Chuyên đề Vai trò và ý nghĩa của electron (ngoài cùng, cuối cùng, hóa trị) của nguyên tử trong việc xác định vị trí của nguyên tố hóa học

TRƯỜNG THPT NGÔ LÊ TÂN
Tổ Hóa – Sinh – CN Sinh – Địa
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆTNAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Phù Cát, ngày 30 tháng 10 năm 2017.
BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
“Vai trò và ý nghĩa của electron (ngoài cùng, cuối cùng, hóa trị) của nguyên tử trong việc xác định vị trí của nguyên tố hóa học”.
TỔ CHUYÊN MÔN: HÓA – SINH – CN SINH – ĐỊA
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: ĐẶNG VĂN THẠNH
LỜI NÓI ĐẦU
	Trong quá trình thực hiện chuyên đề có thể còn nhiều thiếu sót, tôi rất mong sự góp ý chân thành từ phía thầy cô để chuyên đề hoàn thiện hơn.
A. THỰC TRẠNG:
	- Ngày nay học sinh thường nhầm lẫn việc xác định vị trí nguyên tố trong bảng tuần hoàn (ô nguyên tố, chu kỳ, nhóm).
- Đa số học sinh chưa hiểu hết vai trò, ý nghĩa của các electron trong nguyên tử (electron ngoài cùng, electron cuối cùng, electron hóa trị)
B. ĐẶT VẤN ĐỀ:
I. Vấn đề 1: Xác định số electron ngoài cùng của nguyên tử ứng với cấu hình electron sau: 
	N: 1s22s22p3
	- ĐA SỐ HỌC SINH CHỌN LÀ 3. 
	- Đáp án là 5
	- Nguên nhân: HS chưa nắm vững khái niệm electron ngoài cùng và electron ở phân lớp ngoài cùng.
	II. Vấn đề 2: Xác định số electron hóa trị của nguyên tử ứng với cấu hình electron sau: 
	Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2
	- ĐA SỐ HỌC SINH CHỌN LÀ 2. 
	- Đáp án là 3
	- Nguên nhân: HS chưa nắm vững khái niệm electron hóa trị và electron ngoài cùng.
III. Vấn đề 3: Hãy cho biết nguyên tố sau thuộc loại nguyên tố nào (s, p, d, f) ứng với cấu hình electron của nguyên tử sau: 
	X: 1s22s22p63s23p63d14s2
	- ĐA SỐ HS CHỌN LÀ nguyên tố s. 
	- Đáp án là nguyên tố d
	- Nguyên nhân: HS chưa xác định được phân lớp cuối cùng của nguyên tử.
IV. Vấn đề 4: Hãy cho biết nguyên tố sau thuộc loại nguyên tố nào (kim loại, phi kim, khí hiếm) ứng với cấu hình electron của nguyên tử sau: 
	Y: 1s22s22p3. 
	- ĐA SỐ HS CHỌN LÀ KIM LOẠI. 
	- Đáp án là PHI KIM.
	- Nguyên nhân: Chưa nắm vững đặc điểm lớp electron ngoài cùng, cũng như số electron ngoài cùng.
V. Vấn đề 5: Xác định nhóm nguyên tố ứng với cấu hình electron của nguyên tử là: 
	a) N: 1s22s22p3
	ĐA SỐ HS CHỌN LÀ NHÓM IIIA. 
	Đáp án là VA.
	b) Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2
	ĐA SỐ HỌC SINH CHỌN LÀ IIA. 
	Đáp án là IIIB.
* Nguyên nhân: HS chưa nắm vững khái niệm về electron hóa trị, cũng như chưa nắm vững cách xác định số electron hóa trị của nguyên tử.
C. LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ:
Để giải quyết những thực trạng của các vấn đề đã nêu trên tôi quyết tâm chọn chuyên đề 
“VAI TRÒ Ý NGHĨA CỦA ELECTRON (NGOÀI CÙNG, CUỐI CÙNG, HÓA TRỊ) CỦA NGUYÊN TỬ TRONG VIỆC XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ CỦA NGUYÊN TỐ HÓA HỌC”.
D. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:
I. ELECTRON NGOÀI CÙNG: 
	1. Định nghĩa: Là electron ở lớp ngoài cùng. 
	Ví dụ 1: Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2. 
	Có 2 electron ngoài cùng.
	Ví dụ 2: N: 1s22s22p3. 
	Có 5 electron ngoài cùng.
	Ví dụ 3: Mn: 1s22s22p63s23p63d54s2. 
	Có 2 electron ngoài cùng.
2. Ý NGHĨA CỦA ELECTRON NGOÀI CÙNG: Là để xác định loại nguyên tố kim loại, phi kim hay khí hiếm. 
	Ví dụ 1: N: 1s22s22p3. 
Có 5 electron ngoài cùng nên N là phi kim.
	Ví dụ 2: Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2. 
Có 2 electron ngoài cùng nên Sc là kim loại.
	Ví dụ 3: Mn: 1s22s22p63s23p63d54s2. Có 2 electron ngoài cùng nên Mn là kim loại.
II. ELECTRON CUỐI CÙNG: 
	1. Định nghĩa: Là electron được phân bố vào phân lớp cuối cùng của nguyên tử. 
Ví dụ 1: N: 1s22s22p3. 
	Có 7 electron. Electron cuối cùng là electron thứ 7, được phân bố vào phân lớp 2p. 
Ví dụ 2: Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2. 
	Có 21 electron. Electron cuối cùng là electron thứ 21, được phân bố vào phân lớp 3d.2. Ý NGHĨA 
CỦA 
ELECTRON 
CUỐI CÙNG:
Là để xác 
định loại 
nguyên tố 
(s, p, d, f).
Nhóm A: 
bao gồm 
nguyên tố 
s, p 
Nhóm B: 
bao gồm 
nguyên tố 
d, f.
Ví dụ 1: N: 1s22s22p3. 
	Có 7 electron. Electron cuối cùng là electron thứ 7, được phân bố vào phân lớp 2p. Nên N là nguyên tố p.
	Ví dụ 2: Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2. Có 21 electron. Electron cuối cùng là electron thứ 21, được phân bố vào phân lớp 3d. Nên Sc là nguyên tố d.
III. ELECTRON HÓA TRỊ: 
	1. Định nghĩa: Là electron ở lớp ngoài cùng cộng với electron ở phân lớp sát lớp ngoài cùng (nếu phân lớp đó chưa bão hòa). 
	Ví dụ 1: N: 1s22s22p3. 
	Có 5 electron hóa trị.
	Ví dụ 2: Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2. 
	Có 3 electron hóa trị.
Ví dụ 1: 7N: 1s22s22p3. 
	 - Nguyên tử N có electron cuối cùng được phân bố vào phân lớp 2p nên nguyên tố N là nguyên tố p nên thuộc nhóm A. 
	- Nguyên tử N có 5 electron hóa trị.
	KẾT LUẬN: 
	Nguyên tố N thuộc nhóm VA.
Ví dụ 2: 21Sc: 1s22s22p63s23p63d14s2. 
	- Nguyên tử Sc có electron cuối cùng được phân bố vào phân lớp 3d nên nguyên tố Sc là nguyên tố d nên thuộc nhóm B. 
	- Nguyên tử Sc có 3 electron hóa trị.
	KẾT LUẬN: 
	Nguyên tố Sc thuộc nhóm IIIB.
Ví dụ 3: Fe: 1s22s22p63s23p63d64s2. 
	- Nguyên tử Fe có electron cuối cùng được phân bố vào phân lớp 3d nên nguyên tố Fe là nguyên tố d nên thuộc nhóm B.
	- Nguyên tử Fe có 8 electron hóa trị. 
	KẾT LUẬN: 
	Nguyên tố Fe thuộc nhóm VIIIB.
Ví dụ 4: Co: 1s22s22p63s23p63d74s2. 
	- Nguyên tử Co có electron cuối cùng được phân bố vào phân lớp 3d nên nguyên tố Co là nguyên tố d nên thuộc nhóm B. 
	- Nguyên tử Co có 9 electron hóa trị.
	KẾT LUẬN: 
	Nguyên tố Co thuộc nhóm VIIIB.
Ví dụ 5: Ni: 1s22s22p63s23p63d84s2. 
	- Nguyên tử Ni có electron cuối cùng được phân bố vào phân lớp 3d nên nguyên tố Ni là nguyên tố d nên thuộc nhóm B.
	- Nguyên tử Ni có 10 electron hóa trị. 
	KẾT LUẬN: 
	Nguyên tố Ni thuộc nhóm VIIIB.
Ví dụ 6: Cu: 1s22s22p63s23p63d104s1. 
- Nguyên tử Cu có electron cuối cùng được phân bố vào phân lớp 3d nên nguyên tố Cu là nguyên tố d nên thuộc nhóm B. 
- Có a+b>10 nên Số thứ tự nhóm = a+b -10 = 10+1-10 = 1. Nên Cu thuộc nhóm I.
	KẾT LUẬN: 
	Nguyên tố Cu thuộc nhóm IB.