Tiết 5, Bài 4: Phương hướng trên bản đồ. Kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí - Phan Văn Tân

Tuần 5 Ngày soạn: 14/09/2014
Tiết 5 Ngày dạy: 17/09/2014
Bài 4: PHƯƠNG HƯỚNG TRÊN BẢN ĐỒ. KINH ĐỘ, VĨ ĐỘ, TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ
I. MỤC TIÊU: Qua bài học, HS cần đạt được 
1. Kiến thức: 
- HS biết và nhớ các quy định về phương hướng trên bản đồ
- Hiểu thế nào là kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí của một điểm
2. Kĩ năng: 
 Xác định được phương hướng, tọa độ địa lí của một điểm trên bản đồ và quả địa cầu.
3.Thái độ: 
 Hiểu biết hơn về thực tế.
4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực chung: tự học; giải quyết vấn đề; giao tiếp; hợp tác, sử dụng ngôn ngữ, 
- Năng lực chuyên biệt: xác định trên bản đồ; sử dụng hình vẽ; tranh ảnh; mô hình; video; clip; 
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
 1. Chuẩn bị của giáo viên:
 Bản đồ, quả địa cầu
2. Chuẩn bị của học sinh:
 Sgk, thước kẻ,
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
1. Ổn định lớp: Kiểm tra vệ sinh, sĩ số lớp 
6A3 ........ 6A4 ......... 6A5 ......... 
2. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi: Tỉ lệ bản đồ là gì? Ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ?
Câu hỏi: Hãy điền dấu thích hợp vào chỗ trống? Nêu ý nghĩa của tử số, mẫu số trong số tỉ lệ 1/500.000 1/1000.000 1/2000.000
3. Tiến trình bài học:
 Khởi động: Tại sao khi có bản đồ trong tay thì chúng ta đi đâu cũng không sợ lạc đường? Để trả lời cho câu hỏi này các em cùng tìm hiểu trong tiết học này nhé.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
Hoạt động 1: Biết phương hướng trên bản đồ 
*Phương pháp dạy học: Đàm thoại; diễn giảng; sử dụng bản đồ; tự học,
*Kỹ thuật dạy học: đặt câu hỏi; học tập hợp tác; ...
* Bước 1: 
GV giới thiệu cách xác định phương hướng trên bản đồ
GV: Vừa vẽ hình trên bảng H.10 (sgk) vừa giới thiệu:
Khi xác định phương hướng trên bản đồ:
- Phần giữa bản đồ được coi là phần trung tâm
- Từ trung tâm xác định phía trên là hướng Bắc, dưới là hướng Nam, trái là hướng Tây, phải là hướng Đông
HS khác nhắc lại?
* Bước 2:
HS xác định hướng trên quả địa cầu
HS lên tìm và chỉ hướng của các đường kinh 
tuyến, vĩ tuyến trên quả địa cầu.
GV: Kinh tuyến nối cực Bắc và cực Nam cũng là đường chỉ hướng Bắc - Nam	
Vĩ tuyến là đường vuông góc với kinh tuyến và chỉ hướng Đông – Tây
- Như vậy để xác định phương hướng trên bản đồ dựa vào yếu tố nào?
(Gọi học sinh yếu dựa vào nội dung SGK trả lời)
- Trên thực tế có những bản đồ không thể hiện
đường kinh tuyến, vĩ tuyến thì làm thế nào để xác
định phương hướng? 
- Học sinh trả lời, GV chuẩn kiến thức.
Hoạt động 2: Tìm hiểu kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí của một điểm 
*Phương pháp dạy học: Đàm thoại; diễn giảng; tự học; xác định tọa độ địa lí trên bản đồ và quả địa cầu; 
* Kỹ thuật dạy học: đặt câu hỏi; hướng dẫn học sinh xác định tọa độ địa lí trên bản đồ và quả địa cầu; 
* Bước 1: 
- Hãy tìm điểm C trên H11 sgk. Đó là chỗ gặp nhau của đường kinh tuyến, vĩ tuyến nào?
- Khoảng cách từ C đến kinh tuyến gốc là bao nhiêu?
- Khoảng cách từ C đến xích đạo là bao nhiêu?
- HS quan sát hình trả lời, gv chuẩn kiến thức
- Vậy kinh độ, vĩ độ của một điểm là gì?
- Tọa độ địa lí của một điểm là gì?
- Hs trả lời, GV chuẩn xác kiến thức.
* Bước 2: 
- Dựa vào SGK em hãy cho biết khi viết tọa độ địa lí của một điểm người ta viết như thế nào?
Vd: Tọa độ địa lí của một điểm được viết như sau đúng hay sai
 B 
Hoạt động 3: Biết cách tìm phương hướng, kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí trên bản đồ, trên quả địa cầu 
*Phương pháp dạy học: thảo luận nhóm; tự học; xác định tọa độ địa lí trên bản đồ và quả địa cầu; ...
* Kỹ thuật dạy học: đặt câu hỏi; học tập hợp tác; ...
* Bước 1:
GV chia lớp tành 4 nhóm, hướng dẫn hs làm bài tập sgk.
Nhóm 1: câu a Nhóm 3: câu c
Nhóm 2: câu b Nhóm 4: câu d
Bước 2:
HS: làm bài
GV: Theo dõi hướng dẫn
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả
- Nhóm khác nhận xét bổ sung
GV chuẩn xác lại kiến thức.
1. Phương hướng trên bản đồ
- Kinh tuyến: 
 Đầu trên: hướng Bắc
 Đầu dưới: hướng Nam 
- Vĩ tuyến: Bên phải: hướng Đông
 Bên trái: hướng Tây
- Với bản đồ có kinh tuyến, vĩ tuyến: phải dựa vào các đường kinh tuyến và vĩ tuyến để xác định phương hướng trên bản đồ
- Với bản đồ không vẽ kinh, vĩ tuyến: phải dựa vào mũi tên chỉ hướng bắc trên bản đồ để xác định hướng bắc, sau đó tìm các hướng còn lại.
2. Kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí
- Kinh độ: Là số độ chỉ khoảng cách từ điểm đó đến kinh tuyến gốc 
- Vĩ độ: Là số độ chỉ khoảng cách từ điểm đó đến vĩ tuyến gốc
- Tọa độ địa lí của một điểm chính là kinh độ, vĩ độ của địa điểm đó trên bản đồ
- Cách viết tọa độ địa lí của một điểm
Viết: Kinh độ ở trên , vĩ độ ở dưới
Vd: A 
3. Bài tập
( về nhà làm lại vào vỡ )
IV. TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
 1. Tổng kết 
 Căn cứ vào đâu để xác định phương hướng? Cách viết tọa độ địa lí. Ví dụ?
 2. Hướng dẫn học tập
- Về nhà học và trả lời câu hỏi sgk, làm bài tập vào vở
- Xem trước bài 5: Kí hiệu bản đồ.Cách biểu hiện dịa hình trên bản đồ.
V. PHỤ LỤC
VI. RÚT KINH NGHIỆM: