước cái đẹp, cái hay... Hiểu biết đúng đắn , sâu sắc hơn về văn bản. Việc sử dụng tranh minh họa để tái hiện lại sự việc năm trong bài học cũng rất cần thiết gây được ấn tượng lạ cho học sinh. Cùng với việc kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp trên, giáo viên cần phải nắm vững các đối tượng học sinh( giỏi, khá, trung bình, yếu, kém) để có hệ thống câu hỏi phù hợp với từng đối tượng, đặc biệt giáo viên nên đưa ra một vài câu hỏi cho học sinh thảo luận, nhằm tạo điều kiện cho mỗi học sinh được hoạt động đều, được tự do bộc lộ suy nghĩ, nhận thức của mình về vấn đề giáo viên đưa ra, giờ học sôi nổi có chất lượng. Trong mỗi phần nội dung được khai thác, giáo viên cần cho học sinh tìm thêm một số câu tục ngữ, thành ngữ có ý nghĩa liên quan đến bài học hoặc giáo viên kể câu chuyện có nội dung tương tự để mở rộng kiến thức giúp học sinh hiểu sâu hơn về văn bản. Sau khi phân tích toàn bộ sự việc, giáo viên phải đặt câu hỏi để học sinh khái quát lại ý nghĩa và đặc điểm nghệ thuật của văn bản. Cụ thể tôi tiến hành tiết dạy này ở lớp 6B như sau: 2.Giáo án minh họa i. Mục tiêu bài học Giúp học sinh: - Hiểu thái độ, tính cách và phương pháp dạy con trở thành bậc vĩ nhân của bà mẹ Mạnh Tử. Đề cao tấm lòng về mẹ trong việc dạy con thành người: khẳng định sự thành đạt của con, không tách rời cách dạy dỗ đúng đắn của cha mẹ. - Hiểu cách viết truyện gần với cách viết ký, viết sử ở thời Trung đại: Dùng chuyện người thật, việc thật để giáo huấn (Truyền dạy điều tốt) - Tích hợp với Tiếng Việt ở khái niệm tính từ, Với tập làm văn ở kỹ năng viết bài văn sáng tạo ngắn. II. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học Hoạt động1: Kiểm tra bài cũ: ? Kể lại truyện” Con hổ có nghĩa” và nêu ý nghĩa của truyện ? ? Nêu đặc điểm của truyện Trung đại ? Học sinh trả lời Học sinh khác nhận xét Giáo viên nhận xét bổ sung Hoạt động 2: Giáo viên giới thiệu bài mới Là người mẹ, ai chẳng nặng lòng thương yêu con, muốn con nên người, nhưng khó hơn nhiều là cần biết cách dạy con, giáo dục con sao cho có hiệu quả. Mạnh Tử sinh năm 372 và mất năm 289 TCN là một nhà hiền triết lỗi lạc của Trung Hoa thời chiến quốc - Người nối theo Khổng Tử phát triển và hoàn chỉnh Nho giáo. Sở dĩ trở thành bậc đại hiền chính là nhờ công lao giáo dục, dạy dỗ của bà mẹ. Sách “Liệt nữ truyện” cổ xưa có nhắc tới bà qua bài “ Mẹ hiền dạy con” mà tiết học này cô trò chúng ta sẽ tìm hiểu. Hoạt động 3 I . Đọc- Hiểu văn bản Giáo viên nêu yêu cầu đọc: Phân biệt giọng của bà mẹ khi nói với con, khi nói với mình. Khi kể cần chú ý giọng điệu tâm trạng của người mẹ: ở hai đoạn đầu thể hiện với giọng điệu băn khoăn, không yên tâm của bà mẹ. ở đoạn 3 giọng nhẹ nhàng như trút được mối lo âu về con. ở đoạn thứ 4 thể hiện với giọng điệu ân hận, sau đó hành động dứt khoát. ở đoạn thớ 5: Giọng điệu kiên quyết dứt khoát. - Giáo viên gọi một học sinh kể lại truyện. - Giáo viên nhận xét cách kể của học sinh và bổ sung. - Giáo viên: “Mẹ hiền dạy con” là một truyện trong sách “ Liệt nữ truyện” (Truyện về các bậc liệt nữ) : liệt nữ: Người đàn bà có tiết nghĩa, có khí phách anh hùng của Trung Quốc xưa. ? Dựa vào chú thích ở sách giáo khoa và sự hiểu biết của mình em hiểu gì về Mạnh Tử? ? Từ “Tử” được hiếu với những nghĩa nào ? Lấy ví dụ? ? Em hãy giải nghĩa từ” Chuyên cần”? Nó thuộc từ loại gì ? ? Truyện này được kể theo ngôi thứ mấy và kể theo trình tự nào ? ? Truyện có mấy sự việc? Giáo viên: Nội dung và ý nghĩa của các sự việc đó như thế nào ta chuyển sang phần II. Hoạt động 4: GV: ở tiết học trước tôi tiến hành khai thác dàn trải các sự việc không đặt mục tiêu cho từng phần làm cho học sinh còn lúng túng không phát huy được tính tích cực sáng tạo trong tiết học. Còn ở tiết dạy thể nghiệm này tôi không phân tích dàn trải như tiết trước mà tôi sẽ phân mục cụ thể theo cách quy nạp: ở ba sự việc đầu sau khi phân tích giúp học sinh rút ra mục 1: Dạy con bằng cách chuyển nơi ở. Sau khi tìm hiểu hai sự việc 4 và 5 học sinh rút ra mục 2: Dạy con bằng cách ứng xử hằng ngày trong gia đình. Để từ đó các em dễ dàng cảm thụ được sâu sắc ý nghĩa của văn bản và rèn được năng lực khái quát vấn đề cho các em. Sau đay là sự trình bày cụ thể của tôi về tiết dạy: ? Em hãy cho biết sự việc đầu tiên là gì? ? Sự việc thứ hai là gì ? ? Sự việc thứ ba là gì ? ? Tại sao khi ở cả hai môi trường gần nghĩa địa, gần chợ bà mẹ đều nói” Chỗ này không phải chỗ con ta ở được” ? Khi dọn nhà đến gần trường, qua hành động của người con, bà mẹ vui lòng nói “ chỗ này là chỗ con ta ở được đây” em có nhận xét gì về môi trường sống nơi này? ? Qua ba sự việc trên, em thấy Mạnh Tử có điều gì đáng lưu ý? ? Vì sao Mạnh Tử ở đâu cũng bắt chước cách sống ở đó ? ? Vậy bà mẹ Mạnh Tử đã hai lần dời nhà là vì con hay vì chỗ ở? ? Tại sao các quyết định dời nhà lại vì con ? ? ở ba sự việc này, em có nhận xét gì về phương pháp giáo dục con của bà mẹ Mạnh Tử? ? Tại sao bà mẹ không dùng lời nói để khuyên răn con hay nghiêm cấm con mà lại chọn cách chuyển nhà vừa phức tạp vừa tốn kém? và phương pháp đó nếu đặt vào hoàn cảnh bây giờ liệu có đem lại hiệu quả hay không? Vì sao? - Học sinh thảo luận nhóm, đại diện nhóm trả lời ý 1, giáo viên nhận xét và nhấn mạnh. Về phần liên hệ cho học sinh đưa ra một số ý kiến, giáo viên nhận xét và bổ sung ý kiến của học sinh. ? Qua đó em thấy vai trò của môi trường sống có tác động như thế nào tới sự phát triển của con người? ? Như thế, vấn đề đặt ra cho công tác giáo dục tốt cho bà mẹ là gì? ? Vậy các em hãy tìm một vài câu tục ngữ, thành ngữ có ý nghĩa trên? Học sinh tìm ví dụ - Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng - ở bầu thì tròn, ở ống thì dài ? Từ ba sự viêc trên , em thấy bà mẹ Mạnh Tử dạy con bằng cách nào? Giáo viên nói: Đó chính là tiêu mục một của bài học và giáo viên ghi tiêu mục đó lên bảng ở phần 1 - Đọc - Kể - Giải nghĩa từ khó. - Mạnh Tử tên là Mạnh Kha,thuộc tỉnh Sơn Đông – Trung Quốc - là một học trò của Tử Tư, cháu của Khổng Tử. Mạnh Tử là một bậc hiền triết nổi tiếng của Trung Hoa thời chiến quốc được các nhà nho suy tôn là á Khánh (Vị thánh thứ hai) sau Khổng Tử. Thầy: Mạnh Tử, Khổng Tử... Tử Con: Thiên tử... Chết: Sinh tử, bất tử... Một phần tử nhỏ của vật chất: Nguyên tử, phân tử... Chuyên cần: Chăm chỉ làm việc thuộc tính từ. - Ngôi thứ 3. - Thứ tự kể: Theo mạch thời gian và sự việc. - Có năm sự việc. II. Tìm hiểu nội dung văn bản. 1. - Nhà ở gần nghĩa địa. Mạnh Tử bắt chước đào, chôn, lăn, khóc. Mẹ dọn nhà đến gần chợ. - Mạnh Tử bắt chước nô nghịch buôn bán điên đảo. Mẹ dọn nhà đến gần trường. - Mạnh Tử bắt chước học tập lễ pháp. Mẹ vui lòng. - Vì môi trường ở đây không phù hợp. Cuộc sống hai nơi này dễ ảnh hưởng xấu đến tính nết Mạnh Tử. Mạnh Tử còn nhỏ dễ bắt chước thói hư tật xấu ở hai nơi này. - Môi trường sống phù hợp: Sống gần trường học đã ảnh hưởng tốt đến tính nết Mạnh Tử ( Bắt chước lễ phép, học hành) - Tính bắt chước. - Vì trẻ em có tính hiếu động, bắt chước, tư duy độc lập chưa phát triển, còn làm theo vô ý thức. - Vì con( Mạnh Tử) - Bà hiểu được tính tình của Mạnh Tử( Hiếu động, bắt chước), hiểu được tác động của hoàn cảnh tới tính cách trẻ thơ( Có thể tốt hoặc xấu) - Thương con, lo cho tương lai của con. - Bằng thực hành – hành động( dọn nhà) - Vì đây là phương pháp tối ưu nhất để ngăn ngừa triệt để các tính cách xấu của trẻ con. Do đó phải đưa đối tượng giáo dục hòa vào môi trường sống phù hợp với nó bằng cách chuyển chỗ ở. - Môi trường sống có tác động sâu sắc tới sự hình thành và phát triển nhân cách con người. - Lựa chọn môi trường sống có lợi nhất. => Dạy con bằng cách chuyển nơi ở. Giáo viên: Qua phương pháp giáo dục con ở ba sự việc đầu cho ta thấy Mạnh Mẫu rất quan tâm đế con, luôn luôn theo dõi những biến đổi, những tiến bộ của con. Muốn con thành ngừơi tốt trước hết cần phải tạo cho con một môi trường sống trong sạch, môi trường học tập tốt cho con. Đó là cách dạy con rất tích cực, rất tiến bộ. - Ngoài việc dạy con bằng cách chuyển nơi ở, bà mẹ Mạnh Tử còn dạy con bằng cách nào nữa, ta sẽ tìm hiểu tiếp ở sự việc 4 và sự việc 5 - Giáo viên gọi một học sinh đọc từ “Một hôm, thầy Mạnh Tử thấy...” cho đến hết ? Sự việc thứ tư là gì? ? Với câu nói đùa , bà mẹ đã có hành động và suy nghĩ như thế nào? ? Đó có phải là việc nuông chiều con không? ? Qua đó em có nhận xét gì về suy nghĩ và hành động của bà mẹ? Mạc Tử. ? Từ việc này, các bà mẹ đã rút ra được bài học gì trong việc dạy con? Giáo viên kể cho HS nghe câu chuyện về mẹ con Tăng Sâm: (Ngày còn bé, một hôm mẹ đi chợ, Tăng Sâm đòi đi theo. Mẹ dỗ: “ở nhà mẹ đi chợ mua cho miếng gan Lợn mà ăn.” Ra chợ không còn gan Lợn để mua. Về nhà để giữ chữ “tín” với con bà mẹ đã mổ Lợn nhà lấy một miếng gan cho con ăn) ? Vì sao các bà mẹ lai quan tâm dạy con chữ “tín” đức tính thật thà ? Từ ý nghĩa đó em hãy tìm một số câu tục ngữ thành ngữ có ý nghĩa tương tự? - HS tìm chẳng hạn - Lời nói đi đôi với việc làm - Nói một làm một nói một làm hai - GV: các em chú ý đoạn chuyện còn lại GV treo bức tranh và hỏi: ? Cảnh trong bức tranh đã dựng lại sự việc thứ mấy ? Đó là sự việc gì ? Động cơ nào khiến bà mẹ Mạnh Tử hành động như vậy? ? Tại sao bà mẹ lại không dùng lời nói mà dùng hành động? - HS thảo luận trả lời, GV nhận xét, nhấn mạnh. ? Hành động đó đã thể hiện thái độ và tính cách của bà mẹ khi dạy con như thế nào? ? Lời nói và hành động của bà mẹ đã đem lại hiệu quả ra sao? ? Người kể chuyên đã bình luận thầy Mạnh tử trở thành một bậc đại hiền ra sao? ? Qua kết quả giáo dục của bà mẹ và lời bình của người kể chuyện ta thấy được vai trò của giáo dục như thế nào? ? Từ sự việc 4 và 5 cho ta thấy bà mẹ đã dạy con bằng cách nào? - Giáo viên nói: Đó chính là mục 2 mà chúng ta đã rút ra hai sự việc 4, 5 và giáo viên ghi lên bảng tiêu mục 2. Hoạt động 5: ? Qua năm sự việc trên cho thấy bà mẹ Mạnh Tử là người như thế nào? ? Phương pháp giáo dục của bà mẹ Mạnh Tử giúp người đọc rút ra được những bài học gì trong cách dạy con? ? Truyện “Mẹ hiền dạy con” có mang những đặc điểm của truyện Trung đại hay không? đó là những đặc điểm gì ? ? Điểm khác với truyện “Con hổ có nghĩa” đó là gì ? - Truyện “Mẹ hiền dạy con” không nghiêng về tính hư cấu tưởng tượng mà gần với ký (Ghi chép sự việc) và sử (chép chuyện thật) GV gọi một học sinh đọc ghi nhớ. Hoạt động 6: 2. -> Thấy nhà hàng xóm giết Lợn Mạnh Tử: “Người ta giết Lợn để làm gì thế?” Mẹ: Nói đùa: “Để cho con ăn đấy” ->Nhận ra sai lầm về phương pháp dạy con, bà hối hận: “Ta nói lỡ mồm rồi” –> Vô tình dạy con nói dối. -> Mua thịt cho con ăn. - Hành động bắt buộc “chữa cháy”không có nghĩa nuông chiều con. - Suy nghĩ của bà thật sâu sắc, chín chắn, thấu lý đạt tình, ý thức rõ việc làm cần thiết: Giữ uy tín với con, tính trung thực sẽ được củng cố và phát triển trong tâm hồn con người. -> Không nói năng tùy tiện với con, dạy con chữ “tín”, tính trung thực Vì đây là đức tính đáng quý của mỗi con người - Sự việc thứ năm: Mạnh Tử bỏ học về nhà chơi: Mẹ cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung. - Động cơ: Thương con muốn con nên người. - Bà không muốn giảng giải dài dòng hay khuyên răn con, đó là những biện pháp quen thuộc ít đem lại hiệu quả. - Dùng hành động lạ thường này, là một biện pháp quyết liệt, bất ngờ, vừa cụ htể, dễ hiểu, vừa kiên quyết nhất định tác động mạnh mẽ tới đứa con,khiến con thấm thía lâu. Đó là một bài học sâu sắc, lời phê bình nghiêm khắc về khuyết điểm con vừa mắc phải. - Thái độ: Kiên quyết, dứt khoát, không một chút nương tay. - Tính cách: Quyết liệt. Mạnh Tử học tập rất chuyên cần và trở thành một bậc đại hiền. - “Thế chăng là nhờ có công lao giáo dục của bà mẹ hay sao”. - Rất quan trọng. => Dạy con bằng cách ứng xử hàng ngày trong gia đình. III. Tổng kết: - Bà mẹ Mạnh Tử: Thông minh, khéo léo, tinh tế,kiên quyết trong giáo dục con. - Tạo cho con một môi trường sống tốt đẹp. - Dạy con vừa có đạo đức, vừa có học hành. - Thương con nhưng không nuông chiều con, ngược lại rất kiên quyết. - Cốt truyện đơn giản, nội dung mang tính giáo huấn, nhân vật được miêu tả chủ yếu qua ngôn ngữ trực tiếp của người kể và hành động, ngôn ngữ đối thoại của nhân vật. - Câu chuyện gần với sử ký. - Ghi nhớ: ( SGK trang 153) IV Luyện tập. Bài tập 1: Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng mà em cho là đầy đủ nhất. Phương pháp giáo dục của bà mẹ Mạnh Tử giúp người đọc rút ra được bài học về cách dạy con là: Tạo cho con môi trường sống có lợi Dạy con vừa có đạo đức, vừa có chí học hành Thương con nhưng không muốn nuông chiều con mà ngược lại rất kiên quyết Cả 3 phương án trên Học sinh làm giáo viên thu phiếu, gọi một học sinh lên chữa – Giáo viên nhận xết và khẳng định đáp án D là đúng. - Cho học sinh đọc yêu cầu bài tập ? Từ truyện mẹ con Mạnh Tử xưa, em có suy nghĩ gì về đạo làm con của mình? HS suy nghĩ, trả lời, giáo viên chốt lại. Bài tập 2: - Thấy được sự hy sinh của cha mẹ. - Thấy sự quan tâm chăm sóc sẵn sàng hi sinh tất cả cho con. - Phải cố gắng học hành, không ham chơi bời lêu lổng. Họat động 7: Củng cố và dặn dò. - Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung, ý nghĩa của bài học. - Về nhà: + Học thuộc lòng ghi nhớ, làm bài tập + Soạn bài: “Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng”. Sau khi áp dụng thực hiện giải pháp mới đã nêu trên tôi đã nhận thấy rằng: Số học sinh nắm vững bài và hiểu bài nhiều hơn, học sinh hứng thú học hơn, số học sinh phát biểu, xây dựng bài chiếm tỉ lệ 3/4 số học sinh trong lớp làm cho không khí tiết học sôi nổi hẳn lên. Bên cạnh đó, số học sinh được giáo viên chỉ định trả lời câu hỏi cũng trả lời đúng. Điều đáng chú ý hơn nữa là khâu thảo luận nhóm thao tác các em nhanh, sôi nổi đưa ra câu trả lời chính xác. Như vậy tiết dạy này đã phát huy được tính tích cực, bổ sung sáng tạo của học sinh một cách đồng bộ có chất lượng, đem lại hiệu quả cao. C. Kết luận 1. kết luận Sau khi khai thác bài học ở hai lớp cùng lực học ngang nhau, theo hai cách dạy khác nhau thì tôi tiến hành cho các em làm bài tập sau đề thấy được hiệu quả giảng dạy theo cách quy nạp như tôi đã thể hiện ở lớp 6B. Bài tập 1: Giáo viên đưa ra bài tập trắc nghiệm. ( Phát phiếu học tập cho các em làm bài) ? Hãy khoanh tròn chữ cái ở đầu lời nhận xét đúng nhất về truyện “Mẹ hiền dạy con”. A.Truyện thể hiện tình thương của người mẹ đối với đứa con. B.Truyện thể hiện lòng kính yêu của con đối với mẹ. C.Truyện đề cao tình nghĩa mẫu tử thiêng liêng. D. Truyện nêu lên những bài học sâu sắc về việc dạy con sao cho nên người. Học sinh làm giáo viên thu phiếu, gọi một học sinh lên chữa- Giáo viên nhận xét và khẳng định đáp án D là đúng Bài tập 2: Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về sự việc: Bà mẹ thầy Mạnh tử đang ngồi dệt vải thấy con bỏ học về nhà chơi, liền cầm dao cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung. - Học sinh suy nghĩ, rồi trả lời - Giáo viên nhận xét, bổ sung. - Cho học sinh về nhà viết thành một đoạn văn ngắn. Đáp án: Ngày xưa dệt một tấm vải phải có sự kiên trì, phải chăm chú và rất lâu mới có sản phẩm. Vải là mặt hàng quý hiếm và đắt giá. - Cắt đứt, phá hỏng một sản phẩm tốn rất nhiều công sức và có giá trị ai chẳng tiếc. Vậy mà mẹ Mạnh Tử đã làm như vậy để gây ấn tượng mạnh mà răn dạy con. - Đang đi học mà bỏ về nhà chơi cũng giống như tấm vải đang dệt bị cắt ngang phũ phàng. - Dùng hành động kiên quyết để đứa con hiểu thấm thía một điều nếu nói bằng lời thì rất dài dòng và khó hiểu Loại Kết quả lớp 6A – Tổng số 25 HS Kết quả lớp 6B – Tổng số 27 HS Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Giỏi 0 0 5 18.5 Khá 5 20 15 55 Trung bình 13 52 5 18.5 Yếu 5 20 2 7 Kém 2 8 0 0 Qua kết qủa bài tập cho thấy tỷ lệ học sinh sau khi tiếp thu bài theo cách dạy quy nạp
Tài liệu đính kèm: