Tóm tắt công thức và lý thuyết Vật lý 12 - Luyện thi đại học và cao đẳng

0908.346.838 Trang 19 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
5. Naêng löôïng cuûa maïch dao ñoäng: 
 * Naêng löôïng ñieän tröôøng( taäp trung ôû tuï C) ôû thôøi ñieåm t : quCu
C
qWđ 2
1
2
1
2
2
2
=== 
 Trong ñoù: )cos(0 ϕω += tQq 
 )(cos
2
20
2
ϕω +=⇒ t
C
QWđ 
 * Naêng löôïng töø tröôøng (taäp trung ôû cuoän caûm L) ôû thôøi ñieåm t : 2
2
1 LiWt = 
 Trong ñoù: )sin(' πϕω ++== tIqi o hoaëc i = q’ = -ω Qosin( )ϕω +t 
 )(sin
2
1 22 ϕω += tLIW ot 
 * Ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng: 22
2
1
2
1 CuLiWWW tđ +=+= 
 * Naêng löôïng dao ñoäng cuûa maïch (naêng löôïng ñieän töø) 
 constCULI
C
QWWW otđ ====== 2020
2
maxmax 2
1
2
1
2
 Mạch dao động có điện trở thuần R ≠ 0 thì dao động sẽ tắt dần 
• Ñeå maïch dao ñoäng duy trì thì phaûi buø phaàn naêng löôïng maát ñi döôùi daïng nhieät naêng 
RtIQ 2= 
• Để duy trì dao động cần cung cấp cho mạch một năng lượng có công suất: 
2 2 2 2
2 0 0
2 2
C U U RCI R R
L
ω= = =P 
 Neáu trong maïch coù ñieän trôû thuaàn R caøng nhoû thì xaûy ra coäng höông roõ hôn (nhoïn hôn) 
 Chuù yù: * Trong dao ñoäng soùng ñieän töø thì ñieän tröôøng vaø töø tröôøng dao ñoäng cuøng pha vôùi nhau vaø 
chuùng taïo vôùi phöông truyeàn soùng thaønh moät tam dieän thuaän (töøng ñoâi moät vuoâng goùc). 
 * Neáu maïch dao ñoäng vôùi chu kyø laø T, taàn soá f thì naêng löôïng ñieän tröôøng vaø naêng löôïng töø 
tröôøng dao ñoäng vôùi chu kyø T/2 taàn soá 2f. 
 * Naêng löôïng ñieän tröôøng vaø naêng löôïng töø tröôøng dao ñoäng ngöôïc pha nhau 
 * Sóng điện từ mang năng lượng, năng lượng của sóng điện từ tỉ lệ với luỹ thừa bậc bốn của 
tần số 
( W ∼ f 4), như vậy tần số của sóng điện từ càng cao thì năng lượng sóng càng lớn. 
• Sóng điện từ có đầy đủ các tính chất của sóng cơ học như: Tuân theo các quy luật truyền thẳng, 
phản xạ, khúc xạ, nhiễu xạ. 
 Phát –thu sóng điện từ 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 20 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
ÑIEÄN XOAY CHIEÀU 
I. Nguyeân taéc taïo doøng ñieän xoay chieàu 
 1. Töø thoâng: Töø thoâng gôûi qua moät khung daây coù dieän tích S goàm N voøng daây quay ñeàu vôùi vaän 
toác goùc ω quanh truïc quay ∆ trong moät töø tröôøng ñeàu Δ⊥B 
 )cos()cos( 0 φφ ϕωφϕωφ +=+= ttNBS Ñôn vò : Wb(veâ be) 
 Vôùi: NBS=0φ töø thoâng cöïc ñaïi ; )( Bn
rr∧=φϕ khi t = 0 
 2. Suaát ñieän ñoäng caûm öùng do maùy phaùt taïo ra: 
 ))(cos()cos( 0 VtEtNBSe ee ϕωϕωωφ +=+=′−= 
 00 ωφω == NBSE : suaát ñieän ñoäng cöïc ñaïi 
2
πϕϕ φ −=e : pha ban ñaàu 
 3. Taàn soá cuûa suaát ñieän ñoäng caûm öùng cuõng nhö cuûa doøng ñieän: pnf ×= 
 n (voøng/s) toác ñoä quay cuûa roâto. 
 p soá caëp cöïc 
Chú ý: Một máy phát điện có 1 cặp cực từ muốn phát ra với tần số 50Hz thì phải quay với tốc độ 
50 voøng/sn = ; có 10 cặp cực từ muốn phát ra với tần số 50Hz thì phải quay với tốc độ 5 voøng/sn = . 
Số cặp cực tăng lên bao nhiêu lần thì tốc độ quay giảm đi bấy nhiêu lần. 
 4. Hieäu ñieän theá cung caáp cho maïch ngoaøi: 
 )cos(0 utUu ϕω += ue ϕϕ = 
 u : laø hieäu ñieán theá töùc thôøi ; U0 : laø hieäu ñieän theá cöïc ñaïi 
 Neáu boû qua ñieän trôû trong cuûa maùy phaùt thì : u = e 
 5. Cöôøng ñoä doøng ñieän ôû maïch ngoaøi: 
 )cos(0 itIi ϕω += 
 i: laø cöôøng ñoä doøng ñieän töùc thôøi; I0 :cöôøng ñoä doøng ñieän cöïc ñaïi 
 6. Caùc giaù trò hieäu duïng: 
2
;
2
;
2
0 IoI
Uo
UEE === (V) 
 7. Nhieät löôïng toaû ra treân ñieän trôû R: Q = RI2t =P.t (J) 
II.Ñoaïn maïch chæ coù moät phaàn töû: 
 1. Ñoaïn maïch chæ coù ñieän troû thuaàn R 
 * tUuR ωcos0= 
 * tIi ωcos0= 
 * Ñònh luaät OÂm: I0= R
U0 hay I= 
R
U (A) 
 * gheùp ñieän trôû: 
nRRRR
1...111
21//
+++= vaø nnt RRRR +++= ...21 
 * Giaûn ñoà vectô: Ñoaïn maïch chæ coù R u vaø i cuøng pha : 0=Rϕ 
 2. Ñoaïn maïch chæ coù cuoän daây thuaàn caûm L: 
 * tUuL ωcos0= 
 * )
2
cos(0
πω −= tIi 
 * Ñònh luaät OÂm: I0= 
LZ
U0 hay I= 
LZ
U vôùi LZL ω= caûm khaùng ; 
A R B 
O I
r
RU
r
0I
r
LU0
r
+
A B 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 21 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
 * gheùp cuoän daây: nnt LLLL +++= ...21 vaø 
nLLLL
1...111
21//
+++= 
 * Giaûn ñoà vectô: Ñoaïn maïch chæ coù L thì u luoân nhanh pha hôn i goùc 
2
π . Suy ra 
2
πϕ =L 
 3. Ñoaïn maïch chæ coù tuï ñieän coù ñieän dung C: 
 * tUuC ωcos0= 
 * )
2
cos(0
πω += tIi 
 * Ñònh luaät OÂm: 
CZ
UI 00 = hay 
CZ
UI = vôùi 
C
ZC ω
1= dung khaùng 
 * gheùp tuï ñieän nCCCC +++= ...21// vaø 
nnt CCCC
1...111
21
+++= 
 * Giaûn ñoà vectô: Ñoaïn maïch chæ coù C thì u luoân chaäm pha hôn i goùc 
2
π . Suy ra 
2
πϕ −=C 
 III. Maïch R,L,C noái tieáp: 
 CLRcLR UUUUuuuu
rrrr ++=⇔++= 
 Töø giaûn ñoà vectô: 
 222 )( CLR UUUU −+= vôùi U = IZ; 
 vôùi 22 )( CL ZZRZ −+= goïi laø toång trôû maïch 
 Ñoä leäch pha cuûa u so vôùi i 
 )cos(0 utUu ϕω += vaø )cos(0 itIi ϕω += 
 iu ϕϕϕ −= 
 Vôùi: 
R
ZZ
U
UU
U
UUtg CL
R
CL
R
CL −=−=−=
0
00ϕ 
 * Neáu ⇔>⇔> 00 ϕϕtg LCZZ CL /1>⇔> ω 
 maïch coù tính caûm khaùng thì u sôùm pha hôn i 
 * Neáu ⇔<⇔< 00 ϕϕtg LCZZ CL /1<⇔< ω 
 maïch coù tính dung khaùng thì u treå pha hôn i 
 * Neáu ⇔=⇔= 00 ϕϕtg ⇒=⇔= LCZZ CL /1ω R
UI =max ; R
UP
2
max= ; 1cos =ϕ 
 maïch coäng höôûng ñieän( CL UU = ) khi ñoù u vaø i dao ñoäng cuøng pha 
 * Neáu CL ZZR −=⇔= 4/πϕ ; 
 * Neáu CL ZZR −>⇔< 4/πϕ ; 
 * Neáu CL ZZR − 4/πϕ 
 * Neáu ⇔= 2/πϕ maïch khoâng chöùa R; 
 * Neáu ⇔≠ 2/πϕ maïch phaûi chöùa R; 
C 
A B 
0I
r
CU0
r
+
ABU
r
IUR 
CU
r
LU
r
O
CL UU
rr +
R L CMA B
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 22 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
 Coâng suaát: )(cos 2 rRIUIP +== ϕ Vôùi heä soá coâng suaát laø: 
U
UU
Z
rR rR +=+=ϕcos 
 * Chuù yù : ......======
C
C
L
LR
MN
MN
AB
AB
Z
U
Z
U
R
U
Z
U
Z
UI 
 Neáu cuoän daây coù r thì: 22 )()( CLrR UUUUU −++= vaø 22 )()( CL ZZrRZ −++= 
rR
ZZ
UU
UU
UU
UUtg CL
rR
CL
rR
CL
+
−=+
−=+
−=
00
00ϕ 
 ** Caùc daáu hieäu nhaän bieát coäng höôûng ñieän thöôøng gaëp: 
 Ñieàu kieän coäng höôûng 
 1. Ñieàu kieän caàn : Cho L hoaëc C hoaëcω hoaëc f thay ñoåi ñeå ñieàu kieän ñuû xaûy ra. 
 2. Ñieàu kieän ñuû : 
 + 
LC
f
LC
ZZ CL πω 2
11 =⇔=⇔= 
 + 
R
UP
R
UIRZ
2
maxmaxmin =⇔=⇔= 
 + CLLCR UUUUU =⇔=⇔= 0max 
 + 1cos0tan0 =⇔=⇔= ϕϕϕ ( u vaø i cuøng pha ). 
 + u cuøng pha vôùi uR ; u chaäm pha 2/π vôùi uL ; u nhanh pha 2/π so vôùi uC 
 * * Neáu R,U laø haèng soá. Thay ñoåi L hoaëc C, hoaëc ω hoaëc f: 
 22
2
2
)(
.
CL ZZR
URRIP −+== R
UPZZP CL
2
maxmax =⇒=⇔⇒ 
 ⇒ coäng höôûng 1cos =ϕ 
 * * Neáu L,C, ω ,U= const. Thay ñoåi R ñeå coâng suaát ñaït cöïc ñaïi. 
 ⎯⎯ →←⎥⎦
⎤⎢⎣
⎡
+
−++⇔ CauChyCL
rR
ZZrRP
min
2
max )(
)()( CL ZZrR −=+ 
)(2
2
max rR
UP +=⇒ => 2
22)( =⇒+= ϕCosrRZ vaø 1tan ±=ϕ 
 ** Cho R thay ñoåi ñeå coâng suaát treân bieán trôû R ñaït cöïc ñaïi. 
 Khi ñoù: 22 )( CL ZZrR −+= vaø )(2
2
max rR
UP +=⇒ 
 * * Neáu L,C,ω ,U= const. Khi cho R thay ñoåi ta thaáy coù hai giaù 
 trò R1 vaø R2 coù cuøng coâng suaát P<Pmax . 
 Ta luoân coù: * 221 )(. CL ZZRR −= hay 21max RRRP = 
 * 
P
URR
2
21 =+ 
 * 
221
πϕϕ =+ vaø 1tan.tan 21 =ϕϕ 
 ** Cho ω ( hoaëc f) thay ñoåi ta thaáy coù hai giaù trò 1ωω = (hoaëc f= f1) vaø 2ωω = (hoaëc f= f2) 
ñeàu cho cuøng I hoaëc cuøng P hoaëc cuøng UR thì khi 0ωω = maïch coäng höôûng ñieän. 
L R 
A B 
C
P(W) 
R(Ω) 
P
Pmax 
O R1 Rmax R2 
A B
C R L,r 
A B
C R L,r 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 23 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
 Ta coù: 210 ωωω = hoaëc 210 fff = 
 Cho ω thay ñoåi: 
 * Khi 
LC
1
0 ==ωω thì IMax ⇒ URmax ; PMax còn ULCMin Lưu ý: L và C mắc liên tiếp nhau 
 * Khi 
2
11
21 R
C
LC −
==ωω thì 
224
2
RCCLR
LUU LMax −= 
 * Khi 
2
1 2
2
R
C
L
L
−==ωω thì 
224
2
RCCLR
LUUCMax −= 
 * Luùc naøy : 210 ωωω = hoaëc 210 fff = 
** Cho ω ( hoaëc f) thay ñoåi ta thaáy coù hai giaù trò 1ωω = (hoaëc f= f1) vaø 2ωω = (hoaëc f= f2) ñeàu 
cho cuøng UC , khi 0ωω = thì UCmax . Suy ra 
 )(
2
1 2
2
2
1
2
0 ωωω += 
 Cho L thay đổi: 
 ** Có hai giá trị L1 ≠ L2 cho cùng giá trị công suất 
 Suy ra : 1 2 1 2 2
2
2
L L
C
Z Z
Z L L
Cω
+= ⇔ + = 
 ** Có hai giá trị L1 ≠ L2 cho cùng giá trị UL , giá trị L để ULmax tính theo L1 và L2. 
 1 2
1 2
1 2
1 2
2 2L L
L
L L
Z Z L LZ L
Z Z L L
= ⇔ =+ + 
 ** Cho L thay ñoåi ñeå maxLU khi ñoù: 
R
ZRU
U CABL
22
max
+= ; 
C
C
L Z
ZRZ
22 += ; RCAB UU
rr ⊥ ; 222 RCABL UUU += ; 022 =−− UUUU LMaxCLMax 
Cho C thay đổi: 
 ** Có hai giá trị C1 ≠ C2 cho cùng giá trị công suất 
 1 2
0
1 2
0
1 2
2
1 2
2
1 12 2
C C
L C
C CC
Z Z C C
Z Z
L
C C
ω
⎡ =⎢+ +⎢= = ⇔ ⎢ = +⎢⎣
Với giá trị C0 là giá trị làm cho công suất mạch cực đại 
 ** Cho C thay ñoåi ñeå maxCU khi ñoù: 
R
ZRU
U LABC
22
max
+= ; 
L
L
C Z
ZRZ
22 += ; RLAB UU
rr ⊥ ; 222 RLABCMax UUU += ; 022 =−− UUUU CMaxLCMax 
 ** Có hai giá trị C1 ≠ C2 cho cùng giá trị UC ,giá trị ZC để UCmax tính theo C1 và C2 
1 2
1 21 1 1 1( )
2 2C C C
C CC
Z Z Z
+= + ⇒ = 
 Hai đoạn mạch R1L1C1 và R2L2C2 cùng u hoặc cùng i có pha lệch nhau Δϕ 
LR C
BA M N
A B
C R L 
A B
C R L 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 24 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
Với 1 11
1
L CZ Ztg
R
ϕ −= và 2 22
2
L CZ Ztg
R
ϕ −= (giả sử ϕ1 > ϕ2) 
Có ϕ1 – ϕ2 = Δϕ ⇒ 1 2
1 21
tg tg tg
tg tg
ϕ ϕ ϕϕ ϕ
− = Δ+ 
Trường hợp đặc biệt Δϕ = π/2 (vuông pha nhau) thì tgϕ1tgϕ2 = -1. 
 ** Cho 21 UU
rr ⊥ hoaëc ⇒=− 2/21 πϕϕ 1tan.tan 21 −=ϕϕ 
 ** Cho ⇒
⎩⎨
⎧
>
=+
0.
2/
21
21
ϕϕ
πϕϕ
1tan.tan 21 =ϕϕ 
 IV. Maùy phaùt ñieän xoay chieàu moät pha: 
 1. Nguyeân taéc hoaït ñoäng : Döïa treân hieän töôïng caûm öùng ñieän töø 
 2. Caàu taïo: 
 * Phaàn caûm: Laø phaàn taïo ra töø tröôøng, thöôøng laø nam chaâm vónh cöûu hay nam chaâm ñieän. 
 * Phaàn öùng: Laø phaàn taïo ra doøng ñieän, goàm khung daây vôùi nhieàu voøng daây daãn quaán 
quanh. 
 * Boä goùp: Laø phaàn ñöa ñieän ra maïch ngoaøi, goàm hai vaønh khuyeân vaø hai choåi 
queùt. 
 V. Maùy phaùt ñieän xoay chieàu ba pha: 
 1 . Ñònh nghóa doøng ñieän xoay chieàu ba pha. 
Laø moät heä thoáng goàm ba doøng ñieän xoay chieàu coù cuøng taàn soá, cuøng bieân ñoä 
nhöng leäch pha nhau
3
2π hay 120o töùc veà thôøi gian laø 1/3 chu kyø T. 
1 0
2 0
3 0
os( )
2os( )
3
2os( )
3
e E c t
e E c t
e E c t
ω
πω
πω
⎧⎪ =⎪⎪ = −⎨⎪⎪ = +⎪⎩
trong trường hợp tải đối xứng thì 
1 0
2 0
3 0
os( )
2os( )
3
2os( )
3
i I c t
i I c t
i I c t
ω
πω
πω
⎧⎪ =⎪⎪ = −⎨⎪⎪ = +⎪⎩
 2. Nguyeân taéc hoaït ñoäng: Döïa treân hieän töôïng caûm öùng ñieän töø 
 Caáu taïo: Goàm hai phaàn chính: 
 + Phaàn caûm: laø Roâto, thöôøng laø nam chaâm ñieän 
 + Phaàn öùng : laø stato, goàm ba cuoän daây gioáng heät nhau quaán quanh loõi theùp ñaët leäch nhau 
1/3 voøng troøn treân thaân stato. 
 3.Caùch maéc ñieän ba pha: 2 caùch 
 * Maéc hình sao: 4 daây goàm 3 daây pha(daây noùng) vaø moät daây trung hoaø (daây nguoäi). Taûi 
tieâu thuï khoâng caàn ñoái xöùng. pdpd IIUU == ;3 
 * Maéc hình tam giaùc: maéc 3 daây. Taûi tieâu thuï phaûi maéc ñoái xöùng pdPd IIUU 3; == 
 4. Öu ñieåm cuûa doøng xoay chieàu ba pha: 
 * Tieát kieäm ñöôïc daây daãn treân ñöôøng truyeàn taûi töø nôi saûn xuaát ñeán nôi tieâu duøng. 
 * Taïo töø tröôøng quay raát maïnh maø khoâng caàn phaûi quay nam chaâm ñieän. 
 VI. Ñoäng cô khoâng ñoàng boä ba pha: 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 25 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
 1. Ñònh nghóa: Laø thieát bò ñieän bieán ñieän naêng cuûa doøng ñieän xoay chieàu thaønh cô naêng 
 2. Nguyeân taéc: Döïa treân hieän töôïng caûm öùng ñieän töû vaø töø tröôøng quay, töø tröôøng toång hôïp 
taïi taâm quay luoân laø 1,5B0 
 Löu yù: khung daây quay vôùi toác ñoä goùc 0ω nhoû hôn toác ñoä quay ω cuûa töø tröôøng quay (cuûa doøng 
ñieän) 
 điendongtruongturoto __ ωωω =< 
 3. Caùch taïo töø tröôøng quay: 2 caùch 
 * Cho nam chaâm quay 
 * Taïo baèng doøng xoay chieàu 3 pha. 
 4. Caáu taïo cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä ba pha: 2 phaàn 
 * Stato: gioáng stato cuûa maùy phaùt xoay chieàu 3 pha 
 * Roâto: hình truï coù taùc duïng nhö moät cuoän daây quaán quanh loõi theùp. 
 VII. Maùy bieán theá – truyeàn taûi ñieän naêng: 
 1. Ñònh nghóa: Laø thieát bò bieán ñoåi moät hieäu ñieän theá xoay chieàu naøy thaønh moät hieäu ñieän theá 
xoay chieàu khaùc coù cuøng taàn soá nhöng coù giaù trò khaùc nhau. 
 2. Caáu taïo: 2 phaàn 
 * Moät loõi theùp goàm nhieàu laù theùp kyõ thuaät moûng gheùp caùch ñieän ñeå traùnh doøng ñieän phucoâ. 
 * Hai cuoän daây ñoàng quaán quanh loõi theùp vôùi soá voøng daây khaùc nhau. Cuoän sô caáp N1 voøng 
daây noái vôùi maïng ñieän xoay chieàu, cuoän daây thöù caáp N2 voøng daây noái vôùi taûi tieâu thuï. 
 3. Nguyeân taéc hoaït ñoäng: Döïa treân hieän töôïng caûm öùng ñieän töø. 
 Söï bieán ñoåi hieäu ñieän theá veà cöôøng ñoä doøng ñieän trong maùy bieán theá 
 Goïi ...1111 ,,, PNIU Hieäu ñieän theá, cöôøng ñoä, soá voøng daây, coâng suaát, cuûa cuoän sô caáp. 
 Goïi ...,,, 2222 1 PNIU Hieäu ñieän theá, cöôøng ñoä, soá voøng daây, coâng suaát, cuûa cuoän thöù caáp. 
 Hieäu suaát cuûa maùy bieán theá . Heä soá maùy bieán theá 
111
222
1
2
cos
cos
ϕ
ϕ
IU
IU
P
P
P
PH
SoCap
ThuCap === 
2
1
N
NK = 
 Neáu H = 100% thì 
2
1
1
2
2
1
N
N
I
I
U
U
N
N
I
I
U
U
thu
so
so
thu
thu
so ==⇔== 
 Neáu Nsô < Nthöù maùy taêng theá (N1 <N2 ) 
 Neáu Nsô > Nthöù maùy haï theá (N1>N2 ) 
 VIII.Truyeàn taûi ñieän naêng: 
 Laø söï truyeàn taûi ñieän naêng töø nôi saûn xuaát tôùi nôi tieâu thuï 
 Goïi Pphaùt: coâng suaát ñieän caàn truyeàn taûi töø nôi saûn xuaát ñeán nôi tieâu thuï 
 Uphaùt: Hieäu ñieän theá ra ôû maùy phaùt ñieän 
 I: Cöôøng ñoä doøng ñieän treân ñöôøng daây 
 1. Coâng suaát hao phí treân ñöôøng daây: ϕ22
2
2
cosPhat
Phat
U
PRRIP ==Δ 
 2. Ñoä giaûm theá treân daây: ThuTieuPhat UUIRU _−==Δ 
N2 N1 
U1 U2 
R/2 
R/2 
Pphaùt PTThuï 
UTthuï Uphaùt 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 26 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
 3. Hieäu suaát truyeàn taûi ñieän naêng: 
Phat
Phat
Phat
ThuTieu
P
PP
P
P Δ−== _η 
 4. Ñieän trôû daây daãn: 
S
lR ρ= 
 vôùi: l laø chieàu daøi cuûa daây daãn=2laàn khoaûng caùch töø nôi phaùt ñeán nôi tieâu thuï 
 ).( mΩρ laø ñieän trôû suaát 
 S(m2) laø tieát dieän daây daãn. 
 IX. Caùch taïo doøng ñieän moät chieàu 
 1. Caùch taïo: 
 * Duøng pin vaø aéc quy => coâng suaát raát nhoû, giaù thaønh cao 
 * Duøng maùy phaùt ñieän moät chieàu => Coâng suaát cao hôn pin, aéc quy. Giaù thaønh cao hôn so 
vôùi vieäc taïo doøng ñieän xoay chieàu coù cuøng coâng suaát. 
 * Chænh löu doøng xoay chieàu => kinh teá nhaát vaø phoå bieán nhaát. 
 2. Maùy phaùt ñieän moät chieàu 
 * Nguyeân taéc hoaït ñoäng : Döïa treân hieän töôïng caûm öùng ñieän töø 
 * Nguyeân taéc caáu taïo: 
 + Phaàn caûm vaø phaàn öùng gioáng maùy phaùt ñieän xoay chieàu moät pha 
 + Boä goùp ñieän goàm hai vaønh baùn khuyeân vaø hai choåi queùt. 
 3. Chænh löu doøng ñieän xoay chieàu baèng ñioát baùn daãn 
 * Chænh löu nöûa chu kyø: maéc dioát baùn daãn vaøo maïch coù taùc duïng cho doøng ñieän qua taûi 
tieâu thuï trong ½ chu kyø theo moät chieàu xaùc ñònh => doøng chænh löu laø doøng ñieän nhaáp nhaùy duøng 
ñeå naïp aéc quy. 
 * Chænh löu hai nöûa chu kyø: Maéc 4 ñioát baùn daãn vaøo maïch moät caùch thích hôïp, doøng ñieän 
qua taûi tieâu thuï trong caû hai nöûa chu kyø ñeàu theo moät chieàu xaùc ñònh. 
 TÍNH CHAÁT SOÙNG CUÛA AÙNH SAÙNG 
1. Ñònh nghóa taùn saéc: Hieän töôïng moät chuøm aùnh saùng traéng sau khi qua laêng kính khoâng nhöõng bò 
khuùc xaï veà phía ñaùy cuûa laêng kính, maø coøn bò taùch ra thaønh nhieàu chuøm aùnh saùng coù maøu saéc 
khaùc nhau goïi laø hieän töôïng taùn saéc aùnh saùng. 
 Nguyeân nhaân taùn saéc: Do chieát suaát cuûa moät moâi tröôøng trong suaát ñoái vôùi caùc aùnh saùng ñôn saéc 
khaùc nhau laø khaùc nhau (nñoû <nda cam<nvaøng <<ntím ). Chuøm aùnh saùng traéng chöùa nhieàu thaønh phaàn 
ñôn saéc ñeán maët laêng kính döôùi cuøng moät goùc tôùi, nhöng do chieát suaát cuûa laêng kính ñoái vôùi caùc tia 
ñôn saéc khaùc nhau laø khaùc nhau neân bò khuùc xaï döôùi caùc goùc khuùc xaï khaùc nhau . Keát quaû, sau khi 
qua laêng kính chuùng bò taùch ra thaønh nhieàu chuøm aùnh saùng coù maøu saéc khaùc nhau. => taùn saéc aùnh 
saùng. 
2. AÙnh saùng ñôn saéc: AÙnh saùng ñôn saéc laø aùnh saùng khoâng bò taùn saéc khi qua laêng kính. Moãi aùnh 
saùng ñôn saéc coù moät maøu saéc xaùc ñònh goïi laø maøu ñôn saéc. 
3. AÙnh saùng traéng: AÙnh saùng traéng laø aùnh saùng ñöôïc toång hôïp töø voâ soá aùnh saùng ñôn saéc khaùc 
nhau coù maøu saéc bieán thieân lieân tuïc töø ñoû ñeán tím. ( 
mm μλμ 76,038,0 ≤≤ ) 
4. Giao thoa aùnh saùng: 
 + Baèng hình hoïc ta coù hieäu quang trình ( hieäu ñöôøng ñi) 
D
axdd =− 21 
S1 
D 
S2 
d1 
d2 I O 
x 
M 
a
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 27 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
 + Ñieàu kieän ñeå M laø vò trí vaân saùng 
 λkdd =− 21 , vôùi k Z∈ 
Vò trí vaân saùng: ki
a
DkxS == λ ( ...2;1;0 ±±=k ) 
 Vò trí vaân saùng trung taâm (baäc 0) öùng vôùi k=0 
 Vò trí vaân saùng baäc 1 öùng vôùi 1±=k 
 Vò trí vaân saùng baäc 2 öùng vôùi 2±=k 
 Vò trí vaân saùng baäc n öùng vôùi nk ±= 
 + Ñieàu kieän ñeå M laø vò trí vaân toái: 
2
)12(21
λ+=− kdd , vôùi k Z∈ bi 2= 
Vò trí vaân toái: ( löu yù khoâng coù vaân toái baäc 0 ) 
 ik
a
Dk
a
DkxT )2
1()
2
1(
2
)12( +=+=+= λλ ...2;1;0 ±±=k 
Vaân toái thöù nhaát ( vaân toái baäc 1) öùng vôùi k=0 vaø k=-1 
 Vaân toái thöù hai (vaân toái baäc 2) öùng vôùi k=1 vaø k=-2 
 Vaân toái thöù hai (vaân toái baäc n) öùng vôùi k=n-1 vaø k=-n 
Khoaûng vaân: Khoaûng vaân laø khoaûng caùch giöõa 
hai vaân saùng lieân tieáp hay hai vaân toái lieân tieáp. 
 ⇒−=−= ++ ktktkSkS xxxxi ,1,,1, a
Di λ= 
 Ta coù: 
f
c
kk =λ , f
v
n =λ vaø v
cn = suy ra: 
n
kk
n
λλ = vaø 
n
ii kkn = ; 
smc /10.3299792458 8≈= 
 Chuù yù: Khi ñi töø moâi tröôøng naøy sang moâi tröôøng khaùc thì taàn soá f luoân khoâng ñoåi neân 
naêng löôïng phoâ toân cuõng khoâng ñoåi 
Khoaûng caùch töø vaân naøy ñeán vaân kia: 
 * ôû cuøng beân vaân trung taâm: 21 xxx −=Δ 
 * ôû hai beân vaân trung taâm: 21 xxx +=Δ 
 Vò trí hai vaân truøng nhau: 
a
Dk
a
Dkxx kk 2211,, 2211
λλ
λλ =⇔= 
 Ñoä roäng quang phoå baâc n: laø khoaûng caùch töø vaân saùng ñoû baäc n ñeán tím baäc n 
 )( tđ
t
n
đ
nn a
Dnxxx λλ −=−=Δ 
 Quang phoå baäc n baèng n laàn quang phoå baäc 1: 1xnxn Δ=Δ 
 * Ñoä roäng phaàn truøng nhau (giao nhau) cuûa hai quang phoå lieân tuïc: 
 1__ +−= ntimnđo xxl löu yù: Neáu 0≤l thì khoâng giao nhau 
 * Tìm soá vaân saùng ,tôùi treân vuøng giao thoa coù beà roäng L: 
 pn
i
L ,
2
= vôùi n laø phaàn nguyeân; p laø chöõ soá thaäp phaân ñaàu tieân. 
 Vd: 3,45 thì n=3 vaø p=4; 5,78 thì n=5 vaø p=7; 
 Soá vaân saùng trong vuøng giao thoa: 12 += nNS 
x + 
S2 
S1 
S0 
S−1 
S−2 
S−3 
S3 
T−1 
T−2 
T−3 
T3 
T2 
T1 
i 
O Beà daøy b 
i 
i Beà daøy b 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Trang 28 
 TRUNG TAÂM LUYEÄN THI ÑAÏI HOÏC ÑAÏI VIEÄT ( NGUYEÂN LAØ TTLT ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM ) 
 Soá vaân toái trong vuøng giao thoa: + Neáu 5≥p thì: 22 += nNT 
 + Neáu p<5 thì: nNT 2= 
 * Tìm soá vaân saùng giöõa hai ñieåm M,N coù toaï ñoä x1, x2 (giaû söû x1<x2) 
 Soá vaân saùng: 21 xkix ≤≤ 
 Soá vaân toái: 21 )5,0( xikx ≤+≤ k laø soá nguyeân 
 Löu yù: Neáu M, N cuøng phía thì x1 ,x2 cuøng daáu. Neáu M, N khaùc phía thì x1, x2 traùi daáu. 
 * khoaûng caùch giöõa hai tieâu ñieåm cuûa moät thaáu kính ñoái vôùi hai aùnh saùng ñôn saéc coù chieát 
suaát n1, n2 
 2121 fffFF −=Δ= vôùi ⎟⎟⎠
⎞
⎜⎜⎝
⎛ +⎟⎠
⎞⎜⎝
⎛ −′== 21
1111
RRn
n
f
D D [dp] :ñoä tuï; f[m] :tieâu cöï 
 n laø chieát suaát chaát laøm thaáu kính vaø n’ laø chieát suaát moâi tröôøng ñaët thaáu kính 
 R laø baùn kính cong cuûa thaáu kính R>0 neáu maët loài R<0 neáu maët loom vaø ∞=R neáu maët phaúng 
 Hieän töôïng taùn saéc aùnh saùng 
 • Hieän töôïng thöôøng gaëp 
 • Nguyeân nhaân taùn saéc khi qua laêng kính: Vì ñoái vôùi moãi 
böôùc soùng aùnh saùng ñôn saéc khaùc nhau thì chieát suaát cuûa laêng 
 kính laø khaùc nhau, suy ra goùc leäch khaùc nhau. 
 nñoû < ncam < nvaøng < nluïc < nlam < nchaøm < ntím 
 • Nhaéc laïi coâng thöùc laêng kính. 
 + Taïi I: sini1 = nsinr1 
 + Taïi k: sini2 = nsinr2 
 + Goùc chieát quang: A = r1 + r2 
 + Goùc leäch : D = i1 + i2 − A 
Neáu goùc chieát quang A nhoû vaø goùc tôùi nhoû ta coù: 
 + i1 ≈ nr1 ; i2 ≈ nr2 
 + A = r1 + r2 
 + D = A(n − 1) 
 • Goùc leäch cöïc tieåu: D = Dmin ⇔ i1 = i2 ⇔ r1 =r2=A/2 ; 
 ⎟⎠
⎞⎜⎝
⎛ +=
2
sin
2
sin. min ADAn 
 • Ñieàu kieän laêng kính phaûn xaï toaøn phaàn laø: 
 + Laêng kính coù tieát dieän thaúng laø tam giaùc vuoâng 
 + r2 ≥ igh vôùi nigh
1sin = 
 ** Goùc hôïp bôûi hai tia saùng khi loù ra khôûi laêng kính vôùi goùc chieát quang A nhoû: 
 )( 21 nnAD −=Δ n1 , n2 laø chieát suaát vaø n1>n2 hay dt iiiD 222 −=Δ=Δ 
 ** Ñoä dòch chuyeån cuûa vaân treân maøn khi coù baûn maët moûng coù beà roäng e ñaët sau moät trong 
hai khe S1,S2 
a
eDnx )1( −=Δ ( n laø chieát suaát cuûa baûn moûng) 
 ** Khoảng cách từ tia tím đến tia đỏ trên màn đặt cách đỉnh 
 lăng kính một khoảng L: 
 )( đt nnLAĐT −= 
A 
i1 
D 
i2 r2 r1 
I K 
n 
i 
ñoû
tímtraéng
I M 
Dñoû S 
Tím
Đỏ 
Dtím 
 GV. TRÖÔNG ÑÌNH HUØNG ÑT: 0908.346.838 Tra