Tiết 8, Bài 10: Vai trò của giống và phương pháp chọn tạo giống cây trồng - Nguyễn Tín Nhiệm

Tuần 8
Tiết 8
Ngày soạn:
Ngày dạy:..
BÀI 10: VAI TRÒ CỦA GIỐNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
CHỌN TẠO GIỐNG CÂY TRỒNG
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: 
- Nêu được vai trò của giống cây trồng đối với năng suất, chất lượng sản phẩm, đối với tăng vụ trồng trọt, đối với thay đổi cơ cấu giống và lấy được ví dụ minh họa.
- Nêu được các tiêu chí đánh giá giống cây trồng tốt.
- Nêu được ý nghĩa của việc nắm vững tiêu chí đánh giá giống cây trồng tốt trong sản xuất.	
- Nêu được các bước và giải thích nội dung từng bước trong phương pháp chọn lọc giống cây trồng. Giải thích được vì sao phải so sánh với giống khởi đầu và giống địa phương. Lấy được ví dụ minh họa.
- Nêu được các bước và giải thích nội dung mỗi bước trong phương pháp lai tạo giống cây trồng. Lấy được ví dụ minh họa.
-Trình bày được trình tự các bước và nội dung từng bước tạo giống bằng phương pháp gây đột biến. Lấy được ví dụ minh họa.
- Mô tả lại được các bước và đặc điểm mỗi bước trong tạo giống bằng phương pháp nuôi cấy mô.
- Xác định được vai trò của phương pháp chọn tạo giống cây trồng bằng phương pháp chọn lọc, phương pháp lai, phương pháp gây đột biến và phương pháp nuôi cấy mô.
- Phân biệt được sản xuất giống cây trồng và chọn tạo giống cây trồng. Lấy được ví dụ minh họa.
2. Kỹ năng: 
Rèn luyện kĩ năng quan sát, lựa chọn phương pháp chọn tạo giống phù hợp với cây trồng, dễ thực hiện như phương pháp chọn lọc và phương pháp lai.
3. Thái độ: 
- Có ý thức chọn lọc giống cây trồng hằng năm để đảm bảo chất lượng giống tốt trong sản xuất.
- Luôn có ý thức cải tạo, đưa giống mới vào trồng trọt ở đất, vườn, đồi gia đình làm tăng sản lượng và chất lượng sản phẩm.
II. CHUẨN BỊ:
Giáo viên:
- Tham khảo chuẩn kiến thức- kĩ năng và phương pháp tích hợp giáo dục môi trường.
- SGK, SGV và tham khảo kiến thức liên quan về chọn tạo giống cây trồng.
- Hình 11,12,13,14 SGK phóng to.
2. Học sinh: Xem trước bài 10 phần I và II. 
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
TG
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
1’
5’
1’
5’
1. Ổn định tổ chức lớp: 
2. Kiểm tra bài cũ: 
3. Bài mới:
I. Vai trò của giống cây trồng:
 Giống cây trồng tốt có tác dụng làm tăng năng suất, tăng chất lượng nông sản, tăng vụ và làm thay đổi cơ cấu cây trồng trong năm.
- Yêu cầu lớp trưởng báo cáo
- Thế nào là bón lót, bón thúc?
- Phân hữu cơ, phân lân thường dùng để bón lót hay bón thúc? Vì sao?
àGiới thiệu bài mới: Ông cha ta thường có câu “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” . nhưng ngày nay con người đã chủ động trong tưới tiêu nước, chủ động tạo và sử dụng phân bón, thì giống được đặt lên hàng đầu. Vậy giống cây trồng có vai trò như thế nào trong việc thực hiện nhiệm vụ sản xuất trồng trọt và làm như thế nào để có giống tốt? Ta hãy vào bài mới.
* Hoạt động 1
- Giáo viên treo tranh và hỏi:
+ Nhìn vào hình 11a hãy cho biết thay giống cũ bằng giống mới năng suất cao có tác dụng gì?
+ Hình 11b sử dụng giống mới ngắn ngày có tác dụng gì đối với các vụ gieo trồng trong năm?
+ Hình 11c sử dụng giống mới ngắn ngày có ảnh hưởng như thế nào đến cơ cấu cây trồng?
+ Giống cây trồng có vai trò gì trong sản xuất trồng trọt?
- Gọi HS lấy ví dụ các giống được áp dụng ở địa phương
+ Giáo viên chốt lại kiến thức, ghi bảng.
- Lớp trưởng báo cáo
- HS trả lời
- Chú ý lắng nghe và suy nghĩ.
- Học sinh quan sát và trả lời:
à Giống cây trồng là yếu tố quyết định đối với năng suất cây trồng.
à Thời gian sinh trưởng ngắn nên tăng các vụ gieo trồng trong năm.
à Làm thay đổi cớ cấu cây trồng trong năm.
à Giống cây trồng có vai trò:
 + Tăng năng suất.
 + Tăng vụ.
 + Thay đổi cơ cấu cây trồng.
- HS suy nghĩ, trả lời
- Học sinh ghi bài.
5’
II. Tiêu chí của giống cây trồng: 
- Sinh trưởng tốt trong điều kiện khí hậu, đất đai và trình độ canh tác của địa phương.
- Có chất lượng tốt.
- Có năng suất cao và ổn định.
- Chống chịu được sâu bệnh.
* Hoạt động 2
- Yêu cầu học sinh thảo luận tại bàn về 5 tiêu chí để chọn ra tiêu chí của giống cây trồng tốt.
- GV yêu cầu nhóm trình bày giải thích ý nghĩa tại sao chọn tiêu chí đó.
- Giáo viên hỏi:
+ Tại sao tiêu chí 2 không phải là tiêu chí của giống cây trồng tốt?
- Giáo viên giảng giải từng tiêu chí và hỏi:
+ Tại sao người ta lại chọn tiêu chí là giống chống chịu sâu bệnh?
- GV đưa ra ví dụ về giống lúa chống bệnh vàng lùn.
- Gọi HS chốt lại các tiêu chí giống cây trồng tốt.
- Tiểu kết, ghi bảng.
- Học sinh thảo luận nhóm, cử đại diện trả lời, nhóm khác bổ sung.
à Đó là tiêu chí : 1,3,4,5.
- HS giải thích.
- Học sinh trả lời:
à Giống có năng suất cao chưa hẳn là giống tốt mà giống có năng suất cao và ổn định mới là giống tốt.
 - Học sinh lắng nghe và trả lời:
à Nếu giống không chống chịu được sâu bệnh thì sẽ tốn nhiều công chăm sóc, năng suất và phẩm chất nông sản thấp.
- Lắng nghe và suy nghĩ.
- HS chốt lại các tiêu chí giống cây trồng tốt
- Học sinh ghi bài.
6’
6’
5’
6’
III. Phương pháp chọn lọc giống cây trồng:
 1. Phương pháp chọn lọc: 
 Từ nguồn giống khởi đầu (1) chọn các cây có đặc tính tốt, thu lấy hạt. Gieo hạt của các cây được chọn (2) và so sánh với giống khởi đầu (1) và giống địa phương (3). Nếu tốt hơn thì cho sản xuất đại trà.
2. Phương pháp lai:
 Lấy phấn hoa của cây dùng làm bố thụ phấn cho nhụy hoa của cây dùng làm mẹ. Sau đó lấy hạt của cây mẹ gieo trồng ta được cây lai. Chọn các cây lai có đặc tính tốt để làm giống. (2 cây phải khác giống)
3. Phương pháp gây đột biến:
 Sử dụng tác nhân vật lí (tia) hoặc hóa học để xử lí các bộ phận của cây (hạt, mầm,nụ hoa, hạt phấn) gây ra đột biến. Gieo hạt của các cây đã được xử lí đột biến, chọn những dòng có đột biến có lợi để làm giống.
4. Phương pháp nuôi cấy mô:
 Tách lấy mô (hoặc tế bào) sống của cây, nuôi cấy trong môi trường đặc biệt. Sau một thời gian, từ mô (hoặc tế bào) sống đó sẽ hình thành cây mới, đem trồng và chọn lọc ra được giống mới.
* Hoạt động 3
- Yêu cầu học sinh quan sát hình 12,13,14 và kết hợp đọc thông tin, thảo luận nhóm về 4 phương pháp đó và trả lời theo câu hỏi:
+ Thế nào là phương pháp chọn lọc?
- Tại sao lại so sánh giống khởi đầu và giống địa phương? Lấy ví dụ minh họa.
- Giáo viên nhận xét, giải thích, ghi bảng.
- Yêu cầu học sinh quan sát hình 13 và cho biết:
+ Cây dùng làm bố có chứa gì?
+ Cây dùng làm mẹ có chứa gì?
+ Thế nào là phương pháp lai?
- Yêu cầu HS lấy ví dụ minh họa
- Giáo viên giải thích hình và ghi bảng.
- Yêu cầu 1 học sinh đọc to và hỏi:
+ Thế nào là phương pháp gây đột biến?
- Giáo viên giảng thích rõ thêm, ghi bảng.
- Yêu cầu nhóm cũ thảo luận và cho biết:
+ Thế nào là phương pháp nuôi cấy mô?
- Giáo viên giải thích, bổ sung, ghi bảng.
+ Theo em trong 4 phương pháp trên thì phương pháp nào được ứng dụng rộng rãi nhất hiện nay?
- Giáo viên chốt lại kiến thức, ghi bảng.
- Học sinh quan sát và thảo luận nhóm. Đại diện nhóm trả lời, nhóm khác bổ sung.
à Từ nguồn giống khởi đầu (1) chọn các cây có đặc tính tốt, thu lấy hạt. Gieo hạt của các cây được chọn (2) và so sánh với giống khởi đầu (1) và giống địa phương (3). Nếu tốt hơn thì cho sản xuất đại trà.
- Để biết giống mới có năng suất có cao hơn giống ban đầu không và hơn giống địa phương không. HS lấy ví dụ
- Học sinh lắng nghe, ghi bài.
- Học sinh quan sát và trả lời:
à Có chứa hạt phấn.
à Có chứa nhuỵ.
à Lấy phấn hoa của cây dùng làm bố thụ phấn cho nhụy hoa của cây dùng làm mẹ. Sau đó lấy hạt của cây mẹ gieo trồng ta được cây lai. Chọn các cây lai có đặc tính tốt để làm giống. (2 cây lai phải khác giống)
- Lấy ví dụ minh họa: 
- Học sinh lắng nghe và ghi bảng.
- Học sinh đọc to và trả lời:
à Sử dụng tác nhân vật lí (tia) hoặc hoá học để xử lí các bộ phân của cây (hạt, mầm,nụ hoa, hạt phấn) gây ra đột biến. Gieo hạt của các cây đã được xử lí đột biến, chọn những dòng có đột biến có lợi để làm giống.
- Học sinh lắng nghe, ghi bài.
- Nhóm thảo luận và trả lời:
à Tách lấy mô (hoặc tế bào) sống của cây, nuôi cấy trong môi trường đặc biệt. Sau một thời gian, từ mô ( hoặc tế bào) sống đó sẽ hình thành cây mới, đem trồng và chọn lọc ra được giống mới.
- Học sinh ghi bài.
à Đó là phương pháp chọn lọc.
- Học sinh ghi bài.
4’
4. Củng cố:
- Nội dung hoạt động 1
- Nội dung hoạt động 3
- Giống có vai trò như thế nào trong trồng trọt?
- Có mấy phương pháp chọn tạo giống cây trồng? 
- HS trả lời nội dung hoạt động 1
- Trả lời nội dung hoạt động 3
5. Dặn dò: (1 phút) 
 - Về nhà học bài, trả lời các câu hỏi cuối bài.
	 - Xem trước bài 11. Xem trước quy trình sản xuất giống cây trồng bằng hạt.