Tiết 7, Bài 7: Môi trường nhiệt đới gió mùa

Ngày soạn: 25 tháng 08 năm 2011
 Ngày dạy: tháng năm 2011
Tiết 07 Bài 07
môi trường nhiệt đới gió mùa
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức:
+ HS nắm được nguyên nhân cơ bản hình thành gió mùa ở đới nóng và đặc điểm của gió mùa hạ, gió mùa đông.
+ Nắm được hai đặc điểm cơ bản của môi trường nhiệt đới gió mùa( nhiệt độ thay đổi theo mùa gió, thời tiết diễn biến thất thường) Điều này chi phối thiên nhiên và hoạt động của con người theo nhịp điệu gió mùa.
+ Hiểu được môi trường nhiệt đới gió mùa là môi trường là môi trường đặc sắc và đa dạng ở đới nóng 
2. Kĩ năng:
+ Rèn luyện cho HS kĩ năng đọc bản đồ, ảnh địa lý, biểu đồ khí hậu và nhận biết khí hậu nhiệt đới gió mùa qua biểu đồ khí hậu.
3.Thái độ: GD học sinh ý thức bảo vệ môi trường nơi sinh sống(thôn xóm, trường lớp...)
II. Trọng tâm: Phần một :Khí hậu
III. Chuẩn bị:
 GV: Bản đồ khí hậu Việt Nam. Bản đồ khí hậu châu á hoặc thế giới
 HS: ảnh, tranh vẽ các loại cảnh quan nhiệt đới gió mùa ở nước ta( rừng tre, nứa, rừng thông, rừng ngập mặn.....)
IV. Hoạt động dạy học: 
 1. ổn định tổ chức: 1’
 2. Kiểm tra bài cũ: 4’
 1. Nêu đặc điểm của khí hậu nhiệt đới . xác định vị trí giới hạn môi trường nhiệt đới trên bản đồ khí hậu thế giới?
2. Nêu dạng tổng quát của dạng biểu đồ khí hậu xích đạo nóng ẩm và biểu đồ khí hậu nhiệt đới, nêu sự giống và khác nhau của hai yếu tố nhiệt và mưa?
 3. Bài mới : 40’
 * Vào bài : Nằm cùng vĩ độ với các hoang mạc trong đới nóng nhưng lại có một môi trường thích hợp cho đời sống con người, do đó là một trong những khu vực tập trung đông dân nhất thế giới, có khí hậu đặc biệt thích hợp với cây lúa nước. Thiên nhiên ở đây có những nét đặc sắc hơn tất cả các môi trường của đới nóng. Đó là môi trường gì, yếu tố nào chi phối, ảnh hưởng tới cảnh sắc thiên nhiên và cuộc sống con người như thế nào. Ta cùng tìmm hiểu trong bài học hôm nay. 
 * Bài mới 
Hoạt động của Thầy và trò
Nội dung
Hoạt động 1: 20’
GV yêu cầu HS xác định vị trí của môi trường nhiệt đới gió mùa trên H5.1 SGK.
Giảng giải: Toàn bộ môi trường nhiệt đới gió mùa nằm trong hai khu vực Nam á và Đông Nam á. Việt Nam là quốc gia nằm trong khu vực điển hình của gió mùa này.
 Giới thiệu thuật ngữ gió mùa là loại gió thổi theo mùa trên những vùng rộng lớn của các lục địa á, Phi, úc chủ yếu trong mùa hè và mùa đông.
 ? Quan sát hình 7.1, H7.2 SGK
 Chú ý bảng chú dẫn :
 - Màu sắc biểu thị yếu tố gì?
 - Mũi tên chỉ hướng gì?
 Nhận xét hướng gió thổi theo mùa ở các khu vực?
 - Tính chất của hai loại gió này như thế nào?
 - Nhận xét về lượng mưa ở hai khu vực gió mùa này? 
 ?Giải thích tại sao lượng mưa có sự chênh lệch lớn giữa hai mùa?
GV kết luận và khắc sâu kiến thức :
 - Gió mùa mùa hạ thổi từ cao áp ấn Độ Dương và Thái Bình Dương vào áp thấp lục địa, nên có tính chất mát, nhiều hơi nước và cho mưa lớn.
- Gió mùa mùa đông thổi từ cao áp lục địa Xibia về áp thấp đại dương nên có t/c khô, lanh, mưa rất ít.
? Quan sát biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa H7.3, H7.4 SGK cho biết diễn biến nhiệt độ lượng mưa trong năm của Hà Nội có gì khác với Mumbai?
 GV hướng dẫn hoạt động nhóm:
 - Diễn biến nhiệt độ hai địa điểm 
 - Diễn biến lượng mưa
 HS thảo luận rồi điền vào các ô sau:
Hà Nội(210C)
Mumbai(190C)
T0
Mưa
T0
Mưa
Mùa hè
>300C
Mưa lớn
<300C
Mưa lớn
Mùa đông
<180C
Mưa ít
>230C
Mưa ít
Biên độ nhiệt năm
120C
TB 1722
mm
70C
TB 1784
mm
 Kết luận: Hà Nội có mùa đông lạnh, Mumbai nóng quanh năm.
 - Cả hai điểm đều có lượng mưa lớn.( > 1500mm)
 ? Qua nhận xét phân tích H7.3, H7.4 cho biết yếu tố nào chi phối ảnh hưởng sâu sắc tới nhiệt độ và lượng mưa của khí hậu nhiệt đới gió mùa ?
 So sánh tìm ra sự khác biệt giữa hai loại biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của khí hậu nhiệt đới và khí hậu nhiệt đới gió mùa .
 GV kết luận nêu ra đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa .
Hoạt động 2: 19’
GV giới thiệu cho HS tính chất thất thường thể hiện : (Mùa mưa, lượng mưa, thiên tai,....)
? Nhận xét sự thay đổi phụ thuộc của cảnh sắc thiên nhiên qua ảnh 7.5 và 7.6 SGK:
 - Mùa khô rừng cao su cảnh sắc như thế nào?
 - Mùa mưa như thế nào?
 - Nguyên nhân của sự thay đổi đó?
 - Có sự khác nhau như thế nào giữa nơi mưa nhiều, mưa ít?
GV kết luận:
1. Khí hậu
* Vị trớ: Nam Á, Đụng Nam Á
* Đặc điểm:
- Nhiệt độ và lượng mưa thay đổi theo mựa giú.
- Thời tiết diễn biến thất thường. 
- Thảm thực vật phong phỳ và đa dạng
=>Nam á và Đông Nam á. Là các khu vực điển hình của môi trường nhiệt đới gió mùa. Gió mùa làm thay đổi chế độ nhiệt và lượng mưa ở hai mùa rất rõ rệt.
- Nhiệt đới gió mùa có tính chất thất thường, thể hiện:
 + Mùa mưa có năm đến sớm, có năm đến muộn 
 + Lượng mưa tuy nhiều nhưng không đều giữa các năm .
 + Gió mùa mùa đông có năm tới sớm, có năm tới muộn, có năm rét nhiều, có năm rét ít
* Kết luận:
 - Nhiệt độ và lượng mưa thay đổi theo mùa gió.
 - Nhiệt độ TB năm > 200C .
 - Biên độ nhiệt Trung bình 80C
 - Lượng mưa TB > 1500mm, mùa khô ngắn có lượng mưa nhỏ.
 - Thời tiết có diễn biến thất thường, hay gây ra thiên tai, lũ lụt, hạn hán.
2. Các đặc điểm khác của môi trường
- Là môi trường đa dạng và phong phú của đới nóng.
- Cảnh sắc thiờn nhiờn thay đổi theo mựa.
- Cú nhiều thảm thực vật khỏc nhau tựy theo sự phõn bố của lượng mưa.
- Là môi trường thuận lợi cho nhiều loài động vật trên cạn và dưới nước.
- Khí hậu thích hợp cho nhiều cây trồng: lương thực ( lỳa nước), cõy công nghiệp.
- Là nơi tập trung đụng dõn nhất thế giới.
4. Củng cố và bài tập: 2’
 a. Nêu đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa ?
 b. Trình bày sự đa dạng của môi trường nhiệt đới gió mùa ?
 c. Xác định trên bản đồ môi trường nhiệt đới gió mùa?
5. Hướng dẫn về nhà: 3’
 Sưu tầm tài liệu nói về canh tác nông nghiệp làm rẫy, đồn điền, ảnh chụp, tranh vẽ về thâm canh lúa nước ở đới nóng hoặc ở Việt Nam.
 Đọc trước bài 8: Các hình thức canh tác trong nông nghiệp ở đới nóng.